در گفتگو با خبرگزاری رضوی مطرح شد:
آزاداندیشی و ایجاد فضای امن فکری می تواند مشهد را به قطب گفتگوی ادیان تبدیل کند
حجت الاسلام احمد منصوری پژوهشگر علوم دینی و کارشناس ادیان در گفتگو سرویس جهان اسلام با خبرگزاری رضوی در آستانه سال نو مسیحی و میلاد مبارک حضرت عیسی علیه السلام به بررسی ارتباط بین دو دین توحیدی اسلام و مسیحیت و افزایش گفتگوی بین پیروان این ادیان با بهره مندی از آموزه های رضوی و در مشهد مقدس پرداخت.
چه زمینه ها و ظرفیت هایی در کلام رضوی و سیره معصومین برای ایجاد ارتباط و تفاهم با جهان مسیحی وجود دارد؟
ادیان الهی مسیحیت، یهودیت واسلام از خانواده ادیان ابراهیمی توحیدی به شمار می روند؛ ادیانی با ظرفیت خوبی برای شکل گیری گفت و گوی بین ادیانی که امام رضا علیه السلام با موقعیت شناسی و درک فوائد استفاده از این ظرفیت به خوبی توانستند ادیان توحیدی را در مقابل تفکر باطل مسیحیتی که قائل به الوهیت حضرت عیسی بودند قرار دهد تا راستی و حقیقت ادیان توحیدی در برابر بطلان برخی مواضع دینی به افکار عمومی عرضه شود؛ این حرکت به نوعی مبارزه پنهانی امام رضا علیه السلام با ادیان غیر توحیدی و باطل به شمار می رود. نکته دیگر توجه امام رضا علیه السلام به ظرفیت ادیان ابراهیمی یا ادیان توحیدی چون مسیحیت، یهودیت واسلام است؛ ادیانی که به وسیله نگاه توحیدی زمینه ساز گفت و گویی مسالمت آمیزاست؛ همانگونه که در قرآن هم به اهل کتاب تاکید شده که کلمه یکسان که همان توحید و خدا محوری است همه را دورهم جمع کرده است. نکته مهم دیگر آن است که امام رضا علیه السلام با استفاده از روشی مستند و بهره مندی از محتوای عالی و رجوع به متون کتابهای مقدس ادیان مسیحی و یهودی؛ کتابهایی که مورد قبول این ادیان است بسیاری از ابهامات را پاسخ دادند و روشنگریهای قابل توجهی را مورد نظر قرار دادند؛ با توجه به اینکه مسیحیان کتاب مقدس اهل قدیم و جدید را که متشکل از محتوای شصت و شش کتاب یعنی سی و نه کتاب عهد قدیم است که بخشی از آن تورات است و تورات شامل پنج جزوه یا کتاب است که یکی از پنجمین کتاب مجموعه تورات به معنای قانون که مورد قبول مسیحیت قرار دارد؛ امام رضا علیه السلام در مناظره ای با استناد به این کتاب از محتوای باب 18 و آیه 18 استفاده کردند؛ بابی که براین موضوع تاکید دارد که خداوند تبارک و تعالی به حضرت موسی فرمود که من نبی را برای این قوم از میان برادارن مثل تو مبعوث خواهم کرد کلام خودم را به دهانش می گذارم وهر انچه به او امر کنم به انها خواهد گفت، نکته بسیار مهمی که حضرت از آن به عنوان ظرفیت گفت و گوی بین ادیانی استفاده کرند موضوع نبوت نبی از میان برادران بنی اسرائیل است؛ با توجه به اینکه حضرت اسماعیل و حضرت اسحاق دو پسر حضرت ابراهیم بودند و اسحاق برادر کوچک بود؛حضرت موسی از یعقوب که از اسحاق بوده به وجود آمده است لذا برادران اسحاق همان اسماعیل می شود؛ یعنی حضرت رضا علیه السلام با استناد به این موضوع از کتاب مقدس مسیحیان که خدا پیامبری را از برادران بنی اسرائیل یعنی از فرزدان اسماعیل مبعوث می کند که مثل حضرت موسی هستند وان نقش و رسالت را ایفا می کنند به تبیین جایگاه پیامبر اسلام پرداختند؛ نکته مهمی که مشابهت پیامبر اکرم را با پیامبران پیش از خود نشان می دهد. با توجه به اینکه مسیحیان حضرت موسی را قبول دارند استفاده از این موضوع استفاده از ظرفیت خوبی برای طرح مسائل اسلام و پیامبری حضرت محمد (ص) بوده است؛ بنابراین می توان متوجه شد که امام رضا علیه السلام از ظرفیتهای مختلفی برای گفت و گوی ادیان استفاده کردند؛ قطعا با توجه به اینکه دین اسلام و مسیحیت طالب صلح و آرامش است فرصت مغتنمی برای گفت و گوی بین ادیانی در آنها وجود دارد.
