گفت‌وگوی خبرگزاری رضوی با اوستا بنّای پیشکسوت حرم مطهر رضوی؛
حین تخریب دیوار رواق دارالسلام کوزه حاوی سکه اشرفی کشف کردم
خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ حافظه قوی دارد و خاطرات خود را از 44 سال خدمت بنّایی در حرم مطهر رضوی با توضیحات کامل تعریف می‌کند و معتقد است این ذهن فعال معجزه امام رضا(ع) بوده و با اینکه در آستانه 80 سالگی قرار دارد، معماران جوان و تازه کار آستان قدس رضوی و یا دیگر معماران نزد او می‌آیند و از تجربیاتش استفاده می‌کنند. همچنین توان جسمی او در حدّی است که می‌تواند در سال‌های بازنشستگی، امورات بیرون از خانه را انجام دهد و کمک دست همسرش باشد.
حسین موذنی‌مِند اوستا بنّای حرم مطهر امام رضا(ع) قریب به 20 سال است که بازنشسته شده، اما بخاطر علاقه به امام مهربانی‌ها و کارش در آستان قدس رضوی هنوز خودش را جدای از این آستان ملکوتی نمی‌داند و تجربه حدود پنج دهه خود را با اخلاص در اختیاران دیگران می‌گذارد.
چهارشنبه امام رضایی(ع) این هفته به سراغ این اوستا بنّای قدیمی حرم مطهر رضوی رفتیم تا مخاطیان خود را با یکی دیگر از خدمتگزاران بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) آشنا کنیم که مشروح آن از نظرتان خواهد گذشت.
تولّد در مهد سفال ایران
حسین موذنی‌مِند یازدهم فروردین‌ماه سال 1321 در روستای مِند گناباد؛ مهد سفال ایران متولّد شد و در همان سنین طفولیت زادگاه خود را برای همیشه ترک کرد و با خانواده به مشهد آمد و در محله تَپُل محله ساکن شد. پدرش در کارخانه کاسه‌پزی، نزدیک محله‌شان مشغول بکار شده و او هم همراه پدر بود تا به سنین نوجوانی رسید؛ کهولت سن پدرش او را واداشت در سن 16 سالگی وارد آستان قدس رضوی شود و به عنوان کارگر کار کند.
علاقه به کارهای سنتی
مقرنس، گره، قطاربندی، یزدی‌بندی و رسمی‌بندی کارهای سنتی مورد علاقه این اوستا بنّای آستان قدس رضوی بود که در این‌باره چنین می‌گوید: «سال 1337 که وارد آستان قدس رضوی شدم کارم را با کارگری شروع کردم و اغلب هنرهای سنتی کار شده در حرم مطهر رضوی را دوست داشتم. مرحوم شکرالله خوشدست و مرحوم حاج صادق رأفتی اغلب من را به همین کارها وادار می‌کردند. هنوز شاگرد بنّا بودم که در تعویض ساعت صحن انقلاب همکاری داشتم. ساعت جدید را در این صحن و ساعت قدیمی را در صحن آزادی نصب کردیم. وقتی خودم استاد بنّا شدم، همه کار بلد بودم و در جای جای حرم کار بنّایی و مرمّت انجام می‌دادم که از جمله آنها می‌توان به تعویض سنگ‌های ازاره، قطاربندی زیر ساعت و دوبار مرمّت کاشی‌های صحن انقلاب، ساخت و ایجاد انواع هنرهای سنتی و مرمّت در رواق‌های دارالسلام، دارالضیافه، دالسرور، دارالولایه و موزه قدیمی آستان قدس رضوی، طلاکاری گنبد و ... اشاره کرد. طلاکاری گنبد قبل انقلاب شروع و تا بعد آن ادامه داشت که من هم از همان ابتدا حضور داشتم و رهبر معظم انقلاب که آن زمان امام جمعه تهران بودند از کار ما بازدید کردند».
