کارشناس دینی در گفتگو با خبرگزاری رضوی:
سیره تربیتی حضرت زهرا (س) راهگشای مشکلات جامعه است
خبرگزاری رضوی- مرضیه وحدت؛ تقویم را که باز می کنم به روز ولادت حضرت زهرا (ع) و روز مادر و زن نزدیک می شویم، بانوی که از همه جهات سیره علمی، تربیتی، رفتاری و اعتقادی و ... نه تنها برای بانوان بلکه برای عالمیان، الگو هستند. پرداختن به زوایای مختلف زندگی حضرت ساعت ها و روزهای زیادی می طلبد لذا خبرگزاری رضوی در خصوص سیره تربیتی حضرت زهرا (س) با حجت الاسلام سید محمود واعظ موسوی کارشناس دینی و مشاور خانواده به گفتگو نشسته است که در ادامه می خوانید:
سیره تربیتی حضرت زهرا (ع) چگونه بوده است؟
یکی از نکات خیلی مهم در سیره تربیتی حضرت زهرا (س) این است که به فرزندان و همسر خود احترام می گذاردند، این نکته بسیار اساسی است، هر انسانی در زندگی به محبت و احترام نیاز دارد و به عبارتی محتاج است. لذا حضرت زهرا (س) نسبت به همسر و فرزندان خود پر محبت بودند و احترام می گذاشتند. اگر هر پدر و مادری این دو را در خانه رعایت کند در واقع در تربیت گوی سبقت را از دیگران ربوده و محبت و احترام در شیوه تربیتی حضرت زهرا (س) به خوبی دیده می شود، لذا هیچ خانواده ای نباید این دو را فراموش کند.
حضرت زهرا (س) در تربیت فرزندانشان به چه مسائلی توجه داشتند و در مسائل اعتقادی چگونه فرزندان خود را تربیت می کردند؟
وقتی ما به عنوان مادر محبوب فرزندانمان باشیم، بچه های ما نیز راه ما را در پیش می گیرند و همچنین باید بدانیم که باور ها سرایت کردنی بوده و آموزشی نیستند. متاسفانه ما می خواهیم باورهای دینی را به بچه هایمان آموزش بدهیم در حالی که این روش پاسخ نمی دهد و در واقع باید کاری کنیم که فرزندانمان خود به باورهای دینی علاقه مند شوند و همچنین پدر و مادر باید نزد فرزند مقبولیت داشته باشند.
اگر پدر و مادر محبوب و مقبول فرزند خود باشند فرزندان به طور طبیعی باورهای پدر و مادر را برمی دارند و قبول می کنند.
این محبوبیت و مقبولیت چطوری اتفاق می افتد و پدر و مادر چه کاری باید انجام دهند که این دو مورد برای بچه ها به وجود بیاید؟
از جمله چیزهایی که موجب مقبولیت می شود این است که پدرو مادر حرف سست و کار سست انجام ندهند، متاسفانه برخی از پدر و مادر در حضور فرزند خود حرف زشت، غیبت، تهمت، افترا، بدگمانی و هر حرفی بی سند و بی دلیلی را بیان می کنند که به محبوبیت و مقبولیتشان لطمه می زند.
من اگر حرف سست بزنم، کار غیر موجه انجام دهم و بین حرف و عملم فاصله باشد محبوبیت و مقبولیتم در خانه کم می شود، لذا وقتی این محبوبیت در خانه را از دست دادم، باورهای من به فرزندانم سرایت و منتقل نمی شود چون انسان باور خود را از کسی می گیرد که محبوب و مقبولش باشد.
پیامبران و فرزندانشان نیز ابتدا برای مردم محبوبیت داشتند که موجب مقبولیت شده است، به عنوان مثال پیامبر اکرم(ص) معروف به محمد امین بودند و این امانت داری، محبوبیت و مقبولیت می آورد و یا راستگویی، بخشش، عفو طرفدار طبقه ضعیف بودن و عدالت محبوبیت می آورد .
حضرت زهرا (س) نیز در چشم فرزندانشان محبوب و معتبر بودند و چون محبوبیت بالایی داشتند و معتبر بودند لذا می بینید که امام حسن (ع) در حالی که 5 سال بیشتر نداشتند شب جمعه ای را تا صبح کنار محراب عبادت مادرش می نشیند و می گوید: «مادرم در حال عبادت بود و من تماشا می کزدم و گوش میدادم که به خدا چه می گوید و چطور با خدا حرف می زند و از خدا چه درخواست هایی دارد ، مادرم برای همه دعا می کرد و هر چه منتظر شدم تا ببینم کی برای ما دعا می کند، این اتفاق نیفتاد از مادرم سوال کردم چرا برای همه دعا کردید اما برای ما دعا نکردید؟ مادرم فرمود: اول همسایه سپس خودم.»
