در نشست خبری همایش حوزه انقلابی مطرح شد:
با شعاردادن، حوزه انقلابی نمی‌شود/ انقلابی بودن حوزه، به بالا بودن سطح علمی آن است نه پرداختن به مسائل سیاسی!
سرویس فرهنگ و زیارت/ نشست رسانه‌ای همایش «حوزه انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی» با حضور دکتر نجف لکزایی، در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، واقع در شهر مقدس قم، برگزار شد.
گزیده‌ای از فرمایشات رهبری در مورد حوزه‌ی انقلابی
دکتر لک زایی در ابتدا نشست خبری با مطرح کردن دغدغه‌های مقام معظم رهبری که در جلسه با مجمع نمایندگان در تاریخ 25 اسفند 1394 طرح کرده بودند افزود: ایشان در آن جلسه موضوعات مهمی را مطرح کردند در جلسه مجمع نمایندگان با مقام معظم رهبری، یک واژه کلیدی به عنوان حوزه انقلابی، بسیار مطرح شد. رهبری در آن جلسه اینگونه فرمودند:
«اگر حوزه قم نبود، اگر امام بزرگوار مثلاً در جایی مثل تهران یا جایی که حوزه‌ی علمیه‌ای وجود نداشت این حرکت را شروع می‌کرد معلوم نبود به موفقیتی برسد. این حرکت در قم بود که توانست به این موفقیت برسد و به یک انقلاب تبدیل شود.» در ادامه ایشان علت این مسئله را مطرح کردند و فرمودند: چون وقتی امام راحل مطلبی را می‌فرمودند طلاب در حوزه علمیه، این مطلب را تا اقصی نقاط روستاها می‌رساندند. رهبری در ادامه بیانات خود در آن جلسه به بحث تداوم جمهوری اسلامی می‌پردازند و می‌فرمایند: استمرار انقلاب اسلامی نیز به همین مساله وابسته است؛ یعنی حوزه علمیه باید در صحنه حضور داشته باشد و با همان دغدغه‌ها و انگیزه‌ها و همان بصیرت و بینش مراقبت کنند که نظام گرفتار آسیب و انحراف نشود.
ایشان در عبارتی دیگر و در مورد همین مساله می‌فرماید: «اگر حوزه قم انقلابی نماند، حوزه‌های علمیه اگر انقلابی نمانند، نظام در خطر انحراف از انقلاب قرار خواهد گرفت.» در واقع رهبری معتقدند، انقلابی ماندن حوزه، باعث مصونیت انقلاب از انحراف است. حوزه‌ها از انقلاب مراقبت می‌کنند و اگر خطری باشد آن را گوشزد می‌کنند.
راه انقلابی ماندن حوزه، فریاد کشیدن و شعار دادن نیست
رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه گفت: مقام معظم رهبری در مورد مساله حوزه انقلابی و راه حل این مساله فرمودند: «اگر دیدیم انقلاب زدایی دارد صورت می‌گیرد باید احساس خطر کرد. احساس خطر کردن کافی نیست و باید به فکر علاج بود. علاج هم تدبیر و فکر نیاز دارد و این اهمیت اجتماع شما را نشان می‌دهد. باید افراد صاحب‌فکر بنشینند و فکر کنند». سپس خودشان هشداری دادند و فرمودند: «با کارهای سطحی و با فریاد کشیدن که احیاناً در یک جلسه‌ای آدم داد بکشد و به کسی اعتراض کند، با این حرف‌ها مسئله درست نمی‌شود. راه این‌ها نیست.»
با کارهای احساسی و اعتراض و داد و فریاد، حوزه انقلابی نمی‌شود. فرمودند: «راه، فکر کردن و اندیشیدن و برنامه ریزی با حکمت، مجموعه‌های برنامه‌ریزی شده را تهیه کردن و دنبال کردن است.»
