خانه ای سرنوشت ساز در هم جواری بارگاه امیرالمومنین(ع)

صدیقه رضوانی نیا- اسم نجف با امام علی(ع) پیوند خورده و نجف شهر المومنین است.این اسم بزرگ چنان سایه ای بر این شهر انداخته که شهر بزرگ شیعیان در طول تاریخ همواره با امام اول ما شناخته می شده است اما علاوه بر علی بن ابی طالب که شیعیانش همواره در آرزوی دیدار شهر نجف و زیارت بارگاه امام شان هستند نجف بزرگان اسم های بزرگ دیگری را هم یدک می کشد که در طول تاریخ شیعیان آدم های تاثیر گذار و سونوشت سازی بودند. در ورودی باب القبله بارگاه امام علی(ع) در خیابانی که شارع الرسول می خوانندش خانه یکی از بزرگ ترین چهره های معاصر جهان تشیع قرار دارد.از حرم مطهر حضرت علی(ع) که بسوی شارع الرسول خارج شوی در کوچه های بازار مجاور حرم مطهر، بیت امام خمینی قرار دارد که بازاری های شهر نجف آن را دقیق می شناسند و هر زائری که سراغ این خانه را بگیرد به او آدرس دقیق و سر راست می دهند.
میهمان شهر امیرالمومنین و دیدار از خانه ای سرنوشت ساز
درست چند ماه قبل در آخرین روزهای ماه دی سال 96  اول سفر زیارتی زندگی مان را از نجف آغاز کردیم.صبح دومین روزی که میهمان شهر علی(ع) بودیم پس از زیارت به شوق دیدن حوزه بزرگ نجف در منطقه الحویش  وارد کوچه پس کوچه های اطراف حرم مطهر شدیم.کوچه هایی تاریخی و پر و پیچ و خم با انبوه طلبه هایی که در تردد بودند و کتاب فروشی هایی که در کوچه ها کتاب هایشان را پهن کرده بودند. بعد دیدذن حوزه قدیم نجف، از موزه و کتابخانه علامه امینی صاحب الغدیر دیدن کردیم و در همان نزدیکی سراغ خانه امام خمینی رفتیم. خانه ای که سرنوشت ساز ترین و حساس ترین سالهای زندگی امام در آن گذشت و سرنوشت انقلاب در آن رقم خورد.
خانه امام در هم جواری بارگاه امام علی(ع) و حوزه بزرگ نجف و بافت اصلی و مرکزی این شهر قرار گرفته است. خانه ای بزرگ در دو طبقه با معماری سنتی که  از سال ۴۲ تا ۵۷ امام اقامتی ۱۴ ساله در آن داشتند.
« بیت حضرت آیت الله خمینی» در کوچه ای باریک قرار دارد که فقط با دیدن تابلوی سر در ورودی آن می توان این خانه را پیدا کرد. در اطراف خانه امام دفاتر مراجع نجف هم قرار دارد و آن طور که متوجه شدم این قسمت شهر نجف کانون علمای شیعه در دوران های اخیر بوده است به خصوص آن که حوزه علمیه مشهور نجف در این بافت مرکزی و پیرامون حرم مطهر امام علی(ع) قرار گرفته است.
تابلوی خانه امام به آیه ای از قرآن مزین شده که: فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ در خانه‏ هایى که خدا رخصت داده که [قدر و منزلت] آن‌ها رفعت‏ یابد و نامش در آن‌ها یاد شود، در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش مى‏کنند.
من هر وقت نجف رفته ام علاقه داشتم که خانه امام را هم دوباره و بلکه چندباره ببینم و هر وقت هم که به دیدن این خانه رفته ام هیچوقت آن را خالی ندیده ام بخصوص در ایام اربعین .همواره زائران ایرانی و حتی غیر ایرانی پرسان پرسان به دنبال این خانه می گردند تا محل زندگی تاثیر گذارترین مرجع معاصر جهان تشیع را از نزدیک ببینند. خانه ای که نیم قرن قبل سرنوشت ما و کشور مان و بلکه مسلمانان جهان در آن تعین می شد و روزهای خیلی حساسی در این خانه رقم خورد.امام سالها این جا بود .نفس کشید زندگی کرد .مبارزه کرد.به حوزه نجف رفت.پسرش در همین شهر و در همین خانه به شهادت رسید.تعین کننده ترین سال های زندگی امام و انقلاب در آن خانه سپری شد.از آنجا امام به پاریس رفت و چند ماه بعد انقلاب پیروز شد.
هرچند این خانه به لحاظ معماری و ساختمان سازی هم زیبا و دیدنی و چشم نواز است.
خانه ای آجری به سبک خانه های ایرانی با پنجره های چوبی قهوه ای، آب انبار، زیر زمین و….باورم نمی شد در قلب شهر نجف و در چند متری بارگاه امیرالمومنین و در آن هوای گرم.این خانه زیبا که معماری آن خیلی شبیه خانه های ایرانی در کویر مرکزی ایران بود را ببینم.خانه ای در دو طبقه که زیبا بود اما بیشتر از زیبایی اش ذهنت درگیر این مساله می شد که مهم ترین اتفاقات تاریخ معاصر این سرزمین در این خانه چند متری رقم خورده است.
