خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
تلاش برای اجرای مجازات های جایگزین حبس
خبرگزاری رضوی- زهرا رفعتی؛ مجازات زندان یکی از آرای پرتکرار در پرونده های قضایی است که بازدهی تنبیهی لازم را نداشته و بسیاری از مجرمان پس از پایان دوران محکومیت خود دوباره دست به اقدامات سابق خود زده و بارها زندان را تجربه می کنند. بسیاری از کارشناسان بر این عقیده اند مجازات حبس در بسیاری از موارد می تواند جایگزین دیگر موارد تنبیهی برای فرد خطاکار باشد و زندان تنها برای افراد داری جرائم خطرناک مورد استفاده قرار گیرد.
همین موضوع باعث شده تا در مواردی اندک طی سال های گذشته آرایی از جمله پاکسازی محیط زیست، غذا دادن به حیوانات برای شکارچیان متخلف و ... توسط قضات صادر و اجرایی شود.
پایش وضعیت زندانیان
رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور از اجرای طرحی جدید خبر داده و گفته به موجب بخشنامه اخیر رئیس محترم قوه قضائیه وضعیت زندانیان و تحقق اهداف اجرای حبس، رصد و پایش می‌شود.
محمد مهدی حاج محمدی، در مورد جزییات این طرح اظهار کرده است: « بناست کسانی که از زندان بودن آنها نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود شناسایی شوند و برای آنها تصمیم فوری و فوق‌العاده اتخاذ شود و نباید کسی بی‌جهت در زندان بماند و در زندان رها باشد. در مواردی حبس نه ضرورت دارد نه فایده؛ اگر هدف از حبس تنبیه به امید تنبیه است برای بعضی حبس نه نقش تنبیهی دارد نه تنبهی. به موجب بخشنامه پایش وضعیت زندانیان، به بیمارانی که توانایی تحمل حبس ندارند یا افرادی که در طول یک سال گذشته هیچ ملاقات کننده‌ای ندارند یا افرادی که در موعد قانونی در خصوص ادامه بازداشت آنها تصمیم گیری نشده است و یا کسانی که مستحق برخورداری از ارفاق قانونی همچون آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و … می‌باشند بیش از گذشته مورد توجه و پیگیری واقع می‌شوند. در این بخشنامه ملاقات چهره به چهره قضات با زندانیان توصیه شده است و اگر قرار باشد به موجب تصمیم قضائی تغییری در وضعیت زندانیان موضوع بخشنامه ایجاد نشود ملاقات قاضی با زندانی در زندان یا دادگاه الزامی است. این بخشنامه مصداق و نشانه واضحی است که در الگوی زندانبانی اسلامی، زندانی عائله تحت تکفل حکومت است و باید دائماً تحت رصد و کنترل در چرخه اصلاح و تربیت باشد.»
چه آموزش هایی در زندان داده می شود؟
همانطور که در جزییات این طرح نوشته شده، کم شدن بندهای زندان از زندانیان علاوه بر اینکه از ابتلا آنها به کرونا جلوگیری می کند باعث می شود از تعدادی که در زندان ماندنشان بی سبب است، کم شده و افراد در بند به جامعه و نزد خانواده برگردند تا شاید آنجا بتوانند مفید واقع شوند. همانطور که واضح است زندان به هرحال آسیب های اجتماعی خود را دارد و تبعات زندان با وجود آموزش های مختلف اخلاقی و مهارت های زندگی و فعالیت های یدی، همنشینی طولانی مدت با مجرمان و خلافکاران بر اطرافیان نیز تاثیر می گذارد. هرچقدر هم فرد عزت نفس قوی داشته باشد ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد.
در زندان آموزش های مختلفی به زندانیان داده می شود. امور آموزشی شامل سوادآموزی، آموزش‌های علمی، فرهنگی، دینی، هنری، ورزشی، فنی و حرفه‌ای و آموزش سبک زندگی و مهارت‌های اساسی آن.
