استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری رضوی:
تقریب مذاهب با تقویت جبهه حق در جهان اسلام، دستاورد آیت الله تسخیری بود
خبرگزاری رضوی. سرویس جهان اسلام. رحلت آیت الله تسخیری با بازتاب گشترده ای در جهان اسلام و در میان علاقه مندان به تقریب و وحدت اسلامی میان امت اسلام همراه بوده است. بیش از نیم قرن تکاپوی فکری و تبلیغی در عرصه های مختلف جهان اسلام از او شخصیتی ساخته است که واکاوی ابعاد آن نیازمند بحث و بررسی های ادامه دار است.
در این رابطه با دکتر علیرضا داوودی استاد حوزه و دانشگاه و دانش آموخته دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه گفتگو کرده ایم.
درباره ابعاد شخصیتی مرحوم آیت الله تسخیر دیدگاه خود را بفرمایید.
ضمن عرض تسلیت فوت مرحوم آیت الله تسخیری که یکی از برجسته ترین شخصیت ها در عرصه تقریب مذاهب هستند درباره ابعاد شخصیتی مرحوم آیت الله تسخیری در ابتدا می توان این موضوع را اینگونه مطرح کرد که هر انسانی دارای یک یا دو بعد برجسته شخصیتی است که در آن ابعاد شناخته می شوند و براساس همان ابعاد تأثیرگذاری آنان در حوزه جهانی و ملی و محلی صورت می گیرد اما مرحوم آیت الله تسخیری جزو معدود افرادی بودند که دارای ابعاد شخصیتی برجسته و متفاوت در سطوح مختلف بودند به گونه ای که از یک سمت به عنوان شخصیت فردی در بعد علمی انسانی فرهیخته بودند و از لحاظ علمی در ابعاد مختلف علوم حوزوی صاحبنظر بودند جدا از مباحث تاریخ اسلام و مباحث مرتبط با حوزه تقریب که حوزه تخصصی ایشان بود ودر امور دیگر ایشان به عنوان چهره علمی شناخته شده بودند و در کنار بعد علمی، بعد مبارزاتی است که مورد توجه و در عین حال برجسته بود که به زمان حضور در عراق به عنوان مقابله با دیدگاه های افراطی و بعثی صدام است که در آن دوران مورد آزار و اذیت قرار گرفت و عامل اخراج ایشان همین فعالیت های مبارزاتی دربرابر دولت عراق بود.
در دوره حضور در ایران به عنوان فعال عرصه انقلاب در عرصه مبارزه با طاغوت و استکبار فعالیت می کرد و از دیگر ابعاد شخصیتی ایشان است که می توان به آن اشاره کرد. بعد دیگر شخصیت مرحوم آیت الله تسخیری، بعد اخلاقی است که معتقد و اخلاق مدار بود که همین موضوع در تعریف از شخصیت ایشان موثر است که این عوامل نشان دهنده این امر است که شخصیت آیت الله تسخیری از لحاظ فردی دارای ابعاد چندگانه است واز طرفی درعرصه بین الملل به عنوان شخصیتی برجسته در این میدان معرفی و شناخته شده بودند و بعد تقریبی ایشان در ایجاد ارتباط با دیگر برادران مسلمان حائز اهمیت است و ایشان که ذوابعاد بودند سرمایه عظیمی برای نظام و جامعه اسلامی بود.
