عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی:
توجه به تعالیم دینی و رضوی در زندگی مادران، سلامت کودک را تقویت می کند
به گزارش خبرگزاری رضوی، مریم صبور پارسا، عضو هیات علمی گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد درباره آموزه های معنوی مرتبط با سلامت خانواده، مادر و کودک به ارائه بحثی در کنفرانس امام رضا(ع) و علوم روز پرداخته است که گزارشی از آن را در ادامه می خوانید.
وی با اشاره به اینکه بارداری یکی از مهم ترین و پر استرس دوره های زندگی زنان است، افزود: وضعیت جسمانی و روانی زنان در این دوران می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم، سلامت مادر و جنین را در همان دوره و در سال های پس از تولد تحت تاثیر قرار دهد.
صبور پارسا ابراز کرد: بسیاری از آداب و اصول امروزه در دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است اما در این میان جای آموزه های سبک زندگی اسلامی در دوران بارداری خالیست؛ در حالیکه در دین مبین اسلام آیات و روایات بسیاری از معصومین(ع) در این خصوص ذکر شده است. سبک زندگی اسلامی با تاکید بر ارزش های اخلاقی و رعایت اصول دینی، می تواند به مادران در دوران بارداری کمک کند تا با آرامش و اطمینان خاطر این دوره مهم را سپری کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: همچنین رعایت مبانی اسلامی در زمینه تغذیه، استراحت، ورزش و ارتباط با خانواده و جامعه، بهبود سلامت جسمی و روحی مادر را تضمین می کند. آداب و رسوم اسلامی در دوران بارداری ریشه در این باور دارد که سلامتی مادر مستقیما بر رشد و شخصیت کودک تاثیر می گذارد. این آداب و رسوم جنبه های مختلفی از جمله اعمال معنوی، دستور العمل های غذایی و تعاملات اجتماعی را در بر می کیرد.
وی گواهی سلامت پیش از ازدواج، نطفه سالم، حقوق جنین در داشتن سلامت جسمانی، حقوق جنین در داشتن سلامت روانی، حق سلامت روان و حمابت عاطفی، حق امنیت و حق حیات جنین و حق بنیادین جنین در امر زایمان را مسائل مورد توجه در خانواده عنوان و به تطبیق این مسائل در طب مامایی مدرن و آموزه های علمی امام رضا(ع) پرداخت.
راهبردهای فیزیولوژیک دوران بارداری مبتنی بر تعالیم امام رضا(ع)
صبور پارسا گفت: در کشور جمهوری اسلامی ایران بر مبنای احکام دین اسلام، قوانین را مشخص می نمایند. گواهی سلامت پیش از ازدواج با تاکید بر حقوق و حفظ سلامت کودک و بر مبنای دستورات دین اسلام تدوین شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: بر طبق ماده 23 قانون حمایت خانواده، زوجین مکلف هستند که پیش از انعقاد نکاح گواهی سلامت از اعتیاد و بیماری های مسری و خطرناک را دریافت نمایند به علاوه چنانچه هر یک از زوجنی مبتلا به بیماری های مسری و خطرناک باشند، باید تحت مراقبت و نظارت قرار گیرند.
وی گفت: از جنبه اسلامی روایات بسیاری از ائمه در باب آداب خواستگاری و مشخصات یک همسر خوب و شایسته و داشتن اخلاق نیکو به ما رسیده است که بر اهمیت داشتن سلامت روان زوجین تاکید دارد. امام رضا(ع) در روایتی می فرمایند:«از زن دادن به شراب خوار بپرهیز، که اگر به او زن دهی چنان است که دلال زنا شده باشی.».
صبور پارسا به ویژگی و خصلت های همسر شایسته اشاره و ابراز کرد: امام رضا(ع) می فرمایند:«اگر مردی نزد تو به خواستگاری آمد و دین و اخلاق او را پسندیدی، به وی زن بده و فقر و ناداری اش مانع تو از این کار نشود، خداوند می فرماید:« و اگر جدا شوند خدا هر یک را از گشایش خود بی نیاز کند و فرموده است اگر تهیدست باشند خداوند از فضل و کرم خود آنان را توانگر کند.»
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: اولین اصل در تولد یک نوزاد سالم نطفه سالم است. انعقاد نطفه سالم یکی از موضوعات مهم در حوزه بارداری است که تاکید بر سلامت و کیفیت نطفه در فرآیند باروری دارد.