آیا به نظر شما مشهد مقدس امکان و ادراک لازم برای تبدیل شدن به یک کانون و مرکز شناخته شده بین المللی برای گفت وگو با ادیان را دارد؟
شهر مقدس مشهد با توجه به قرار گرفتن بارگاه ملکوتی امام رضا علیه السلام در آن و توجه به گذشته مذاکرات و مناظرات ایشان می تواند محوری برای گفت و گوی بین ادیانی باشد؛ قدمت و قداست این شهر علاوه بر آنکه ظرفیتی برای زیارت گردشگران و توریستهای مذهبی ایجاد کرده؛ اماکن و ابنیه های مشهد مقدس می تواند با استفاده از ظرفیتهای آستان قدس رضوی و فعال کردن معاونت علمی در راستای محوریت قرار دادن مرجعیت علمی در مشهد مقدس پایگاه چند منظوره ای برای حضور توریستهای زیارتی و سیاحتی باشد؛ ایجاد چنین فضایی می تواند محل تضارب آرا و افکار باشد؛ توجه به این نکته ضروری است که گسترش فضاهای علمی برای علم آموزی دینی به دانشجویان کشورهای اسلامی و غیر اسلامی می تواند فرصت و فضایی را برای گفت وگوی بین ادیانی ایجاد کند؛ هر چند که برگزاری همایش های مناسب و استفاده از فضای مجازی فرصت بسیار مغتنمی برای تامین زیر ساخت های معرفتی و بنیانی است که منجر به تحقق خواسته های امام رضا علیه السلام در گفت و گوی بین ادیانی می شود.
شروط لازم برای تبدیل شدن مشهد مقدس و حرم رضوی به یک مرکز بین ادیانی و بین مذاهب چیست؟
آزاد اندیشی، ایجاد فضای امن فکری؛ پرهیز از تعصب و یک جانبه گرایی، ایجاد امنیت روحی روانی برای دانشجویان و پژوهشگران ادیان؛ ایجاد زیر ساخت های علمی و فضای باز سیاسی درباره موضوع که افراد بتوانند با آزادی کامل به موضوع مورد نظر خود در گفت وگوی ادیان بپردازند؛ قطعا با توجه به اینکه دست اسلام دراین باره پر است در مقام استدلال به لحاظ بنیان اعتقادی و فکری کم نمی آوریم؛ لذا فضای سیاسی باید به گونه ای فراهم شود که افراد با احساس امنیت در فضای شهر مشهد به بیان افکار وعقاید خود بپردازند تا در بحث و گفت و گو و تضارب آرا حقاییق مشخص شود و زمینه ای برای رشد افراد و حرکت رو به جلو و تبیین حقایق اسلامی فراهم شود.
چه زمینه ها و ظرفیت هایی در کلام رضوی و سیره معصومین برای ایجاد ارتباط و تفاهم با جهان مسیحی وجود دارد؟
ادیان الهی مسیحیت، یهودیت واسلام از خانواده ادیان ابراهیمی توحیدی به شمار می روند؛ ادیانی با ظرفیت خوبی برای شکل گیری گفت و گوی بین ادیانی که امام رضا علیه السلام با موقعیت شناسی و درک فوائد استفاده از این ظرفیت به خوبی توانستند ادیان توحیدی را در مقابل تفکر باطل مسیحیتی که قائل به الوهیت حضرت عیسی بودند قرار دهد تا راستی و حقیقت ادیان توحیدی در برابر بطلان برخی مواضع دینی به افکار عمومی عرضه شود؛ این حرکت به نوعی مبارزه پنهانی امام رضا علیه السلام با ادیان غیر توحیدی و باطل به شمار می رود. نکته دیگر توجه امام رضا علیه السلام به ظرفیت ادیان ابراهیمی یا ادیان توحیدی چون مسیحیت، یهودیت واسلام است؛ ادیانی که به وسیله نگاه توحیدی زمینه ساز گفت و گویی مسالمت آمیزاست؛ همانگونه که در قرآن هم به اهل کتاب تاکید شده که کلمه یکسان که همان توحید و خدا محوری است همه را دورهم جمع کرده است. نکته مهم دیگر آن است که امام رضا علیه السلام با استفاده از روشی مستند و بهره مندی از محتوای عالی و رجوع به متون کتابهای مقدس ادیان مسیحی و یهودی؛ کتابهایی که مورد قبول این ادیان است بسیاری از ابهامات را پاسخ دادند و روشنگریهای قابل توجهی را مورد نظر قرار دادند؛ با توجه به اینکه مسیحیان کتاب مقدس اهل قدیم و جدید را که متشکل از محتوای شصت و شش کتاب یعنی سی و نه کتاب عهد قدیم است که بخشی از آن تورات است و تورات شامل پنج جزوه یا کتاب است که یکی از پنجمین کتاب مجموعه