کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، نگاهی نو در فضای الهیاتی و علمی جهان
خبرگزاری رضوی. سرویس جهان اسلام/ یکی از کلان برنامه های آستان مقدس حضرت ثامن الحجج، احیای کنگره سترگ و جهانی امام رضا (ع) می باشد که در پی آن است با نگاهی فرامحلی و فرامذهبی آموزه های انسان ساز رضوی را در گستره بین المللی مطرح نماید. کنگره ای که سابقه برگزاری آن به دهه 60 شمسی باز می گردد و آثار ماندگاری را به جهان اسلام تقدیم کرده است.
طبق برنامه دبیرخانه، تا برپایی کنگره پنجم در سال ۱۴۰۳، پیش نشست ها و اجلاسیه های متعددی تدارک دیده شده که از سال ۱۴۰۱ تاکنون در چند نوبت برگزار شده است. اینک همزمان با دهه کرامت، دومین اجلاسیه بین المللی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) سه شنبه ۹ خرداد در مشهد مقدس و با حضور اندیشمندان برجسته ای از ایران و شش کشور برگزار می شود.
به این منظور و برای آگاهی از ابعاد طرح اندیشه تمدنی حضرت امام رضا(ع) و ضرورت جهانی شدن معارف رضوی و نیز آشنایی با جزئیات اجلاسیه سه شنبه پیش رو با دکتر زهره نصرت خوارزمی؛ دبیر بخش بین‌الملل «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» به گفتگو نشستیم.
خانم دکتر خوارزمی، ضمن سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، برای پرسش نخست بفرمایید، مهم‌ترین ماموریت «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» چیست؟
همانطور که حضرت رضا(ع) فرموده اند، «فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا» یعنی یک قدرت و ظرافتی در کلام و آموزه های اهل بیت(ع) وجود دارد که به دلیل تطبیقش با فطرت بشری می تواند هر فردی را در هر جغرافیا و زمانه ای اقناع کند.
بنابراین وقتی از معارف و آموزه های رضوی گفت وگو می کنیم، به ویژه اینکه در «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» تلاش کرده ایم، این معارف را با موضوعات و زمینه هایی عجین کنیم که برای مسائل مبتلابه جهان و بشر امروز همچون حقوق بشر، خانواده، هویت، سیاست و اجتماع حرف و ایده داشته باشد، هر مخاطب روشن ضمیری می تواند، نیازها و ایده های مورد نیاز خودش را در ادبیات و معارف رضوی بیابد. بنابراین مهم ترین ماموریت کنگره جهانی حضرت رضا(ع) همانگونه که از نامش پیداست، گسترش نام، فرهنگ و معارف رضوی در عرصه جهانی معطوف به حل مسئله نسبت به مسائل جهان امروز است.
از این جهت پنجمین «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» در سال آینده بر اساس موضوع عدالت برای همه و ظلم به هیچکس، تعریف شده و دنبال می شود. در واقع تلاش در این جهت است که این شعار در اندیشه تمدنی امام رضا(ع) بررسی و جست وجو شود و جالب است بدانیم، مقالاتی هم که تاکنون دریافت کردیم، در اغلب موارد طرح مسائل محلی و ملی محل زندگی پژوهشگران است که با حدیث و کلامی از امام رضا(ع) درآمیخته است.
چه میزان زمینه گفت و گو درباره اندیشه ها و معارف امام رضا(ع) با اندیشمندان جهان به ویژه با صاحبان اندیشه در غرب فراهم است؟
بی شک در این امر ما مدر مسیر دشواری قرار داریم و جهانی نمودن گفتمان و معارف رضوی امر دشواری به شمار می آید، چراکه بخشی از جهان امروز به سمت وسوی فرهنگ سکولار سوق داده شده و در چنین فضایی وقتی حتی با استادان دانشگاه های جهان از ادبیات مذهبی سخن به میان می آید، این موضوعات در اذهان آن ها، نوعی ادبیات ایزوله به شمار می آید. در حالی که ما بر این اصل می اندیشیم و معتقدیم که آموزه های رضوی، گفتمان و آموزه هایی زنده و همچون چشمه ای جوشان است که می تواند احیاگر بسیاری از سنت های پسندیده در همین جهان پر از تلاطم باشد.
