خبرگزاری رضوی گزارش می دهد:
دهه پایانی ماه صفر فرصتی برای ایجاد نهضت جهانی علمی اجتماعی رضوی
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، رویداد شهادت امام رضا علیه السلام در روز پایانی ماه صفر، دهه آخر این ماه را که با اربعین حسینی آغاز و با رحلت نبی اعظم اسلام و شهادت امام حسن مجتبی(ع) ادامه می یابد را مناسبتی آکنده از جلوه های فرهنگ رضوی کرده است.
زیرساخت های دینی و تاریخی جنبش علمی فرهنگی
وجود قبر و حرم مطهر امام هشتم اهل بیت(ع) در ایران اسلامی این مناسبت را در جایگاه ویژه ای می نشاند.
در یک سنت فرهنگی اجتماعی پرقدمت در خراسان و ایران، دهه آخر ماه صفر، زائران فراوانی بصورت پیاده یا قالب های دیگر به مشهذالرضا سفر می کنند تا در روز شهادت امام رضا علیه السلام در این شهر باشند و پرونده دو ماه عزاداری و احیای شعائر دینی را در محضر امام رئوف پایان دهند و از برکات عنایت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام بهره مند شوند.
در طول سالیان اخیر مناسبت دهه آخر ماه صفر و شهادت امام رضا علیه السلام با پیوستن خیل زوار از کشورهای اسلامی جلوه و ابعاد تازه ای یافته است.
بعد از پایان موسم اربعین حسینی و پیاده روی عظیم آن که به یکی از بزرگترین رویدادهای بین المللی در جهانِ ادیان تبدیل شده است، خیزش تازه ای برای تکرار این الگو خصوصا در مشهدالرضا و حرم رضوی بوجود آمد.
ثبات و توسعه پایدار علمی، فرهنگی و اجتماعی آستان قدس رضوی با مرکزیت حرم مطهر امام رضا(ع) در طول حدود چهار دهه و ارتقای پیوسته مدیریتی آن با ایده های متنوع و افق های بلند در کنار امنیت و زیرساخت های خوب و مناسب شهر مشهد، حرم رضوی را به یکی از پرشتاب ترین و مهیاترین کانون ها در میان عتبات مقدسه جهان اسلام برای جهش علمی و اجتماعی تبدیل کرده است.
رشد نقش آفرینی مراکز دینی و آیینی جهان اسلام
تحولات جهانی و منطقه ای یک دهه اخیر نشان می دهد مراکز بزرگ ادیان در جهان نقش مهمی در جهت دهی به تغییرات فرهنگی و اجتماعی و حتی سیاسی ایفا کرده اند.
در چند اتفاق و رویداد برجسته بین المللی این نقش آفرینی ها قابل بازخوانی است. جنبش های مردمی موسم به بهار عربی و بیداری اسلامی در غرب آسیا و شمال آفریقا از سال 2011 تا به امروز جایگاه ویژه ای به مراکز دینی و فقهی و آیینی جهان اسلام بخشیده است. این مراکز با توجه به سیاست های حکومت ها رویکردهای مختلفی را در این رابطه اتخاذ می کنند.
در مصر الأزهر و مؤسسات وابسته به آن تلاش زیادی برای مقابله با افراط گرایی سلفی و وهابی و داعشی داشته اند و مجاز شمردن جشن های میلاد حضرت رسول(ص) و یا توسل به انبیاء و اولیاء از نمونه های برجسته آن بوده است و در این زمینه اثار علمی و فرهنگی زیادی را منتشر ساخته اند.
همچنین مراقد و مزارهای مهم این کشور که مشهورترین آن مسجد رأس الحسین(ع) است هرساله در موسم زیارتی مخصوص آن با واکنش های اجتماعی متفاوتی همراه است و به نمادی از علاقه ملت مصر به خاندان اهل بیت(ع) تبدیل گشته است.
با این وجود الأزهر هنوز نتوانسته به جایگاه مطلوب خود در تأثیرگذاری فرهنگی و تمدنی دست یابد اما اقدامات آن جهش بزرگی در طول ده سال اخیر داشته است.
در عربستان سعودی، حرم های مکی و نبوی در شهرهای مکه و مدینه با برنامه های بسیار گسترده و متنوعی تلاش می کنند تا انظار مسلمانان عالم را به خود معطوف دارند. دانشگاه ها، انتشارات، برنامه های مستمر تبلیغی، تلویزیون ماهواره ای و اینترنتی و کنفرانس های فقهی و دینی از جمله اقدامات مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) بوده است که آن ها نیز رشد فراوانی را در یک دهه گذشته شاهد بوده است اما رویکرد عمده آن مقابله با افراط گرایی تهدیدکننده حکومت عربستان و نیز حمایت و ترویج سیاست های آل سعود بوده است.