ایشان چه نقش و سهمی در ایده وحدت اسلامی و تقریب مذاهب داشتند و تلاش های شان چه دستاوردهائی را برای جهان اسلام و تشیع به دنبال داشت؟
درباره نقش و سهم ایشان درباره تقریب باید به تاریخچه زندگی ایشان نگاه کرد چرا که بعد از اقداماتی که مرحوم آیت الله تسخیری در عراق انجام دادند و شکنجه شدند و اقدامات مبارزاتی که انجام دادند و از طرفی در کویت وعراق و ایران فعالیت های مبارزاتی داشته اند و درهمه این کشورها درگیر همه جمعیت مسلمانان و نه فقط شیعه بودند و به همین دلیل وقتی مجمع جهانی اهل بیت(ع) شکل گرفت ایشان به عنوان دبیرکل و رئیس آن انتخاب شد چرا که او شناخت و ارتباط مناسبی با جهان اسلام در همه ابعاد و گروهها داشتند و این ویژگی مثبت در ارتباطات عمیق و نزدیک با گروهای مسلمان باعث شد که ایشان بهترین گزینه برای مجمع جهانی اهل بیت(ع) و تقریب و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی باشند چرا که فردی در این زمینه می تواند فعالیت کند که از نظر علمی و شخصیتی دارای ثبات باشد که در ارتباط گیری با دیگر گروه های اسلامی بتواند به بهترین وجه عمل کند.
رهیافت متمایز آیت الله تسخیری را در مواجهه با چالش های جهان اسلام چگونه ارزیابی می کنید؟
حضور و فعالیت در عرصه وحدت و تقریب مذاهب یکی از سخت ترین فعالیت ها و موضوعاتی است که می توان وارد شد چرا که از طرفی با گروههای غیرشیعی باید در ارتباط بود که با یکدیگر اختلاف های عمیقی در باورهای تاریخی و اعتقادی دارند و اینکه بین این گروهها بتوان براساس مصالح جهان اسلام وحدت و تقریب را ایجاد کرد که توانائی مقابله با استکبار و نفوذ سلطه در جهان اسلام را داشته باشد کار بسیار حساسی است و از طرفی در درون جامعه تشیع اصل تقریب به عنوان یک عمل مثبت قطعی قلمداد نمی شود و به همین دلیل در این قسمت مخالفان داخلی در درون نظام فکری شیعه وجود دارد که هرگونه موضعگیری و حرکتی به هر سمتی می تواند سبب سیل انتقادات و تهمت شود و این سختی کار در بحث تقریب و وحدت را می رساند.
در عین حال آیت الله تسخیری یکی از بهترین شخصیت ها بودند که در عین اینکه باورهای عمیق خود را براساس وجه علمی واخلاقی خود اشاعه و گسترش دادند از طرفی در جهت ایجاد وحدت تلاش های ارزنده ای در این راستا داشتند و به همین دلیل دستاوردهای ایشان در این زمینه جدا از دستاوردهای سیستمی و اجرائی قابل ستایش است که شامل ایجاد یک تفکر تقریبی در کل جهان اسلام است که شیعه مانند همه فرق دیگر اسلامی یک گروه و فرقه قابل اعتماد در مسیر اسلام و در چارچوب اسلام تعریف می شود که می شود با آن همکاری و گفتگو و ارتباط برقرار کرد و تصویر واحد از یک دشمن که به جهان اسلام حمله می کند ارائه کرد که از دستاوردهای مرحوم آیت الله تسخیری است.
در شرایطی اسلام با دوپاره گی محض مواجه بود که به دلیل حرکت استکباراین اتفاق صورت گرفته بود که یک سمت آن شیعه که اقلیت بود و سمت دیگر افراطی هائی بودند که برجهان اهل تسنن قالب شده بودند و از لحاظ فکری با ایجاد سانسور شیعه را به عنوان یک گروه منحرف اعلام می کردند و در عین حال تقریب ارائه درستی از تصویر جهان اسلام برای ایجاد وحدت در دورن جهان اسلام و مقابله با دشمنان در بیرون از جهان اسلام است که مهمترین دستاورد مرحوم آیت الله تسخیری است که شکل گیری این تصویر حائز اهمیت است.