برای این چالش چه راهکاری اندیشیده اید که بتوان باب تعامل و گفت وگو را ایجاد کرد؟
باید اندوخته و محتوای مناسب فکری برای اندیشمندان و متفکران در سرتاسر دنیا فراهم کنیم که این وظیفه ما در کنگره جهانی حضرت رضا(ع) است البته امیدواریم تمامی ارادتمندان و صاحب نظران در حوزه های اسلامی به ویژه معارف حضرت رضا(ع) در مراکز علمی و دانشگاهی و حوزوی به این کنگره یاری برسانند تا جهان امروز با این چالش جدید اندیشه ای روبه رو شود و برای مفاهیمی همچون عدالت و حقیقت که تصور می کند به طور مطلق برایشان تعریف دارد، بازنگری کند.
خانم دکتر، با توجه به شعار محوری کنگره پنجم که «عدالت» را در دستور کار دارد، علاقه مندیم بدانیم، که جهان و مجامع علمی جهان تعریفشان از این مفهوم چیست و اساسا با آن چه ما در نگاه حضرت رضا(ع) دنبال می کنیم چه تفاوتی دارد؟
در این رابطه، اگر جست وجویی در فهرست و محتوای پژوهش ها، نظریه ها و اندیشه های اندیشمندان در دانشگاه های جهان و دپارتمان های فلسفه داشته باشیم به رشته ها و واحدهای متعدد درسی با محوریت موضوع «عدالت» بر می خوریم و بسیاری از استادان در این زمینه به تدریس و پژوهش اشتغال دارند، اما تنها یک تعریف از عدالت در این بخش ها مطرح است که آن هم «عدالت توزیعی» است. یعنی نهایت فهم جهان و فضای علمی و دانشگاهی امروز بر این اساس است که عدالت را در سهم بندی ثروت و قدرت جست وجو کند و نه فراتر از این امر. در حالی که در آموزه های رضوی حقیقت عدالت، معنا، مفهوم و مصادیق گسترده و عمیق تری از این نگاه دارد که باور داریم چنانچه اندیشمندان غرب اگر با مفهوم عدالت در نگاه امام هشتم شیعیان(ع) آشنا شوند، بی شک از آن استقبال خواهند کرد و درباره اش تامل جدی خواهند کرد. در این راستا این ماموریت ما است که بتوانیم با ترجمه متون، به بحث نهادن این مفاهیم در مراکز علمی و دانشگاهی و با توسعه شبکه محققانی که می توانند محل گفت وگو و نقد و نظر در این رابطه باشند، به هرچه بیشتر جهانی شدن معارف رضوی کمک کنیم.
ضمن تشکر از توضیحاتتان، درباره اجلاسیه روز نهم خرداد هم اشاره ای بفرمایید. از میهمانان خارجی اجلاسیه برایمان بگویید.
ما در دبیرخانه بخش بین الملل ضمن بارگذاری فراخوان در سایت «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)»، فراخوان مقالات را از سال قبل در سایت های بین المللی که پژوهشگران سرتاسر جهان به آن ها مراجعه می کنند، بارگذاری کرده ایم که امید داریم، پژوهشگران از نقاط مختلف و جغرافیای متنوع جهان به دبیرخانه کنگره مقالاتشان را ارسال کنند. چنانکه برای اجلاسیه پیش رو(9 خرداد) که یک پیش نشست بین المللی برای کنگره 1403 محسوب می شود، ما از کشورهای مختلف از جمله، آمریکا، انگلیس، مالزی، ترکیه، عراق و کانادا مقالاتی داریم که به صورت حضوری و مجازی مقالاتشان را ارائه می دهند.
در اجلاسیه کنگره پنجم، طبق آن چه در برنامه دیدیم مهمانان و اندیشمندانی نیز از سایر مذاهب و ادیان حضور خواهند داشت و به ارائه سخنرانی می پردازند. در واقع تعامل و گفت وگوی بین ادیان و مذاهب نیز در دستور کار کنگره است؛ در این باره توضیح بفرمایید.
