استاد حوزه علمیه نجف اشرف در گفتگو با رضوی:
بعثت نبوی عامل وحدت اسلامی و منبع همبستگی جهان اسلام است
خبرگزاری رضوی- محمدعلی محمدیان؛فرارسیدن 27 رجب مقارن با عید مبعث است که در سراسر جهان اسلام گرامی داشته می شود و جوامع مختلف مسلمان با باورها و آداب و رسوم مختلف آن را بزرگ می دارند. به این مناسبت با استاد سید فاضل الموسوي الجابري استاد حوزه علمیه نجف و مدرس و مؤلف کتاب ها و مباحث متنوع فکری و فقهی و فرهنگی در عراق گفتگو کرده ایم.
اهمیت عید مبعث به چه دلیل است و چرا باید این مناسبت را بزرگ داشت؟
باسلام و تشکر از شما خادمان رضوی. 27 ماه رجب در میان شیعیان به عید مبعث و در میان اهل سنت به عید اسراء و معراج رسول اکرم(ص) معروف است و از آن مناسبت ها و اعیادی است که امکان ایجاد همدلی و همبستگی میان مسلمانان را دارد. عید مبعث یادآور واقعه بی نظیر نزول وحی الهی و آغاز هدایت بشر بوسیله نبی خاتم(ص) است که شاید تا به امروز منزلت آن به درستی تبیین نگردیده باشد.
در میان ادیان الهی غیر از اسلام وضعیت نزول وحی و تداوم آن و کتاب آسمانی عموما با ابهاماتی همراه است و مبداء و صحت و اصالت آن بطور کامل روشن نیست اما عید مبعث بیان کننده اتصال دین اسلام به منبع وحی بدون هر گونه شک و تردید است و اساسا یکی از بهترین دلایل تبیین کننده اصالت و صحت معارف اسلام مشخص بودن زمان و مکان نزول و امتداد وحی است.
اگر به دوره آغاز بعث رسول اکرم(ص) نگاه کنیم می بینیم زندگی و تمدن بشری در آن زمان گرفتار سه مسئله مهم بوده است که بررسی آنها می تواند در شناخت عظمت مبعث کمک کند. نخست انحرافات بزرگ عقیدتی بود که حتی مکه را که محل حضور و ادای رسالت حضرت ابراهیم نبی علیه السلام بود را تبدیل به کانون بت پرستی کرده بود. دومین مسئله فروپاشی اخلاقی کامل بود که زنده به گور کردن دختران یک نمونه معروف آن است و که در بیان بی گناهی آن دختران نوزاد آیات الهی نازل شد. مسئله سوم تسلط و قدرت نمایی امپراطوری های بزرگی همچون روم و ایران بود که دارای ارتش های جنگجوی فراوان بودند و بر بخش مهمی از دنیا حکمرانی می کردند اما در منطقه حجاز قبیله گرایی رواج داشت و قبایل قدرت را در دست داشتند و هر کدام بر بخشی از حجاز نفوذ داشتند و بزرگی و کوچکی قبایل تعیین کننده میزان تأثیرگذاری آنان بود. سوره مبارکه تکاثر اشاره به همین وضعیت دارد.
امیر مؤمنان علیه السلام بهترین توصیف را از وضع عرب قبل از اسلام و بعثت نبوی دارد و دوران تاریک آن دوره را زمانه گمراهی و تشتت و سرگردانی مردم می نامد.
اهمیت مبعث از آن رو است که بعد از این شرایط خوفناک یک انقلاب حقیقی در وضع نه تنها مردم حجاز بلکه بشر رخ می دهد و به برکت بعثت خاتم انبیاء صلی الله علیه وآله وسلم دوران تازه ای آغاز می شود که مبداء و ریشه و عامل عزت مسلمانان جهان است.
آیا عید بزرگ مبعث می تواند موجب وحدت مسلمانان شود و آرمان وحدت اسلامی را احیاء کند؟
اساسا انسان اجتماعی آفریده شده و نمی تواند در تنهایی و عزلت دوام بیاورد و انسان و جامعه ای که تنهایی و انزوا و عزلت را برای خود برگزیند علاوه بر آنکه رو به نابودی خواهد رفت می تواند طعمه بدخواهان نیز قرار گیرد و لذا تنوع و تکثر یکی از خصایص جوامع است اما اگر همین خصلت ها که برای رشد انسان ها و شکوفایی استعدادهای آنها در نهاد او قرار گرفته بدون التزام به وحدت نگریسته شود نتیجه و حاصل آن تفرقه و تنش و توقف پیشرفت است.
