گفت‌وگو با كارگرداني كه يك فيلم ديگر به پرونده آثار سينمايي رضوي اضافه كرد
مهرداد فرید: «دعوتنامه» را با تلفن همراه فیلمبرداری کردم
احسان رحیم‌زاده: در سینمای ایران مطرح‌ترین کارگردانی که دلبستگی شیعیان جهان به حضرت امام رضا(ع) را دستمایه کار قرار داده «رسول صدرعاملی» است. سه گانه او با مضمون زیارت (شب، هر شب تنهایی و در انتظار معجزه) توانست نظر مثبت منتقدان جشنواره فیلم فجر را به سمت خودش جلب کند.
امسال یک فیلم دیگر به پرونده آثار رضوی اضافه خواهد شد. فیلمی با عنوان «دعوتنامه» که در مشهد ساخته شده و «مهرداد فرید» کارگردانی آن را به عهده داشته است. «دعوتنامه» روايتگر زندگي شخص درمانده‌اي است که در مشهد زندگي مي‌کند و کارش اين است که از زائران حرم امام رضا (ع) دزدي کند و از طريق آن زندگي بگذراند اما در نهايت مالباختگان اين قضيه داستان‌هاي فيلم را رقم مي‌زنند.
میترا حجار، شقایق فراهانی و حمیدرضا آذرنگ از جمله بازیگرانی هستند که در این فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرده‌اند. از دیگر فیلم‌های سینمایی مهرداد فرید می‌توان به «بي‌تابي بيتا»، «زن‌ها شگفت‌انگيزند»، «از ما بهتران» و «همخانه» اشاره کرد. با این کارگردان موفق کشورمان به بهانه ساخت جدیدترین فیلمش درباره حرم امام رضا(ع) و زندگی زائران، هم‌صحبت شدیم.
*در کارنامه سینمایی شما فیلم‌های اجتماعی نمود بیشتری دارند. فیلم «دعوتنامه» ادامه همان آثار است یا تغییر ژانر داده‌اید و خواسته‌اید فیلمی دینی بسازید؟
دعوتنامه را نمی‌شود یک فیلم صد درصد دینی تلقی کرد. شاید بشود گفت عنصر دین و مذهب و حضور امام هشتم شیعیان در پس زمینه است و ما بیشتر به مسایل اجتماعی امروز کشورمان پرداخته‌ایم. چندان عقیده به این ندارم که در فیلم‌هایم مستقیم‌گویی مذهبی داشته باشم. این سبک و سیاق را نمی‌پسندم. مایلم اگر حرفی از جنس دین و مذهب زده می‌شود، کاملا نامحسوس و در پس زمینه باشد.
*در داستان فیلم جدید شما یک شخصیت یا تیپ جدید مشاهده می‌شود. مرد سارقی که به سراغ زائران می‌رود. این شخصیت ساخته و پرداخته ذهن شماست یا مشابه آن را دیده‌اید؟
ایده اولیه فیلمنامه «دعوتنامه» توسط آقای «حمید چمنی» نوشته شده است. حمید چمنی از فیلمنامه‌نویسان تازه‌کار و جوان سینمای ایران به حساب می‌آید. «دعوتنامه» کار اول اوست. او یک جوان شهرستانی است که در تهران زندگی نمی‌کند. استعداد خوبی دارد و می‌تواند آینده درخشانی داشته باشد. این فیلمنامه چند داستان دارد که به همدیگر پیوند می‌خورند. من فرازهایی از خاطرات خودم و دوستان دیگر را در پروراندن داستان دخیل کردم. یک بخشی از وجود خود من هم در این قصه به چشم می‌خورد. نسخه‌ای که الآن تبدیل به فیلم شده است از نسخه اولیه فاصله دارد. فیلم فعلی محصول فکر مشترک بنده و آقای چمنی است.