وی به آموزه های امام رضا(ع) در آستانه فرزندآوری اشاره کرد و گفت: امام رضا(ع) می فرمایند:«بی تردید، هر گاه خداوند تبارک و تعالی خیر بنده ای را بخواهد، او را نمی میراند تا جانشین(فرزند صالح) را به او نشان دهد.»
تاکید آموزه های اسلام برتوجه به مسائل معنوی و روانی کودک
صبور پارسا به حقوق جنبن در داشتن سلامت جسمانی اشاره و ابراز کرد: در کنوانسیون حقوق کودک، تعریف از سلامت کودک بیشتر به پس از تولد مربوط می شود. در حالیکه در دیدگاه اسلام عمیق تر و ابعاد گسترده تاثیرگذار بر سلامت کودک در قبل از تولد و حتی زمان تشکیل نطفه و حتی قبل از ازدواج را هم در بر می گیرد. در آموزه های اسلام همانطور که به مسائل معنوی و روانی کودک تاکید و توجه شده است به مسائل بهداشتی جسم نیز اهمیت داده شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: امام رضا(ع) در خصوص اهمیت سلامت جنین می فرمایند:«کودکان را تمیز و پاکیزه نگه دارید و چرک و چربی را از تن آنها بزدایید. و نیز در روایت دیگر فرمودند:«تمیزی و پاکیزگی از اخلاق پیامبران است».
روحیات و افکار مادر بر جنین تاثیرگذار است
وی به اهمیت حقوق جنین در داشتن سلامت روانی از دیدگاه اسلام اشاره کرد و گفت: مفهوم آرامش در قرآن در کلید واژه هایی مانند، اطمینان و سکینه در سوره های رعد و فتح اشاره شده است. در آموزه های دین اسلام دوران حمل برای طفل سرنوشت ساز است و مادر باید متوجه باشد که تمام روحیات وی بر روی جنین اثر می گذارد.
صبور پارسا افزود: پیامبر اکرم(ص) نیز روایتی با همین مضمون بیان می کنند: «خوشبخت کسی است که در رحم مادرش خوشبخت است و شقی کسی است که در رحم مادرش شقی است.» که اشاره به تاثیر و نقش مادر و تاثیر پذیری جنین از روحیات، افکار و اعمال مادر دارد، بنابراین مادر باید مواظب باشد صفت رذیله نداشته باشد و صفاتی چون حسد، تکبر، خودخواهی مادر به جنین منتقل می شود. همچنین هیجان های شدید، فکر و خیالات بسیار، اندوه و ترشرویی، افکار تیره و تاسف از آبستن شدن، نگرانی از اینکه مولود دختر باشد یا پسر، ترس، غم ، شادی ، خشم و اضطراب همه در جنین موثر است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: دو مورد از حقوق اساسی جنین، حق حیات و حق برخورداری از سلامت از اساسی ترین حقوق بشر است که ریشه در کرامت انسان و جامعه بشری دارد. کرامت جنین در منابع حقوقی و فقهی کشور ما از اهمیت خاصی برخوردار است. چنانچه برخی تکالیف از مادر باردار ماننده روزه داری سلب شده است.
سقط جنین با کرامت انسانی سازگاری ندارد
وی ابراز کرد: از دیگر مصادیق اهمیت حق حیات و کرامت جنین می توان به تاخیر انداختن مجازات های مادر باردار تا پس از زایمان و گاهی پس از اتمام شیردهی اشاره کرد. عدم اجرایی شدن طلاق در زمان بارداری نیز از دیگر مواردی است. در نتیجه بی موالاتی در تامین امنیت مناسب برای جنین و یا اقدام به ختم بارداری(سقط جنین) در واقع ناکامی در رعایت شخصیت و کرامت انسانی است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد گفت: حق برخورداری از تغذیه سالم و حلال. پس از انعقاد نطفه، تغذیه در رشد و نمو و سلامتی جنین بیشترین نقش را ایفا می کند، زیرا تغذیه مادر تاثیر مستقیم و بدون واسطه بر حیات جنین دارد.
وی با اشاره به اینکه یکی از آموزه های اساسی دین درباره تغذیه توجه به لقمه حلال است، افزود: مادر باید از لقمه های ناپاک اجتناب کند زیرا علاوه بر اثر مستقیم بر جسم جنین در خلق و خو و صفات او نیز موثر است. امام حسین(ع) در خلال نصایح و خطبه هایشان خطاب به سپاهیان عمر سعد فرمودند:«از فرمان های من سرپیچی می کنی و کلام مرا گوش نمی دهید زیرا شکم های شما از حرام انباشته شده و قلب های شما مهر خورده است. این عبارات به وضوخ تاثیر لقمه حرام بر زندگی را نشان می دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد گفت: امام رضا(ع) می فرمایند: کسی که به مال حلال اندک، راضی شود مخارجش سبک شود. خانواده اش برخوردار می گردند. خداوند او را به درد و درمان دنیا بینا می کند و او را سالم و بی گناه از دنیا به دارالسلام بهشت بیرون می برد.