.jpg)
ابتکار در کار بنّایی
قدیم وسایل بنّایی همچون بالابر، فرغون و داربست در بین کارگران ساختمان مرسوم نبود. اوستا بنّا یا کارگران کار خود را با ابتکار به ثمر می‌نشاندند. آقای موذنی هم که با ابتکار مرمّت کاشی ایوان نقاره‌خانه صحن انقلاب را انجام داده، در توضیح بیشتر اضافه می‌کند: «نقش دو شیر در کاشی‌های ایوان نقاره‌خانه صحن انقلاب وجود دارد که برگرفته از حکایت زنده شدن شیر به امر امام رضا(ع) و دریدن ساحر در دربار مأمون است. کاشی این قسمت نیاز به مرمّت داشت و چون آن زمان بالابرهای امروزی رایج نبود، من با ابتکار کاشی‌های افتاده در این ایوان را جانمایی کردم. آن زمان صندوق‌هایی در منازل استفاده می‌شد که از آن به عنوان بالابر برای نصب کاشی ایوان استفاده کردم، به این روش که از بالای نقاره‌خانه نردبان طنابی به پایین انداختیم و من از آن نردبان پایین رفته و صندوقی هم که از آن بالا پایین فرستادند را سوار شدم و کار نصب کاشی را انجام دادم».
تهیه سنگ از کرمان و شاندیز
مصالح آجر، خاک و گچ از خود مشهد و اما سنگ‌های بکار رفته در حرم مطهر رضوی از شهرهای دیگر است. بنابه گفته اوستا بنّای بازنشسته آستان قدس رضوی، آن زمان مشهد سنگ مرمر نداشت، یک معدن در شاندیز بود که از آنجا می‌آوردند، آن معدن اکنون از بین رفته است. همچنین سنگ‌های استفاده شده در حرم از جاهای مختلف مثل کرمان تهیه می‌شود.
پناهنده شدن شتری به امام رضا(ع)
حکایت پناهنده شدن شتری به امام رضا(ع) به اواخر بهمن‌ماه سال 1357 برمی‌گردد. این شتر همراه یازده شتر دیگر، وارده شده از کشور افغانستان بود که هنگام ذبح از کشتارگاه فرار کرده و خود را به حرم امام رضا(ع) می‌رساند. آقای موذنی که در آن لحظه مشغول مرمّت کاشی بالای پنجره فولاد صحن انقلاب بوده، در این‌باره چنین می‌گوید: «مشغول مرمّت کاشی بالای پنجره فولاد صجن انقلاب بودم که همهمه زائران داخل صحن، نظر من را به سمت ایوان نقاره‌خانه جلب کرد و به چشم خود دیدم، شتری داخل صحن آمد و روبروی پنجره فولاد زانو زد و اشک از چشمانش جاری بود. چون این شتر پناهنده به حضرت بود را برای گشت و گذار به مزرعه آستان قدس رضوی بردند».
کشف کوزه سفالی حاوی سکه اشرفی
قدیم مشهد خیلی مورد تاخت و تاز قرار می‌گرفته و در طول سال بارها و بارها ازبک‌ها، تیمور، هولاکو، ترکان غز چنگیز و افغان‌ها می‌آمدند. خادمان و مسئولان حرم مطهر برای حفاظت از غارت اشیا قیمتی رضوی، آنها را قبل از رسیدن لشکرهای متجاوز به دروازه‌های شهر داخل دیوار یا سقف‌های حرم جاسازی کرده و جلوی آن را تیغه می‌کردند. اگر خودشان زنده بودند، بعد رفتن متجاوزان، محل را شکافته و اشیاء را برمی‌داشتند و یا سال‌ها می‌گذشت و نمی‌دانستند، اشیاء را کجا پنهان کرده‌اند، در دوران بعدی زمان حفاری‌ها و مرمّت‌ها توسط کارگران و معماران آستان قدس رضوی کشف و به موزه حرم فرستاده می‌شد. این بنّای بازنشسته حرم مطهر در مورد کشف یک کوزه سکه اشرفی در رواق دارالسلام چنین می‌گوید: «در رواق‌های حرم مطهر امام رضا(ع) همیشه دو سقف وجود دارد. یکی سقف اصلی و دیگری سقف کاذب کاربندی زیر که تزییناتی است و اشیا قدیمی از بین این دو سقف کشف می‌شود. سال 1347 در زمان تولیت باقر پیرنیا دو تا رواق اُپک میرزا و کشیک‌خانه تخریب شدند و محل ستون‌های سقف، حفاری و بتن‌ریزی می‌گردید، وقتی این دو رواق‌ها خراب شد، یک رواق کامل به نام دارالسلام به وجود آمد. در حین خرابی از داخل دیوار رواق، کوزه سفالی حاوی 13 سکه اشرفی کشف کردیم. مسئولان را خبر کرده و آنها از امانت‌داری من ابراز رضایت کردند و بنده را مورد تشویق قرار دادند».
