خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
مناسبات متفکران جهان اسلام با دیگر مذاهب/ پیشنهاد خاشقجی درباره آیت الله سیستانی چه بود؟
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، آموزه‌های دینی و میراث اندیشمندان جهان اسلام در طول تاریخ و در ممالک گوناگون، منبع غنی و سرشاری برای اتحاد عملی و تقریب مذاهب مسلمانان به شمار می‌آید.
بیشتر بزرگان مذاهب مختلف اسلامی، اندیشه و دغدغه تقریب در ذهن خود پرورانده و گاه از جان و مال و آبروی خویش در این راه مایه گذاشته‌اند. آموزه‌های دینی و میراث اندیشمندان با تمام تنوعی که دارد، در زمینه‌های فراوانی شباهت و همصدایی داشته‌اند؛ این متفکران، با وجود کثرت مذاهب مسلمانان، صلاح امت را در وحدت و همزیستی و تعامل دیده‌اند.
حسین رجبی، پژوهشگر حوزه مذاهب اسلامی، با دیدن ظرفیت میراث دورن دینی، به گردآوری و مقایسه روش‌های تعامل مذاهب اسلامی در نگاه قرآن، سنت و اندیشمندان اسلامی پرداخته است. او تحقیقات خود را در کتابی با عنوان «شیوه‌های تعامل و همزیستی پیروان مذاهب اسلامی» در 312 صفحه گردآورده و تدوین نموده است. انتشارات «آثار نفیس» چاپ اول این کتاب را در تابستان 88 روانه بازار کرد.
ساختار کتاب منظم و منطقی است. فصل اول به مقدمات رایج پژوهشی می‌پردازد مانند واژه‌شناسی، اهمیت مسأله و پرسش‌های تحقیق. نویسنده دو پرسش اصلی برای کتاب خود مطرح می‌کند:
1. با توجه به اینکه خدای بزرگ، با عنایت ویژه خویش، بر مسلمانان منت نهاده و سرچشمه زلال معرفت؛ یعنی قرآن و سنت را در اختیار آنان قرار داده است، چرا در ابعاد گوناگون بین آنان خصومت، اختلافات دور از منطق، ضعف و ناتوانی وجود دارد؟
2. چه اصول و پایه‌هایی در رابطه با تعامل، بین ادیان الهی و پیروان مذاهب اسلامی وجود دارد؟
نویسنده در فصول اصلی تحقیق خود، یک روند منطقی دارد؛ در فصول دوم تا پنجم به بررسی اصول و روش‌های تعامل و همزیستی میان مسلمانان از نگاه قرآن، سنت و متکفران اسلامی می‌پردازد. در فصول ششم تا هشتم آسیب‌شناسی تعامل از نگاه قرآن، سنت و متفکران اسلامی را آورده است. فرق میان این دو دسته این است که فصولی که روش تعامل را بیان می‌کنند به مسائل ایجابی و بایدهای وحدت و تعامل مربوط است، اما فصول بعدی آسیب‌ها و موانع و نبایدها را نشان می‌دهند.
رجبی در همه این فصول، آیات، روایات و نظرات پیرامون تعامل مسلمانان با یکدیگر را جمع‌بندی و سبر و تقسیم کرده است. وی با آوردن نظرات و روش‌های اندیشمندان مسلمان در کنار آیات و روایات این نکته را نشان می‌دهد که روش هر متفکر چه مقدار و چگونه با آموزه‌های دینی همخوانی دارد. آنچه در برآیند این فصول به چشم می‌آید تأکید همه آنان بر مدارا و تمرکز بر اصول محوری مانند عقیده به توحید و نبوت و اخلاق‌مداری بین مسلمانان است.
محقق در فصل چهارم اسباب و شیوه های تعامل در سنت و در فصل هفتم آسیب‌شناسی تعامل از دیدگاه سنت را بررسی کرده است. روایاتی که در این دو فصل، به عنوان نمونه و شاهد بر بایسته ها و آسیب های تعامل آمده است دلیل محکمی است بر اینکه ائمه شیعه بر همزیستی و اتحاد میان همه مسلمانان تأکید داشته‌اند.
نویسنده آراء متفکران مشهور و تاثیرگذار در تاریخ وحدت اسلامی را ذکر کرده است. مهم‌ترین آنان عبارتند از: ائمه مذاهب اربعه اهل سنت، سید جمال الدین اسدآبادی، شیخ محمد عبده، آیت الله کاشف الغطاء، آیت الله سید شرف الدین عاملی، آیت الله بروجردی، امام موسی صدر، شیخ شلتوت، آیت الله سیستانی و آیت الله وحید خراسانی.
وی از جمله به اقدامات شجاعانه جمال خاشقجی، که در زمان نگارش کتاب هنوز به قتل نرسیده بود اشاره دارد و می‌گوید: جمال خاشقجی تحلیل گر مسائل سیاسی از کشور سعودی و معاون سردبیر مجله اخبار العرب است که به انگلیسی چاپ می‌شود. این تئورسین پس از طرح پیشنهاد آیت الله سیستانی به عنوان برنده جایزه نوبل، مقاله‌ای خواندنی نوشت که پس از چاپ در نشریات معتبر عربی، موجی از شگفتی عرب سنی را از یک سو و اعتراض سلفی‌های افراطی را از سویی دیگر برانگیخت».
نگارنده در سرتاسر کتاب خود، خواننده را به این مسأله توجه داده است که احساس به عطوفت و تعامل، در باور اغلب مسلمانان وجود دارد. در این باره نمونه‌های فراوانی می‌آورد از جمله این عبارت سید جمال‌الدین اسدآبادی که می‌گوید: «من یقین دارم که اگر علمای فعال اسلام، همت خود را معطوف به این سازند که صدای بعضی از مسلمانان را به گوش مسلمانان دیگر برسانند، موفق خواهند شد که آمال و اهداف مسلمین را در نزدیک‌ترین مدت با هم مربوط سازند و آنان را با یکدیگر متحد نمایند».