بله، همین طور است که اشاره کردید. بخش دیگری که در کنگره پنجم مورد اهتمام است، موضوع گفت وگوی بین ادیانی است چراکه محبان و ارادتمندان حضرت رضا(ع) صرفا از جهان اسلام نیستند، همانطور که می دانیم در مسیحیت هم افراد بسیاری هستند که به ایشان ارادت داشته و درباره معارف ایشان مطالعه می کنند. یا کسانی که با مراجعه به سوابق علمی آن ها در می یابیم که ظرفیت پذیرش و تامل درباره چالش جدید علمی و گفت وگو درباره مفاهیم جدید عدالت را دارا هستند. در همین رابطه باید بگویم که در این اجلاسیه اسقف اعظم خلیفه گری ارامنه در ایران که خودشان اهل سوریه هستند، میهمان ویژه ما هستند؛ ایشان اولین اسقفی است که حادثه چندی قبل قرآن سوزی در اروپا را محکوم کرد و آن را امر غیر عقلایی خواند. همچنین جناب آقای امام محمد عاصی، امام جماعت واشنگتن دیگر مهمان ویژه اجلاسیه 9 خرداد هستند. ایشان دارای 12 جلد تفسیر قرآن است و از مراجع مهم تفسیر قرآن در غرب به شمار می آید و سال هاست در آمریکا علیه قدرت و ثروت وهابیت به فعالیت مشغول است.
در واقع «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» مهم ترین ماموریت و وظیفه خود را جهانی سازی گفتمان رضوی می داند و این امر جز از مسیر گفت وگو محقق نخواهد شد یعنی باید فضای گفتمان را با نهادهای آکادمیک و مدنی در سرتاسر جهان ایجاد کرد ضمن این که ما در صددیم، با نهادهای بین المللی در این باره باب گفت وگو را باز کنیم. از این رو طرح کلان و بلند مدتی در دبیرخانه «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» طراحی شده است که امیدواریم با عنایت حضرت رضا(ع) در این امر بتوانیم گام های موثری برداریم چراکه معتقدیم در این کنگره دردهای مشترک بشری به هم پیوند می خورد و برایش راهکارهای اجرایی طراحی خواهد شد.
به همین دلیل معتقدیم این رویکرد عمل گرایانه کنگره نگاهی نو در فضای الهیاتی و مذهبی و علمی جهان خواهد بود.
طبق برنامه دبیرخانه، تا برپایی کنگره پنجم در سال ۱۴۰۳، پیش نشست ها و اجلاسیه های متعددی تدارک دیده شده که از سال ۱۴۰۱ تاکنون در چند نوبت برگزار شده است. اینک همزمان با دهه کرامت، دومین اجلاسیه بین المللی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) سه شنبه ۹ خرداد در مشهد مقدس و با حضور اندیشمندان برجسته ای از ایران و شش کشور برگزار می شود.
به این منظور و برای آگاهی از ابعاد طرح اندیشه تمدنی حضرت امام رضا(ع) و ضرورت جهانی شدن معارف رضوی و نیز آشنایی با جزئیات اجلاسیه سه شنبه پیش رو با دکتر زهره نصرت خوارزمی؛ دبیر بخش بین‌الملل «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» به گفتگو نشستیم.
خانم دکتر خوارزمی، ضمن سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، برای پرسش نخست بفرمایید، مهم‌ترین ماموریت «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» چیست؟
همانطور که حضرت رضا(ع) فرموده اند، «فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا» یعنی یک قدرت و ظرافتی در کلام و آموزه های اهل بیت(ع) وجود دارد که به دلیل تطبیقش با فطرت بشری می تواند هر فردی را در هر جغرافیا و زمانه ای اقناع کند.
بنابراین وقتی از معارف و آموزه های رضوی گفت وگو می کنیم، به ویژه اینکه در «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» تلاش کرده ایم، این معارف را با موضوعات و زمینه هایی عجین کنیم که برای مسائل مبتلابه جهان و بشر امروز همچون حقوق بشر، خانواده، هویت، سیاست و اجتماع حرف و ایده داشته باشد، هر مخاطب روشن ضمیری می تواند، نیازها و ایده های مورد نیاز خودش را در ادبیات و معارف رضوی بیابد. بنابراین مهم ترین ماموریت کنگره جهانی حضرت رضا(ع) همانگونه که از نامش پیداست، گسترش نام، فرهنگ و معارف رضوی در عرصه جهانی معطوف به حل مسئله نسبت به مسائل جهان امروز است.