مقدمه این حدیث نشان می دهد به قدری مادر برای فرزند جذابیت دارد که تا صبح مادرش را تماشا می کند در حالی که بعضی از مادران در مراجعات خود می گویند «فرزند دو ساله من فرسنگ ها از من فاصله دارد و احساس می کنم پدر، عمه و یا مادربزرگش را بیشتر دوست دارد». این یعنی این مادر پیش این بچه محبوبیت ندارد. با ریشه یابی علت عدم محبوبیت مادر توسط فرزند را در امر و نهی کردن مادر به فرزند می بینیم.
حضرت زهرا (س) با فرزندانشان بازی می کردند و با شعر آموزش نیز می دهند و الان مادرن ما به جایی که با بچه های خود بازی کنند بیشتر امر و نهی، دعوا و تنبیه می کنند.
با توجه سالروز ولادت حضرت زهرا (س) مهمترین الگوهای رفتاری حضرت برای ما چیست و چطور آنها را باید پیاده کنیم که رفتارهای فرزندان حضرت زهرا (س) در جامعه نهادینه شود؟
در کتاب «نهج الحیاه با فرهنگ سخنان فاطمه» نوشته مرحوم دشتی این حدیث را دیدم که دختر پیامبر (ص) هیچ گاه از همسرش درخواست چیزی نکرد با اینکه شوهری مانند علی (ع) را دارد که در حد جان همسر خود را دوست دارد اما این دختر خانم به قدری عزت نفس و کرامت نفس بالایی دارد که از همسر خود درخواست نمی کند و یک بار هم که درخواست کرد، پشیمان شد.
یک بار ایشان از حضرت علی (ع) در حالی که تازه به خانه آمده بودند درخواست غذا کردند و ایشان برای تهیه غذا به بیرون رفتند، دختر پیامبر پشیمان شد که چرا به همسر خود زحمت داده و استغفار کرد و با خود عهد کرد که دیگر این کار را نکند.
این روزها می بینیم زوج هایی که ابتدای زندگی هستند در مورد درخواست هایشان با یکدیگر چانه می زنند. اینها پایه های زندگی را از همان ابتدا بد می چیند. شما مبینید دختر پیامبر(ص) که عاشق همسرش است اما احساس نیاز نمی کند .
برخی معتقد هستند، شرایط آن زمان با الان متفاوت است و الان می طلبد که درخواست داشته باشی؟
اخلاق نسبی نیست و مطلق است آداب تغییر می کند اما دروغ و تهمت همیشه بد است و احساس نیاز هم همیشه بد است. روانشناسان می گویند کشنده ترین واژه، واژه توقع است حتی توقعات بجا. وقتی متوقع باشیم اگر طرف مقابل نتواند توقعات ما را برآورده نکند، سرخورده، ناراحت و معترض هستیم.
یکی از علائم عزت نفس و کرامت نفس این است که احساس نیاز و توقع نداشته باشد و به اصطلاح روایات ما کم معونه یا کم هزینه باشد، سهل گیر باشد و سخت گیر نباشد که متاسفانه ما در تربیت های خود نداریم ولی دختر پیامبر(ص) به این مورد توجه داشند لذا رعایت این دو موضوع موجب رضایت از زندگی و در نهایت الگو برای جهان می شوند.بسیاری از پدرهای ما می گویند بچه های ما پرتوقع هستند، خوب از خود شما یاد گرفته اند.
چه کاری باید انجام شود تا سیره عملی و رفتاری حضرت زهرا(س) در زندگی ما پیاده شود؟
یکی از عللی که این سیره پیاده نمی شود و کمتر استفاده می شود این است که ما منتظریم طرف مقابل شروع کند، یعنی منتظرم شما تغییر کنید و هیچ کس در صدد تغییر خود بر نمی آید مثلا به طرف می گویم چرا این کار را کردی می گوید چون همسر من این کار را کرد.
کسانی که به جایی رسیدند، از خود شروع کردند. قران می فرماید:«ابتدا از خود شروع کند و بعد خانواده». ما اول می خواهیم خانواده خود را درست کنیم لذا موجب عدم موفقیت ما می شود و این سیره ها دست نخورده باقی می ماند و لای کتاب می ماند و عملیاتی نمی شود.