امور بهداشتی و درمانی شامل اقدامات تشخیصی- درمانی، توان‌بخشی، مامایی، بهیاری و پرستاری، نگهداری سالمندان، معلولان و کودکان، مشاوره و روان‌درمانی، بهداشت محیط و درمان اعتیاد.
امور فنی و حرفه‌ای شامل خدمت در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، صنایع وابسته به نهادهای پذیرنده و بخش‌های فنی آنها.
امور خدماتی شامل نگهبانی و سرایداری نهادهای پذیرنده، نظافت اماکن عمومی، حفاظت و نگهداری از فضاهای سبز و بوستان‌های شهری و باغبانی در اماکن مزبور، تعمیر و تنظیف وسایل نقلیه عمومی و دولتی و اماکن ورزشی و پارکبانی.
امور کارگری شامل کارگری در بخش‌های ساختمانی، راه‌سازی، معادن، شیلات، مراتع، سدسازی و دیگر طرح‌های عمرانی متعلق به نهادهای پذیرنده.
امور کشاورزی، دامداری، جنگل‌داری و مرتع‌داری شامل درختکاری، باغبانی، برداشت محصول، مرغداری، پرورش آبزیان و انجام کار در نهادهای پذیرنده و مؤسسات کشت و صنعت وابسته به آنها.
همچنین برخی امور برای زندانیان ممنوع است. بر اساس ماده ۳ این آیین‌نامه، واگذاری برخی امور به محکومان به مجازات‌های جایگزین ممنوع است، اموری مانند آن دسته از خدمات عمومی رایگان که با اماکن دارای طبقه‌بندی، داده‌های محرمانه و اسناد طبقه‌بندی‌شده و مانند آنها مرتبط است. همچنین ارائه هرگونه خدمات شخصی از سوی محکوم به مسئولان و کارکنان نهادهای پذیرنده ممنوع است. بر اساس این آیین‌نامه، معرفی و کار کردن افراد محکوم به مجازات‌های جایگزین در این نهادها و مؤسسات، لزوماً با رضایت خود آنها باید باشد و دادگاه وضعیت شخصی، تحصیلات و نوع جرمی را که مرتکب شده‌اند و عوامل مؤثره دیگر را در تعیین محلی که آنها به کار خواهند پرداخت، در نظر می‌گیرد. اگر در حوزه قضایی که حکم در آنجا صادر می‌شود، ظرفیت پذیرش این‌گونه مؤسسات پر باشد، دادگاه می‌تواند با رضایت محکوم‌علیه، با اعطای نیابت قضایی، فرد محکوم را به محل دیگری که سازمان‌های پذیرنده آن گنجایش دارند، معرفی کند.
چه تعداد زندانی غیرعمد داریم؟
در مورد زندانیان غیر عمد نیز باید بگوییم که طی آخرین آماری که 15 آذرماه سال جاری منتشر شده حدود ۱۲۸۷۴ زندانی جرایم غیرعمد در کشور وجود دارند که روابط عمومی ستاد دیه کشور در این خصوص اعلام کرده است؛ اصفهان با میزبانی از ۱۲۲۹ محکوم بیشترین آمار زندانی را به خود اختصاص داده و در ادامه زندان‌های استان تهران با مجموع ۱۲۰۹ محکوم، مازندران با ۹۳۷ محبوس و فارس با ۹۲۹ دربند در شمار شلوغ‌ترین ندامتگاه‌ها به جهت نگهداری از مددجویان جرایم غیرعمد قرار دارند. تقریبا از سیزده هزار زندانی غیرعمد متاسفانه ۹۷۶۶ نفر آنها را محکومین مالی حقوقی (چک و سفته)، تضامین بانکی و بدهکاران شکایات ناشی از مطالبات وجه تشکیل داده‌اند که این آمار هرگز در شان مردم شریف ایران اسلامی نبوده و نیست، در شان مردمی که فارغ از موضوع دیانت، در باب اخلاق از گذشته‌های دور به التزام در ایفای تعهد پایبند بوده‌اند.