بیشتر بزرگان مذاهب مختلف اسلامی، اندیشه و دغدغه تقریب در ذهن خود پرورانده و گاه از جان و مال و آبروی خویش در این راه مایه گذاشته‌اند. آموزه‌های دینی و میراث اندیشمندان با تمام تنوعی که دارد، در زمینه‌های فراوانی شباهت و همصدایی داشته‌اند؛ این متفکران، با وجود کثرت مذاهب مسلمانان، صلاح امت را در وحدت و همزیستی و تعامل دیده‌اند.
حسین رجبی، پژوهشگر حوزه مذاهب اسلامی، با دیدن ظرفیت میراث دورن دینی، به گردآوری و مقایسه روش‌های تعامل مذاهب اسلامی در نگاه قرآن، سنت و اندیشمندان اسلامی پرداخته است. او تحقیقات خود را در کتابی با عنوان «شیوه‌های تعامل و همزیستی پیروان مذاهب اسلامی» در 312 صفحه گردآورده و تدوین نموده است. انتشارات «آثار نفیس» چاپ اول این کتاب را در تابستان 88 روانه بازار کرد.
ساختار کتاب منظم و منطقی است. فصل اول به مقدمات رایج پژوهشی می‌پردازد مانند واژه‌شناسی، اهمیت مسأله و پرسش‌های تحقیق. نویسنده دو پرسش اصلی برای کتاب خود مطرح می‌کند:
1. با توجه به اینکه خدای بزرگ، با عنایت ویژه خویش، بر مسلمانان منت نهاده و سرچشمه زلال معرفت؛ یعنی قرآن و سنت را در اختیار آنان قرار داده است، چرا در ابعاد گوناگون بین آنان خصومت،
2. چه اصول و پایه‌هایی در رابطه با تعامل، بین ادیان الهی و پیروان مذاهب اسلامی وجود دارد؟
نویسنده در فصول اصلی تحقیق خود، یک روند منطقی دارد؛ در فصول دوم تا پنجم به بررسی اصول و روش‌های تعامل و همزیستی میان مسلمانان از نگاه قرآن، سنت و متکفران اسلامی می‌پردازد. در فصول ششم تا هشتم آسیب‌شناسی تعامل از نگاه قرآن، سنت و متفکران اسلامی را آورده است. فرق میان این دو دسته این است که فصولی که روش تعامل را بیان می‌کنند به مسائل ایجابی و بایدهای وحدت و تعامل مربوط است، اما فصول بعدی آسیب‌ها و موانع و نبایدها را نشان می‌دهند.
رجبی در همه این فصول، آیات، روایات و نظرات پیرامون تعامل مسلمانان با یکدیگر را جمع‌بندی و سبر و تقسیم کرده است. وی با آوردن نظرات و روش‌های اندیشمندان مسلمان در کنار آیات و روایات این نکته را نشان می‌دهد که روش هر متفکر چه مقدار و چگونه با آموزه‌های دینی همخوانی دارد. آنچه در برآیند این فصول به چشم می‌آید تأکید همه آنان بر مدارا و تمرکز بر اصول محوری مانند عقیده به توحید و نبوت و اخلاق‌مداری بین مسلمانان است.
محقق در فصل چهارم اسباب و شیوه های تعامل در سنت و در فصل هفتم آسیب‌شناسی تعامل از دیدگاه سنت را بررسی کرده است. روایاتی که در این دو فصل، به عنوان نمونه و شاهد بر بایسته ها و آسیب های تعامل آمده است دلیل محکمی است بر اینکه ائمه شیعه بر همزیستی و اتحاد میان همه
نویسنده آراء متفکران مشهور و تاثیرگذار در تاریخ وحدت اسلامی را ذکر کرده است. مهم‌ترین آنان عبارتند از: ائمه مذاهب اربعه اهل سنت، سید جمال الدین اسدآبادی، شیخ محمد عبده، آیت الله کاشف الغطاء، آیت الله سید شرف الدین عاملی، آیت الله بروجردی، امام موسی صدر، شیخ شلتوت، آیت الله سیستانی و آیت الله وحید خراسانی.
وی از جمله به اقدامات شجاعانه جمال خاشقجی، که در زمان نگارش کتاب هنوز به قتل نرسیده بود اشاره دارد و می‌گوید: جمال خاشقجی تحلیل گر مسائل سیاسی از کشور سعودی و معاون سردبیر مجله اخبار العرب است که به انگلیسی چاپ می‌شود. این تئورسین پس از طرح پیشنهاد آیت الله سیستانی به عنوان برنده جایزه نوبل، مقاله‌ای خواندنی نوشت که پس از چاپ در نشریات معتبر عربی، موجی از شگفتی عرب سنی را از یک سو و اعتراض سلفی‌های افراطی را از سویی دیگر برانگیخت».
نگارنده در سرتاسر کتاب خود، خواننده را به این مسأله توجه داده است که احساس به عطوفت و تعامل، در باور اغلب مسلمانان وجود دارد. در این باره نمونه‌های فراوانی می‌آورد از جمله این عبارت سید جمال‌الدین اسدآبادی که می‌گوید: «من یقین دارم که اگر علمای فعال اسلام، همت خود را معطوف به این سازند که صدای بعضی از مسلمانان را به گوش مسلمانان دیگر برسانند، موفق خواهند شد که آمال و اهداف مسلمین را در نزدیک‌ترین مدت با هم مربوط سازند و آنان را با یکدیگر متحد نمایند».
