پژوهشگر حوزه بین الملل در گفتگو با خبرگزاری رضوی مطرح کرد:
ظرفیت تأثیرگذاری حرم رضوی بر مسلمانان در ماه رمضان
خبرگزاری رضوی. ساحل عباسی. ماه مبارک رمضان در سراسر جهان اسلام شاهد تحرک و شور مسلمانان برای گرامی داشت این ماه پرخاطره هستیم. از رونق برنانمه های قرآنی تا برپایی جشن های آیینی در کشورهای مختلف و سفره های افطار گروهی که در شرایط متأثر از کرونا دچار تغییراتی شده است. امت اسلامی در ماه رمضان بیشتر از هر زمان دیگری اشتراکات میان خود را لمس می کند. در این موضوع با حجت الاسلام دکتر یحیی جهانگیری سهروردی استاد حوزه و دانشگاه که حضور فعالی در مجامع بین المللی دارد و با سنت های مسلمانان در اقصی نقاط جهان آشناست گفتگو کرده ایم.
از دیدگاه شما برجسته ترین اشتراکات جوامع اسلامی در سراسر جهان در ماه مبارک رمضان چیست با توجه به آداب و رسومی که از مسلمانان در ماه مبارک رمضان شاهد بوده اید؟
اساسا می توان گفت ماه رمضان مشترک ترین ماهی است که مسلمانان سعی می کنند از مواهب معنوی و الهی آن برخورار شوند. جالب اینجاست که مسلمانان در کشورهای عربی و حتی در کشورهای اروپایی ماه مبارک رمضان را ماه جشن و سرور جامعه اسلامی می دانند به عنوان نمونه بنده سال گذشته در مراسمات مسلمانان استرالیا شاهد جشن گرفتن مسلمانان از افطار تا سحر بودم. جشنی که در قالب خرید و درست کردن انواع شیرینی، جمع آوری صدقات برای کمک به نیازمندان و انجام کار خیر انجام می دهند. مسلمانان جهان در ماه مبارک رمضان برنامه مفصلی از همدلی تدارک می بینند لذا ماه رمضان، ماهی است که ما نیز مثل مسلمانان سایر کشورهای جهان باید دور هم جشن شویم، با استناد به ویژگی های این ماه از همه مواهب آن برای همه جامعه استفاده کنیم نه اینکه این ماه را تک بعدی وآن هم ماه عبادت عنوان کنیم، هر چند عبادت خدا یکی از مهمترین ویژگی های این ماه است اما ماه مبارک رمضان را می توانیم به فستیوال مشترکی بین مسلمانان تبدیل کنیم و ما هم درجشنی که جهان اسلام در این ماه می گیرند شریک شویم و قدر این ویژگی را بدانیم. لذا معتقدم در ماه رمضان باید جشنواره بین‌المللی اسلامی را داشته باشیم که در آن به قرآن توجه شود، به روزه داری به عبات به عنوان یک جشن معنوی وخیر خواهی برای همه افراد جامعه توجه شود،جشن معنوی که مسلمانان را به هویت خودشان برمی گرداند. بنده در خارج از کشور دیده ام حتی مسلمانانی که چندان متشرع و مذهبی نیستند در ماه مبارک رمضان ولو شده برای چند روز، روزه می گیرند و لباس اسلامی می پوشند، چرا که دوختن و پوشیدن لباس های مناسب ماه رمضان در کشورهای اسلامی یک فرهنگ متداول است بنابراین ما هم باید تلاش کنیم تا تیپ اسلامی برای ماه رمضان طراحی کنیم چرا که ماه رمضان ظرفیت بزرگی است که با استفاده درست از آن می توانیم فرهنگ، تمدن، نماد و نمود بیشتری از هویت اسلامی خود را در معرض دید جهانیان بگذاریم.