مسیری که آیت الله تسخیری پیمودند و در جهان اسلام و تشیع بنیان گذاشتند اکنون به چه صورتی باید امتداد پیدا کند، پیشنهادات شما برای این مهم است؟
یکی از مهمترین مسیرهائی که ایشان بنا نهادند تصویری سازی جهان اسلام برای وحدت است که نیاز است تا این تصویرسازی در شرایط فعلی ادامه پیدا کند چرا که در بحبوحه نبرد اساسی جبهه انقلاب و اسلام با همه استکبار جهانی این تصویر حامی برای جبهه حق است و برای جبهه باطل آسیب زا است و به همین دلیل همه رسانه های استکباری این تلاش را دارند که این تصویر از بین برود که می توان به تحریف های رابطه بین سنی و شیعه و اندیشه های شیعه و سنی توسط برخی در رسانه های استکباری و رسانه های وابسته مثل جریان شیرازی اشاره کرد که غرب از این وحدت نگران است و همه فعالیت های رسانه ای خود را برای برهم زدن این تصویر متمرکز ساخته است.
از طرفی شکل گیری جریان های افراطی مثل داعش در یک دهه اخیر میزان اختلافات را افزایش می داد به همین دلیل جریان استکباری این تفکر داعشی را به بخشی از تفکر جریان اهل تسنن نسبت دادند که این واقعیت در اهل تسنن وجود دارد که باید شیعه را کشت و شیعیان را تهدید به مقابله کردند که این تصویر سازی ها در حال انجام است و احتیاج است که جهان اسلام در این بحبوحه نبرد اساسی میزان اتحاد و وحدت خود را افزایش دهد شکل گیری این مسیر از طریق شکل گیری رسانه های مستقل و آزاده و رسانه های بین المللی جهان اسلام می تواند شکل بگیرد که اگر جهان اسلام بتواند درراستای وحدت مجموعه ای از رسانه ها را داشته باشد در واقع همان امتداد مسیر آیت الله تسخیری است که واقعیات شکل گرفته جهان اسلام را برای همه مسلمانان پوشش داد و مسیر دیگر ارتباطات علمای جهان اسلام با یکدیگر است که آیت الله تسخیری بر شکل گیری گفتگوهای علمای جهان اسلام کوشش داشتند چرا که نسبت به یگدیگر شناخت بیشتری پیدا کنند که اگر بتوان به صورت مستمر و مستقل این تعاملات اندیشه ای و فکری صورت بگیرد این مسیر اتحاد سریعتر انجام می شود و نیاز است که بزرگان علمی تاریخ جهان اسلام ،هدایت و مدیریت جهان اسلام را بپذیرند و عالمان آزاده باید نقش خودشان را در درون کشورهای خودشان پیدا کنند تا مسیر اتحاد و وحدت و ظهور تمدن اسلامی تسریع شود.
در این رابطه با دکتر علیرضا داوودی استاد حوزه و دانشگاه و دانش آموخته دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه گفتگو کرده ایم.
درباره ابعاد شخصیتی مرحوم آیت الله تسخیر دیدگاه خود را بفرمایید.
ضمن عرض تسلیت فوت مرحوم آیت الله تسخیری که یکی از برجسته ترین شخصیت ها در عرصه تقریب مذاهب هستند درباره ابعاد شخصیتی مرحوم آیت الله تسخیری در ابتدا می توان این موضوع را اینگونه مطرح کرد که هر انسانی دارای یک یا دو بعد برجسته شخصیتی است که در آن ابعاد شناخته می شوند و براساس همان ابعاد تأثیرگذاری آنان در حوزه جهانی و ملی و محلی صورت می گیرد اما مرحوم آیت الله تسخیری جزو معدود افرادی بودند که دارای ابعاد شخصیتی برجسته و متفاوت در سطوح مختلف بودند به گونه ای که از یک سمت به عنوان شخصیت فردی در بعد علمی انسانی فرهیخته بودند و از لحاظ علمی در ابعاد مختلف علوم حوزوی صاحبنظر بودند جدا از مباحث تاریخ اسلام و مباحث مرتبط با حوزه تقریب که حوزه تخصصی ایشان بود ودر امور دیگر ایشان به عنوان چهره علمی شناخته شده بودند و در کنار بعد علمی، بعد مبارزاتی است که مورد توجه و در عین حال برجسته بود که به زمان حضور در عراق به عنوان مقابله با دیدگاه های افراطی و بعثی صدام است که در آن دوران مورد آزار و اذیت قرار گرفت و عامل اخراج ایشان همین فعالیت های مبارزاتی دربرابر دولت عراق بود.
