خبرگزاری رضوی بررسی کرد:
نسل های جوان در کشورهای اسلامی منطقه چه می گویند؟
خبرگزاری رضوی. بهمن دهستانی. زندگی اجتماعی در دنیای امروز به صورتی پیش می رود که حتی خرده فرهنگ های محلی در قاره های مختلف بطور مستقیم با تحولات جهانی در ارتباط و تماس مستمر هستند.
این شرایط بویژه در شهرهای بزرگ یا کلانشهرها بیشتر خود را نشان می دهد و بطور کاملا ملموس شاهد مشابهت های فراوان میان زندگی شهری و حتی روستایی در کشورهای مختلف هستیم.
همانطور که جریان های فکری در محیط خود محصور نمانده و می توانند تأثیرات فرامرزی و بین المللی برجای گذارند، سبک زندگی نوین که بیشتر مبتنی بر فناوری های جهانشمول است نیز براحتی تمامی کره زمین را درنوردیده است.
مرور محتوای پلتفرم اینستاگرام به عنوان یکی از ایستگاه ها و نمادهای فناوری ارتباطی شهروندان جامعه جهانی مطرح است به وضوح نشان می دهد مشابهت های رفتاری میان کاربران و ملت ها تا چه اندازه فراوان است.
این روند موجب پدیدآمدن نسل های متفاوتی نسبت به گذشته شده است و اوضاع اجتماعی کشورها خصوصا در منطقه غرب آسیا که سال ها کانون التهاب و آشوب و جنگ بوده اشتیاق نسل جوان به بهبود را افزون ساخته است.
روندهای سیاسی و اجتماعی در سطوح ملی غالبا با تحولات بین المللی مرتبط و در هم تنیده است و از آن تأثیر می پذیرد و از این زاویه نگاه به صحنه حوادث و رویدادها می توان به فهم ریشه و ابعاد آن کمک بیشتری نماید.
در ایران بعد از انقلاب اسلامی نسل های جوان توانستند پیشگام تغییرات بزرگی در مقیاس منطقه ای و بین المللی باشند. آنها علاوه بر اینکه در پیروزی سترگ انقلاب نقش مهمی ایفاء کردند توانستند با رشادت های خود از بزرگترین جنگ نیمه دوم قرن بیستم سربلند بیرون آیند. اداره جنگ هشت ساله توسط جوانان یکی از شگفت انگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران است که به تعبیر امام خمینی(ره) آثار بین المللی در جهان گذاشت و قدرت و استواری و اراده انقلاب را به جهان اسلام نشان داد.
در این رابطه توجه به این مسئله ضروری است که جنگ تحمیلی نیز یکی از پردامنه ترین رویدادهای بین المللی بود و دولت متجاوز صدام با حمایت ده ها کشور غربی و عربی برای مهار بزرگترین انقلاب تحول آفرین جهان اسلام اقدام می کرد. این در حالی بود که میانگین سنی فرماندهان ارشد سپاه در جنگ تحمیلی کمتر از 30 سال بود. این مرحله یکی از وسیع ترین عرصه های نقش آفرینی جوانان در مقیاس فراملی بود تا آنجا که آموزش مقاومت اسلامی در کشورهای منطقه نیز بوسیله همین جوانان در دهه 60 آغاز گردید و که اکنون هر کدام کانون های بزرگی در معادلات منطقه ای هستند.
در دوران پس از جنگ تحمیلی با توجه به نیاز ایران اسلامی به پیشرفت بر اساس علم و فناوری و جبران عقب ماندگی ها و خسارت های ناشی از شرایط تاریخی و نیز جنگ تحمیلی، نسل جوان متخصص و دانشگاهی وارد عرصه های مورد نیاز شدند و با هدف رسیدن به جایگاه الهام بخش در منطقه غرب آسیا و جهان اسلام که تأکید سند چشم انداز کشور بود؛ دستاوردهای چشمگیری در دانش ها حاصل کردند.
با تغییرات بزرگ فناوری در جهان آثار آن نیز ایران را در برگرفت که توسعه اینترنت و گوشی های همراه هوشمند از نمادهای آن در میان عامه مردم بود. این عوامل موجب تغییرات نسلی نیز گردید و عمق یافتن استفاده از انواع محصولات شرکت های فناوری، به افزایش مصرف و تغییر سبک زندگی نیز انجامید. این تحول منحصر به ایران نبود و کشورهای همسایه، منطقه و مسلمان را نیز در برگرفت.
