خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
عطار شاعری ساده سخن و تاثیرگذار در ادبیات ایران
خبرگزاری رضوی_ زهرا رفعتی؛ ۲۵ فروردین در تقویم کشورمان به نام بزرگداشت عطار نیشابوری مزین شده است. شاعر و عارفی که در ادبیات و شعر و عرفان تاثیر گذاشته است.
ازاین شاعر و عارف مشهور ایرانی که در سال های پایانی قرن ششم هجری به دنیا آمد و در سال های نخست قرن هفتم نیز دار فانی را وداع گفت آنچه اهمیت دارد، رخدادهایی است که در حد فاصل این دو تاریخ رخ می دهند و از عطار، شاعری جهانشمول می سازد که متعلق به همه زمان ها و دوران ها باشد.
سخنی ساده و گیرا
اما سخن عطار در آثارش، ساده و گیراست؛ او برای بیان مقاصد عرفانی خود، کلام ساده و خالی از هرگونه آرایش انتخاب کرده است. همچنین کمک گرفتن او از تمثیلات و بیان داستان ها و حکایات مختلف یکی دیگر از جاذبه های آثار اوست که باعث شده سرمشق عرفای نامی بعد از خود مانند مولوی و جامی قرار گیرد.
عطار در کنار سنایی و مولانا ارکان ادبیات عرفان فارسی را تشکیل می دهند و مولانا در وصف عطار می گوید: هفت شهر عشق را عطار گشت/ ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم.
مسلما عطار در آغاز حیات و گویا تا مدتی از دوره ی تحقیق در مقامات عرفانی، شغل دارو فروشی خود را که لازمه ی آن داشتن اطلاعاتی از طب نیز بوده حفظ کرده و در داروخانه سرگرم طبابت بوده است. خود در کتاب خسرونامه گوید:
به من گفت ای بمعنی عالم افروز
چنین مشغول طب گشتی شب و روز.
آثاری باشکوه
به هر حال عطار قسمتی از عمر خود را به رسم سالکان طریقت در سفر گذراند و از مکه تا ماوراء النهر بسیاری از مشایخ را زیارت کرد و در همین سفرها و ملاقاتها بود که به خدمت مجدالدین بغدادی نیز رسید. می گویند در پیری شیخ هنگامی که بهاءالدین محمد پدر جلال الدین محمد معروف به مولوی با پسر خود رهسپار عراق بود، در نیشابور به خدمت شیخ رسید و شیخ نسخه ای از اسرار نامه خود را به جلال الدین که در آن هنگام کودکی خردسال بود، بداد.
عطار مردی پرکار و فعال بود و چه هنگام اشتغال به کار عطاری و چه در دوره ی اعتزال و گوشه گیری، که گویا در اواخر عمر دست داده بود، به نظم مثنویهای بسیار و پدیدآوردن دیوان غزلیات و قصائد و رباعیات خود و تألیف کتاب نفیس و پر ارزش تذکرةالاولیا سرگرم بود. دولتشاه درباره آثار او گوید: « و شیخ را دیوان اشعار بعد از کتب مثنوی چهل هزار بیت باشد از آن جمله دوازده هزار رباعی گفته و از کتب طریقت تذکرةالاولیاء نوشته و رسایل دیگر به شیخ منسوب است، مثل اخوان الصفا و غیر ذلک و از نظم آنچه مشهور است این است: اسرارنامه، الهی نامه، مصیبت نامه، جواهرالذات، وصیت نامه، منطق الطیر، بلبل نامه، حیدرنامه، شترنامه، مختارنامه و شاهنامه. دوازده کتاب نظم است و می گویند چهل رساله نظم کرده و پرداخته؛ اما نسخ دیگر متروک و مجهول است و قصاید و غزلیات و مقطعات شیخ به همراه رباعیات و کتب منثور وی از صدهزار بیت افزون است.»