از این جهت پنجمین «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» در سال آینده بر اساس موضوع عدالت برای همه و ظلم به هیچکس، تعریف شده و دنبال می شود. در واقع تلاش در این جهت است که این شعار در اندیشه تمدنی امام رضا(ع) بررسی و جست وجو شود و جالب است بدانیم، مقالاتی هم که تاکنون دریافت کردیم، در اغلب موارد طرح مسائل محلی و ملی محل زندگی پژوهشگران است که با حدیث و کلامی از امام رضا(ع) درآمیخته است.
چه میزان زمینه گفت و گو درباره اندیشه ها و معارف امام رضا(ع) با اندیشمندان جهان به ویژه با صاحبان اندیشه در غرب فراهم است؟
بی شک در این امر ما مدر مسیر دشواری قرار داریم و جهانی نمودن گفتمان و معارف رضوی امر دشواری به شمار می آید، چراکه بخشی از جهان امروز به سمت وسوی فرهنگ سکولار سوق داده شده و در چنین فضایی وقتی حتی با استادان دانشگاه های جهان از ادبیات مذهبی سخن به میان می آید، این موضوعات در اذهان آن ها، نوعی ادبیات ایزوله به شمار می آید. در حالی که ما بر این اصل می اندیشیم و معتقدیم که آموزه های رضوی، گفتمان و آموزه هایی زنده و همچون چشمه ای جوشان است که می تواند احیاگر بسیاری از سنت های پسندیده در همین جهان پر از تلاطم باشد.
برای این چالش چه راهکاری اندیشیده اید که بتوان باب تعامل و گفت وگو را ایجاد کرد؟
باید اندوخته و محتوای مناسب فکری برای اندیشمندان و متفکران در سرتاسر دنیا فراهم کنیم که این وظیفه ما در کنگره جهانی حضرت رضا(ع) است البته امیدواریم تمامی ارادتمندان و صاحب نظران در حوزه های اسلامی به ویژه معارف حضرت رضا(ع) در مراکز علمی و دانشگاهی و حوزوی به این کنگره یاری برسانند تا جهان امروز با این چالش جدید اندیشه ای روبه رو شود و برای مفاهیمی همچون عدالت و حقیقت که تصور می کند به طور مطلق برایشان تعریف دارد، بازنگری کند.
خانم دکتر، با توجه به شعار محوری کنگره پنجم که «عدالت» را در دستور کار دارد، علاقه مندیم بدانیم، که جهان و مجامع علمی جهان تعریفشان از این مفهوم چیست و اساسا با آن چه ما در نگاه حضرت رضا(ع) دنبال می کنیم چه تفاوتی دارد؟
در این رابطه، اگر جست وجویی در فهرست و محتوای پژوهش ها، نظریه ها و اندیشه های اندیشمندان در دانشگاه های جهان و دپارتمان های فلسفه داشته باشیم به رشته ها و واحدهای متعدد درسی با محوریت موضوع «عدالت» بر می خوریم و بسیاری از استادان در این زمینه به تدریس و پژوهش اشتغال دارند، اما تنها یک تعریف از عدالت در این بخش ها مطرح است که آن هم «عدالت توزیعی» است. یعنی نهایت فهم جهان و فضای علمی و دانشگاهی امروز بر این اساس است که عدالت را در سهم بندی ثروت و قدرت جست وجو کند و نه فراتر از این امر. در حالی که در آموزه های رضوی حقیقت عدالت، معنا، مفهوم و مصادیق گسترده و عمیق تری از این نگاه دارد که باور داریم چنانچه اندیشمندان غرب اگر با مفهوم عدالت در نگاه امام هشتم شیعیان(ع) آشنا شوند، بی شک از آن استقبال خواهند کرد و درباره اش تامل جدی خواهند کرد. در این راستا این ماموریت ما است که بتوانیم با ترجمه متون، به بحث نهادن این مفاهیم در مراکز علمی و دانشگاهی و با توسعه شبکه محققانی که می توانند محل گفت وگو و نقد و نظر در این رابطه باشند، به هرچه بیشتر جهانی شدن معارف رضوی کمک کنیم.