تاکید آموزه های اسلام بر تغذیه حلال و تاثیر آن بر جنین
این پژوهشگر و محقق اظهار کرد: توجه به شیردهی در آموزه های دینی در 1400 سال قبل وجود داشته. پیشوایان دینی بر واجب بودن تغذیه نوزاد با آغوز و شیرردهی نوزاد با شیر مادر تاکید می کند و قرآن کریم در ایات متعددی به تغذیه شیر مادر اشاره کرده است.
صبور پارسا گفت: اطلاعات علمی نشان می دهد که تغییر ترکیبات شیر مادر از هنگام تولد تا پایان دوره شیردهی، با نیازهای ویژه غذایی و سیستم ایمنی کودک تناسب دارد، به همین دلیل پیامبر اکرم(ص) می فرماید:«برای کودک هیچ غذایی بهتر از شیرر مادرش نیست.»
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد ابراز کرد: امام رضا(ع) می فرمایند:« کودک در دوران شیرخوارگی، دارای دو حق اساسی است». تغذیه مناسب و تربیت درست بر پایه رهنمودهای پیشوایان اسلام، بهترین غذا برای کودک، شیر مادر است. هیچ چیز برای کودگ جای شیر مادر را نمی گیرد؛ بنابراین کودک حق دارد که در صورت امکان از شیر مادر استفاده کند.
وی گفت: با نهابت تاسف باید اعتراف کنیم، در روزگاری زندگی می کنیم که بشریت گرفتار بمباران اطلاعات غلط است و نتیجه ای آن بی خبری از حق و حقیقت و غفلت است. این غفلت فطرت انسانی و الهی میان او و معارف آسمانی و قرآنی فاصله انداخته است.
صبور پارسا ابراز کرد: بی تردید قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی است که از جانب خدای سبحان نازل گشته هدفی جز هدایت انسان های طالب هدابت ندارد(هدی للمتقین). البته می دانیم که قران نیز کلیات و اصول هدایت بشر به سوی سعادت دنیا و آخرت را تامین کرده است؛ ولی پیامبر خام(ص) رسالت تبیین و تفصیل این کلیات را به دوش می کشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد عنوان کرد: سبک زندگی اسلامی نیز بر مبنای این دستورات و اصول ارائه می شود. سبک زندگی اسلامی در دوران بارداری نقش مهمی در کیفیت زندگی پس از تولد دارد و لذا توانمندی سازی مادران برای آشنایی آنها با آموزه های دین اسلام و تشویق در به کار گیری این اصول در دوران بارداری گامی مهمی در جهت ارتقای کیفیت زندگی پس از تولد می باشد.
وی با اشاره به اینکه بارداری یکی از مهم ترین و پر استرس دوره های زندگی زنان است، افزود: وضعیت جسمانی و روانی زنان در این دوران می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم، سلامت مادر و جنین را در همان دوره و در سال های پس از تولد تحت تاثیر قرار دهد.
صبور پارسا ابراز کرد: بسیاری از آداب و اصول امروزه در دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است اما در این میان جای آموزه های سبک زندگی اسلامی در دوران بارداری خالیست؛ در حالیکه در دین مبین اسلام آیات و روایات بسیاری از معصومین(ع) در این خصوص ذکر شده است. سبک زندگی اسلامی با تاکید بر ارزش های اخلاقی و رعایت اصول دینی، می تواند به مادران در دوران بارداری کمک کند تا با آرامش و اطمینان خاطر این دوره مهم را سپری کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: همچنین رعایت مبانی اسلامی در زمینه تغذیه، استراحت، ورزش و ارتباط با خانواده و جامعه، بهبود سلامت جسمی و روحی مادر را تضمین می کند. آداب و رسوم اسلامی در دوران بارداری ریشه در این باور دارد که سلامتی مادر مستقیما بر رشد و شخصیت کودک تاثیر می گذارد. این آداب و رسوم جنبه های مختلفی از جمله اعمال معنوی، دستور العمل های غذایی و تعاملات اجتماعی را در بر می کیرد.