*چه بخشی از فیلم در مشهد فیلمبرداری شده و از لوکیشن‌های معروف این شهر چه جاهایی را می‌بینیم؟
بیش از 90 درصد قصه در شهر مشهد اتفاق می‌افتد. بخش اعظم فیلم را در مشهد فیلمبرداری کردیم. سکانس‌های اطراف حرم زیاد داشتیم. شاخص‌ترین لوکیشن مشهد، حرم امام رضا(ع) است که ما در اطرافش فیلمبرداری کردیم. بخش‌هایی از قصه هم در فرودگاه مشهد اتفاق می‌افتد.
*موضوع زیارت و دلبستگی مردم به امام هشتم از چه جنبه‌ای برای شما جذاب است؟
به طور متعارف اکثر کسانی که به زیارت امام رضا(ع) می‌آیند کسانی هستند که نیازهایی در زندگی شخصی‌شان دارند و نقص‌هایی را احساس می‌کنند. آنها برای رفع این نیازها به حرم مشرف می‌شوند. بعضاً زائران آدم‌هایی هستند که به گونه‌ای آسیب دیده‌اند و به عالم ماورا چشمداشت دارند و از امام رضا(ع) می‌خواهند دست آنها را بگیرد. زوار از این زاویه قابل بررسی جامعه‌شناسانه هستند.
*با توجه به سوژه‌های متنوعی که درباره زیارت، حرم امام رضا(ع) و زائرانش وجود دارد، آیا سینمای ایران توانسته به این موضوع ادای دین کند؟
این دین بیشتر به گردن خود فیلمساز است تا سینما. فیلمساز وقتی گرایش مذهبی داشته باشد، فیلمی هم که بسازد حال و هوای مذهبی دارد. مثل خود من که به هر حال مذهبی هستم و از این ایده استقبال کردم. من هیچ دینی به گردن سینما نمی‌بینم جز سرگرم‌سازی و پر کردن اوقات فراغت برای مردم. رسالت سینما جز این که انتقال احساس بکند چیز دیگری نیست.
*آیا دوربین شما وارد حرم هم می‌شود؟
متاسفانه به دلیل عدم اجازه برای ورود دوربین به حرم، چندین سکانس فیلم را به ناچار با گوشی تلفن همراه فیلمبرداری کردم. همین مساله باعث شد که جنس تصویر با کلیت فیلم ناهمخوان شود. امیدوارم در مراحل فنی کار بتوانم این تفاوت تصویر را تا حدی رفع کنم. اگر این کار نشد تماشاگران متوجه باشند که من به ناچار این کار را کرده‌ام.
امسال یک فیلم دیگر به پرونده آثار رضوی اضافه خواهد شد. فیلمی با عنوان «دعوتنامه» که در مشهد ساخته شده و «مهرداد فرید» کارگردانی آن را به عهده داشته است. «دعوتنامه» روايتگر زندگي شخص درمانده‌اي است که در مشهد زندگي مي‌کند و کارش اين است که از زائران حرم امام رضا (ع) دزدي کند و از طريق آن زندگي بگذراند اما در نهايت مالباختگان اين قضيه داستان‌هاي فيلم را رقم مي‌زنند.
میترا حجار، شقایق فراهانی و حمیدرضا آذرنگ از جمله بازیگرانی هستند که در این فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرده‌اند. از دیگر فیلم‌های سینمایی مهرداد فرید می‌توان به «بي‌تابي بيتا»، «زن‌ها شگفت‌انگيزند»، «از ما بهتران» و «همخانه» اشاره کرد. با این کارگردان موفق کشورمان به بهانه ساخت جدیدترین فیلمش درباره حرم امام رضا(ع) و زندگی زائران، هم‌صحبت شدیم.
*در کارنامه سینمایی شما فیلم‌های اجتماعی نمود بیشتری دارند. فیلم «دعوتنامه» ادامه همان آثار است یا تغییر ژانر داده‌اید و خواسته‌اید فیلمی دینی بسازید؟
دعوتنامه را نمی‌شود یک فیلم صد درصد دینی تلقی کرد. شاید بشود گفت عنصر دین و مذهب و حضور امام هشتم شیعیان در پس زمینه است و ما بیشتر به مسایل اجتماعی امروز کشورمان پرداخته‌ایم. چندان عقیده به این ندارم که در فیلم‌هایم مستقیم‌گویی مذهبی داشته باشم. این سبک و سیاق را نمی‌پسندم. مایلم اگر حرفی از جنس دین و مذهب زده می‌شود، کاملا نامحسوس و در پس زمینه باشد.