حالا به نظر می رسد اجرای طرح هایی مانند«پایش وضعیت زندانیان» می تواند زمینه آزادی افرادی که ضرورتی به حبس آنها وجود ندارد را فراهم کرده و به دنبال آن بسیاری از آسیب ها در خانواده زندانیان نیز کاهش یابد. موضوعی که موجب می شود فرد دوباره به جامعه بازگردد و با گرفتن درس عبرت از گذشته خود برای کار و زندگی آبرومند تلاش کند.
همین موضوع باعث شده تا در مواردی اندک طی سال های گذشته آرایی از جمله پاکسازی محیط زیست، غذا دادن به حیوانات برای شکارچیان متخلف و ... توسط قضات صادر و اجرایی شود.
پایش وضعیت زندانیان
رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور از اجرای طرحی جدید خبر داده و گفته به موجب بخشنامه اخیر رئیس محترم قوه قضائیه وضعیت زندانیان و تحقق اهداف اجرای حبس، رصد و پایش می‌شود.
محمد مهدی حاج محمدی، در مورد جزییات این طرح اظهار کرده است: « بناست کسانی که از زندان بودن آنها نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود شناسایی شوند و برای آنها تصمیم فوری و فوق‌العاده اتخاذ شود و نباید کسی بی‌جهت در زندان بماند و در زندان رها باشد. در مواردی حبس نه ضرورت دارد نه فایده؛ اگر هدف از حبس تنبیه به امید تنبیه است برای بعضی حبس نه نقش تنبیهی دارد نه تنبهی. به موجب بخشنامه پایش وضعیت زندانیان، به بیمارانی که توانایی تحمل حبس ندارند یا افرادی که در طول یک سال گذشته هیچ ملاقات کننده‌ای ندارند یا افرادی که در موعد قانونی در خصوص ادامه بازداشت آنها تصمیم گیری نشده است و یا کسانی که مستحق برخورداری از ارفاق قانونی همچون آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و … می‌باشند بیش از گذشته مورد توجه و پیگیری واقع می‌شوند. در این بخشنامه ملاقات چهره به چهره قضات با زندانیان توصیه شده است و اگر قرار باشد به موجب تصمیم قضائی تغییری در وضعیت زندانیان موضوع بخشنامه ایجاد نشود ملاقات قاضی با زندانی در زندان یا دادگاه الزامی است. این بخشنامه مصداق و نشانه واضحی است که در الگوی زندانبانی اسلامی، زندانی عائله تحت تکفل حکومت است و باید دائماً تحت رصد و کنترل در چرخه اصلاح و تربیت باشد.»
چه آموزش هایی در زندان داده می شود؟
همانطور که در جزییات این طرح نوشته شده، کم شدن بندهای زندان از زندانیان علاوه بر اینکه از ابتلا آنها به کرونا جلوگیری می کند باعث می شود از تعدادی که در زندان ماندنشان بی سبب است، کم شده و افراد در بند به جامعه و نزد خانواده برگردند تا شاید آنجا بتوانند مفید واقع شوند. همانطور که واضح است زندان به هرحال آسیب های اجتماعی خود را دارد و تبعات زندان با وجود آموزش های مختلف اخلاقی و مهارت های زندگی و فعالیت های یدی، همنشینی طولانی مدت با مجرمان و خلافکاران بر اطرافیان نیز تاثیر می گذارد. هرچقدر هم فرد عزت نفس قوی داشته باشد ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد.
در زندان آموزش های مختلفی به زندانیان داده می شود. امور آموزشی شامل سوادآموزی، آموزش‌های علمی، فرهنگی، دینی، هنری، ورزشی، فنی و حرفه‌ای و آموزش سبک زندگی و مهارت‌های اساسی آن.
امور بهداشتی و درمانی شامل اقدامات تشخیصی- درمانی، توان‌بخشی، مامایی، بهیاری و پرستاری، نگهداری سالمندان، معلولان و کودکان، مشاوره و روان‌درمانی، بهداشت محیط و درمان اعتیاد.
امور فنی و حرفه‌ای شامل خدمت در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، صنایع وابسته به نهادهای پذیرنده و بخش‌های فنی آنها.