بررسی ها نشان می دهد در این مرحله جوانان بیشتر کشورهای اسلامی رفتاری مشابه از خود بروز داده اند و به عنوان نمونه گسترش بازی های آنلاین و رایانه ای یا گیم ها از نمادهای قابل ذکر برای این تحول است. از این رو مشاهده می کنیم گیمرهای جوان در کشورهای مختلف بدون آنکه زبان یکدیگر را بدانند و یکدیگر را بشناسند با هم بازی کرده و تجارب مشترکی در این حوزه ها سپری می کنند.
چنین روندهایی موجب بروز احساس و عاطفه و سطح عقلانیت مشابهی در نسل های جدید جوامع مسلمان منطقه شده است. از افغانستان تا عراق و ترکیه و مصر شواهد متعددی برای این منظور وجود دارد.
اعتراضات جوانان ترکیه در سال در سال ۲۰۱۳ از جمله این موارد است. در آن سال معترضان جوان در اعتراض به تخریب یک پارک (Taksim Gezi Parki) در شهر استانبول متحصن شدند. نیروهای امنیتی ترکیه با شلیک گاز اشک‌آور به سمت تظاهرکنندگان و خودروهای آب‌پاش، صدها تن را زخمی و ده ها نفر را بازداشت کردند. تظاهرات پس از آن به شهرهای دیگر هم کشیده شده‌است.
معترضان از اقتدارگرایی و رویکردهای اسلامی دولت اردوغان ناراضی بودند. این درگیری‌ها خشونت‌بارترین تظاهرات در ترکیه طی سالیان گذشته عنوان شده است. نکته جالب توجه در سبک حضور جوانان معترض ترکیه بی اعتنایی و بلکه مخالفت صریح آنان با نمادهای اسلامی و بروز و برجسته سازی رفتارهای ضد دینی بود.
اعتراضات سال 2015 جوانان لبنان، معروف به "بحران زباله ها" نمونه ای دیگر از حوادث مذکور در غرب آسیا است. این جریان در سال 2019 نیز با پیوستن اقشار دیگری از مردم بخاطر عدم موفقیت دولت در یافتن راه حل برای بهبود بحران اقتصادی و اعمال مالیات روی بنزین، دخانیات و حتی تماس‌های تلفنی آنلاین از طریق واتس اپ بار دیگر تکرار شد.
در عراق نیز سال 2019 جوانان در اعتراض به آنچه فساد و بیکاری و ضعف خدمات عمومی عنوان می شد به خیابان ها و میادین بغداد و دیگر شهرها آمدند که در نهایت با خشونت های فراوان به خاموشی گرایید. آنان مدعی بودند احزاب اسلامگرا مانع پیشرفت کشورشان شده اند. استفاده گسترده از شبکه های اجتماعی عنصر قابل توجه جوانان عراقی بود. همزمان شبکه های عربی خارج از عراق با حمله به زیرساخت های حیات دینی مردم عراق مثل مرجعیت، خواستار گسترش اعتراضات به حوزه مقدسات و ارزش ها و هنجارها شدند.
پیش از این خیزش جوانان مصر و تونس در سال 2011 را که به بهار عربی موسوم گردید را می توان حرکت هایی جوان پایه دانست که برای تغییر وضعیت سیاسی و اقتصادی و بهبود شرایط زندگی به وقوع پیوست. ممانعت پلیس تونس از کار یک جوان دستفروش که به خودسوزی او انجامید، جرقه بهار عربی را بوجود آورد.
مرور چنین نمونه هایی در طول سالیان اخیر آشکار می سازد که عناصر مشترک و مشابهت های فراوان در رفتار معترضان جوان در کشورهای مختلف منطقه غرب آسیا قابل انکار نیست.
از منظر فرامحلی و فرامنطقه ای، جریان های تأثیرگذار بر رفتار جوامع اسلامی قابل شناسایی و شناخت هستند و متقابلا واکنش اقشار خصوصا جوانان را نیز می توان پیش بینی نمود.
این رویکرد به مثابه تصاویر ماهواره ای یا پرواز با هواپیما بر فراز یک شهر یا سرزمین است که تمامی اجزای جاری در پهنه زمین را هویدا می سازد و امکان بهتری به دست اندرکاران و فعالان و دغدغه مندان برای برنامه ریزی فرهنگی خواهد داد.