حسین موذنی‌مِند اوستا بنّای حرم مطهر امام رضا(ع) قریب به 20 سال است که بازنشسته شده، اما بخاطر علاقه به امام مهربانی‌ها و کارش در آستان قدس رضوی هنوز خودش را جدای از این آستان ملکوتی نمی‌داند و تجربه حدود پنج دهه خود را با اخلاص در اختیاران دیگران می‌گذارد.
چهارشنبه امام رضایی(ع) این هفته به سراغ این اوستا بنّای قدیمی حرم مطهر رضوی رفتیم تا مخاطیان خود را با یکی دیگر از خدمتگزاران بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) آشنا کنیم که مشروح آن از نظرتان خواهد گذشت.
تولّد در مهد سفال ایران
حسین موذنی‌مِند یازدهم فروردین‌ماه سال 1321 در روستای مِند گناباد؛ مهد سفال ایران متولّد شد و در همان سنین طفولیت زادگاه خود را برای همیشه ترک کرد و با خانواده به مشهد آمد و در محله تَپُل محله ساکن شد. پدرش در کارخانه کاسه‌پزی، نزدیک محله‌شان مشغول بکار شده و او هم همراه پدر بود تا به سنین نوجوانی رسید؛ کهولت سن پدرش او را واداشت در سن 16 سالگی وارد آستان قدس رضوی شود و به عنوان کارگر کار کند.
علاقه به کارهای سنتی
مقرنس، گره، قطاربندی، یزدی‌بندی و رسمی‌بندی کارهای سنتی مورد علاقه این اوستا بنّای آستان قدس رضوی بود که در این‌باره چنین می‌گوید: «سال 1337 که وارد آستان قدس رضوی شدم کارم را با کارگری شروع کردم و اغلب هنرهای سنتی کار شده در حرم مطهر رضوی را دوست داشتم. مرحوم شکرالله خوشدست و مرحوم حاج صادق رأفتی اغلب من را به همین کارها وادار می‌کردند. هنوز شاگرد بنّا بودم که در تعویض ساعت صحن انقلاب همکاری داشتم. ساعت جدید را در این صحن و ساعت قدیمی را در صحن آزادی نصب کردیم. وقتی خودم استاد بنّا شدم، همه کار بلد بودم و در جای جای حرم کار بنّایی و مرمّت انجام می‌دادم که از جمله آنها می‌توان به تعویض سنگ‌های ازاره، قطاربندی زیر ساعت و دوبار مرمّت کاشی‌های صحن انقلاب، ساخت و ایجاد انواع هنرهای سنتی و مرمّت در رواق‌های دارالسلام، دارالضیافه، دالسرور، دارالولایه و موزه قدیمی آستان قدس رضوی، طلاکاری گنبد و ... اشاره کرد. طلاکاری گنبد قبل انقلاب شروع و تا بعد آن ادامه داشت که من هم از همان ابتدا حضور داشتم و رهبر معظم انقلاب که آن زمان امام جمعه تهران بودند از کار ما بازدید کردند».
ابتکار در کار بنّایی
قدیم وسایل بنّایی همچون بالابر، فرغون و داربست در بین کارگران ساختمان مرسوم نبود. اوستا بنّا یا کارگران کار خود را با ابتکار به ثمر می‌نشاندند. آقای موذنی هم که با ابتکار مرمّت کاشی ایوان نقاره‌خانه صحن انقلاب را انجام داده، در توضیح بیشتر اضافه می‌کند: «نقش دو شیر در کاشی‌های ایوان نقاره‌خانه صحن انقلاب وجود دارد که برگرفته از حکایت زنده شدن شیر به امر امام رضا(ع) و دریدن ساحر در دربار مأمون است. کاشی این قسمت نیاز به مرمّت داشت و چون آن زمان بالابرهای امروزی رایج نبود، من با ابتکار کاشی‌های افتاده در این ایوان را جانمایی کردم. آن زمان صندوق‌هایی در منازل استفاده می‌شد که از آن به عنوان بالابر برای نصب کاشی ایوان استفاده کردم، به این روش که از بالای نقاره‌خانه نردبان طنابی به پایین انداختیم و من از آن نردبان پایین رفته و صندوقی هم که از آن بالا پایین فرستادند را سوار شدم و کار نصب کاشی را انجام دادم».
