خبرگزاری رضوی گزارش می دهد:
محرم؛ بزرگترین جنبش معنوی پیروان اهل بیت(ع) در جهان چگونه رقم خواهد خورد؟
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، شیعیان به عنوان یکی از دو گروه بزرگ تشکیل دهنده امت اسلامی، ماه محرم را که ماه شهادت فرزند رسول خدا(ص) و سید جوانان اهل بهشت(ع) است با آیین های متنوعی در سراسر جهان گرامی داشته و عشق و محبت خود را با اشکال گوناگون به ساحت خاندان رسالت ابراز می دارند.
این جنبش معنوی محرم و اربعین با محوریت نهضت حسینی، بعد از حج چشمگیرترین و فراگیرترین آیین شناخته شده مسلمانان در جهان است و بلکه به باور برخی ناظران ابعاد و اعماق آن قابل مقایسه با مناسک حج نیست.
آیین های محرم به گستردگی و پراکندگی جوامع و محافل و مراکز تشیع در سراسر جهان، تنوع و وسعت دارد و پیروی از اهل بیت(ع) بدون عزاداری برای سالار شهیدان قرابتی با فکر شیعی ندارد.
به عبارت دیگر مقوله محرم و عاشورا علاوه بر جنبه های اعتقادی و خودسازی و جامعه سازی آن سال ها است که به تقویت کننده ژئوپلتیک تشیع در نقاط مختلف دنیا گشته است.
جغرافیای سیاسی و فرهنگی شیعه در طول تاریخ و خصوصا دوره معاصر ارتباط مستقیمی با مراسم عاشورا دارد و یکی از جذاب ترین موضوعات بین المللی در میان ادیان و مذاهب جهان است.
حضور اسلام در صحنه سیاست بین المللی باعث شده که ژئوپلتیک کشورهایی که تمام یا اکثر جمعیت آنها مسلمان هستند در نگرشی مجدد مورد توجه مطالعات و بررسی های جهانی قرار بگیرد.
این امر از منظر قدرت های جهانی هنگامی اهمیت یافت که پیوستگی جغرافیایی و جایگاه خاص این حیطه از جهان علاوه بر تکیه بر تاریخ برآمده از ادیان و مذاهب، در کنار مؤلفه های جغرافیایی دیگری مانند نفت و ظرفیت های سرزمینی دیگر قرار گرفت و پدیده «جهان اسلام» را پدید آورد.
در این بین شیعیان از لحاظ تاریخی و جمعیتی اقلیتی از کل مسلمانان را تشکیل می دهند که شاید در نگاه اول چندان از عناصر شناسایی و رسمیت بین المللی برخوردار نباشند.
بطور مثال عربستان بعد از سقوط صدام و روی کار آمدن دولتی در عراق که تنها نخست وزیر آن شیعه بود، تا نزدیک به 15 سال حاضر به برقراری روابط دیپلماتیک با بغداد نبود و به اشکال مختلف ناراضیتی خود را از قدرت یافتن شیعیان در این کشور ابراز می داشت.
به لحاظ تاریخی شیعه اقلیتی از مسلمانان را تشکیل می دهند که از آغازین مراحل شکل گیری، تحت ستم خلافت های اموی و عباسی قرار داشته اند و به دلیلی اعتقاد محکم خود به اصل امامت که در مخالفت و تضاد با ایدئولوژی رسمی حاکمیت قرار داشت در جهان پراکنده شدند و با جابجایی و تکیه بر اصل تقیه و کتمان باورهای دینی، بقاء تاریخی خود را تضمین کردند.
همچنین شیعیان در درون جوامع اسلامی با اکثریت سنی مذهب همواره سعی کرده اند به عنوان یک اقلیت، ضمن حفظ عقاید خود به ترویج آموزه های اهل بیت(ع) نیز بپردازند و به صورت پنهان و آشکار مراسم مذهبی خود را برگزار کنند. به همین دلیل مذهب تشیع جدا از مباحث و رویکردهای سیاسی، در طول تاریخ گذشته و معاصر نقش هویت یابی به جمعیت های مختلف را نیز داشته است.
از این رو طی قرن های گذشته، شیعیان نه تنها تمام اسلام سنی را تحت تأثیر قرار داده اند، بلکه عملا بر جهان غرب نیز تأثیر بسزایی گذاشته اند و حتی در برخی مواقع باعث تغییرات ژئوپلتیک شده اند.
تا سالها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برگزاری مراسم توسط شیعیان در بیشتر کشورهای اروپایی با محدودیت ها و حساسیت های فراوان همراه بود تا آنجا که گزارش شد پلیس و نیروهای امنیتی آن کشورها در اثنای برگزاری مراسم ساده و محدود دعای کمیل بارها به مراکز شیعیان در فرانسه و آلمان یورش برده و مانع از برگزاری گردهمآیی های دینی می شدند.