شاید در میان دیگر ادیان چنین زمینه و فرصتی مثل ماه رمضان برای ابراز همبستگی پیروان یک آیین وجود نداشته باشد، در مسیر همدلی مسلمانان چه چالش هایی باید برطرف شود؟
در ادیان دیگر اگر هم مراسمات مذهبی و معنوی وجود داشته باشد به گستردگی مراسمات جهان اسلامی نیست.
در ماه مبارک رمضان حتی مسلمان های اقلیتی که در کشورهای مسیحی به عنوان اقلیت به شمار می روند نیز پوشش اسلامی خاص ماه مبارک رمضان را می پوشند، عبادت می‌کنند، قرآن می‌خوانند، هر کس بر اساس سلیقه خود، فرصتی می یابد تا در ماه مبارک رمضان براساس فرهنگ‌های مختلف ماه رمضان از مواهب این ماه استفاده کند. در کشورهای اسلامی کسی از ماه رمضان تنها به عنوان ماه عبادت یاد نمی کند بلکه ماه رمضان را جشن عبادت خدا و همدلی بیشتر درجامعه می دانند برخلاف ما که صرفا تلاش کرده ایم این ماه را ماه عبادت صرف بنامیم در حالی که هدف ماه مبارک رمضان یاد کردن و همدلی و رسیدگی بیشتر مسلمانان به یکدیگر است. شاید از این جهت است که برخی از ما وقتی اسم ماه رمضان می آید به یاد گرسنگی این ماه و سختی هایی از این دست می افتیم در حالی که در جهان اسلام با آمدن اسم ماه رمضان به یاد جشن و همدلی بیشتر جامعه می افتند. مردم محله ها را مانند نیمه شعبان ما نورانی می کنند، شکلات و شیرینی بین هم تقسیم می کنند و فضای دلنشین و خاطره انگیزی از ماه مبارک رمضان در اذهان باقی می گذارند، ما نیز باید مراسمات خود مثل درست کردن آش و حلیم و همین زولبیا و بامیه را به جشن های فرهنگ های مختلف وارد کنیم و ما هم به نوعی خود را در جشن جامعه اسلامی در ماه رمضان شریک کنیم.
چه پیشنهاداتی برای همبستگی بیشتر جهان اسلام در ماه مبارک رمضان دارید؟
یک فرصت طلایی که در ماه رمضان داریم این است که در کنار بحث‌های معنوی مثل قرائت قرآن مجید باید بحث های قرآنی را به صورت آکادمیک پیش ببریم و نخبگان قرآنی دراین موضوع سهیم شوند. امروز شاهد هستیم که مستشرقان روی مباحث قرآنی کار می کنند لذا مسلمانان باید بدانند که قرآن امروز فقط یک کتاب دینی نیست، بلکه یک کتاب روح بخش و الهام بخش در دنیاست. امروز دانشگاه های بزرگ دنیا روی قرآن کار می کنند و توجه زیادی به آن دارند، لذا این موضوع باسد در سطح نخبگان دنبال شود ودر سطح عموم مردم مباحث ترویجی قرآنی مثل مسابقات حفظ قرآن انجام شود. توجه به جشن رمضان باز هم یک تاکید برای فرهنگ سازی است ما نیز باید برای این ماه شیرینی ها و لباس ها و غذاهای محلی خاص خود را به دنیا معرفی کنیم، یعنی ما هم برای خود در جشن ماه رمضان جشنواره اسلامی داشته باشیم و از ظرفیت‌های متنوع فرهنگی بهره مندیم، پس در ماه رمضان باید به این تنوع فرهنگی بها بدهیم که نقطه اشتراک همه آنها ماه رمضان است.