وی گواهی سلامت پیش از ازدواج، نطفه سالم، حقوق جنین در داشتن سلامت جسمانی، حقوق جنین در داشتن سلامت روانی، حق سلامت روان و حمابت عاطفی، حق امنیت و حق حیات جنین و حق بنیادین جنین در امر زایمان را مسائل مورد توجه در خانواده عنوان و به تطبیق این مسائل در طب مامایی مدرن و آموزه های علمی امام رضا(ع) پرداخت.
راهبردهای فیزیولوژیک دوران بارداری مبتنی بر تعالیم امام رضا(ع)
صبور پارسا گفت: در کشور جمهوری اسلامی ایران بر مبنای احکام دین اسلام، قوانین را مشخص می نمایند. گواهی سلامت پیش از ازدواج با تاکید بر حقوق و حفظ سلامت کودک و بر مبنای دستورات دین اسلام تدوین شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: بر طبق ماده 23 قانون حمایت خانواده، زوجین مکلف هستند که پیش از انعقاد نکاح گواهی سلامت از اعتیاد و بیماری های مسری و خطرناک را دریافت نمایند به علاوه چنانچه هر یک از زوجنی مبتلا به بیماری های مسری و خطرناک باشند، باید تحت مراقبت و نظارت قرار گیرند.
وی گفت: از جنبه اسلامی روایات بسیاری از ائمه در باب آداب خواستگاری و مشخصات یک همسر خوب و شایسته و داشتن اخلاق نیکو به ما رسیده است که بر اهمیت داشتن سلامت روان زوجین تاکید دارد. امام رضا(ع) در روایتی می فرمایند:«از زن دادن به شراب خوار بپرهیز، که اگر به او زن دهی چنان است که دلال زنا شده باشی.».
صبور پارسا به ویژگی و خصلت های همسر شایسته اشاره و ابراز کرد: امام رضا(ع) می فرمایند:«اگر مردی نزد تو به خواستگاری آمد و دین و اخلاق او را پسندیدی، به وی زن بده و فقر و ناداری اش مانع تو از این کار نشود، خداوند می فرماید:« و اگر جدا شوند خدا هر یک را از گشایش خود بی نیاز کند و فرموده است اگر تهیدست باشند خداوند از فضل و کرم خود آنان را توانگر کند.»
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: اولین اصل در تولد یک نوزاد سالم نطفه سالم است. انعقاد نطفه سالم یکی از موضوعات مهم در حوزه بارداری است که تاکید بر سلامت و کیفیت نطفه در فرآیند باروری دارد.
وی به آموزه های امام رضا(ع) در آستانه فرزندآوری اشاره کرد و گفت: امام رضا(ع) می فرمایند:«بی تردید، هر گاه خداوند تبارک و تعالی خیر بنده ای را بخواهد، او را نمی میراند تا جانشین(فرزند صالح) را به او نشان دهد.»
تاکید آموزه های اسلام برتوجه به مسائل معنوی و روانی کودک
صبور پارسا به حقوق جنبن در داشتن سلامت جسمانی اشاره و ابراز کرد: در کنوانسیون حقوق کودک، تعریف از سلامت کودک بیشتر به پس از تولد مربوط می شود. در حالیکه در دیدگاه اسلام عمیق تر و ابعاد گسترده تاثیرگذار بر سلامت کودک در قبل از تولد و حتی زمان تشکیل نطفه و حتی قبل از ازدواج را هم در بر می گیرد. در آموزه های اسلام همانطور که به مسائل معنوی و روانی کودک تاکید و توجه شده است به مسائل بهداشتی جسم نیز اهمیت داده شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: امام رضا(ع) در خصوص اهمیت سلامت جنین می فرمایند:«کودکان را تمیز و پاکیزه نگه دارید و چرک و چربی را از تن آنها بزدایید. و نیز در روایت دیگر فرمودند:«تمیزی و پاکیزگی از اخلاق پیامبران است».
روحیات و افکار مادر بر جنین تاثیرگذار است
وی به اهمیت حقوق جنین در داشتن سلامت روانی از دیدگاه اسلام اشاره کرد و گفت: مفهوم آرامش در قرآن در کلید واژه هایی مانند، اطمینان و سکینه در سوره های رعد و فتح اشاره شده است. در آموزه های دین اسلام دوران حمل برای طفل سرنوشت ساز است و مادر باید متوجه باشد که تمام روحیات وی بر روی جنین اثر می گذارد.