اما رویکرد و سبک زیست اجتماعی جوامع شیعه در غرب و دیگر نقاط جهان خصوصا بعد از سال 2011 و با ظهور گروه های تروریسی مانند داعش که بارها در خاک اروپا دست به کشتار و ترور زد، رهیافت و ماهیت متفاوت شیعیان را در نظر افکار عمومی غرب به نمایش گذاشت و به اذعان فعالان شیعه شرایط بسیار بهتری برای فعالیت پیروان اهل بیت(ع) در تعدادی از کشورها فراهم شد.
اکنون مساجد، حسینیه ها و مراکز اسلامی شیعه از نیوزیلند و ژاپن و اندونزی در شرق گرفته تا آمریکا و کانادا و برزیل و شیلی در غرب فعال هستند و بنا بر آخرین آمارها جمعیت شیعیان جهان بین 350 تا 400 میلیون نفر برآورد می شود که در بیش از 100 کشور جهان پراکنده هستند.
با آنکه پرجمعیت ترین جوامع شیعیان در چهار کشور ایران، عراق، پاکستان و هند حضور دارند اما کانون های اقلیت شیعه در برخی از کشورها قطب فرهنگی و تأثیرگذار هستند تا آنجا که بر مناسبات سیاسی آن کشورها تأثیرگذاشته و یا سیاستمداران و مقامات آن کشورها از توجه و حتی حمایت از فعالیت های شیعه غافل نیستند.
در خود هند و پاکستان با وجود جمعیت فراوان شیعیان اما در برابر کل جمعیت چند صد میلیونی این کشورها باز هم یک اقلیت هستند اما رهبران هند و پاکستان هر ساله با شرکت نمادین در آیین های محرم همبستگی خود را با این اقلیت تأثیرگذار نشان می دهند.
در پاکستان قدرت شیعه تأثیر خود را بارها در مناسبات خوب این کشور با عربستان سعودی گذاشته است و در یکی از مهم ترین نمونه ها مانع شرکت ارتش این کشور در جنگ یمن به رهبری عربستان شد.
در قلب اروپا، در لندن پایتخت انگلستان اقلیت شیعه با حسینیه ها و فعالیت های خود از مراکزی هستند که در طول سالیان گذشته همکاری مقامات دولت بریتانیا و حتی بازدید نخست وزیر این کشور را به دنبال داشته اند.
مراسم عاشورای لندن که بصورت راهپیمایی برگزار می شود یکی از برجسته ترین مراسم در کل اروپا است.
در ترکیه آیین های شیعیان در عاشوراء هر ساله با شرکت اردوغان رئیس جمهور یا معاونان او و مسئولین بلندپایه برگزار می شود و شیعیان از آزادی عمل و اعتبار و احترام مناسبی برخوردار هستند.
در آفریقا حرکت های عزاداری شیعیان همواره رو به گسترش بوده است به گونه ای که از استقبال خیل کثیری از نخبگان در کشورهای شمال آفریقا به آموزه های مکتب اهل بیت(ع) اخبار مستند متعددی منتشر شده است بصورتی که در کشوری مانند نیجریه پیروان اهل بیت(ع) به رهبری عالم مجاهد شیخ زکزاکی تبدیل به یک کانون قدرت شده اند و با وجود فشارها و حتی کشتارها و غیاب و زندان شیخ زکزاکی هر ساله آیین های سوگواری فعالانه برگزار می شود.
برنامه های شیعیان لبنان با محوریت حزب الله و سخنرانی های هرساله سید حسن نصرالله در دهه اول محرم خود منبع الهام بخش بسیاری از شیعیان در آفریقا، اروپا و آمریکای جنوبی است و محور بسیاری از هیئت های شیعه در کشورهای جهان در این سه قاره را هوداران حزب الله تشکیل می دهند.
اما مسئله بسیار تعیین کننده در حرکت شیعیان در محرم در تمامی 5 قاره جهان، معطوف و ملتزم بودن جوامع شیعه به رهنمودها و مواضع مراجع تقلید خود در نجف و قم و تهران است.
در بحران عالمگیری بیماری کرونا، تمامی مراجع معظم دین از آیت الله خامنه ای گرفته تا آیت الله سیستانی و دیگر مراجع و فقهای قم و نجف دستورالعمل های شرعی مورد نیاز را برای محرم و عاشوراء در دسترس شیعیان قرار داده اند و وضعیت روشنی از لحاظ تکالیف شرعی برای تمامی پیروان اهل بیت(ع) در دنیا بوجود آمده است.