افزون بر این که معتقدم از برکات امکان مقدس مثل حرم مطهر امام رضا علیه السلام استفاده کنیم، چرا که امام رضا علیه السلام حتی مورد توجه غیر مسلمانان و صوفی های دنیا قرار دارند، شافعی های اهل سنت توجه زیادی به امام رضا علیه السلام دارند و به امام متوسل می شوند از این نظر می توانیم با استفاده از ظرفیت امام رضا علیه السلام یک بنگاه اقتصادی در ماه مبارک رمضان برای خیر خواهی و همدلی بیشتر داشته باشیم تا با توجه به بوم زیست های مختلف کشور و با استفاده از ظرفیت مشهد مقدس بتوانیم مسلمانان جهان را متوجه مراسمات ماه مبارک رمضان در ایران کنیم و در کنار مزایای اقتصادی که برای کمک به محرومین می توان از آن بهره مند شد بتوانیم رهبری فرهنگی جهان اسلام را نیز به عهده بگیریم.
از دیدگاه شما برجسته ترین اشتراکات جوامع اسلامی در سراسر جهان در ماه مبارک رمضان چیست با توجه به آداب و رسومی که از مسلمانان در ماه مبارک رمضان شاهد بوده اید؟
اساسا می توان گفت ماه رمضان مشترک ترین ماهی است که مسلمانان سعی می کنند از مواهب معنوی و الهی آن برخورار شوند. جالب اینجاست که مسلمانان در کشورهای عربی و حتی در کشورهای اروپایی ماه مبارک رمضان را ماه جشن و سرور جامعه اسلامی می دانند به عنوان نمونه بنده سال گذشته در مراسمات مسلمانان استرالیا شاهد جشن گرفتن مسلمانان از افطار تا سحر بودم. جشنی که در قالب خرید و درست کردن انواع شیرینی، جمع آوری صدقات برای کمک به نیازمندان و انجام کار خیر انجام می دهند. مسلمانان جهان در ماه مبارک رمضان برنامه مفصلی از همدلی تدارک می بینند لذا ماه رمضان، ماهی است که ما نیز مثل مسلمانان سایر کشورهای جهان باید دور هم جشن شویم، با استناد به ویژگی های این ماه از همه مواهب آن برای همه جامعه استفاده کنیم نه اینکه این ماه را تک بعدی وآن هم ماه عبادت عنوان کنیم، هر چند عبادت خدا یکی از مهمترین ویژگی های این ماه است اما ماه مبارک رمضان را می توانیم به فستیوال مشترکی بین مسلمانان تبدیل کنیم و ما هم درجشنی که جهان اسلام در این ماه می گیرند شریک شویم و قدر این ویژگی را بدانیم. لذا معتقدم در ماه رمضان باید جشنواره بین‌المللی اسلامی را داشته باشیم که در آن به قرآن توجه شود، به روزه داری به عبات به عنوان یک جشن معنوی وخیر خواهی برای همه افراد جامعه توجه شود،جشن معنوی که مسلمانان را به هویت خودشان برمی گرداند. بنده در خارج از کشور دیده ام حتی مسلمانانی که چندان متشرع و مذهبی نیستند در ماه مبارک رمضان ولو شده برای چند روز، روزه می گیرند و لباس اسلامی می پوشند، چرا که دوختن و پوشیدن لباس های مناسب ماه رمضان در کشورهای اسلامی یک فرهنگ متداول است بنابراین ما هم باید تلاش کنیم تا تیپ اسلامی برای ماه رمضان طراحی کنیم چرا که ماه رمضان ظرفیت بزرگی است که با استفاده درست از آن می توانیم فرهنگ، تمدن، نماد و نمود بیشتری از هویت اسلامی خود را در معرض دید جهانیان بگذاریم.
شاید در میان دیگر ادیان چنین زمینه و فرصتی مثل ماه رمضان برای ابراز همبستگی پیروان یک آیین وجود نداشته باشد، در مسیر همدلی مسلمانان چه چالش هایی باید برطرف شود؟
در ادیان دیگر اگر هم مراسمات مذهبی و معنوی وجود داشته باشد به گستردگی مراسمات جهان اسلامی نیست.