تحقق منویات رهبری در دفتر تبلیغات اسلامی قم
حجت‌الاسلام نجف لکزایی در ادامه توضیح داد: ما با توجه به همین راهکاری که خود مقام معظم رهبری فرموده بودند، در سال 95، در دفتر تبلیغات اسلامی، تعدادی از اساتید را دعوت کردیم و در این رابطه کمیته علمی شکل گرفت و بر اساس آن کمیته علمی، این شکل برنامه‌ریزی شد که حوزه انقلابی آن‌گونه که مقام معظم رهبری ترسیم می‌کند، ناظر به مسئولیت‌ها است. این مسئولیت‌ها در دو بخش قابل پیگیری است. یکی مسئولیت‌های ملی و دیگری مسئولیت‌های فراملی است و لذا عنوان همایش عبارت است از: «حوزه انقلابی، مسئولیت‌های ملی و فراملی»
برای همایش اهدافی تعریف شده که در بروشور ذکر شده است و در چهار محور مد نظر قرار گرفته است. اول صیانت از اصالت و ارزش‌های حوزه علمیه است. دوم توسعه و ترویج بینش انقلابی در حوزه علمیه است. سوم نقد اندیشه و جریان‌های تضعیف کننده باورهای انقلابی در حوزه و چهار تبیین راهکارهای ارتقاء وجه انقلابی حوزه‌های علمیه. بر اساس همین اهداف، محورهای همایشمشخص شد که پنج محور اصلی است. بحث شاخصه‌های حوزه انقلابی است اولین محور است. دوم بحث مسئولیت‌های ملی حوزه انقلابی است. بحث بعدی مسئولیت‌های فراملی حوزه انقلابی است. چهارم بحث آسیب‌شناسی حوزه انقلابی و در نهایت، بحث آینده‌پژوهی و راهکارهای ارتقاء حوزه انقلابی است.
همایش، جنبه‌ای کاملاً علمی دارد
دکتر لکزایی در توضیح محورهای اصلی همایش، خاطرنشان کرد: در این همایش بنا شد که کار به شکل علمی و روشمند دنبال بشود و وجوه مختلف حوزه انقلابی و وظایف علمی، آموزشی، پژوهشی، تبلیغی حوزه انقلابی چه در سطح داخلی و چه در سطح خارجی مورد تأکید و توجه قرار گیرد، لذا در شروع کار به نظر می‌رسید که از طریق فراخوان نتوانیم به اهداف خود در همایش برسیم. در فراخوان‌ها افراد، معمولاً از مطالب که قبلا آماده شده استفاده می‌کنند. ما تعدادی از اساتید و اندیشمندان را شناسایی کردیم و برنامه را در چهار دسته ساماندهی کردیم:
آن دسته از اساتیدی که یکی از محورهای همایش را، در قالب مقاله‌ای ارئه کرده بودند. در این بخش 22 مقاله تائید، ارزیابی‌شده و نهایی شد؛ بدین ترتیب در روز برگزاری همایش، در سه پنل به صورت هم‌زمان مهم‌ترین مقالات ارائه شده که البته باید اضافه کنم شکل ارئه هم متفاوت خواهد بود. هر مقاله در اختیار ناقدی قرار گرفته است تا مطالعه کند و بعد از ارائه مقاله، ناقد نقدهای خود را مطرح کرده و بعد اعضای پنل، نقدها و ملاحظات خود را نسبت به این نقدها، بنویسند.
قالب دومی که برنامه‌ریزی شده، کرسی‌های نقد بود که دبیرخانه همایش از سال 95 تا حدود یک ماه پیش موفق شدند هشت جلسه کرسی نقد برگزار کنند. این هشت کرسی هم بازنویسی و ویرایش شده است که منتشر خواهد شد. مقالات ارائه شده در همایش در دو جلد و کرسی‌ها و نشست‌ها هم در یک جلد منتشر خواهد شد.
اساتیدی که در نظر داشتیم حتما از نظرات آن‌ها استفاده کنیم اما نه در قالب مقاله و نه در قالب کرسی فرصت نداشتند تا به ما کمک کنند در دسته سوم قرار می‌گیرند که در قالب گفتگو نظریاتشان را جمع‌آوری کردیم و طبق آماری که دبیرخانه به من داده، 11 جلسه گفتگو با بزرگان حوزه صورت گرفته که در یک جلد آماده شده و پنجشنبه، رونمایی خواهد شد.