در امارات متحده عربی که زیرساخت های انسانی و تمدنی اندک اما ثروت و انگیزه های توسعه طلبانه زیادی برای نقش آفرینی در سطح منطقه و جهان دارد این کشور تصمیم گرفت تا ظرفیت های مراکز اسلامی و ادیان در جهان اسلام و حتی مسیحیت را به خدمت سیاست های خود در آورد که برجسته ترین آنها در مدت اخیر گردهمآیی شیخ الأزهر و پاپ فرانسیس از واتیکان در دبی در سال 2019 و امضای سند همزیستی جهان اسلام و مسیحیت بود. علاوه بر این امارات عربی با ایجاد مراکز مطالعاتی و انتشاراتی در کشورهای مختلف و سرمایه گذاری های بر روی محافل علمی و فرهنگی اقدامات زیادی را برای گسترش طیف علاقه مند و مروج سیاست های خود به عمل آورده است.
در کشور عراق عتبات مقدسه کربلاء و نجف و کاظمین و سامراء نیز جنبش علمی و فرهنگی قابل ستایشی را در ده سال گذشته رقم زده اند که هنوز ادامه دارد و شباهت های متعددی با برنامه های حرم رضوی دارد و به گفته مسئولان عتبات عراق از برنامه های آستان قدس رضوی متأثر است.
زمینه ها و رویش های علمی اجتماعی حرم رضوی
حرم رضوی با برخورداری از امکانات ایجاد شده توسط آستان قدس رضوی همچون دو دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) و همچنین بهره مندی از بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی به عنوان یک مرکز مطالعاتی و پژوهشی برجسته در تراز جهان اسلام که صدها عنوان اثر فاخر را به کتابخانه جهان اسلام ارائه کرده است زمینه ها و چشمه های جوشانی را برای نقش آفرینی و ایجاد یک جنبش جهانی علمی فرهنگی و اجتماعی فراهم آورده است.
برگزاری چند کنفرانس بزرگ و مؤثر همچون کنگره جهانی امام رضا(ع) و یا همایش بین المللی امام رضا(ع) و ادیان بر تولیدات علمی و ارتباطات این مرکز بزرگ اسلامی شیعی افزود.
همچنین ارتقاء و بلکه جهش این حرم مطهر در امدادرسانی اجتماعی به اقشار نیازمند در شرایط عادی و بحران در داخل و خارج از ایران به ابعاد فرهنگ سازی آن افزوده است.
اکنون در شرایطی که دل ها و دیده ها در دهه پایانی ماه صفر متوجه مشهذالرضا و حرم رضوی است فرصتی برای بهره گیری از این ظرفیت ها و رهاوردهای ممتاز برای تمرینِ ایجاد و گام نهادن در یک نهضت جهانی علمی، فرهنگی و اجتماعی است.
گزارش از بهمن دهستانی
زیرساخت های دینی و تاریخی جنبش علمی فرهنگی
وجود قبر و حرم مطهر امام هشتم اهل بیت(ع) در ایران اسلامی این مناسبت را در جایگاه ویژه ای می نشاند.
در یک سنت فرهنگی اجتماعی پرقدمت در خراسان و ایران، دهه آخر ماه صفر، زائران فراوانی بصورت پیاده یا قالب های دیگر به مشهذالرضا سفر می کنند تا در روز شهادت امام رضا علیه السلام در این شهر باشند و پرونده دو ماه عزاداری و احیای شعائر دینی را در محضر امام رئوف پایان دهند و از برکات عنایت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام بهره مند شوند.
در طول سالیان اخیر مناسبت دهه آخر ماه صفر و شهادت امام رضا علیه السلام با پیوستن خیل زوار از کشورهای اسلامی جلوه و ابعاد تازه ای یافته است.
بعد از پایان موسم اربعین حسینی و پیاده روی عظیم آن که به یکی از بزرگترین رویدادهای بین المللی در جهانِ ادیان تبدیل شده است، خیزش تازه ای برای تکرار این الگو خصوصا در مشهدالرضا و حرم رضوی بوجود آمد.
ثبات و توسعه پایدار علمی، فرهنگی و اجتماعی آستان قدس رضوی با مرکزیت حرم مطهر امام رضا(ع) در طول حدود چهار دهه و ارتقای پیوسته مدیریتی آن با ایده های متنوع و افق های بلند در کنار امنیت و زیرساخت های خوب و مناسب شهر مشهد، حرم رضوی را به یکی از پرشتاب ترین و مهیاترین کانون ها در میان عتبات مقدسه جهان اسلام برای جهش علمی و اجتماعی تبدیل کرده است.
رشد نقش آفرینی مراکز دینی و آیینی جهان اسلام
تحولات جهانی و منطقه ای یک دهه اخیر نشان می دهد مراکز بزرگ ادیان در جهان نقش مهمی در جهت دهی به تغییرات فرهنگی و اجتماعی و حتی سیاسی ایفا کرده اند.
