قسم خوردن؛ کلامی مقدس اما لقلقه زبان!
سید رضا عظیمی/فعال رسانه
سوگند خوردن، آغازی رسمی برای بسیاری از مشاغل است، همه پزشکان، نمایندگان مجالس، وکلا و قضات شغل خود را با سوگند خوردن آغاز می کنند اما مدتهاست قسم یاد کردن تنها به رفتاری برای جلب اعتماد تبدیل شده و ارج و قرب خود را از دست داده است.
اسدی فروشنده شیرینی و خشکبار است، وقتی در باره قسم خوردن با او صحبت می کنم با خنده می گوید: بعضی از سوالات مشتریان را درباره تازگی آجیل ها و شیرینی ها با قسم و آیه جواب می دهد تا مطمئن باشند خریدشان تازه است.
خانم بحرانی هم از آنهایی است که زیاد قسم می خورد، برای هر خبری که به در و همسایه می دهد، یک "جان خودم"، "به جان بچه ام"، "به روح پدرم"، "به خدا و پیغمبر" خرج می کند و معتقد است برای چیزی قسم می خورد که از راستی و درستی آن اطمینان دارد.
بیشتر سوگندهایی که ما می‌خوریم از سر نیاز و اثبات خودمان است، حال این نیاز یا بخاطر این است که اعتماد به نفس لازم را نداریم و یا توان این را که حقانیت خود را به طرف مقابل به اثبات برسانیم.
نکوهیده بودن عادی شدن سوگند خوردن در جامعه از آنجا اهمیت دارد که وقتی به زندگی امامان و بزرگان دین هم توجه کنیم، می‌بینیم با وجود اینکه حق با آنها بوده حاضر نبوده‌اند سوگند بخورند.
همچنین در سوره بقره هم در آیات ۲۲۴ و ۲۲۵، انسان از سوگند خوردن نهی شده است.
راضیه دفتری جامعه شناس می گوید: عادی شدن سوگند خوردن در جامعه، سوءظن به رفتار اطرافیان را افزایش می دهد و این باعث می‌شود حس اعتماد به دیگران کاهش یابد زیرا فرد فکر می کنند اطرافیانش از ترس افشاگری تبرئه کردن خود یا ابراز بی‌گناهی شان، متوسل به سوگند خوردن شده اند.
وی تاکید کرد: عادی شدن سوگند خوردن یا به قول معروف "لقلقه زبان" شدن قسم خوردن، میزان سوگند دروغ خوردن را هم در جامعه افزایش می دهد که این خود منکری است که متاسفانه این روزها در حال افزایش است.
از نظر اسلام سوگند ياد كردن كار حرامی نيست ولی برای حفظ حرمت مقدسات این سفارش پروردگار به بندگان است که ميفرمايد: «خدا را در معرض سوگند خود قرار ندهيد»
اینکه برای بسیاری از مردم سوگند خوردن را به کلامی روزمره برای خود تبدیل کرده اند ، به رفتاری اجتماعی نامناسبی تبدیل شده که میزان سوگند " لغو" را افزایش داده است .
سوگند لغو، آن سوگندي است كه مردم، بر اساس عادت به زبان می آوردند، درست است که این سوگندها مواخذه ندارد و گناه و كفاره ای برای آن نیست ولی خداوند در آیه 225 سورة بقره به ترك قسم خوردن سفارش ميكند و اينكه خداوند را در معرض سوگندهاي خود قرار ندهید.
این گفته یعنی آنانکه سوگندهای لغو بر زبان می آورند هم باید از این منکر دست بردارند و این رفتار را که از نظر دینی هم نکوهیده است، تکرار نکنند.
سخت گیری خداوند درباره پرهیز از سوگند خوردن از آنجا نشات گرفته که جامعه سرمایه مهمی به عنوان "اعتماد عمومی " را از دست ندهد.
این سخت گیری ها تا آنجا پیش رفته که باری تعالی برای قسم خوردن کفاره در نظر گرفته و در آیه 89 سوره مبارکه مائده می فرماید: «لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ
مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَیْمَانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»
خدای متعال در این آیه فرموده است: "خدا شما را به سوگندهای بیهودهتان مؤاخذه نمیکند ولی به سوگندهایی که [از روی اراده] میخورید [و میشکنید] شما را مؤاخذه می‌کند و کفارهاش خوراک دادن به 10 بینواست از غذاهای متوسطی که به کسان خود میخورانید یا پوشانیدن آنان یا آزاد کردن بندهای و کسی‌که [هیچ‌یک از این‌ها را] نیابد [باید] سه روز روزه بدارد این است کفاره سوگندهای شما وقتی که سوگند خوردید و سوگندهای خود را پاس دارید این‌گونه خداوند آیات خود را برای شما بیان می‌کند باشد که سپاسگزاری کنید"
در پایان ذکر این نکته ضروری است که سوگند یاد کردن تعهدی برای فرد ایجاد می کند که گاه او را تا معرض از بین بردن حقی از دیگران می کشاند و حق الناس گناهی نابخشودنی است.
همچنین همانطور که ذکر شد، زیاد قسم خوردن، درصد بازگویی سوگند دروغ را در کلام روزمره افزایش می دهد.