چند کتاب در مورد سیره تربیتی حضرت زهرا (س) معرفی بفرمایید؟
کتاب نهج الحیاه یا فرهنگ سخنان فاطمه (س) از مرحوم دشتی و کتاب «خاطر نازک گل» نوشته حجت الاسلام حسین سیدی دو کتابی است که در حال حاضر برای خوانندگان توصیه می کنم.
سیره تربیتی حضرت زهرا (ع) چگونه بوده است؟
یکی از نکات خیلی مهم در سیره تربیتی حضرت زهرا (س) این است که به فرزندان و همسر خود احترام می گذاردند، این نکته بسیار اساسی است، هر انسانی در زندگی به محبت و احترام نیاز دارد و به عبارتی محتاج است. لذا حضرت زهرا (س) نسبت به همسر و فرزندان خود پر محبت بودند و احترام می گذاشتند. اگر هر پدر و مادری این دو را در خانه رعایت کند در واقع در تربیت گوی سبقت را از دیگران ربوده و محبت و احترام در شیوه تربیتی حضرت زهرا (س) به خوبی دیده می شود، لذا هیچ خانواده ای نباید این دو را فراموش کند.
حضرت زهرا (س) در تربیت فرزندانشان به چه مسائلی توجه داشتند و در مسائل اعتقادی چگونه فرزندان خود را تربیت می کردند؟
وقتی ما به عنوان مادر محبوب فرزندانمان باشیم، بچه های ما نیز راه ما را در پیش می گیرند و همچنین باید بدانیم که باور ها سرایت کردنی بوده و آموزشی نیستند. متاسفانه ما می خواهیم باورهای دینی را به بچه هایمان آموزش بدهیم در حالی که این روش پاسخ نمی دهد و در واقع باید کاری کنیم که فرزندانمان خود به باورهای دینی علاقه مند شوند و همچنین پدر و مادر باید نزد فرزند مقبولیت داشته باشند.
اگر پدر و مادر محبوب و مقبول فرزند خود باشند فرزندان به طور طبیعی باورهای پدر و مادر را برمی دارند و قبول می کنند.
این محبوبیت و مقبولیت چطوری اتفاق می افتد و پدر و مادر چه کاری باید انجام دهند که این دو مورد برای بچه ها به وجود بیاید؟
از جمله چیزهایی که موجب مقبولیت می شود این است که پدرو مادر حرف سست و کار سست انجام ندهند، متاسفانه برخی از پدر و مادر در حضور فرزند خود حرف زشت، غیبت، تهمت، افترا، بدگمانی و هر حرفی بی سند و بی دلیلی را بیان می کنند که به محبوبیت و مقبولیتشان لطمه می زند.
من اگر حرف سست بزنم، کار غیر موجه انجام دهم و بین حرف و عملم فاصله باشد محبوبیت و مقبولیتم در خانه کم می شود، لذا وقتی این محبوبیت در خانه را از دست دادم، باورهای من به فرزندانم سرایت و منتقل نمی شود چون انسان باور خود را از کسی می گیرد که محبوب و مقبولش باشد.
پیامبران و فرزندانشان نیز ابتدا برای مردم محبوبیت داشتند که موجب مقبولیت شده است، به عنوان مثال پیامبر اکرم(ص) معروف به محمد امین بودند و این امانت داری، محبوبیت و مقبولیت می آورد و یا راستگویی، بخشش، عفو طرفدار طبقه ضعیف بودن و عدالت محبوبیت می آورد .
حضرت زهرا (س) نیز در چشم فرزندانشان محبوب و معتبر بودند و چون محبوبیت بالایی داشتند و معتبر بودند لذا می بینید که امام حسن (ع) در حالی که 5 سال بیشتر نداشتند شب جمعه ای را تا صبح کنار محراب عبادت مادرش می نشیند و می گوید: «مادرم در حال عبادت بود و من تماشا می کزدم و گوش میدادم که به خدا چه می گوید و چطور با خدا حرف می زند و از خدا چه درخواست هایی دارد ، مادرم برای همه دعا می کرد و هر چه منتظر شدم تا ببینم کی برای ما دعا می کند، این اتفاق نیفتاد از مادرم سوال کردم چرا برای همه دعا کردید اما برای ما دعا نکردید؟ مادرم فرمود: اول همسایه سپس خودم.»