تهیه سنگ از کرمان و شاندیز
مصالح آجر، خاک و گچ از خود مشهد و اما سنگ‌های بکار رفته در حرم مطهر رضوی از شهرهای دیگر است. بنابه گفته اوستا بنّای بازنشسته آستان قدس رضوی، آن زمان مشهد سنگ مرمر نداشت، یک معدن در شاندیز بود که از آنجا می‌آوردند، آن معدن اکنون از بین رفته است. همچنین سنگ‌های استفاده شده در حرم از جاهای مختلف مثل کرمان تهیه می‌شود.
پناهنده شدن شتری به امام رضا(ع)
حکایت پناهنده شدن شتری به امام رضا(ع) به اواخر بهمن‌ماه سال 1357 برمی‌گردد. این شتر همراه یازده شتر دیگر، وارده شده از کشور افغانستان بود که هنگام ذبح از کشتارگاه فرار کرده و خود را به حرم امام رضا(ع) می‌رساند. آقای موذنی که در آن لحظه مشغول مرمّت کاشی بالای پنجره فولاد صحن انقلاب بوده، در این‌باره چنین می‌گوید: «مشغول مرمّت کاشی بالای پنجره فولاد صجن انقلاب بودم که همهمه زائران داخل صحن، نظر من را به سمت ایوان نقاره‌خانه جلب کرد و به چشم خود دیدم، شتری داخل صحن آمد و روبروی پنجره فولاد زانو زد و اشک از چشمانش جاری بود. چون این شتر پناهنده به حضرت بود را برای گشت و گذار به مزرعه آستان قدس رضوی بردند».
کشف کوزه سفالی حاوی سکه اشرفی
قدیم مشهد خیلی مورد تاخت و تاز قرار می‌گرفته و در طول سال بارها و بارها ازبک‌ها، تیمور، هولاکو، ترکان غز چنگیز و افغان‌ها می‌آمدند. خادمان و مسئولان حرم مطهر برای حفاظت از غارت اشیا قیمتی رضوی، آنها را قبل از رسیدن لشکرهای متجاوز به دروازه‌های شهر داخل دیوار یا سقف‌های حرم جاسازی کرده و جلوی آن را تیغه می‌کردند. اگر خودشان زنده بودند، بعد رفتن متجاوزان، محل را شکافته و اشیاء را برمی‌داشتند و یا سال‌ها می‌گذشت و نمی‌دانستند، اشیاء را کجا پنهان کرده‌اند، در دوران بعدی زمان حفاری‌ها و مرمّت‌ها توسط کارگران و معماران آستان قدس رضوی کشف و به موزه حرم فرستاده می‌شد. این بنّای بازنشسته حرم مطهر در مورد کشف یک کوزه سکه اشرفی در رواق دارالسلام چنین می‌گوید: «در رواق‌های حرم مطهر امام رضا(ع) همیشه دو سقف وجود دارد. یکی سقف اصلی و دیگری سقف کاذب کاربندی زیر که تزییناتی است و اشیا قدیمی از بین این دو سقف کشف می‌شود. سال 1347 در زمان تولیت باقر پیرنیا دو تا رواق اُپک میرزا و کشیک‌خانه تخریب شدند و محل ستون‌های سقف، حفاری و بتن‌ریزی می‌گردید، وقتی این دو رواق‌ها خراب شد، یک رواق کامل به نام دارالسلام به وجود آمد. در حین خرابی از داخل دیوار رواق، کوزه سفالی حاوی 13 سکه اشرفی کشف کردیم. مسئولان را خبر کرده و آنها از امانت‌داری من ابراز رضایت کردند و بنده را مورد تشویق قرار دادند».
