گزارش رضوی به مناسبت سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر
چرا امام موسی صدر ربوده شد؟/ دو خصلت ممتاز رهبر شیعیان لبنان
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، سید موسی صدر، متولد زاده ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در شهر قم است که در شهریورماه سال 57 در سفری که به دعوت معمر قذافی رهبر لیبی به این کشور انجام شده داد ربوده شد و تا امروز سرنوشت او و همراهانش نامعلوم و پرابهام باقی مانده است.
امام موسی صدر که در یکی از خاندان های مهم علمی جهان تشیع یعنی آل صدر برآمده و تربیت یافته بود بنا به اذعان اساتید و شخصیت های هم دوره خود که اکنون همه از مراجع معظم تقلید هستند از نخبگان و نوابغ شیعه در قرن اخیر به شمار می رود.
او نخستین طلبه حوزه علمیه قم بود که توانست در پی نیازهای زمان وارد دانشگاه تهران شده و در رشته اقتصاد فارغ التحصیل شود اما به عنوان یک شخصیت اصیل حوزوی تا زمانی که در حوزه علمیه قم و ایران بود شناخته شود.
مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود از امام موسی صدر که در فصلنامه مفید دانشگاه شیخ مفید قم به چاپ رسیده است او را در طبقه اساتید رهبر معظم انقلاب و خود می شمارد.
امام موسی صدر از محبوب ترین و معتمدترین طلاب مراجع بزرگ تقلید همچون آیت الله العظمی بروجردی و ایت الله العظمی خویی و حضرت امام خمینی بود و همه این اعلام شیعه تعابیر مخصوصی درباره ابعاد شخصیتی امام موسی صدر به زبان آورده اند.
نگاه به دوره زمانی واقعه ربوده شدن امام موسی صدر و توجه به ظرف زمانی آن، مسائل در خور کنکاش متعددی را در برابر محققان و تحلیلگران قرار می دهد.
اوج نهضت اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی، گسترش قیام و اعتراضات بر ضد حکومت بعث صدام در عراق به رهبری سید محمدباقر صدر و نظام یافتن شیعیان در لبنان به زعامت امام موسی صدر کمربند و سلسله محکم و کانون های مولدی از بیداری اسلامی را در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا بوجود آورده بود.
این وضعیت در شرایطی که تنها دو بلوک شرق و غرب، 5 قاره جهان و خصوصا منطقه استراتژیک خاورمیانه را عرصه سیطره خود ساخته بودند طبعا با منافع قدرت های استبدادی و استعماری داخل و خارج منطقه در تضاد بود.
استعمار که پس از جنگ جهانی دوم تا حدود دو دهه درگیر مبارزه با استقلال خواهی مردمان سرزمین های تحت قیمومیت خود بود و تازه از آن فارغ شده بود، هراس فراوانی در برابر موج جدید اسلام خواهی و بیداری ملت های مسلمان داشت.
خاصه آنکه یکی از کانون ها و ارکان این بیداری را برای نخستین بار بصورت فراگیر و ریشه دار، رهبران شیعه و جوامع شیعیان به عنوان یکی از اجزای اصلی امت اسلام شکل می دادند. تا پیش از این عموما حرکت های بیداری و اصلاحی و اسلامگرایی را غالب رهبران اهل سنت و کانون های جهان عرب و اهل سنت شکل می دادند و غالبا هم با ناکامی موجه بود.
ابراز علاقه و ارادت و امید شخصیت های مهم اهل سنت در کشورهای مختلف اسلامی در سال های اوج و پیروزی نهضت و انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی و پیش از آن همراهی و همبستگی آنان با امام موسی صدر و نیز استقبال فراوان از آثار شهید سید محمدباقر صدر در جهان اسلام به روشنی نشان می داد که جهان عرب و اهل سنت در انتظار خیزش دوباره ای در امت اسلام نشسته بود.
هجرت و بعثت فرهنگی و اجتماعی و سیاسی امام موسی صدر در لبنان در چنین شرایطی انجام پذیرفت و تبدیل به یکی از کانون های قدرت و موازنه در خاورمیانه شد. خصوصا آنکه جنبش امام موسی صدر رویکرد ضداسرائیلی پررنگی داشت و جمله تاریخی «اسرائیل شر مطلق است» از زبان امام موسی صدر، دو جبهه حق و باطل را در سراسر منطقه تبیین میکرد.