مقدمه این حدیث نشان می دهد به قدری مادر برای فرزند جذابیت دارد که تا صبح مادرش را تماشا می کند در حالی که بعضی از مادران در مراجعات خود می گویند «فرزند دو ساله من فرسنگ ها از من فاصله دارد و احساس می کنم پدر، عمه و یا مادربزرگش را بیشتر دوست دارد». این یعنی این مادر پیش این بچه محبوبیت ندارد. با ریشه یابی علت عدم محبوبیت مادر توسط فرزند را در امر و نهی کردن مادر به فرزند می بینیم.
حضرت زهرا (س) با فرزندانشان بازی می کردند و با شعر آموزش نیز می دهند و الان مادرن ما به جایی که با بچه های خود بازی کنند بیشتر امر و نهی، دعوا و تنبیه می کنند.
با توجه سالروز ولادت حضرت زهرا (س) مهمترین الگوهای رفتاری حضرت برای ما چیست و چطور آنها را باید پیاده کنیم که رفتارهای فرزندان حضرت زهرا (س) در جامعه نهادینه شود؟
در کتاب «نهج الحیاه با فرهنگ سخنان فاطمه» نوشته مرحوم دشتی این حدیث را دیدم که دختر پیامبر (ص) هیچ گاه از همسرش درخواست چیزی نکرد با اینکه شوهری مانند علی (ع) را دارد که در حد جان همسر خود را دوست دارد اما این دختر خانم به قدری عزت نفس و کرامت نفس بالایی دارد که از همسر خود درخواست نمی کند و یک بار هم که درخواست کرد، پشیمان شد.
یک بار ایشان از حضرت علی (ع) در حالی که تازه به خانه آمده بودند درخواست غذا کردند و ایشان برای تهیه غذا به بیرون رفتند، دختر پیامبر پشیمان شد که چرا به همسر خود زحمت داده و استغفار کرد و با خود عهد کرد که دیگر این کار را نکند.
این روزها می بینیم زوج هایی که ابتدای زندگی هستند در مورد درخواست هایشان با یکدیگر چانه می زنند. اینها پایه های زندگی را از همان ابتدا بد می چیند. شما مبینید دختر پیامبر(ص) که عاشق همسرش است اما احساس نیاز نمی کند .
برخی معتقد هستند، شرایط آن زمان با الان متفاوت است و الان می طلبد که درخواست داشته باشی؟
اخلاق نسبی نیست و مطلق است آداب تغییر می کند اما دروغ و تهمت همیشه بد است و احساس نیاز هم همیشه بد است. روانشناسان می گویند کشنده ترین واژه، واژه توقع است حتی توقعات بجا. وقتی متوقع باشیم اگر طرف مقابل نتواند توقعات ما را برآورده نکند، سرخورده، ناراحت و معترض هستیم.
یکی از علائم عزت نفس و کرامت نفس این است که احساس نیاز و توقع نداشته باشد و به اصطلاح روایات ما کم معونه یا کم هزینه باشد، سهل گیر باشد و سخت گیر نباشد که متاسفانه ما در تربیت های خود نداریم ولی دختر پیامبر(ص) به این مورد توجه داشند لذا رعایت این دو موضوع موجب رضایت از زندگی و در نهایت الگو برای جهان می شوند.بسیاری از پدرهای ما می گویند بچه های ما پرتوقع هستند، خوب از خود شما یاد گرفته اند.
چه کاری باید انجام شود تا سیره عملی و رفتاری حضرت زهرا(س) در زندگی ما پیاده شود؟
یکی از عللی که این سیره پیاده نمی شود و کمتر استفاده می شود این است که ما منتظریم طرف مقابل شروع کند، یعنی منتظرم شما تغییر کنید و هیچ کس در صدد تغییر خود بر نمی آید مثلا به طرف می گویم چرا این کار را کردی می گوید چون همسر من این کار را کرد.
کسانی که به جایی رسیدند، از خود شروع کردند. قران می فرماید:«ابتدا از خود شروع کند و بعد خانواده». ما اول می خواهیم خانواده خود را درست کنیم لذا موجب عدم موفقیت ما می شود و این سیره ها دست نخورده باقی می ماند و لای کتاب می ماند و عملیاتی نمی شود.
چند کتاب در مورد سیره تربیتی حضرت زهرا (س) معرفی بفرمایید؟
کتاب نهج الحیاه یا فرهنگ سخنان فاطمه (س) از مرحوم دشتی و کتاب «خاطر نازک گل» نوشته حجت الاسلام حسین سیدی دو کتابی است که در حال حاضر برای خوانندگان توصیه می کنم.