در چند اتفاق و رویداد برجسته بین المللی این نقش آفرینی ها قابل بازخوانی است. جنبش های مردمی موسم به بهار عربی و بیداری اسلامی در غرب آسیا و شمال آفریقا از سال 2011 تا به امروز جایگاه ویژه ای به مراکز دینی و فقهی و آیینی جهان اسلام بخشیده است. این مراکز با توجه به سیاست های حکومت ها رویکردهای مختلفی را در این رابطه اتخاذ می کنند.
در مصر الأزهر و مؤسسات وابسته به آن تلاش زیادی برای مقابله با افراط گرایی سلفی و وهابی و داعشی داشته اند و مجاز شمردن جشن های میلاد حضرت رسول(ص) و یا توسل به انبیاء و اولیاء از نمونه های برجسته آن بوده است و در این زمینه اثار علمی و فرهنگی زیادی را منتشر ساخته اند.
همچنین مراقد و مزارهای مهم این کشور که مشهورترین آن مسجد رأس الحسین(ع) است هرساله در موسم زیارتی مخصوص آن با واکنش های اجتماعی متفاوتی همراه است و به نمادی از علاقه ملت مصر به خاندان اهل بیت(ع) تبدیل گشته است.
با این وجود الأزهر هنوز نتوانسته به جایگاه مطلوب خود در تأثیرگذاری فرهنگی و تمدنی دست یابد اما اقدامات آن جهش بزرگی در طول ده سال اخیر داشته است.
در عربستان سعودی، حرم های مکی و نبوی در شهرهای مکه و مدینه با برنامه های بسیار گسترده و متنوعی تلاش می کنند تا انظار مسلمانان عالم را به خود معطوف دارند. دانشگاه ها، انتشارات، برنامه های مستمر تبلیغی، تلویزیون ماهواره ای و اینترنتی و کنفرانس های فقهی و دینی از جمله اقدامات مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص) بوده است که آن ها نیز رشد فراوانی را در یک دهه گذشته شاهد بوده است اما رویکرد عمده آن مقابله با افراط گرایی تهدیدکننده حکومت عربستان و نیز حمایت و ترویج سیاست های آل سعود بوده است.
در امارات متحده عربی که زیرساخت های انسانی و تمدنی اندک اما ثروت و انگیزه های توسعه طلبانه زیادی برای نقش آفرینی در سطح منطقه و جهان دارد این کشور تصمیم گرفت تا ظرفیت های مراکز اسلامی و ادیان در جهان اسلام و حتی مسیحیت را به خدمت سیاست های خود در آورد که برجسته ترین آنها در مدت اخیر گردهمآیی شیخ الأزهر و پاپ فرانسیس از واتیکان در دبی در سال 2019 و امضای سند همزیستی جهان اسلام و مسیحیت بود. علاوه بر این امارات عربی با ایجاد مراکز مطالعاتی و انتشاراتی در کشورهای مختلف و سرمایه گذاری های بر روی محافل علمی و فرهنگی اقدامات زیادی را برای گسترش طیف علاقه مند و مروج سیاست های خود به عمل آورده است.
در کشور عراق عتبات مقدسه کربلاء و نجف و کاظمین و سامراء نیز جنبش علمی و فرهنگی قابل ستایشی را در ده سال گذشته رقم زده اند که هنوز ادامه دارد و شباهت های متعددی با برنامه های حرم رضوی دارد و به گفته مسئولان عتبات عراق از برنامه های آستان قدس رضوی متأثر است.
زمینه ها و رویش های علمی اجتماعی حرم رضوی
حرم رضوی با برخورداری از امکانات ایجاد شده توسط آستان قدس رضوی همچون دو دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) و همچنین بهره مندی از بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی به عنوان یک مرکز مطالعاتی و پژوهشی برجسته در تراز جهان اسلام که صدها عنوان اثر فاخر را به کتابخانه جهان اسلام ارائه کرده است زمینه ها و چشمه های جوشانی را برای نقش آفرینی و ایجاد یک جنبش جهانی علمی فرهنگی و اجتماعی فراهم آورده است.
برگزاری چند کنفرانس بزرگ و مؤثر همچون کنگره جهانی امام رضا(ع) و یا همایش بین المللی امام رضا(ع) و ادیان بر تولیدات علمی و ارتباطات این مرکز بزرگ اسلامی شیعی افزود.
همچنین ارتقاء و بلکه جهش این حرم مطهر در امدادرسانی اجتماعی به اقشار نیازمند در شرایط عادی و بحران در داخل و خارج از ایران به ابعاد فرهنگ سازی آن افزوده است.
اکنون در شرایطی که دل ها و دیده ها در دهه پایانی ماه صفر متوجه مشهذالرضا و حرم رضوی است فرصتی برای بهره گیری از این ظرفیت ها و رهاوردهای ممتاز برای تمرینِ ایجاد و گام نهادن در یک نهضت جهانی علمی، فرهنگی و اجتماعی است.
گزارش از بهمن دهستانی
