خط کوفی معقلی در ایوان شرقی مسجد گوهرشاد

به گزارش سرویس هنر خبرگزاری رضوی، این ایوان متصل به رواق امام خمینی (ره) است. در داخل ایوان و در ضلع شمال و جنوب به قرینه سه طاق در قسمت فوقانی وجود دارد.
در کتیبه پیشانی ایوان، در دو طرف پایه ایوان، پیشانی محراب و در سقف ضربی در سنگ مرمر به خط کوفی معقلی در کاشی نوشته‌هایی به چشم می‌خورد.
از این ایوان درگذشته دری به صحن موزه سابق رواق امام خمینی (ره) فعلی باز بوده است که اکنون به دلیل حفظ قداست محراب و ایوان، مسدود است.
 در راهروی پلکانی آسایشگاه نگهبانان در طبقه فوقانی، دفتر نگهبانی صحن گوهرشاد، در سمت جنوبی داخل ایوان و به قرینه در راهروی متصل به شبستان گرم اتاق اورژانس درمان و بهداشت در ضلع جنوبی داخل ایوان قرار دارد.
گفتنی است خط بنّایی یا مَعْقِلی نوعی خط کوفی زاویه‌دار به‌شمار می‌رود که براساس خانه‌های شطرنجی طراحی می‌شود و از ترسیم اشکال هندسی مانند مربع، لوزی، مستطیل و خطوط موازی و متقاطع حاصل می‌شود. این خط دارای زوایای قائمه‌است که به‌طور کلی یک طرح کامل هندسی را ایجاد می‌کند. به نظر می‌رسد این خط در پی تکامل شیوه‌های آجرچینی و در پی تکامل آجرکاری و کاشی‌کاری پدید آمده‌است. انواع خط کوفی مَعْقِلی در کتیبه بناها در دوران‌های مختلف به ویژه در دوره‌های سلجوقی، تیموری و صفوی به کار برده شده و نمونه‌های بسیار از این دست در بناهای شهرهای مختلف وجود دارد یکی از بهترین نمونه‌های آن در مسجد گوهرشاد مشهد به چشم می‌خورد. کوفی بنایی یا مَعْقِلی که خود به سه نوع آسان، متوسط و مشکل تقسیم می‌شود و دارای نام‌های منجر، مربعی یا مستطیلی متداخل است.
 
عکس‌ها از: سید حسین میرپور