همزمان با دهه کرامت صورت پذیرفت؛
تجلیل از «سعید تشکری» خادم فرهنگ رضوی
به گزارش خبرگزاری رضوی، سعید تشکری از نویسندگان برتر کشور همزمان با دهه کرامت توسط بنیاد بین المللی امام رضا علیه السلام به عنوان خادم فرهنگی رضوی معرفی و در برناه چراغانی شبکه 3 از وی تجلیل شد. در ادامه متن گفتگوی وی در این برنامه را می خوانید.
مجری: در محضر اهل هنر و نویسنده آن هم خراسانی صحبت کردن سخت است. چطور سراغ نوشتن در موضوعات مذهبی رفتید؟! آیا به شما سفارش دادند یا خودتان سراغ این موضوعات رفتید؟ اگر به شما سفارش بدهند در این موضوعات بنویسید از نظر شما که سالیان بسیاری در این حوزه فعالیت می‌کنید کار خوبی کرده است یا خیر؟!
تشکری: من فکر می‌کنم که ما در این حوزه یک خلط مبحثی داریم که باید ریشه‌های آن را اینگونه بررسی کنیم که یک نویسنده از چه زمانی نویسنده می‌شود و از چه زمانی تصمیم می‌گیرد در حوزه نوشتن کاری را انجام دهد که تا به حال انجام نشده است؟ نویسنده‌های بزرگ دنیا می‌گویند هر نویسنده‌ای که جای خالی‌ای را به ادبیات پیشنهاد بدهد، آن نویسنده در حقیقت متولد شده است. پس بر اساس این مبنا در زمان تولد نویسنده هیچکسی نمی‌تواند مشخص کند که او می‌تواند در یک حوزه مشخص بنویسد یا نه! من فکر می‌کنم قبل از اینکه برسم به این مفهوم که ادبیات رضوی، ادبیات دینی یا ادبیاتی که به واقع معلوم کردن رابطه‌ی ما با این جهان هستی است به هنرمند بودن خودم اعتقاد داشتم. فکر می‌کنم که این همه هنرمندی که حرم امام رضا(ع) را ساخته‌اند این‌ها در حقیقت کنش ساده‌ای را با جهان درون خودشان داشته‌اند. اگر شما به موزه آستان قدس رضوی تشریف ببرید با چیزی به اسم سنگ‌آب مواجه می‌شوید. یک هنرمندی متوجه می‌شود که مردم وقتی به حرم می‌آیند جایی برای وضو گرفتن ندارند. یه وضو خانه با سنگ درست میکند به اسم سنگ‌آب که امروز معروف به سنگ‌آب خوارزمشاهیان است. در حقیقت اگر که آدم بزرگی مثل سید مهدی شجاعی پیدا نمی‌شد و سعید تشکری را پیدا نمی‌کرد، به او توصیه نمی‌کرد اکنون که این همه اثر تولید کردی حالا آن‌ها را منتشر کن. در واقع زمانی آثار منتشر می‌شود که آن‌ها تولید شده است. یعنی نویسنده متولد شده است. به واسطه این آدم بزرگ یک نفر به ادبیات معرفی می‌شود. اگر که سال‌ها سعید تشکری تصمیم بگیرد در همین جایی که نشسته است بنشیند امکان تولد اثر هنری وجود ندارد. تمام وسایل و پل‌هایی که این نویسنده از آن می‌گذرد به واسططه وسایلی است که خداوند و اهل بیت(ع) از آن تقاضا میکند.