تورات به معنای قانون که مورد قبول مسیحیت قرار دارد؛ امام رضا علیه السلام در مناظره ای با استناد به این کتاب از محتوای باب 18 و آیه 18 استفاده کردند؛ بابی که براین موضوع تاکید دارد که خداوند تبارک و تعالی به حضرت موسی فرمود که من نبی را برای این قوم از میان برادارن مثل تو مبعوث خواهم کرد کلام خودم را به دهانش می گذارم وهر انچه به او امر کنم به انها خواهد گفت، نکته بسیار مهمی که حضرت از آن به عنوان ظرفیت گفت و گوی بین ادیانی استفاده کرند موضوع نبوت نبی از میان برادران بنی اسرائیل است؛ با توجه به اینکه حضرت اسماعیل و حضرت اسحاق دو پسر حضرت ابراهیم بودند و اسحاق برادر کوچک بود؛حضرت موسی از یعقوب که از اسحاق بوده به وجود آمده است لذا برادران اسحاق همان اسماعیل می شود؛ یعنی حضرت رضا علیه السلام با استناد به این موضوع از کتاب مقدس مسیحیان که خدا پیامبری را از برادران بنی اسرائیل یعنی از فرزدان اسماعیل مبعوث می کند که مثل حضرت موسی هستند وان نقش و رسالت را ایفا می کنند به تبیین جایگاه پیامبر اسلام پرداختند؛ نکته مهمی که مشابهت پیامبر اکرم را با پیامبران پیش از خود نشان می دهد. با توجه به اینکه مسیحیان حضرت موسی را قبول دارند استفاده از این موضوع استفاده از ظرفیت خوبی برای طرح مسائل اسلام و پیامبری حضرت محمد (ص) بوده است؛ بنابراین می توان متوجه شد که امام رضا علیه السلام از ظرفیتهای مختلفی برای گفت و گوی ادیان استفاده کردند؛ قطعا با توجه به اینکه دین اسلام و مسیحیت طالب صلح و آرامش است فرصت مغتنمی برای گفت و گوی بین ادیانی در آنها وجود دارد.
آیا به نظر شما مشهد مقدس امکان و ادراک لازم برای تبدیل شدن به یک کانون و مرکز شناخته شده بین المللی برای گفت وگو با ادیان را دارد؟
شهر مقدس مشهد با توجه به قرار گرفتن بارگاه ملکوتی امام رضا علیه السلام در آن و توجه به گذشته مذاکرات و مناظرات ایشان می تواند محوری برای گفت و گوی بین ادیانی باشد؛ قدمت و قداست این شهر علاوه بر آنکه ظرفیتی برای زیارت گردشگران و توریستهای مذهبی ایجاد کرده؛ اماکن و ابنیه های مشهد مقدس می تواند با استفاده از ظرفیتهای آستان قدس رضوی و فعال کردن معاونت علمی در راستای محوریت قرار دادن مرجعیت علمی در مشهد مقدس پایگاه چند منظوره ای برای حضور توریستهای زیارتی و سیاحتی باشد؛ ایجاد چنین فضایی می تواند محل تضارب آرا و افکار باشد؛ توجه به این نکته ضروری است که گسترش فضاهای علمی برای علم آموزی دینی به دانشجویان کشورهای اسلامی و غیر اسلامی می تواند فرصت و فضایی را برای گفت وگوی بین ادیانی ایجاد کند؛ هر چند که برگزاری همایش های مناسب و استفاده از فضای مجازی فرصت بسیار مغتنمی برای تامین زیر ساخت های معرفتی و بنیانی است که منجر به تحقق خواسته های امام رضا علیه السلام در گفت و گوی بین ادیانی می شود.
شروط لازم برای تبدیل شدن مشهد مقدس و حرم رضوی به یک مرکز بین ادیانی و بین مذاهب چیست؟
آزاد اندیشی، ایجاد فضای امن فکری؛ پرهیز از تعصب و یک جانبه گرایی، ایجاد امنیت روحی روانی برای دانشجویان و پژوهشگران ادیان؛ ایجاد زیر ساخت های علمی و فضای باز سیاسی درباره موضوع که افراد بتوانند با آزادی کامل به موضوع مورد نظر خود در گفت وگوی ادیان بپردازند؛ قطعا با توجه به اینکه دست اسلام دراین باره پر است در مقام استدلال به لحاظ بنیان اعتقادی و فکری کم نمی آوریم؛ لذا فضای سیاسی باید به گونه ای فراهم شود که افراد با احساس امنیت در فضای شهر مشهد به بیان افکار وعقاید خود بپردازند تا در بحث و گفت و گو و تضارب آرا حقاییق مشخص شود و زمینه ای برای رشد افراد و حرکت رو به جلو و تبیین حقایق اسلامی فراهم شود.