در بخش چهارم هم کسانی که آمادگی داشتند در این مورد کتابی را تألیف کنند، ما در بخش کتاب، یک پژوهش را نهایی کردیم که کتابی به‌عنوان «طلبه انقلاب» رونمایی مطرح خواهد شد.
البته بخش پنجمی هم وجود دارد که مجلات همکار است و از همان تولیدات استفاده کرده است و خودش تولید جدیدی نیست.
خلاصه برنامه‌های همایش
نجف لک زایی در ادامه گفت: خلاصه برنامه‌های پنجشنبه، به شکل زیر است:
همایش، از ساعت 8 صبح در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی طبقه 4 سالن همایش خواجه‌نصیرالدین طوسی شروع خواهد شد. سخنران افتتاحیه ریاست محترم دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم حجت‌الاسلام‌والمسلمین، استاد واعظی هستند و بعد از برنامه‌هایی که به صورت مرسوم در افتتاحیه، خواهیم داشت رونمایی از منشورات همایش در همان جلسه افتتاحیه، انجام خواهد شد. بعد وارد پنل‌ها خواهیم شد و هیئت‌رئیسه پنل‌ها و کسانی که بحث را ارائه می‌کنند در بروشور نوشته شده است. اختتامیه در قبل از ظهر انجام خواهد پذیرفت و رؤسای پنل‌ها گزارش خود را می‌دهند و با سخنرانی اختتامیه جلسه تمام خواهد شد؛ یعنی همایش را با توجه به اینکه با سه پنل هم‌زمان برنامه‌ریزی کردیم، قبل از ظهر تمام خواهد شد.
در ادامه جلسه سؤالاتی از دکتر لکزایی مطرح شد. ازجمله:
آیا سخنران افتتاحیه فقط استاد واعظی هستند و سطح همکاری شما با پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تا چه اندازه است؟
لکزایی در جواب گفت: سخنران افتتاحیه فقط استاد واعظی هستند. همایش در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ثبت رسمی شده و تمامی مقالات تائید شده، در دسترس است و همایش به لحاظ استانداردهای علمی، یک همایش ملی و معتبر، تعریف شده است. با توجه به تأکید مقام معظم رهبری، از اول سعی شد تمام‌کارهایی که در این همایش صورت می‌گیرد، با استانداردهای ملی پیش برود. البته این همایش پایان کار این کمیته‌ی علمی، نخواهد بود بلکه تمام مباحث مطرح‌شده، مقدمه‌ای است برای اینکه بتوانیم بعد از همایش، سندی برای حوزه‌ی انقلابی تدوین کنیم و در اختیار مسئولین به‌عنوان یک سند راهبردی قرار داده شود که اگر بخواهیم به سمت و سویی برویم که رویکرد انقلابی حوزه ارتقا پیدا کند، تدوین چنین سندی لازم است. چون این رویکرد انقلابی را ما خصوصاً در حوزه‌ی مسئولیت‌ها، موردبررسی قراردادیم؛ یعنی حوزه‌ی انقلابی حوزه‌ای است که به مسئولیت‌های خودش اعم از مسئولیت‌های ذاتی و موقعیتی، به‌درستی عمل کند چه در سطح داخلی و ملی و چه در سطح فراملی. اگر ما به مسئولیت‌های خود عمل نکنیم، طبیعتاً از آن چیزی که مقام معظم رهبری فرمودند، فاصله گرفته‌ایم و انتظارات را برآورده نکرده‌ایم.