اکنون جهان اسلام بیشتر از دیگر جوامع به وحدت نیازمند است زیرا اولا این مسئله یک دستور دینی و قرآنی است و دوم اینکه اختلاف میان مسلمانان کم نیست و وحدت برای آنان از دیگران ضروری تر است. عید مبعث یادآور اصل اسلام و رسالت رسول اعظم(ص) است که توانست مردم مسلمان صدر اسلام را گردهم متحد کند و تمدن اسلامی را بر اساس این اتحاد و همبستگی بنا نهاد.
سازمان های جهان اسلام که معمولا در مناسبت های اسلامی برنامه ها و پروژه هایی را تعریف و اجرا میکنند چه وظایفی در اعیاد بزرگ مسلمین دارند و پیشنهادات حضرتعالی در این رابطه چیست؟
قضیه وحدت اسلامی سال ها است که ذهن و ضمیر بسیاری از متفکران اسلامی را به خود مشغول داشته است و تبع آنها سازمان های اسلامی این مسئله را دنبال می کنند اما می بینیم که نهادهایی مانند سازمان همکاری های اسلامی یا اتحادیه عرب چقدر در انجام مسئولیت های خود ناتوان هستند.
بهترین راه و مسیر و وسیله برای استفاده از چنین مناسبت ها و اعیادی افزایش آگاهی مسلمانان است. هرچه آگاهی و ادراک و عقل در جامعه اسلامی بیشتر شود و جوامع مسلمان ظرفیت بیشتر و بزرگتری برای عمل به دستورات دینی و قرآنی از خود نشان دهند همبستگی اسلامی نزدیک تر می شود. بعد از بعثت نبی اکرم(ص) پیوسته آگاهی مسلمانان بوسیله رسول خدا(ص) بالا رفت تا آنکه زمینه شکل گیری نهضت و تمدن اسلامی فراهم شد.
مهم ترین موانع بر سر راه این خودآگاهی و همبستگی مسلمانان را چه می دانید؟
من سه عامل را بیشتر از سایر عوامل مانع از رشد فکری مسلمانان می دانم. نخست تعصبات قومی و نژادی در بخش های مختلف جهان اسلام. سپس فرقه گرایی مذهبی را بسیار مهم می بینم. منازعات مذهبی و تکفیر دنیای اسلام را به شدت مشغول کرده است و در این غفلت ثروت های مسلمانان بر باد می رود و عامل خطیر دیگر را حکومت های فاسد و دست نشانده می دانم. استعمار و غرب بعد از آنکه در اشغال سرزمین های اسلامی ناکام ماندند و مجبور به پذیرش استقلال کشورهای اسلامی شدند بصورت غیرمستقیم نفود و تضعیف جوامع اسلامی را از طریق حکومت های وابسته به خود دنبال کردند و می بینیم که همین حکومت ها نقش زیادی در عدم رشد آگاهی و وحدت مسلمین دارند و خود مانع بزرگ آن می شوند.
اهمیت عید مبعث به چه دلیل است و چرا باید این مناسبت را بزرگ داشت؟
باسلام و تشکر از شما خادمان رضوی. 27 ماه رجب در میان شیعیان به عید مبعث و در میان اهل سنت به عید اسراء و معراج رسول اکرم(ص) معروف است و از آن مناسبت ها و اعیادی است که امکان ایجاد همدلی و همبستگی میان مسلمانان را دارد. عید مبعث یادآور واقعه بی نظیر نزول وحی الهی و آغاز هدایت بشر بوسیله نبی خاتم(ص) است که شاید تا به امروز منزلت آن به درستی تبیین نگردیده باشد.
در میان ادیان الهی غیر از اسلام وضعیت نزول وحی و تداوم آن و کتاب آسمانی عموما با ابهاماتی همراه است و مبداء و صحت و اصالت آن بطور کامل روشن نیست اما عید مبعث بیان کننده اتصال دین اسلام به منبع وحی بدون هر گونه شک و تردید است و اساسا یکی از بهترین دلایل تبیین کننده اصالت و صحت معارف اسلام مشخص بودن زمان و مکان نزول و امتداد وحی است.
اگر به دوره آغاز بعث رسول اکرم(ص) نگاه کنیم می بینیم زندگی و تمدن بشری در آن زمان گرفتار سه مسئله مهم بوده است که بررسی آنها می تواند در شناخت عظمت مبعث کمک کند. نخست انحرافات بزرگ عقیدتی بود که حتی مکه را که محل حضور و ادای رسالت حضرت ابراهیم نبی علیه السلام بود را تبدیل به کانون بت پرستی کرده بود. دومین مسئله فروپاشی اخلاقی کامل بود که زنده به گور کردن دختران یک نمونه معروف آن است و که در بیان بی گناهی آن دختران نوزاد آیات الهی نازل شد. مسئله سوم تسلط و قدرت نمایی امپراطوری های بزرگی همچون روم و ایران بود که دارای ارتش های جنگجوی فراوان بودند و بر بخش مهمی از دنیا حکمرانی می کردند اما در منطقه حجاز قبیله گرایی رواج داشت و قبایل قدرت را در دست داشتند و هر کدام بر بخشی از حجاز نفوذ داشتند و بزرگی و کوچکی قبایل تعیین کننده میزان تأثیرگذاری آنان بود. سوره مبارکه تکاثر اشاره به همین وضعیت دارد.