در ماه مبارک رمضان حتی مسلمان های اقلیتی که در کشورهای مسیحی به عنوان اقلیت به شمار می روند نیز پوشش اسلامی خاص ماه مبارک رمضان را می پوشند، عبادت می‌کنند، قرآن می‌خوانند، هر کس بر اساس سلیقه خود، فرصتی می یابد تا در ماه مبارک رمضان براساس فرهنگ‌های مختلف ماه رمضان از مواهب این ماه استفاده کند. در کشورهای اسلامی کسی از ماه رمضان تنها به عنوان ماه عبادت یاد نمی کند بلکه ماه رمضان را جشن عبادت خدا و همدلی بیشتر درجامعه می دانند برخلاف ما که صرفا تلاش کرده ایم این ماه را ماه عبادت صرف بنامیم در حالی که هدف ماه مبارک رمضان یاد کردن و همدلی و رسیدگی بیشتر مسلمانان به یکدیگر است. شاید از این جهت است که برخی از ما وقتی اسم ماه رمضان می آید به یاد گرسنگی این ماه و سختی هایی از این دست می افتیم در حالی که در جهان اسلام با آمدن اسم ماه رمضان به یاد جشن و همدلی بیشتر جامعه می افتند. مردم محله ها را مانند نیمه شعبان ما نورانی می کنند، شکلات و شیرینی بین هم تقسیم می کنند و فضای دلنشین و خاطره انگیزی از ماه مبارک رمضان در اذهان باقی می گذارند، ما نیز باید مراسمات خود مثل درست کردن آش و حلیم و همین زولبیا و بامیه را به جشن های فرهنگ های مختلف وارد کنیم و ما هم به نوعی خود را در جشن جامعه اسلامی در ماه رمضان شریک کنیم.
چه پیشنهاداتی برای همبستگی بیشتر جهان اسلام در ماه مبارک رمضان دارید؟
یک فرصت طلایی که در ماه رمضان داریم این است که در کنار بحث‌های معنوی مثل قرائت قرآن مجید باید بحث های قرآنی را به صورت آکادمیک پیش ببریم و نخبگان قرآنی دراین موضوع سهیم شوند. امروز شاهد هستیم که مستشرقان روی مباحث قرآنی کار می کنند لذا مسلمانان باید بدانند که قرآن امروز فقط یک کتاب دینی نیست، بلکه یک کتاب روح بخش و الهام بخش در دنیاست. امروز دانشگاه های بزرگ دنیا روی قرآن کار می کنند و توجه زیادی به آن دارند، لذا این موضوع باسد در سطح نخبگان دنبال شود ودر سطح عموم مردم مباحث ترویجی قرآنی مثل مسابقات حفظ قرآن انجام شود. توجه به جشن رمضان باز هم یک تاکید برای فرهنگ سازی است ما نیز باید برای این ماه شیرینی ها و لباس ها و غذاهای محلی خاص خود را به دنیا معرفی کنیم، یعنی ما هم برای خود در جشن ماه رمضان جشنواره اسلامی داشته باشیم و از ظرفیت‌های متنوع فرهنگی بهره مندیم، پس در ماه رمضان باید به این تنوع فرهنگی بها بدهیم که نقطه اشتراک همه آنها ماه رمضان است.
افزون بر این که معتقدم از برکات امکان مقدس مثل حرم مطهر امام رضا علیه السلام استفاده کنیم، چرا که امام رضا علیه السلام حتی مورد توجه غیر مسلمانان و صوفی های دنیا قرار دارند، شافعی های اهل سنت توجه زیادی به امام رضا علیه السلام دارند و به امام متوسل می شوند از این نظر می توانیم با استفاده از ظرفیت امام رضا علیه السلام یک بنگاه اقتصادی در ماه مبارک رمضان برای خیر خواهی و همدلی بیشتر داشته باشیم تا با توجه به بوم زیست های مختلف کشور و با استفاده از ظرفیت مشهد مقدس بتوانیم مسلمانان جهان را متوجه مراسمات ماه مبارک رمضان در ایران کنیم و در کنار مزایای اقتصادی که برای کمک به محرومین می توان از آن بهره مند شد بتوانیم رهبری فرهنگی جهان اسلام را نیز به عهده بگیریم.