یکی از ضعف‌هایی که در کنار مباحث تئوری و نظری، در حوزه وجود دارد، ارائه‌ی مدل است که یا کمتر ارائه‌شده و یا کمتر موفق بوده است. آیا برنامه‌ای برای این کار در همایش وجود دارد یا خیر؟
یکی از محورهای سند انقلابی که بحث آن گذشت، همین بحث الگوها و مدل‌ها و فرایندهایی است که برای ارتقای رویکرد انقلابی در حوزه‌ها معطوف به توانمندسازی حوزه برای انجام مسئولیت‌ها مدنظر خواهد بود. دو نکته‌ای که موردتوجه است، این است که حوزه بتواند مخصوصاً به مسئولیت‌های علمی خودش، در کنار مسئولیت‌های فرهنگی و سیاسی خود عمل کند. برداشت غالب از حوزه‌ی انقلابی به سمت برداشت سیاسی می‌رود. درصورتی‌که به نظر ما حوزه‌ی انقلابی علاوه بر بخش سیاسی، محتاج بخش‌های علمی و فرهنگی هم هست. به‌ویژه با توجه به تحولاتی که در عرصه‌ی فرهنگ در دنیا اتفاق افتاده است و سازوکارهای جدیدی که در عرصه‌ی فرهنگ وجود دارد. مثل توجه به بحث هنر. لذا حوزه‌ی انقلابی، باید حوزه‌ای باشد که به مسئولیت‌های خودش عمل کند و لذا حوزه‌ی انقلابی، حتماً باید به این ابزارها و رسانه‌های جدید در تبلیغ و ارائه‌ی پیام اسلام توجه کند. این‌ها را در سند حوزه‌ی انقلابی مدنظر قرار خواهیم داد.
گزیده‌ای از فرمایشات رهبری در مورد حوزه‌ی انقلابی
دکتر لک زایی در ابتدا نشست خبری با مطرح کردن دغدغه‌های مقام معظم رهبری که در جلسه با مجمع نمایندگان در تاریخ 25 اسفند 1394 طرح کرده بودند افزود: ایشان در آن جلسه موضوعات مهمی را مطرح کردند در جلسه مجمع نمایندگان با مقام معظم رهبری، یک واژه کلیدی به عنوان حوزه انقلابی، بسیار مطرح شد. رهبری در آن جلسه اینگونه فرمودند:
«اگر حوزه قم نبود، اگر امام بزرگوار مثلاً در جایی مثل تهران یا جایی که حوزه‌ی علمیه‌ای وجود نداشت این حرکت را شروع می‌کرد معلوم نبود به موفقیتی برسد. این حرکت در قم بود که توانست به این موفقیت برسد و به یک انقلاب تبدیل شود.» در ادامه ایشان علت این مسئله را مطرح کردند و فرمودند: چون وقتی امام راحل مطلبی را می‌فرمودند طلاب در حوزه علمیه، این مطلب را تا اقصی نقاط روستاها می‌رساندند. رهبری در ادامه بیانات خود در آن جلسه به بحث تداوم جمهوری اسلامی می‌پردازند و می‌فرمایند: استمرار انقلاب اسلامی نیز به همین مساله وابسته است؛ یعنی حوزه علمیه باید در صحنه حضور داشته باشد و با همان دغدغه‌ها و انگیزه‌ها و همان بصیرت و بینش مراقبت کنند که نظام گرفتار آسیب و انحراف نشود.
ایشان در عبارتی دیگر و در مورد همین مساله می‌فرماید: «اگر حوزه قم انقلابی نماند، حوزه‌های علمیه اگر انقلابی نمانند، نظام در خطر انحراف از انقلاب
راه انقلابی ماندن حوزه، فریاد کشیدن و شعار دادن نیست
رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه گفت: مقام معظم رهبری در مورد مساله حوزه انقلابی و راه حل این مساله فرمودند: «اگر دیدیم انقلاب زدایی دارد صورت می‌گیرد باید احساس خطر کرد. احساس خطر کردن کافی نیست و باید به فکر علاج بود. علاج هم تدبیر و فکر نیاز دارد و این اهمیت اجتماع شما را نشان می‌دهد. باید افراد صاحب‌فکر بنشینند و فکر کنند». سپس خودشان هشداری دادند و فرمودند: «با کارهای سطحی و با فریاد کشیدن که احیاناً در یک جلسه‌ای آدم داد بکشد و به کسی اعتراض کند، با این حرف‌ها مسئله درست نمی‌شود. راه این‌ها نیست.»