در دوره حضور در ایران به عنوان فعال عرصه انقلاب در عرصه مبارزه با طاغوت و استکبار فعالیت می کرد و از دیگر ابعاد شخصیتی ایشان است که می توان به آن اشاره کرد. بعد دیگر شخصیت مرحوم آیت الله تسخیری، بعد اخلاقی است که معتقد و اخلاق مدار بود که همین موضوع در تعریف از شخصیت ایشان موثر است که این عوامل نشان دهنده این امر است که شخصیت آیت الله تسخیری از لحاظ فردی دارای ابعاد چندگانه است واز طرفی درعرصه بین الملل به عنوان شخصیتی برجسته در این میدان معرفی و شناخته شده بودند و بعد تقریبی ایشان در ایجاد ارتباط با دیگر برادران مسلمان حائز اهمیت است و ایشان که ذوابعاد بودند سرمایه عظیمی برای نظام و جامعه اسلامی بود.
ایشان چه نقش و سهمی در ایده وحدت اسلامی و تقریب مذاهب داشتند و تلاش های شان چه دستاوردهائی را برای جهان اسلام و تشیع به دنبال داشت؟
درباره نقش و سهم ایشان درباره تقریب باید به تاریخچه زندگی ایشان نگاه کرد چرا که بعد از اقداماتی که مرحوم آیت الله تسخیری در عراق انجام دادند و شکنجه شدند و اقدامات مبارزاتی که انجام دادند و از طرفی در کویت وعراق و ایران فعالیت های مبارزاتی داشته اند و درهمه این کشورها درگیر همه جمعیت مسلمانان و نه فقط شیعه بودند و به همین دلیل وقتی مجمع جهانی اهل بیت(ع) شکل گرفت ایشان به عنوان دبیرکل و رئیس آن انتخاب شد چرا که او شناخت و ارتباط مناسبی با جهان اسلام در همه ابعاد و گروهها داشتند و این ویژگی مثبت در ارتباطات عمیق و نزدیک با گروهای مسلمان باعث شد که ایشان بهترین گزینه برای مجمع جهانی اهل بیت(ع) و تقریب و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی باشند چرا که فردی در این زمینه می تواند فعالیت کند که از نظر علمی و شخصیتی دارای ثبات باشد که در ارتباط گیری با دیگر گروه های اسلامی بتواند به بهترین وجه عمل کند.
رهیافت متمایز آیت الله تسخیری را در مواجهه با چالش های جهان اسلام چگونه ارزیابی می کنید؟
حضور و فعالیت در عرصه وحدت و تقریب مذاهب یکی از سخت ترین فعالیت ها و موضوعاتی است که می توان وارد شد چرا که از طرفی با گروههای غیرشیعی باید در ارتباط بود که با یکدیگر اختلاف های عمیقی در باورهای تاریخی و اعتقادی دارند و اینکه بین این گروهها بتوان براساس مصالح جهان اسلام وحدت و تقریب را ایجاد کرد که توانائی مقابله با استکبار و نفوذ سلطه در جهان اسلام را داشته باشد کار بسیار حساسی است و از طرفی در درون جامعه تشیع اصل تقریب به عنوان یک عمل مثبت قطعی قلمداد نمی شود و به همین دلیل در این قسمت مخالفان داخلی در درون نظام فکری شیعه وجود دارد که هرگونه موضعگیری و حرکتی به هر سمتی می تواند سبب سیل انتقادات و تهمت شود و این سختی کار در بحث تقریب و وحدت را می رساند.