ضمن تشکر از توضیحاتتان، درباره اجلاسیه روز نهم خرداد هم اشاره ای بفرمایید. از میهمانان خارجی اجلاسیه برایمان بگویید.
ما در دبیرخانه بخش بین الملل ضمن بارگذاری فراخوان در سایت «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)»، فراخوان مقالات را از سال قبل در سایت های بین المللی که پژوهشگران سرتاسر جهان به آن ها مراجعه می کنند، بارگذاری کرده ایم که امید داریم، پژوهشگران از نقاط مختلف و جغرافیای متنوع جهان به دبیرخانه کنگره مقالاتشان را ارسال کنند. چنانکه برای اجلاسیه پیش رو(9 خرداد) که یک پیش نشست بین المللی برای کنگره 1403 محسوب می شود، ما از کشورهای مختلف از جمله، آمریکا، انگلیس، مالزی، ترکیه، عراق و کانادا مقالاتی داریم که به صورت حضوری و مجازی مقالاتشان را ارائه می دهند.
در اجلاسیه کنگره پنجم، طبق آن چه در برنامه دیدیم مهمانان و اندیشمندانی نیز از سایر مذاهب و ادیان حضور خواهند داشت و به ارائه سخنرانی می پردازند. در واقع تعامل و گفت وگوی بین ادیان و مذاهب نیز در دستور کار کنگره است؛ در این باره توضیح بفرمایید.
بله، همین طور است که اشاره کردید. بخش دیگری که در کنگره پنجم مورد اهتمام است، موضوع گفت وگوی بین ادیانی است چراکه محبان و ارادتمندان حضرت رضا(ع) صرفا از جهان اسلام نیستند، همانطور که می دانیم در مسیحیت هم افراد بسیاری هستند که به ایشان ارادت داشته و درباره معارف ایشان مطالعه می کنند. یا کسانی که با مراجعه به سوابق علمی آن ها در می یابیم که ظرفیت پذیرش و تامل درباره چالش جدید علمی و گفت وگو درباره مفاهیم جدید عدالت را دارا هستند. در همین رابطه باید بگویم که در این اجلاسیه اسقف اعظم خلیفه گری ارامنه در ایران که خودشان اهل سوریه هستند، میهمان ویژه ما هستند؛ ایشان اولین اسقفی است که حادثه چندی قبل قرآن سوزی در اروپا را محکوم کرد و آن را امر غیر عقلایی خواند. همچنین جناب آقای امام محمد عاصی، امام جماعت واشنگتن دیگر مهمان ویژه اجلاسیه 9 خرداد هستند. ایشان دارای 12 جلد تفسیر قرآن است و از مراجع مهم تفسیر قرآن در غرب به شمار می آید و سال هاست در آمریکا علیه قدرت و ثروت وهابیت به فعالیت مشغول است.
در واقع «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» مهم ترین ماموریت و وظیفه خود را جهانی سازی گفتمان رضوی می داند و این امر جز از مسیر گفت وگو محقق نخواهد شد یعنی باید فضای گفتمان را با نهادهای آکادمیک و مدنی در سرتاسر جهان ایجاد کرد ضمن این که ما در صددیم، با نهادهای بین المللی در این باره باب گفت وگو را باز کنیم. از این رو طرح کلان و بلند مدتی در دبیرخانه «کنگره جهانی حضرت رضا(ع)» طراحی شده است که امیدواریم با عنایت حضرت رضا(ع) در این امر بتوانیم گام های موثری برداریم چراکه معتقدیم در این کنگره دردهای مشترک بشری به هم پیوند می خورد و برایش راهکارهای اجرایی طراحی خواهد شد.
به همین دلیل معتقدیم این رویکرد عمل گرایانه کنگره نگاهی نو در فضای الهیاتی و مذهبی و علمی جهان خواهد بود.