بر این اساس مواجهه با کنشگری های جوانان و نسل های نو در ملت های مسلمان با نگاه فراملی و بین المللی و فرآیندی دارای فواید ویژه ای است که نباید از آن غفلت نمود.
این شرایط بویژه در شهرهای بزرگ یا کلانشهرها بیشتر خود را نشان می دهد و بطور کاملا ملموس شاهد مشابهت های فراوان میان زندگی شهری و حتی روستایی در کشورهای مختلف هستیم.
همانطور که جریان های فکری در محیط خود محصور نمانده و می توانند تأثیرات فرامرزی و بین المللی برجای گذارند، سبک زندگی نوین که بیشتر مبتنی بر فناوری های جهانشمول است نیز براحتی تمامی کره زمین را درنوردیده است.
مرور محتوای پلتفرم اینستاگرام به عنوان یکی از ایستگاه ها و نمادهای فناوری ارتباطی شهروندان جامعه جهانی مطرح است به وضوح نشان می دهد مشابهت های رفتاری میان کاربران و ملت ها تا چه اندازه فراوان است.
این روند موجب پدیدآمدن نسل های متفاوتی نسبت به گذشته شده است و اوضاع اجتماعی کشورها خصوصا در منطقه غرب آسیا که سال ها کانون التهاب و آشوب و جنگ بوده اشتیاق نسل جوان به بهبود را افزون ساخته است.
روندهای سیاسی و اجتماعی در سطوح ملی غالبا با تحولات بین المللی مرتبط و در هم تنیده است و از آن تأثیر می پذیرد و از این زاویه نگاه به صحنه حوادث و رویدادها می توان به فهم ریشه و ابعاد آن کمک بیشتری نماید.
در ایران بعد از انقلاب اسلامی نسل های جوان توانستند پیشگام تغییرات بزرگی در مقیاس منطقه ای و بین المللی باشند. آنها علاوه بر اینکه در پیروزی سترگ انقلاب نقش مهمی ایفاء کردند توانستند با رشادت های خود از بزرگترین جنگ نیمه دوم قرن بیستم سربلند بیرون آیند. اداره جنگ هشت ساله توسط جوانان یکی از شگفت انگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران است که به تعبیر امام خمینی(ره) آثار بین المللی در جهان گذاشت و قدرت و استواری و اراده انقلاب را به جهان اسلام نشان داد.
در این رابطه توجه به این مسئله ضروری است که جنگ تحمیلی نیز یکی از پردامنه ترین رویدادهای بین المللی بود و دولت متجاوز صدام با حمایت ده ها کشور غربی و عربی برای مهار بزرگترین انقلاب تحول آفرین جهان اسلام اقدام می کرد. این در حالی بود که میانگین سنی فرماندهان ارشد سپاه در جنگ تحمیلی کمتر از 30 سال بود. این مرحله یکی از وسیع ترین عرصه های نقش آفرینی جوانان در مقیاس فراملی بود تا آنجا که آموزش مقاومت اسلامی در کشورهای منطقه نیز بوسیله همین جوانان در دهه 60 آغاز گردید و که اکنون هر کدام کانون های بزرگی در معادلات منطقه ای هستند.
در دوران پس از جنگ تحمیلی با توجه به نیاز ایران اسلامی به پیشرفت بر اساس علم و فناوری و جبران عقب ماندگی ها و خسارت های ناشی از شرایط تاریخی و نیز جنگ تحمیلی، نسل جوان متخصص و دانشگاهی وارد عرصه های مورد نیاز شدند و با هدف رسیدن به جایگاه الهام بخش در منطقه غرب آسیا و جهان اسلام که تأکید سند چشم انداز کشور بود؛ دستاوردهای چشمگیری در دانش ها حاصل کردند.
با تغییرات بزرگ فناوری در جهان آثار آن نیز ایران را در برگرفت که توسعه اینترنت و گوشی های همراه هوشمند از نمادهای آن در میان عامه مردم بود. این عوامل موجب تغییرات نسلی نیز گردید و عمق یافتن استفاده از انواع محصولات شرکت های فناوری، به افزایش مصرف و تغییر سبک زندگی نیز انجامید. این تحول منحصر به ایران نبود و کشورهای همسایه، منطقه و مسلمان را نیز در برگرفت.