با کارهای احساسی و اعتراض و داد و فریاد، حوزه انقلابی نمی‌شود. فرمودند: «راه، فکر کردن و اندیشیدن و برنامه ریزی با حکمت، مجموعه‌های برنامه‌ریزی شده را تهیه کردن و دنبال کردن است.»
تحقق منویات رهبری در دفتر تبلیغات اسلامی قم
حجت‌الاسلام نجف لکزایی در ادامه توضیح داد: ما با توجه به همین راهکاری که خود مقام معظم رهبری فرموده بودند، در سال 95، در دفتر تبلیغات اسلامی، تعدادی از اساتید را دعوت کردیم و در این رابطه کمیته علمی شکل گرفت و بر اساس آن کمیته علمی، این شکل برنامه‌ریزی شد که حوزه انقلابی آن‌گونه که مقام معظم رهبری ترسیم می‌کند، ناظر به مسئولیت‌ها است. این مسئولیت‌ها در دو بخش قابل پیگیری است. یکی مسئولیت‌های ملی و دیگری مسئولیت‌های
برای همایش اهدافی تعریف شده که در بروشور ذکر شده است و در چهار محور مد نظر قرار گرفته است. اول صیانت از اصالت و ارزش‌های حوزه علمیه است. دوم توسعه و ترویج بینش انقلابی در حوزه علمیه است. سوم نقد اندیشه و جریان‌های تضعیف کننده باورهای انقلابی در حوزه و چهار تبیین راهکارهای ارتقاء وجه انقلابی حوزه‌های علمیه. بر اساس همین اهداف، محورهای همایشمشخص شد که پنج محور اصلی است. بحث شاخصه‌های حوزه انقلابی است اولین محور است. دوم بحث مسئولیت‌های ملی حوزه انقلابی است. بحث بعدی مسئولیت‌های فراملی حوزه انقلابی است. چهارم بحث آسیب‌شناسی حوزه انقلابی و در نهایت، بحث آینده‌پژوهی و راهکارهای ارتقاء حوزه انقلابی است.
همایش، جنبه‌ای کاملاً علمی دارد
دکتر لکزایی در توضیح محورهای اصلی همایش، خاطرنشان کرد: در این همایش بنا شد که کار به شکل علمی و روشمند دنبال بشود و وجوه مختلف حوزه انقلابی و وظایف علمی، آموزشی، پژوهشی، تبلیغی حوزه انقلابی چه در سطح داخلی و چه در سطح خارجی مورد تأکید و توجه قرار گیرد، لذا در شروع کار به نظر می‌رسید که از طریق فراخوان نتوانیم به اهداف خود در همایش برسیم. در فراخوان‌ها افراد، معمولاً از مطالب که قبلا آماده شده استفاده می‌کنند. ما تعدادی از اساتید و اندیشمندان را شناسایی کردیم و برنامه را در چهار دسته ساماندهی کردیم:
آن دسته از اساتیدی که یکی از محورهای همایش را، در قالب مقاله‌ای ارئه کرده بودند. در این بخش 22 مقاله تائید، ارزیابی‌شده و نهایی شد؛ بدین ترتیب در روز برگزاری
قالب دومی که برنامه‌ریزی شده، کرسی‌های نقد بود که دبیرخانه همایش از سال 95 تا حدود یک ماه پیش موفق شدند هشت جلسه کرسی نقد برگزار کنند. این هشت کرسی هم بازنویسی و ویرایش شده است که منتشر خواهد شد. مقالات ارائه شده در همایش در دو جلد و کرسی‌ها و نشست‌ها هم در یک جلد منتشر خواهد شد.
اساتیدی که در نظر داشتیم حتما از نظرات آن‌ها استفاده کنیم اما نه در قالب مقاله و نه در قالب کرسی فرصت نداشتند تا به ما کمک کنند در دسته سوم قرار می‌گیرند که در قالب گفتگو نظریاتشان را جمع‌آوری کردیم و طبق آماری که دبیرخانه به من داده، 11 جلسه گفتگو با بزرگان حوزه صورت گرفته که در یک جلد آماده شده و پنجشنبه، رونمایی خواهد شد.