شهر گرم نجف و خانه ای به سبک خانه های ایرانی
نجف شهری گرم و خشک است به همین دلیل اغلب خانه بخصوص خانه های قدیمی زیر زمین و آب انبار دارند خانه امام هم از این قاعده مستثنا نیست.
خانه امام به سبک خانه های مناطق کویری ایران پله می خورد و می رفت زیر زمین. اتاق بسیار خنک با یک آب انبار . اتاق آجری بود و قوس‌های زیبایی داشت.طبقه زیرزمین و اتاق هایش خیلی شبیه موزه بود و دیوارهایش پر از عکس های امام در دوران های مختلف بود یکی از عکس ها که خانه پدری امام در خمین را نشان می‌داد برایم جالب بود چون آن خانه در استان مرکزی خیلی شبیه این خانه در نجف بود فقط خانه خمین حیاط با حوض آب و شعمدانی داشت. خنکای هوای این زیرزمین، آرامشی که در آن حاکم است و عکس های که روی دیوارها نقش بسته، آدم را می‌برد به حدود نیم قرن قبل و روزهای سرنوشت سازی که امام، آن‌ها را رقم زد، وسوسه می‌کند که ساعت‌ها اینجا بمانی و از هوای آن تنفس کنی، اما وقت ما کم است و باید نماز مغرب را در حرم حضرت علی (علیه السلام) باشیم.
خانه امام در نجف حیاط نداشت فقط محوطه ای کوچک داشت که صندلی در آن گذاشته اند تا زائران لختی خستگی در کنند و اگر راهنمایی وجود دارد درباره خانه امام توضیحات لازم را بدهد.
در طبقه اول تابلوی فلزی روی دیوار قرار داشت که مشخصات خانه امام در آن نوشته شده بود: «امام(ره) پس از نطق تاریخی و حماسه سازش در عصر عاشورای سال۱۳۴۲ علیه شاه، در سحرگاه ۱۳ آبان سال ۴۳ (۳ نوامبر ۱۹۶۴) به ترکیه تبعید شدند و بعد از ۱۱ ماه سکونت در ترکیه و بر اثر فشار مردم و علما در ۱۳ مهر سال ۱۳۴۴(۱۵ اکتبرسال۱۹۶۵) همراه فرزند ارشدشان حاج آقا مصطفی به شهر نجف تبعید شدند و به مدت ۱۴ سال در این خانه اجاره نشین بودند. این منزل فرسوده و قدیمی به مساحت 115 متر عرصه و با 204 مترمربع اعیانی و 58 مترمربع سرداب محل سکونت خانوادگی امام بود تا اینکه در 13 مهر سال 57 رژیم بعث عراق، امام را مجبور به مهاجرت به فرانسه کرد... این منزل پس از سقوط صدام به طور کلی تخریب شده بود که سال 1387 توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام، خریداری و بازسازی آن آغاز شد و در سال 91 تکمیل شده است ».
در طبقه اول، اتاقی قرار داشت که روی آن نوشته محل سکونت امام و همسرشان. سقف خانه چوبی بود .اتاق کناری آن مخصوص ملاقات های خصوصی امام بود.
اتاق خادمه،(غرفه الخدم) و مطبخ (آشپزخانه) دیگر اتاق های این طبقه بودند. پله های اجرایی که طی می کردی می رسیدی به طبقه دوم که اتاق مطالعه و کتابخانه امام در آن واقع شده است. در اتاق مطالعه امام دقیقا شبیه عکس معروفی که از او وجود دارد و امام پشت میز تحریر فیروزه ای نشسته و در حالا مطالعه اند میز فیروزه ای وجود داشت اما بدون امام و جای او خالی تر از هر زمانی به چشم می آمد.بر روی این میز تحریر دفتری با خودکار برای اظهار نظر مراجعه کنندگان قرار داده بودند که برخی زائران می رفتند و به سبک امام پشت میز می نشستند و عکسی به یادگار می گرفتند.
از چشم انداز طبقه دوم وقتی نگاه می کردم در ذهنم این می گذشت که امام (ره) اقامتی ۱۴ ساله در این خانه زیبا داشتند . روزی که وارد این خانه شدند، فقط آقا مصطفی همراه‌شان بود و بعد خانواده هم اضافه شدند و وقتی سال ۵۷ از اینجا به پاریس رفتند، همه خانواده بودند جز آقا مصطفی؛
دیدن خانه عالمی بزرگ که در حوزه نجف درس خواند تدریس کرد و از همانجا جریان سازترین انقلاب قرن معاصر را به ثمر رساند برایم به عنوان یک ایرانی سخت شیرینی و جذاب بود...