در واقع مراسم محرم و عاشوراء در عین آنکه از متکثرترین آیین ها در میان تمامی ادیان و مذاهب جهان به شمار می رود اما بنا بر التزام و التفات به فرامین مراجع و عالمان دین از منضبط ترین و همسوترین جلوه های فرهنگ بشری در جهان است و امید می رود آمیختگی عمق تاریخی، تجارب متنوع جغرافیایی و التزام به مرکزیت مرجعیت دینی، امسال یک جنبش معنوی ممتاز را در جهان در دوران کرونا توسط محبان اهل بیت(ع) و اما حسین علیه اسلام رقم بزند.
این جنبش معنوی محرم و اربعین با محوریت نهضت حسینی، بعد از حج چشمگیرترین و فراگیرترین آیین شناخته شده مسلمانان در جهان است و بلکه به باور برخی ناظران ابعاد و اعماق آن قابل مقایسه با مناسک حج نیست.
آیین های محرم به گستردگی و پراکندگی جوامع و محافل و مراکز تشیع در سراسر جهان، تنوع و وسعت دارد و پیروی از اهل بیت(ع) بدون عزاداری برای سالار شهیدان قرابتی با فکر شیعی ندارد.
به عبارت دیگر مقوله محرم و عاشورا علاوه بر جنبه های اعتقادی و خودسازی و جامعه سازی آن سال ها است که به تقویت کننده ژئوپلتیک تشیع در نقاط مختلف دنیا گشته است.
جغرافیای سیاسی و فرهنگی شیعه در طول تاریخ و خصوصا دوره معاصر ارتباط مستقیمی با مراسم عاشورا دارد و یکی از جذاب ترین موضوعات بین المللی در میان ادیان و مذاهب جهان است.
حضور اسلام در صحنه سیاست بین المللی باعث شده که ژئوپلتیک کشورهایی که
این امر از منظر قدرت های جهانی هنگامی اهمیت یافت که پیوستگی جغرافیایی و جایگاه خاص این حیطه از جهان علاوه بر تکیه بر تاریخ برآمده از ادیان و مذاهب، در کنار مؤلفه های جغرافیایی دیگری مانند نفت و ظرفیت های سرزمینی دیگر قرار گرفت و پدیده «جهان اسلام» را پدید آورد.
در این بین شیعیان از لحاظ تاریخی و جمعیتی اقلیتی از کل مسلمانان را تشکیل می دهند که شاید در نگاه اول چندان از عناصر شناسایی و رسمیت بین المللی برخوردار نباشند.
بطور مثال عربستان بعد از سقوط صدام و روی کار آمدن دولتی در عراق که تنها نخست وزیر آن شیعه بود، تا نزدیک به 15 سال حاضر به برقراری روابط دیپلماتیک با بغداد نبود و به اشکال مختلف ناراضیتی خود را از قدرت یافتن شیعیان در این کشور ابراز می داشت.
به لحاظ تاریخی شیعه اقلیتی از مسلمانان را تشکیل می دهند که از آغازین مراحل شکل گیری، تحت ستم خلافت های اموی و عباسی قرار داشته اند و به دلیلی اعتقاد محکم خود به اصل امامت که در مخالفت و تضاد با ایدئولوژی رسمی حاکمیت قرار داشت در جهان پراکنده شدند و با جابجایی و تکیه بر اصل تقیه و کتمان باورهای
همچنین شیعیان در درون جوامع اسلامی با اکثریت سنی مذهب همواره سعی کرده اند به عنوان یک اقلیت، ضمن حفظ عقاید خود به ترویج آموزه های اهل بیت(ع) نیز بپردازند و به صورت پنهان و آشکار مراسم مذهبی خود را برگزار کنند. به همین دلیل مذهب تشیع جدا از مباحث و رویکردهای سیاسی، در طول تاریخ گذشته و معاصر نقش هویت یابی به جمعیت های مختلف را نیز داشته است.
از این رو طی قرن های گذشته، شیعیان نه تنها تمام اسلام سنی را تحت تأثیر قرار داده اند، بلکه عملا بر جهان غرب نیز تأثیر بسزایی گذاشته اند و حتی در برخی مواقع باعث تغییرات ژئوپلتیک شده اند.
تا سالها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برگزاری مراسم توسط شیعیان در بیشتر کشورهای اروپایی با محدودیت ها و حساسیت های فراوان همراه بود تا آنجا که گزارش شد پلیس و نیروهای امنیتی آن کشورها در اثنای برگزاری مراسم ساده و محدود دعای کمیل بارها به مراکز شیعیان در فرانسه و آلمان یورش برده و مانع از برگزاری گردهمآیی های دینی می شدند.