بررسی ها نشان می دهد در این مرحله جوانان بیشتر کشورهای اسلامی رفتاری مشابه از خود بروز داده اند و به عنوان نمونه گسترش بازی های آنلاین و رایانه ای یا گیم ها از نمادهای قابل ذکر برای این تحول است. از این رو مشاهده می کنیم گیمرهای جوان در کشورهای مختلف بدون آنکه زبان یکدیگر را بدانند و یکدیگر را بشناسند با هم بازی کرده و تجارب مشترکی در این حوزه ها سپری می کنند.
چنین روندهایی موجب بروز احساس و عاطفه و سطح عقلانیت مشابهی در نسل های جدید جوامع مسلمان منطقه شده است. از افغانستان تا عراق و ترکیه و مصر شواهد متعددی برای این منظور وجود دارد.
اعتراضات جوانان ترکیه در سال در سال ۲۰۱۳ از جمله این موارد است. در آن سال معترضان جوان در اعتراض به تخریب یک پارک (Taksim Gezi Parki) در شهر استانبول متحصن شدند. نیروهای امنیتی ترکیه با شلیک گاز اشک‌آور به سمت تظاهرکنندگان و خودروهای آب‌پاش، صدها تن را زخمی و ده ها نفر را بازداشت کردند. تظاهرات پس از آن به شهرهای دیگر هم کشیده شده‌است.
معترضان از اقتدارگرایی و رویکردهای اسلامی دولت اردوغان ناراضی بودند. این درگیری‌ها خشونت‌بارترین تظاهرات در ترکیه طی سالیان گذشته عنوان شده است. نکته جالب توجه در سبک حضور جوانان معترض ترکیه بی اعتنایی و بلکه مخالفت صریح آنان با نمادهای اسلامی و بروز و برجسته سازی رفتارهای ضد دینی بود.
اعتراضات سال 2015 جوانان لبنان، معروف به "بحران زباله ها" نمونه ای دیگر از حوادث مذکور در غرب آسیا است. این جریان در سال 2019 نیز با پیوستن اقشار دیگری از مردم بخاطر عدم موفقیت دولت در یافتن راه حل برای بهبود بحران اقتصادی و اعمال مالیات روی بنزین، دخانیات و حتی تماس‌های تلفنی آنلاین از طریق واتس اپ بار دیگر تکرار شد.
در عراق نیز سال 2019 جوانان در اعتراض به آنچه فساد و بیکاری و ضعف خدمات عمومی عنوان می شد به خیابان ها و میادین بغداد و دیگر شهرها آمدند که در نهایت با خشونت های فراوان به خاموشی گرایید. آنان مدعی بودند احزاب اسلامگرا مانع پیشرفت کشورشان شده اند. استفاده گسترده از شبکه های اجتماعی عنصر قابل توجه جوانان عراقی بود. همزمان شبکه های عربی خارج از عراق با حمله به زیرساخت های حیات دینی مردم عراق مثل مرجعیت، خواستار گسترش اعتراضات به حوزه مقدسات و ارزش ها و هنجارها شدند.
پیش از این خیزش جوانان مصر و تونس در سال 2011 را که به بهار عربی موسوم گردید را می توان حرکت هایی جوان پایه دانست که برای تغییر وضعیت سیاسی و اقتصادی و بهبود شرایط زندگی به وقوع پیوست. ممانعت پلیس تونس از کار یک جوان دستفروش که به خودسوزی او انجامید، جرقه بهار عربی را بوجود آورد.
مرور چنین نمونه هایی در طول سالیان اخیر آشکار می سازد که عناصر مشترک و مشابهت های فراوان در رفتار معترضان جوان در کشورهای مختلف منطقه غرب آسیا قابل انکار نیست.
از منظر فرامحلی و فرامنطقه ای، جریان های تأثیرگذار بر رفتار جوامع اسلامی قابل شناسایی و شناخت هستند و متقابلا واکنش اقشار خصوصا جوانان را نیز می توان پیش بینی نمود.
این رویکرد به مثابه تصاویر ماهواره ای یا پرواز با هواپیما بر فراز یک شهر یا سرزمین است که تمامی اجزای جاری در پهنه زمین را هویدا می سازد و امکان بهتری به دست اندرکاران و فعالان و دغدغه مندان برای برنامه ریزی فرهنگی خواهد داد.
بر این اساس مواجهه با کنشگری های جوانان و نسل های نو در ملت های مسلمان با نگاه فراملی و بین المللی و فرآیندی دارای فواید ویژه ای است که نباید از آن غفلت نمود.