امیر مؤمنان علیه السلام بهترین توصیف را از وضع عرب قبل از اسلام و بعثت نبوی دارد و دوران تاریک آن دوره را زمانه گمراهی و تشتت و سرگردانی مردم می نامد.
اهمیت مبعث از آن رو است که بعد از این شرایط خوفناک یک انقلاب حقیقی در وضع نه تنها مردم حجاز بلکه بشر رخ می دهد و به برکت بعثت خاتم انبیاء صلی الله علیه وآله وسلم دوران تازه ای آغاز می شود که مبداء و ریشه و عامل عزت مسلمانان جهان است.
آیا عید بزرگ مبعث می تواند موجب وحدت مسلمانان شود و آرمان وحدت اسلامی را احیاء کند؟
اساسا انسان اجتماعی آفریده شده و نمی تواند در تنهایی و عزلت دوام بیاورد و انسان و جامعه ای که تنهایی و انزوا و عزلت را برای خود برگزیند علاوه بر آنکه رو به نابودی خواهد رفت می تواند طعمه بدخواهان نیز قرار گیرد و لذا تنوع و تکثر یکی از خصایص جوامع است اما اگر همین خصلت ها که برای رشد انسان ها و شکوفایی استعدادهای آنها در نهاد او قرار گرفته بدون التزام به وحدت نگریسته شود نتیجه و حاصل آن تفرقه و تنش و توقف پیشرفت است.
اکنون جهان اسلام بیشتر از دیگر جوامع به وحدت نیازمند است زیرا اولا این مسئله یک دستور دینی و قرآنی است و دوم اینکه اختلاف میان مسلمانان کم نیست و وحدت برای آنان از دیگران ضروری تر است. عید مبعث یادآور اصل اسلام و رسالت رسول اعظم(ص) است که توانست مردم مسلمان صدر اسلام را گردهم متحد کند و تمدن اسلامی را بر اساس این اتحاد و همبستگی بنا نهاد.
سازمان های جهان اسلام که معمولا در مناسبت های اسلامی برنامه ها و پروژه هایی را تعریف و اجرا میکنند چه وظایفی در اعیاد بزرگ مسلمین دارند و پیشنهادات حضرتعالی در این رابطه چیست؟
قضیه وحدت اسلامی سال ها است که ذهن و ضمیر بسیاری از متفکران اسلامی را به خود مشغول داشته است و تبع آنها سازمان های اسلامی این مسئله را دنبال می کنند اما می بینیم که نهادهایی مانند سازمان همکاری های اسلامی یا اتحادیه عرب چقدر در انجام مسئولیت های خود ناتوان هستند.
بهترین راه و مسیر و وسیله برای استفاده از چنین مناسبت ها و اعیادی افزایش آگاهی مسلمانان است. هرچه آگاهی و ادراک و عقل در جامعه اسلامی بیشتر شود و جوامع مسلمان ظرفیت بیشتر و بزرگتری برای عمل به دستورات دینی و قرآنی از خود نشان دهند همبستگی اسلامی نزدیک تر می شود. بعد از بعثت نبی اکرم(ص) پیوسته آگاهی مسلمانان بوسیله رسول خدا(ص) بالا رفت تا آنکه زمینه شکل گیری نهضت و تمدن اسلامی فراهم شد.
مهم ترین موانع بر سر راه این خودآگاهی و همبستگی مسلمانان را چه می دانید؟
من سه عامل را بیشتر از سایر عوامل مانع از رشد فکری مسلمانان می دانم. نخست تعصبات قومی و نژادی در بخش های مختلف جهان اسلام. سپس فرقه گرایی مذهبی را بسیار مهم می بینم. منازعات مذهبی و تکفیر دنیای اسلام را به شدت مشغول کرده است و در این غفلت ثروت های مسلمانان بر باد می رود و عامل خطیر دیگر را حکومت های فاسد و دست نشانده می دانم. استعمار و غرب بعد از آنکه در اشغال سرزمین های اسلامی ناکام ماندند و مجبور به پذیرش استقلال کشورهای اسلامی شدند بصورت غیرمستقیم نفود و تضعیف جوامع اسلامی را از طریق حکومت های وابسته به خود دنبال کردند و می بینیم که همین حکومت ها نقش زیادی در عدم رشد آگاهی و وحدت مسلمین دارند و خود مانع بزرگ آن می شوند.