مجری: بنده خودم بیشتر با شعرای خراسان ارتباط داشتم اما انگار وجوه فراوانی در حوزه ادبیات رضوی وجود دارد. ما آثار هنری مختلفی در حرم می‌بینیم. چه مقدار از قصه‌های این آثار هنری گفته شده است؟ شما چقدر سعی کردید در کارهای خودتان به این قصه ها بپردازید؟
تشکری: در حقیقت به واسطه‌ی حضور امام رضا(ع) در مشهد، تمدنی در خراسان ساخته می‌شود و هنرمندان و حاکمان بسیاری در این سرزمین حضور پیدا می‌کنند. کمتر جایی مثل خراسان در تاریخ وجود داشته است. جایی مثل حرم امام رضا(ع) که در جای جای آن هنر وجود دارد و هر چند وقت توسط حاکمان خراب می‌شود و دوباره توسط مردم و هنرمندان ساخته می‌شود. به عنوان یک نویسنده که کار ادبیات داستانی می کنم عرض می کنم، برای اولین بار در حوزه ادبیات رضوی یک رمان کار کردیم. در رمان ولادت ما دو سفر را دنبال کردم. سفر حضرت معصومه(س) به قم و سفر امام رضا(ع) به مشهد. در این حرکت ایرانیان شروع کردند سلسله الذهب را به صورت قصه شبانه گفتند، یعنی کاتبانی شدند که در چراگاه‌ها و فضاهای روستایی و شهری این حدیث را نقل کردند و این تبدیل شد به یک قلعه ادبی. سعید تشکری یک دهه نماشنامه می‌نویسد و یک دهه فیلمنامه می‌نویسد و از یک جایی به بعد تصمیم می‌گیرد فقط رمان بنویسد. این تصمیم‌گیری در درون او اتفاق می‌افتد و بعد نویسنده متولد می‌شود و آثار یکی یکی پدید می‌آیند و به کتابخانه‌ی ادبیات رضوی اضافه‌شوند. مشهد به واسطه‌ی ادبیات خودش باید دیده می‌شد و یک نویسنده‌ی خراسانی هم باید این کار را می‌کرد تا به اصطلاح تولید آثار هنری شکل بگیرد. من فکر می کنم همه‌ی کسانی که در حوزه ادبیات رضوی کار می‌کنند از مجموعه آستان قدس رضوی گرفته تا نیستان و سوره مهر در حقیقت داشتن آن معماری‌ای را شکل می‌دادند که ادبیات رضوی و شهری ترکیب بشود. ما یک بحران بزرگ داریم که فکر می‌کنیم ادبیات دینی یعنی تاریخ! اصلا اینطور نیست. ادبیات دینی یعنی مردم. یعنی یک رابطه‌ای که بین گفتمان هنری و گفتمان شهری وجود دارد.
مجری: این حرف بسیار درست است. مسئله‌ی من همین است که همیشه وقتی حرف از ادبیات دینی می‌شود تاریخ، روایتگری تاریخ، و نوع آن مطرح می‌شود. پس شما ادبیات دینی را اینگونه نگاه می‌کنید که در آیینه مردم می بینید از زبان مردم می بینید، این نگاه رو یه مقدار توضیح میدید
تشکری: ما وقتی از کلان‌شهر صحبت می‌کنیم دوتا تمدن وجود دارد: آرمان شهر و ایرانشهر. مشهد‌الرضا در واقع ایرانشهریست که در ادبیات ما غایب بوده است. من این وظیفه را میخواستم انجام بدهم. اگر توفیقش را پیدا کردم گمان نمی‌کنم نقش سعید تشکری در این عرصه خیلی اهمیت داشته باشد.
مجری: در محضر اهل هنر و نویسنده آن هم خراسانی صحبت کردن سخت است. چطور سراغ نوشتن در موضوعات مذهبی رفتید؟! آیا به شما سفارش دادند یا خودتان سراغ این موضوعات رفتید؟ اگر به شما سفارش بدهند در این موضوعات بنویسید از نظر شما که سالیان بسیاری در این حوزه فعالیت می‌کنید کار خوبی کرده است یا خیر؟!
تشکری: من فکر می‌کنم که ما در این حوزه یک خلط مبحثی داریم که باید ریشه‌های آن را اینگونه بررسی کنیم که یک نویسنده از چه زمانی نویسنده می‌شود و از چه زمانی تصمیم می‌گیرد در حوزه نوشتن کاری را انجام دهد که تا به حال انجام نشده است؟ نویسنده‌های بزرگ دنیا می‌گویند هر نویسنده‌ای که جای خالی‌ای را به ادبیات پیشنهاد بدهد، آن نویسنده در حقیقت متولد شده است. پس بر اساس این مبنا در زمان تولد نویسنده هیچکسی نمی‌تواند مشخص کند که او می‌تواند در یک حوزه مشخص بنویسد یا نه! من فکر می‌کنم قبل از اینکه برسم به این مفهوم که ادبیات رضوی، ادبیات دینی یا ادبیاتی که به واقع معلوم کردن رابطه‌ی ما با این جهان هستی است به هنرمند بودن خودم اعتقاد داشتم. فکر می‌کنم که این همه هنرمندی که حرم امام رضا(ع) را ساخته‌اند این‌ها در حقیقت کنش ساده‌ای را با جهان درون خودشان داشته‌اند. اگر شما به موزه آستان قدس رضوی تشریف ببرید با چیزی به اسم سنگ‌آب مواجه می‌شوید. یک هنرمندی متوجه می‌شود که مردم وقتی به حرم می‌آیند جایی برای وضو گرفتن ندارند. یه وضو خانه با سنگ درست میکند به اسم سنگ‌آب که امروز معروف به سنگ‌آب خوارزمشاهیان است. در حقیقت اگر که آدم بزرگی مثل سید مهدی شجاعی پیدا نمی‌شد و سعید تشکری را پیدا نمی‌کرد، به او توصیه نمی‌کرد اکنون که این همه اثر تولید کردی حالا آن‌ها را منتشر کن. در واقع زمانی آثار منتشر می‌شود که آن‌ها تولید شده است. یعنی نویسنده متولد شده است. به واسطه این آدم بزرگ یک نفر به ادبیات معرفی می‌شود. اگر که سال‌ها سعید تشکری تصمیم بگیرد در همین جایی که نشسته است بنشیند امکان تولد اثر هنری وجود ندارد. تمام وسایل و پل‌هایی که این نویسنده از آن می‌گذرد به واسططه وسایلی است که خداوند و اهل بیت(ع) از آن تقاضا میکند.