امور خدماتی شامل نگهبانی و سرایداری نهادهای پذیرنده، نظافت اماکن عمومی، حفاظت و نگهداری از فضاهای سبز و بوستان‌های شهری و باغبانی در اماکن مزبور، تعمیر و تنظیف وسایل نقلیه عمومی و دولتی و اماکن ورزشی و پارکبانی.
امور کارگری شامل کارگری در بخش‌های ساختمانی، راه‌سازی، معادن، شیلات، مراتع، سدسازی و دیگر طرح‌های عمرانی متعلق به نهادهای پذیرنده.
امور کشاورزی، دامداری، جنگل‌داری و مرتع‌داری شامل درختکاری، باغبانی، برداشت محصول، مرغداری، پرورش آبزیان و انجام کار در نهادهای پذیرنده و مؤسسات کشت و صنعت وابسته به آنها.
همچنین برخی امور برای زندانیان ممنوع است. بر اساس ماده ۳ این آیین‌نامه، واگذاری برخی امور به محکومان به مجازات‌های جایگزین ممنوع است، اموری مانند آن دسته از خدمات عمومی رایگان که با اماکن دارای طبقه‌بندی، داده‌های محرمانه و اسناد طبقه‌بندی‌شده و مانند آنها مرتبط است. همچنین ارائه هرگونه خدمات شخصی از سوی محکوم به مسئولان و کارکنان نهادهای پذیرنده ممنوع است. بر اساس این آیین‌نامه، معرفی و کار کردن افراد محکوم به مجازات‌های جایگزین در این نهادها و مؤسسات، لزوماً با رضایت خود آنها باید باشد و دادگاه وضعیت شخصی، تحصیلات و نوع جرمی را که مرتکب شده‌اند و عوامل مؤثره دیگر را در تعیین محلی که آنها به کار خواهند پرداخت، در نظر می‌گیرد. اگر در حوزه قضایی که حکم در آنجا صادر می‌شود، ظرفیت پذیرش این‌گونه مؤسسات پر باشد، دادگاه می‌تواند با رضایت محکوم‌علیه، با اعطای نیابت قضایی، فرد محکوم را به محل دیگری که سازمان‌های پذیرنده آن گنجایش دارند، معرفی کند.
چه تعداد زندانی غیرعمد داریم؟
در مورد زندانیان غیر عمد نیز باید بگوییم که طی آخرین آماری که 15 آذرماه سال جاری منتشر شده حدود ۱۲۸۷۴ زندانی جرایم غیرعمد در کشور وجود دارند که روابط عمومی ستاد دیه کشور در این خصوص اعلام کرده است؛ اصفهان با میزبانی از ۱۲۲۹ محکوم بیشترین آمار زندانی را به خود اختصاص داده و در ادامه زندان‌های استان تهران با مجموع ۱۲۰۹ محکوم، مازندران با ۹۳۷ محبوس و فارس با ۹۲۹ دربند در شمار شلوغ‌ترین ندامتگاه‌ها به جهت نگهداری از مددجویان جرایم غیرعمد قرار دارند. تقریبا از سیزده هزار زندانی غیرعمد متاسفانه ۹۷۶۶ نفر آنها را محکومین مالی حقوقی (چک و سفته)، تضامین بانکی و بدهکاران شکایات ناشی از مطالبات وجه تشکیل داده‌اند که این آمار هرگز در شان مردم شریف ایران اسلامی نبوده و نیست، در شان مردمی که فارغ از موضوع دیانت، در باب اخلاق از گذشته‌های دور به التزام در ایفای تعهد پایبند بوده‌اند.
حالا به نظر می رسد اجرای طرح هایی مانند«پایش وضعیت زندانیان» می تواند زمینه آزادی افرادی که ضرورتی به حبس آنها وجود ندارد را فراهم کرده و به دنبال آن بسیاری از آسیب ها در خانواده زندانیان نیز کاهش یابد. موضوعی که موجب می شود فرد دوباره به جامعه بازگردد و با گرفتن درس عبرت از گذشته خود برای کار و زندگی آبرومند تلاش کند.