همزمان تلاش ها و مجاهدت های امام خمینی و سیدباقر صدر و ملت های ایران و عراق لرزه به پیکره نظام سلطه و استبداد می انداخت. هنوز هم در اظهارات مقامات سعودی از جمله بن سلمان پسر ملک سلمان و وزاری سعودی از انقلاب اسلامی به هنوان مبداء دردسرها برای حکومت های عربی یاد می شود و صریحا خواستار بازگشت ایران از سیاست های آگاهی بخش و الگوساز در منطقه هستند.
ربوده شدن امام موسی صدر از لبنان، تحمیل جنگ توسط صدام با حمله به ایران و شهادت سیدمحمدباقر صدر در عراق، گوشه ای از اقدامات برای مهار امواج مقاومت و بیداری ملت های منطقه بود.
از این زاویه مسئله ربوده شدن امام موسی صدر یکی از لطمات سنگین بدخواهان به جهان اسلام بود که هنوز جبران آن ممکن نشده است.
از جذابیت ها و امتیازات حرکت امام موسی صدر، همزمانی مقاومت با صلح خواهی در لبنان و منطقه بود. امام موسی صدر در زمانی که منادی صلح و گفتگو در منطقه بود؛ سلاح خود را به سمت اسرائیل نشانه می رفت و سازمان نظامی حرکت امل یا امواج مقاومت لبنان را پایه گذاری کرد که مقاومت اسلامی حزب الله از دل آن بیرون آمد.
سید حسن نصرالله بارها در سخنرانی های خود امام موسی صدر را آموزگار مقاومت نامیده و خود و همرزمانش در حزب الله را شاگردان او و تربیت یافته در پای منبر آن یگانه دوران توصیف کرده است.
بی شک مسئله ربوده شدن امام موسی صدر یکی از فجایع مهم دوران معاصر در جهان اسلام است چرا که یکی از شهیرترین رهبران شیعه و اسلام در یک سفر رسمی و علنی ربوده می شود و شخصیتی که به اذعان دوستان و دشمنان از صلح جوترین سیاستمداران خاورمیانه بوده است از دسترس ملت های مسلمان خارج می شود و جهان اسلام را در مسیر رشد و تعالی ناکام میگذارد.
هنوز مراکز علمی و اسلامی بزرگ جهان اسلام مانند الأزهر مصر از او به عنوان یکی از ممتازترین دانشمندان اسلامی یاد می کنند و به هنگام دعوت از اما موسی صدر به کنفرانس های اسلامی از او به «نجم المؤتمر»، ستاره کنفرانس یاد می کردند.
آری او از ستارگان تابناک آسمان جهان اسلام بود که با مجاهدت های مستمر خود مسیرهای روشنی از هدایت و بصیرت و مقاومت را برای روی ملت ها و نخبگان مسلمان گشود.
امام موسی صدر که در یکی از خاندان های مهم علمی جهان تشیع یعنی آل صدر برآمده و تربیت یافته بود بنا به اذعان اساتید و شخصیت های هم دوره خود که اکنون همه از مراجع معظم تقلید هستند از نخبگان و نوابغ شیعه در قرن اخیر به شمار می رود.
او نخستین طلبه حوزه علمیه قم بود که توانست در پی نیازهای زمان وارد دانشگاه تهران شده و در رشته اقتصاد فارغ التحصیل شود اما به عنوان یک شخصیت اصیل حوزوی تا زمانی که در حوزه علمیه قم و ایران بود شناخته شود.
مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود از امام موسی صدر که در فصلنامه مفید دانشگاه شیخ مفید قم به چاپ رسیده است او را در طبقه اساتید رهبر معظم انقلاب و خود می شمارد.
امام موسی صدر از محبوب ترین و معتمدترین طلاب مراجع بزرگ تقلید همچون آیت الله العظمی بروجردی و ایت الله العظمی خویی و حضرت امام خمینی بود و همه این اعلام شیعه تعابیر مخصوصی درباره ابعاد شخصیتی امام موسی صدر به زبان آورده اند.
نگاه به دوره زمانی واقعه ربوده شدن امام موسی صدر و توجه به ظرف زمانی آن، مسائل در خور کنکاش متعددی را در برابر محققان و تحلیلگران قرار می دهد.
اوج نهضت اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی، گسترش قیام و اعتراضات بر ضد حکومت بعث صدام در عراق به رهبری سید محمدباقر صدر و نظام یافتن شیعیان در لبنان به زعامت امام موسی صدر کمربند و سلسله محکم و کانون های مولدی از بیداری اسلامی را در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا بوجود آورده بود.
این وضعیت در شرایطی که تنها دو بلوک شرق و غرب، 5 قاره جهان و خصوصا منطقه استراتژیک خاورمیانه را عرصه سیطره خود ساخته بودند طبعا با منافع قدرت های استبدادی و استعماری داخل و خارج منطقه در تضاد بود.