در عین حال آیت الله تسخیری یکی از بهترین شخصیت ها بودند که در عین اینکه باورهای عمیق خود را براساس وجه علمی واخلاقی خود اشاعه و گسترش دادند از طرفی در جهت ایجاد وحدت تلاش های ارزنده ای در این راستا داشتند و به همین دلیل دستاوردهای ایشان در این زمینه جدا از دستاوردهای سیستمی و اجرائی قابل ستایش است که شامل ایجاد یک تفکر تقریبی در کل جهان اسلام است که شیعه مانند همه فرق دیگر اسلامی یک گروه و فرقه قابل اعتماد در مسیر اسلام و در چارچوب اسلام تعریف می شود که می شود با آن همکاری و گفتگو و ارتباط برقرار کرد و تصویر واحد از یک دشمن که به جهان اسلام حمله می کند ارائه کرد که از دستاوردهای مرحوم آیت الله تسخیری است.
در شرایطی اسلام با دوپاره گی محض مواجه بود که به دلیل حرکت استکباراین اتفاق صورت گرفته بود که یک سمت آن شیعه که اقلیت بود و سمت دیگر افراطی هائی بودند که برجهان اهل تسنن قالب شده بودند و از لحاظ فکری با ایجاد سانسور شیعه را به عنوان یک گروه منحرف اعلام می کردند و در عین حال تقریب ارائه درستی از تصویر جهان اسلام برای ایجاد وحدت در دورن جهان اسلام و مقابله با دشمنان در بیرون از جهان اسلام است که مهمترین دستاورد مرحوم آیت الله تسخیری است که شکل گیری این تصویر حائز اهمیت است.
مسیری که آیت الله تسخیری پیمودند و در جهان اسلام و تشیع بنیان گذاشتند اکنون به چه صورتی باید امتداد پیدا کند، پیشنهادات شما برای این مهم است؟
یکی از مهمترین مسیرهائی که ایشان بنا نهادند تصویری سازی جهان اسلام برای وحدت است که نیاز است تا این تصویرسازی در شرایط فعلی ادامه پیدا کند چرا که در بحبوحه نبرد اساسی جبهه انقلاب و اسلام با همه استکبار جهانی این تصویر حامی برای جبهه حق است و برای جبهه باطل آسیب زا است و به همین دلیل همه رسانه های استکباری این تلاش را دارند که این تصویر از بین برود که می توان به تحریف های رابطه بین سنی و شیعه و اندیشه های شیعه و سنی توسط برخی در رسانه های استکباری و رسانه های وابسته مثل جریان شیرازی اشاره کرد که غرب از این وحدت نگران است و همه فعالیت های رسانه ای خود را برای برهم زدن این تصویر متمرکز ساخته است.
از طرفی شکل گیری جریان های افراطی مثل داعش در یک دهه اخیر میزان اختلافات را افزایش می داد به همین دلیل جریان استکباری این تفکر داعشی را به بخشی از تفکر جریان اهل تسنن نسبت دادند که این واقعیت در اهل تسنن وجود دارد که باید شیعه را کشت و شیعیان را تهدید به مقابله کردند که این تصویر سازی ها در حال انجام است و احتیاج است که جهان اسلام در این بحبوحه نبرد اساسی میزان اتحاد و وحدت خود را افزایش دهد شکل گیری این مسیر از طریق شکل گیری رسانه های مستقل و آزاده و رسانه های بین المللی جهان اسلام می تواند شکل بگیرد که اگر جهان اسلام بتواند درراستای وحدت مجموعه ای از رسانه ها را داشته باشد در واقع همان امتداد مسیر آیت الله تسخیری است که واقعیات شکل گرفته جهان اسلام را برای همه مسلمانان پوشش داد و مسیر دیگر ارتباطات علمای جهان اسلام با یکدیگر است که آیت الله تسخیری بر شکل گیری گفتگوهای علمای جهان اسلام کوشش داشتند چرا که نسبت به یگدیگر شناخت بیشتری پیدا کنند که اگر بتوان به صورت مستمر و مستقل این تعاملات اندیشه ای و فکری صورت بگیرد این مسیر اتحاد سریعتر انجام می شود و نیاز است که بزرگان علمی تاریخ جهان اسلام ،هدایت و مدیریت جهان اسلام را بپذیرند و عالمان آزاده باید نقش خودشان را در درون کشورهای خودشان پیدا کنند تا مسیر اتحاد و وحدت و ظهور تمدن اسلامی تسریع شود.