مجری: بنده خودم بیشتر با شعرای خراسان ارتباط داشتم اما انگار وجوه فراوانی در حوزه ادبیات رضوی وجود دارد. ما آثار هنری مختلفی در حرم می‌بینیم. چه مقدار از قصه‌های این آثار هنری گفته شده است؟ شما چقدر سعی کردید در کارهای خودتان به این قصه ها بپردازید؟
تشکری: در حقیقت به واسطه‌ی حضور امام رضا(ع) در مشهد، تمدنی در خراسان ساخته می‌شود و هنرمندان و حاکمان بسیاری در این سرزمین حضور پیدا می‌کنند. کمتر جایی مثل خراسان در تاریخ وجود داشته است. جایی مثل حرم امام رضا(ع) که در جای جای آن هنر وجود دارد و هر چند وقت توسط حاکمان خراب می‌شود و دوباره توسط مردم و هنرمندان ساخته می‌شود. به عنوان یک نویسنده که کار ادبیات داستانی می کنم عرض می کنم، برای اولین بار در حوزه ادبیات رضوی یک رمان کار کردیم. در رمان ولادت ما دو سفر را دنبال کردم. سفر حضرت معصومه(س) به قم و سفر امام رضا(ع) به مشهد. در این حرکت ایرانیان شروع کردند سلسله الذهب را به صورت قصه شبانه گفتند، یعنی کاتبانی شدند که در چراگاه‌ها و فضاهای روستایی و شهری این حدیث را نقل کردند و این تبدیل شد به یک قلعه ادبی. سعید تشکری یک دهه نماشنامه می‌نویسد و یک دهه فیلمنامه می‌نویسد و از یک جایی به بعد تصمیم می‌گیرد فقط رمان بنویسد. این تصمیم‌گیری در درون او اتفاق می‌افتد و بعد نویسنده متولد می‌شود و آثار یکی یکی پدید می‌آیند و به کتابخانه‌ی ادبیات رضوی اضافه‌شوند. مشهد به واسطه‌ی ادبیات خودش باید دیده می‌شد و یک نویسنده‌ی خراسانی هم باید این کار را می‌کرد تا به اصطلاح تولید آثار هنری شکل بگیرد. من فکر می کنم همه‌ی کسانی که در حوزه ادبیات رضوی کار می‌کنند از مجموعه آستان قدس رضوی گرفته تا نیستان و سوره مهر در حقیقت داشتن آن معماری‌ای را شکل می‌دادند که ادبیات رضوی و شهری ترکیب بشود. ما یک بحران بزرگ داریم که فکر می‌کنیم ادبیات دینی یعنی تاریخ! اصلا اینطور نیست. ادبیات دینی یعنی مردم. یعنی یک رابطه‌ای که بین گفتمان هنری و گفتمان شهری وجود دارد.
مجری: این حرف بسیار درست است. مسئله‌ی من همین است که همیشه وقتی حرف از ادبیات دینی می‌شود تاریخ، روایتگری تاریخ، و نوع آن مطرح می‌شود. پس شما ادبیات دینی را اینگونه نگاه می‌کنید که در آیینه مردم می بینید از زبان مردم می بینید، این نگاه رو یه مقدار توضیح میدید
تشکری: ما وقتی از کلان‌شهر صحبت می‌کنیم دوتا تمدن وجود دارد: آرمان شهر و ایرانشهر. مشهد‌الرضا در واقع ایرانشهریست که در ادبیات ما غایب بوده است. من این وظیفه را میخواستم انجام بدهم. اگر توفیقش را پیدا کردم گمان نمی‌کنم نقش سعید تشکری در این عرصه خیلی اهمیت داشته باشد.