از بزرگان ادب ایران زمین
بی راه نیست که عطار از بزرگان شعر و ادب ایران زمین به شمار می آید. آثاری که از او به جا مانده این ادعا را تصدیق می کند و بر آن مهر تایید می زند؛ آثاری چون منطق الطیر، خسرونامه، مختارنامه، اسرارنامه و تذکره الاولیا همگی نشان از یک ذهن درخشان دارند. چنان که اگر قصد داشته باشیم تا در حوزه عرفن از سه نفر یاد کنیم، باید نام عطار را کنار اسامی سنایی و مولانا بگذاریم. افرادی که عرفان را به شعر فارسی آوردند و آن را به اعتلا رساندند؛ هرچند که بنا به گفته استاد شفیعی کدکنی در مقدمه ای بر منطق الطیر، شخصیت این حکیم گرانقدر در هاله ای از ابهام فرو رفته و با اینکه سنایی یک قرن پیش از وی می زیسته، از او اطلاعات بیشتری نسبت به عطار نیشابوری در دست است.
با این وجود، می دانیم که منطق الطیر مهم ترین اثر این شاعر گرامی است که با نام دیگر مقامات طیور، داستانی را از پرواز دسته بزرگی از پرندگان تعریف می کند که همگی راه میوفتند تا سیمرغ را پیدا کنند. در این داستان، از هر کدام از مرغان سخنی می شنویم که ما را به یاد افراد دور و برمان می اندازد. آن ها در حقیقت نماد انسان هایی هستند که در ادوار مختلف با سحط فکر و درک مختلف زندگی می کنند.
وفادار به زادگاه
عطار، به زادگاهش وفادار ماند و با وجود سفرهای بسیار، در نیشابور به خاک سپرده شد. گفتنی است که آرامگاه کمال الملک، نقاش برجسته ایرانی نیز در نزدیکی مقبره عطار واقع شده و مزار خیام نیشابوری نیز در فاصله ای نه چندان دور قرار گرفته است.
بنای آرامگاه عطار در دوره تیموری و به دست امیر علیشیر نوایی ساخته شد و در طول زمان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بنای کنونی این آرامگاه از یک گنبد، چهار ورودی و هشت ضلع مختلف ساخته شده که همگی با کاشی کاری های زیبا، حس آرامش را در این فضا تداعی می کنند. جالب این که سبک معماری اولیه تا حد زیادی حفظ شده و به عنوان یک اثر مهم ایرانی- اسلامی همچنان باقی است.
ازاین شاعر و عارف مشهور ایرانی که در سال های پایانی قرن ششم هجری به دنیا آمد و در سال های نخست قرن هفتم نیز دار فانی را وداع گفت آنچه اهمیت دارد، رخدادهایی است که در حد فاصل این دو تاریخ رخ می دهند و از عطار، شاعری جهانشمول می سازد که متعلق به همه زمان ها و دوران ها باشد.
سخنی ساده و گیرا
اما سخن عطار در آثارش، ساده و گیراست؛ او برای بیان مقاصد عرفانی خود، کلام ساده و خالی از هرگونه آرایش انتخاب کرده است. همچنین کمک گرفتن او از تمثیلات و بیان داستان ها و حکایات مختلف یکی دیگر از جاذبه های آثار اوست که باعث شده سرمشق عرفای نامی بعد از خود مانند مولوی و جامی قرار گیرد.
عطار در کنار سنایی و مولانا ارکان ادبیات عرفان فارسی را تشکیل می دهند و مولانا در وصف عطار می گوید: هفت شهر عشق را عطار گشت/ ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم.
مسلما عطار در آغاز حیات و گویا تا مدتی از دوره ی تحقیق در مقامات عرفانی، شغل دارو فروشی خود را که لازمه ی آن داشتن اطلاعاتی از طب نیز بوده حفظ کرده و در داروخانه سرگرم طبابت بوده است. خود در کتاب خسرونامه گوید:
به من گفت ای بمعنی عالم افروز
چنین مشغول طب گشتی شب و روز.