"الیمین الغموس" یا همان قسم دروغ، از گناهان کبیره‌اى است که بر اساس روایات فرد را در معصیت یا در آتش فرو مى‌برد و همچنین یمین کاذبه و یمین حالقه هم نامیده شده است یعنى چنان که تیغ موى را از بدن مى‌کند این نوع سوگند هم دین صاحبش را از بین مى‌برد.
اسدی فروشنده شیرینی و خشکبار است، وقتی در باره قسم خوردن با او صحبت می کنم با خنده می گوید: بعضی از سوالات مشتریان را درباره تازگی آجیل ها و شیرینی ها با قسم و آیه جواب می دهد تا مطمئن باشند خریدشان تازه است.
خانم بحرانی هم از آنهایی است که زیاد قسم می خورد، برای هر خبری که به در و همسایه می دهد، یک "جان خودم"، "به جان بچه ام"، "به روح پدرم"، "به خدا و پیغمبر" خرج می کند و معتقد است برای چیزی قسم می خورد که از راستی و درستی آن اطمینان دارد.
بیشتر سوگندهایی که ما می‌خوریم از سر نیاز و اثبات خودمان است، حال این نیاز یا بخاطر این است که اعتماد به نفس لازم را نداریم و یا توان این را که حقانیت خود را به طرف مقابل به اثبات برسانیم.
نکوهیده بودن عادی شدن سوگند خوردن در جامعه از آنجا اهمیت دارد که وقتی به زندگی امامان و بزرگان دین هم توجه کنیم، می‌بینیم با وجود اینکه حق با آنها بوده حاضر نبوده‌اند سوگند بخورند.
همچنین در سوره بقره هم در آیات ۲۲۴ و ۲۲۵، انسان از سوگند خوردن نهی شده است.
راضیه دفتری جامعه شناس می گوید: عادی شدن سوگند خوردن در جامعه، سوءظن به رفتار اطرافیان را افزایش می دهد و این باعث می‌شود حس اعتماد به دیگران کاهش یابد زیرا فرد فکر می کنند اطرافیانش از ترس افشاگری تبرئه کردن خود یا ابراز بی‌گناهی شان، متوسل به سوگند خوردن شده اند.
وی تاکید کرد: عادی شدن سوگند خوردن یا به قول معروف "لقلقه زبان" شدن قسم خوردن، میزان سوگند دروغ خوردن را هم در جامعه افزایش می دهد که این خود منکری است که متاسفانه این روزها در حال افزایش است.
از نظر اسلام سوگند ياد كردن كار حرامی نيست ولی برای حفظ حرمت مقدسات این سفارش پروردگار به بندگان است که ميفرمايد: «خدا را در معرض سوگند خود قرار ندهيد»
اینکه برای بسیاری از مردم سوگند خوردن را به کلامی روزمره برای خود تبدیل کرده اند ، به رفتاری اجتماعی نامناسبی تبدیل شده که میزان سوگند " لغو" را افزایش داده است .
سوگند لغو، آن سوگندي است كه مردم، بر اساس عادت به زبان می آوردند، درست است که این سوگندها مواخذه ندارد و گناه و كفاره ای برای آن نیست ولی خداوند در آیه 225 سورة بقره به ترك قسم خوردن سفارش ميكند و اينكه خداوند را در معرض سوگندهاي خود قرار ندهید.
این گفته یعنی آنانکه سوگندهای لغو بر زبان می آورند هم باید از این منکر دست بردارند و این رفتار را که از نظر دینی هم نکوهیده است، تکرار نکنند.
سخت گیری خداوند درباره پرهیز از سوگند خوردن از آنجا نشات گرفته که جامعه سرمایه مهمی به عنوان "اعتماد عمومی " را از دست ندهد.
این سخت گیری ها تا آنجا پیش رفته که باری تعالی برای قسم خوردن کفاره در نظر گرفته و در آیه 89 سوره مبارکه مائده می فرماید: «لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ
مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَیْمَانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»
خدای متعال در این آیه فرموده است: "خدا شما را به سوگندهای بیهودهتان مؤاخذه نمیکند ولی به سوگندهایی که [از روی اراده] میخورید [و میشکنید] شما را مؤاخذه می‌کند و کفارهاش خوراک دادن به 10 بینواست از غذاهای متوسطی که به کسان خود میخورانید یا پوشانیدن آنان یا آزاد کردن بندهای و کسی‌که [هیچ‌یک از این‌ها را] نیابد [باید] سه روز روزه بدارد این است کفاره سوگندهای شما وقتی که سوگند خوردید و سوگندهای خود را پاس دارید این‌گونه خداوند آیات خود را برای شما بیان می‌کند باشد که سپاسگزاری کنید"
در پایان ذکر این نکته ضروری است که سوگند یاد کردن تعهدی برای فرد ایجاد می کند که گاه او را تا معرض از بین بردن حقی از دیگران می کشاند و حق الناس گناهی نابخشودنی است.
همچنین همانطور که ذکر شد، زیاد قسم خوردن، درصد بازگویی سوگند دروغ را در کلام روزمره افزایش می دهد.
"الیمین الغموس" یا همان قسم دروغ، از گناهان کبیره‌اى است که بر اساس روایات فرد را در معصیت یا در آتش فرو مى‌برد و همچنین یمین کاذبه و یمین حالقه هم نامیده شده است یعنى چنان که تیغ موى را از بدن مى‌کند این نوع سوگند هم دین صاحبش را از بین مى‌برد.