در بخش چهارم هم کسانی که آمادگی داشتند در این مورد کتابی را تألیف کنند، ما در بخش کتاب، یک پژوهش را نهایی کردیم که کتابی به‌عنوان «طلبه انقلاب» رونمایی مطرح خواهد شد.
البته بخش پنجمی هم وجود دارد که مجلات همکار است و از همان تولیدات استفاده کرده است و خودش تولید جدیدی نیست.
خلاصه برنامه‌های همایش
نجف لک زایی در ادامه گفت: خلاصه برنامه‌های پنجشنبه، به شکل زیر است:
همایش، از ساعت 8 صبح در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی طبقه 4 سالن همایش خواجه‌نصیرالدین طوسی شروع خواهد شد. سخنران افتتاحیه ریاست محترم
در ادامه جلسه سؤالاتی از دکتر لکزایی مطرح شد. ازجمله:
آیا سخنران افتتاحیه فقط استاد واعظی هستند و سطح همکاری شما با پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تا چه اندازه است؟
لکزایی در جواب گفت: سخنران افتتاحیه فقط استاد واعظی هستند. همایش در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ثبت رسمی شده و تمامی مقالات تائید شده، در دسترس است و همایش به لحاظ استانداردهای علمی، یک همایش ملی و معتبر، تعریف شده است. با توجه به تأکید مقام معظم رهبری، از اول سعی شد تمام‌کارهایی که در این همایش صورت می‌گیرد، با استانداردهای ملی پیش برود. البته این همایش پایان کار این کمیته‌ی علمی، نخواهد بود بلکه تمام مباحث مطرح‌شده، مقدمه‌ای است برای اینکه بتوانیم بعد از همایش، سندی برای حوزه‌ی انقلابی تدوین کنیم و در اختیار مسئولین به‌عنوان یک سند راهبردی قرار داده شود که اگر بخواهیم به سمت و سویی برویم که رویکرد انقلابی حوزه ارتقا پیدا کند، تدوین چنین سندی لازم است. چون این رویکرد انقلابی را ما خصوصاً
یکی از ضعف‌هایی که در کنار مباحث تئوری و نظری، در حوزه وجود دارد، ارائه‌ی مدل است که یا کمتر ارائه‌شده و یا کمتر موفق بوده است. آیا برنامه‌ای برای این کار در همایش وجود دارد یا خیر؟
یکی از محورهای سند انقلابی که بحث آن گذشت، همین بحث الگوها و مدل‌ها و فرایندهایی است که برای ارتقای رویکرد انقلابی در حوزه‌ها معطوف به توانمندسازی حوزه برای انجام مسئولیت‌ها مدنظر خواهد بود. دو نکته‌ای که موردتوجه است، این است که حوزه بتواند مخصوصاً به مسئولیت‌های علمی خودش، در کنار مسئولیت‌های فرهنگی و سیاسی خود عمل کند. برداشت غالب از حوزه‌ی انقلابی به سمت برداشت سیاسی می‌رود. درصورتی‌که به نظر ما حوزه‌ی انقلابی علاوه بر بخش سیاسی، محتاج بخش‌های علمی و فرهنگی هم هست. به‌ویژه با توجه به تحولاتی که در عرصه‌ی فرهنگ در دنیا اتفاق افتاده است و سازوکارهای جدیدی که در عرصه‌ی فرهنگ وجود دارد. مثل توجه به بحث هنر. لذا حوزه‌ی انقلابی، باید حوزه‌ای باشد که به مسئولیت‌های خودش عمل کند و لذا حوزه‌ی انقلابی، حتماً باید به این ابزارها و رسانه‌های جدید در تبلیغ و ارائه‌ی پیام اسلام توجه کند. این‌ها را در سند حوزه‌ی انقلابی مدنظر قرار خواهیم داد.