آثاری باشکوه
به هر حال عطار قسمتی از عمر خود را به رسم سالکان طریقت در سفر گذراند و از مکه تا ماوراء النهر بسیاری از مشایخ را زیارت کرد و در همین سفرها و ملاقاتها بود که به خدمت مجدالدین بغدادی نیز رسید. می گویند در پیری شیخ هنگامی که بهاءالدین محمد پدر جلال الدین محمد معروف به مولوی با پسر خود رهسپار عراق بود، در نیشابور به خدمت شیخ رسید و شیخ نسخه ای از اسرار نامه خود را به جلال الدین که در آن هنگام کودکی خردسال بود، بداد.
عطار مردی پرکار و فعال بود و چه هنگام اشتغال به کار عطاری و چه در دوره ی اعتزال و گوشه گیری، که گویا در اواخر عمر دست داده بود، به نظم مثنویهای بسیار و پدیدآوردن دیوان غزلیات و قصائد و رباعیات خود و تألیف کتاب نفیس و پر ارزش تذکرةالاولیا سرگرم بود. دولتشاه درباره آثار او گوید: « و شیخ را دیوان اشعار بعد از کتب مثنوی چهل هزار بیت باشد از آن جمله دوازده هزار رباعی گفته و از کتب طریقت تذکرةالاولیاء نوشته و رسایل دیگر به شیخ منسوب است، مثل اخوان الصفا و غیر ذلک و از نظم آنچه مشهور است این است: اسرارنامه، الهی نامه، مصیبت نامه، جواهرالذات، وصیت نامه، منطق الطیر، بلبل نامه، حیدرنامه، شترنامه، مختارنامه و شاهنامه. دوازده کتاب نظم است و می گویند چهل رساله نظم کرده و پرداخته؛ اما نسخ دیگر متروک و مجهول است و قصاید و غزلیات و مقطعات شیخ به همراه رباعیات و کتب منثور وی از صدهزار بیت افزون است.»
از بزرگان ادب ایران زمین
بی راه نیست که عطار از بزرگان شعر و ادب ایران زمین به شمار می آید. آثاری که از او به جا مانده این ادعا را تصدیق می کند و بر آن مهر تایید می زند؛ آثاری چون منطق الطیر، خسرونامه، مختارنامه، اسرارنامه و تذکره الاولیا همگی نشان از یک ذهن درخشان دارند. چنان که اگر قصد داشته باشیم تا در حوزه عرفن از سه نفر یاد کنیم، باید نام عطار را کنار اسامی سنایی و مولانا بگذاریم. افرادی که عرفان را به شعر فارسی آوردند و آن را به اعتلا رساندند؛ هرچند که بنا به گفته استاد شفیعی کدکنی در مقدمه ای بر منطق الطیر، شخصیت این حکیم گرانقدر در هاله ای از ابهام فرو رفته و با اینکه سنایی یک قرن پیش از وی می زیسته، از او اطلاعات بیشتری نسبت به عطار نیشابوری در دست است.
با این وجود، می دانیم که منطق الطیر مهم ترین اثر این شاعر گرامی است که با نام دیگر مقامات طیور، داستانی را از پرواز دسته بزرگی از پرندگان تعریف می کند که همگی راه میوفتند تا سیمرغ را پیدا کنند. در این داستان، از هر کدام از مرغان سخنی می شنویم که ما را به یاد افراد دور و برمان می اندازد. آن ها در حقیقت نماد انسان هایی هستند که در ادوار مختلف با سحط فکر و درک مختلف زندگی می کنند.
وفادار به زادگاه
عطار، به زادگاهش وفادار ماند و با وجود سفرهای بسیار، در نیشابور به خاک سپرده شد. گفتنی است که آرامگاه کمال الملک، نقاش برجسته ایرانی نیز در نزدیکی مقبره عطار واقع شده و مزار خیام نیشابوری نیز در فاصله ای نه چندان دور قرار گرفته است.
بنای آرامگاه عطار در دوره تیموری و به دست امیر علیشیر نوایی ساخته شد و در طول زمان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بنای کنونی این آرامگاه از یک گنبد، چهار ورودی و هشت ضلع مختلف ساخته شده که همگی با کاشی کاری های زیبا، حس آرامش را در این فضا تداعی می کنند. جالب این که سبک معماری اولیه تا حد زیادی حفظ شده و به عنوان یک اثر مهم ایرانی- اسلامی همچنان باقی است.