اما رویکرد و سبک زیست اجتماعی جوامع شیعه در غرب و دیگر نقاط جهان خصوصا بعد از سال 2011 و با ظهور گروه های تروریسی مانند داعش که بارها در خاک اروپا دست به کشتار و ترور
اکنون مساجد، حسینیه ها و مراکز اسلامی شیعه از نیوزیلند و ژاپن و اندونزی در شرق گرفته تا آمریکا و کانادا و برزیل و شیلی در غرب فعال هستند و بنا بر آخرین آمارها جمعیت شیعیان جهان بین 350 تا 400 میلیون نفر برآورد می شود که در بیش از 100 کشور جهان پراکنده هستند.
با آنکه پرجمعیت ترین جوامع شیعیان در چهار کشور ایران، عراق، پاکستان و هند حضور دارند اما کانون های اقلیت شیعه در برخی از کشورها قطب فرهنگی و تأثیرگذار هستند تا آنجا که بر مناسبات سیاسی آن کشورها تأثیرگذاشته و یا سیاستمداران و مقامات آن کشورها از توجه و حتی حمایت از فعالیت های شیعه غافل نیستند.
در خود هند و پاکستان با وجود جمعیت فراوان شیعیان اما در برابر کل جمعیت چند صد میلیونی این کشورها باز هم یک اقلیت هستند اما رهبران هند و پاکستان هر ساله با شرکت نمادین در آیین های محرم همبستگی خود را با این اقلیت تأثیرگذار نشان می دهند.
در پاکستان قدرت شیعه تأثیر خود را بارها در مناسبات خوب این کشور با عربستان سعودی گذاشته است و در
در قلب اروپا، در لندن پایتخت انگلستان اقلیت شیعه با حسینیه ها و فعالیت های خود از مراکزی هستند که در طول سالیان گذشته همکاری مقامات دولت بریتانیا و حتی بازدید نخست وزیر این کشور را به دنبال داشته اند.
مراسم عاشورای لندن که بصورت راهپیمایی برگزار می شود یکی از برجسته ترین مراسم در کل اروپا است.
در ترکیه آیین های شیعیان در عاشوراء هر ساله با شرکت اردوغان رئیس جمهور یا معاونان او و مسئولین بلندپایه برگزار می شود و شیعیان از آزادی عمل و اعتبار و احترام مناسبی برخوردار هستند.
در آفریقا حرکت های عزاداری شیعیان همواره رو به گسترش بوده است به گونه ای که از استقبال خیل کثیری از نخبگان در کشورهای شمال آفریقا به آموزه های مکتب اهل بیت(ع) اخبار مستند متعددی منتشر شده است بصورتی که در کشوری مانند نیجریه پیروان اهل بیت(ع) به رهبری عالم مجاهد شیخ زکزاکی تبدیل به یک کانون قدرت شده اند و با وجود فشارها و حتی کشتارها و غیاب و زندان شیخ زکزاکی هر ساله آیین های سوگواری فعالانه برگزار می شود.
برنامه های شیعیان لبنان با محوریت حزب الله و سخنرانی های هرساله سید حسن نصرالله در دهه اول
اما مسئله بسیار تعیین کننده در حرکت شیعیان در محرم در تمامی 5 قاره جهان، معطوف و ملتزم بودن جوامع شیعه به رهنمودها و مواضع مراجع تقلید خود در نجف و قم و تهران است.
در بحران عالمگیری بیماری کرونا، تمامی مراجع معظم دین از آیت الله خامنه ای گرفته تا آیت الله سیستانی و دیگر مراجع و فقهای قم و نجف دستورالعمل های شرعی مورد نیاز را برای محرم و عاشوراء در دسترس شیعیان قرار داده اند و وضعیت روشنی از لحاظ تکالیف شرعی برای تمامی پیروان اهل بیت(ع) در دنیا بوجود آمده است.
در واقع مراسم محرم و عاشوراء در عین آنکه از متکثرترین آیین ها در میان تمامی ادیان و مذاهب جهان به شمار می رود اما بنا بر التزام و التفات به فرامین مراجع و عالمان دین از منضبط ترین و همسوترین جلوه های فرهنگ بشری در جهان است و امید می رود آمیختگی عمق تاریخی، تجارب متنوع جغرافیایی و التزام به مرکزیت مرجعیت دینی، امسال یک جنبش معنوی ممتاز را در جهان در دوران کرونا توسط محبان اهل بیت(ع) و اما حسین علیه اسلام رقم بزند.