استعمار که پس از جنگ جهانی دوم تا حدود دو دهه درگیر مبارزه با استقلال خواهی مردمان سرزمین های تحت قیمومیت خود بود و تازه از آن فارغ شده بود، هراس فراوانی در برابر موج جدید اسلام خواهی و بیداری ملت های مسلمان داشت.
خاصه آنکه یکی از کانون ها و ارکان این بیداری را برای نخستین بار بصورت فراگیر و ریشه دار، رهبران شیعه و جوامع شیعیان به عنوان یکی از اجزای اصلی امت اسلام شکل می دادند. تا پیش از این عموما حرکت های بیداری و اصلاحی و اسلامگرایی را غالب رهبران اهل سنت و کانون های جهان عرب و اهل سنت شکل می دادند و غالبا هم با ناکامی موجه بود.
ابراز علاقه و ارادت و امید شخصیت های مهم اهل سنت در کشورهای مختلف اسلامی در سال های اوج و پیروزی نهضت و انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی و پیش از آن همراهی و همبستگی آنان با امام موسی صدر و نیز استقبال فراوان از آثار شهید سید محمدباقر صدر در جهان اسلام به روشنی نشان می داد که جهان عرب و اهل سنت در انتظار خیزش دوباره ای در امت اسلام نشسته بود.
هجرت و بعثت فرهنگی و اجتماعی و سیاسی امام موسی صدر در لبنان در چنین شرایطی انجام پذیرفت و تبدیل به یکی از کانون های قدرت و موازنه در خاورمیانه شد. خصوصا آنکه جنبش امام موسی صدر رویکرد ضداسرائیلی پررنگی داشت و جمله تاریخی «اسرائیل شر مطلق است» از زبان امام موسی صدر، دو جبهه حق و باطل را در سراسر منطقه تبیین میکرد.
همزمان تلاش ها و مجاهدت های امام خمینی و سیدباقر صدر و ملت های ایران و عراق لرزه به پیکره نظام سلطه و استبداد می انداخت. هنوز هم در اظهارات مقامات سعودی از جمله بن سلمان پسر ملک سلمان و وزاری سعودی از انقلاب اسلامی به هنوان مبداء دردسرها برای حکومت های عربی یاد می شود و صریحا خواستار بازگشت ایران از سیاست های آگاهی بخش و الگوساز در منطقه هستند.
ربوده شدن امام موسی صدر از لبنان، تحمیل جنگ توسط صدام با حمله به ایران و شهادت سیدمحمدباقر صدر در عراق، گوشه ای از اقدامات برای مهار امواج مقاومت و بیداری ملت های منطقه بود.
از این زاویه مسئله ربوده شدن امام موسی صدر یکی از لطمات سنگین بدخواهان به جهان اسلام بود که هنوز جبران آن ممکن نشده است.
از جذابیت ها و امتیازات حرکت امام موسی صدر، همزمانی مقاومت با صلح خواهی در لبنان و منطقه بود. امام موسی صدر در زمانی که منادی صلح و گفتگو در منطقه بود؛ سلاح خود را به سمت اسرائیل نشانه می رفت و سازمان نظامی حرکت امل یا امواج مقاومت لبنان را پایه گذاری کرد که مقاومت اسلامی حزب الله از دل آن بیرون آمد.
سید حسن نصرالله بارها در سخنرانی های خود امام موسی صدر را آموزگار مقاومت نامیده و خود و همرزمانش در حزب الله را شاگردان او و تربیت یافته در پای منبر آن یگانه دوران توصیف کرده است.
بی شک مسئله ربوده شدن امام موسی صدر یکی از فجایع مهم دوران معاصر در جهان اسلام است چرا که یکی از شهیرترین رهبران شیعه و اسلام در یک سفر رسمی و علنی ربوده می شود و شخصیتی که به اذعان دوستان و دشمنان از صلح جوترین سیاستمداران خاورمیانه بوده است از دسترس ملت های مسلمان خارج می شود و جهان اسلام را در مسیر رشد و تعالی ناکام میگذارد.
هنوز مراکز علمی و اسلامی بزرگ جهان اسلام مانند الأزهر مصر از او به عنوان یکی از ممتازترین دانشمندان اسلامی یاد می کنند و به هنگام دعوت از اما موسی صدر به کنفرانس های اسلامی از او به «نجم المؤتمر»، ستاره کنفرانس یاد می کردند.
آری او از ستارگان تابناک آسمان جهان اسلام بود که با مجاهدت های مستمر خود مسیرهای روشنی از هدایت و بصیرت و مقاومت را برای روی ملت ها و نخبگان مسلمان گشود.