*در داستان فیلم جدید شما یک شخصیت یا تیپ جدید مشاهده می‌شود. مرد سارقی که به سراغ زائران می‌رود. این شخصیت ساخته و پرداخته ذهن شماست یا مشابه آن را دیده‌اید؟
ایده اولیه فیلمنامه «دعوتنامه» توسط آقای «حمید چمنی» نوشته شده است. حمید چمنی از فیلمنامه‌نویسان تازه‌کار و جوان سینمای ایران به حساب می‌آید. «دعوتنامه» کار اول اوست. او یک جوان شهرستانی است که در تهران زندگی نمی‌کند. استعداد خوبی دارد و می‌تواند آینده درخشانی داشته باشد. این فیلمنامه چند داستان دارد که به همدیگر پیوند می‌خورند. من فرازهایی از خاطرات خودم و دوستان دیگر را در پروراندن داستان دخیل کردم. یک بخشی از وجود خود من هم در این قصه به چشم می‌خورد. نسخه‌ای که الآن تبدیل به فیلم شده است از نسخه اولیه فاصله دارد. فیلم فعلی محصول فکر مشترک بنده و آقای چمنی است.
*چه بخشی از فیلم در مشهد فیلمبرداری شده و از لوکیشن‌های معروف این شهر چه جاهایی را می‌بینیم؟
بیش از 90 درصد قصه در شهر مشهد اتفاق می‌افتد. بخش اعظم فیلم را در مشهد فیلمبرداری کردیم. سکانس‌های اطراف حرم زیاد داشتیم. شاخص‌ترین لوکیشن مشهد، حرم امام رضا(ع) است که ما در اطرافش فیلمبرداری کردیم. بخش‌هایی از قصه هم در فرودگاه مشهد اتفاق می‌افتد.
*موضوع زیارت و دلبستگی مردم به امام هشتم از چه جنبه‌ای برای شما جذاب است؟
به طور متعارف اکثر کسانی که به زیارت امام رضا(ع) می‌آیند کسانی هستند که نیازهایی در زندگی شخصی‌شان دارند و نقص‌هایی را احساس می‌کنند. آنها برای رفع این نیازها به حرم مشرف می‌شوند. بعضاً زائران آدم‌هایی هستند که به گونه‌ای آسیب دیده‌اند و به عالم ماورا چشمداشت دارند و از امام رضا(ع) می‌خواهند دست آنها را بگیرد. زوار از این زاویه قابل بررسی جامعه‌شناسانه هستند.
*با توجه به سوژه‌های متنوعی که درباره زیارت، حرم امام رضا(ع) و زائرانش وجود دارد، آیا سینمای ایران توانسته به این موضوع ادای دین کند؟
این دین بیشتر به گردن خود فیلمساز است تا سینما. فیلمساز وقتی گرایش مذهبی داشته باشد، فیلمی هم که بسازد حال و هوای مذهبی دارد. مثل خود من که به هر حال مذهبی هستم و از این ایده استقبال کردم. من هیچ دینی به گردن سینما نمی‌بینم جز سرگرم‌سازی و پر کردن اوقات فراغت برای مردم. رسالت سینما جز این که انتقال احساس بکند چیز دیگری نیست.
*آیا دوربین شما وارد حرم هم می‌شود؟
متاسفانه به دلیل عدم اجازه برای ورود دوربین به حرم، چندین سکانس فیلم را به ناچار با گوشی تلفن همراه فیلمبرداری کردم. همین مساله باعث شد که جنس تصویر با کلیت فیلم ناهمخوان شود. امیدوارم در مراحل فنی کار بتوانم این تفاوت تصویر را تا حدی رفع کنم. اگر این کار نشد تماشاگران متوجه باشند که من به ناچار این کار را کرده‌ام.