صبور پارسا افزود: پیامبر اکرم(ص) نیز روایتی با همین مضمون بیان می کنند: «خوشبخت کسی است که در رحم مادرش خوشبخت است و شقی کسی است که در رحم مادرش شقی است.» که اشاره به تاثیر و نقش مادر و تاثیر پذیری جنین از روحیات، افکار و اعمال مادر دارد، بنابراین مادر باید مواظب باشد صفت رذیله نداشته باشد و صفاتی چون حسد، تکبر، خودخواهی مادر به جنین منتقل می شود. همچنین هیجان های شدید، فکر و خیالات بسیار، اندوه و ترشرویی، افکار تیره و تاسف از آبستن شدن، نگرانی از اینکه مولود دختر باشد یا پسر، ترس، غم ، شادی ، خشم و اضطراب همه در جنین موثر است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد خاطر نشان کرد: دو مورد از حقوق اساسی جنین، حق حیات و حق برخورداری از سلامت از اساسی ترین حقوق بشر است که ریشه در کرامت انسان و جامعه بشری دارد. کرامت جنین در منابع حقوقی و فقهی کشور ما از اهمیت خاصی برخوردار است. چنانچه برخی تکالیف از مادر باردار ماننده روزه داری سلب شده است.
سقط جنین با کرامت انسانی سازگاری ندارد
وی ابراز کرد: از دیگر مصادیق اهمیت حق حیات و کرامت جنین می توان به تاخیر انداختن مجازات های مادر باردار تا پس از زایمان و گاهی پس از اتمام شیردهی اشاره کرد. عدم اجرایی شدن طلاق در زمان بارداری نیز از دیگر مواردی است. در نتیجه بی موالاتی در تامین امنیت مناسب برای جنین و یا اقدام به ختم بارداری(سقط جنین) در واقع ناکامی در رعایت شخصیت و کرامت انسانی است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد گفت: حق برخورداری از تغذیه سالم و حلال. پس از انعقاد نطفه، تغذیه در رشد و نمو و سلامتی جنین بیشترین نقش را ایفا می کند، زیرا تغذیه مادر تاثیر مستقیم و بدون واسطه بر حیات جنین دارد.
وی با اشاره به اینکه یکی از آموزه های اساسی دین درباره تغذیه توجه به لقمه حلال است، افزود: مادر باید از لقمه های ناپاک اجتناب کند زیرا علاوه بر اثر مستقیم بر جسم جنین در خلق و خو و صفات او نیز موثر است. امام حسین(ع) در خلال نصایح و خطبه هایشان خطاب به سپاهیان عمر سعد فرمودند:«از فرمان های من سرپیچی می کنی و کلام مرا گوش نمی دهید زیرا شکم های شما از حرام انباشته شده و قلب های شما مهر خورده است. این عبارات به وضوخ تاثیر لقمه حرام بر زندگی را نشان می دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد گفت: امام رضا(ع) می فرمایند: کسی که به مال حلال اندک، راضی شود مخارجش سبک شود. خانواده اش برخوردار می گردند. خداوند او را به درد و درمان دنیا بینا می کند و او را سالم و بی گناه از دنیا به دارالسلام بهشت بیرون می برد.
تاکید آموزه های اسلام بر تغذیه حلال و تاثیر آن بر جنین
این پژوهشگر و محقق اظهار کرد: توجه به شیردهی در آموزه های دینی در 1400 سال قبل وجود داشته. پیشوایان دینی بر واجب بودن تغذیه نوزاد با آغوز و شیرردهی نوزاد با شیر مادر تاکید می کند و قرآن کریم در ایات متعددی به تغذیه شیر مادر اشاره کرده است.
صبور پارسا گفت: اطلاعات علمی نشان می دهد که تغییر ترکیبات شیر مادر از هنگام تولد تا پایان دوره شیردهی، با نیازهای ویژه غذایی و سیستم ایمنی کودک تناسب دارد، به همین دلیل پیامبر اکرم(ص) می فرماید:«برای کودک هیچ غذایی بهتر از شیرر مادرش نیست.»
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد ابراز کرد: امام رضا(ع) می فرمایند:« کودک در دوران شیرخوارگی، دارای دو حق اساسی است». تغذیه مناسب و تربیت درست بر پایه رهنمودهای پیشوایان اسلام، بهترین غذا برای کودک، شیر مادر است. هیچ چیز برای کودگ جای شیر مادر را نمی گیرد؛ بنابراین کودک حق دارد که در صورت امکان از شیر مادر استفاده کند.
وی گفت: با نهابت تاسف باید اعتراف کنیم، در روزگاری زندگی می کنیم که بشریت گرفتار بمباران اطلاعات غلط است و نتیجه ای آن بی خبری از حق و حقیقت و غفلت است. این غفلت فطرت انسانی و الهی میان او و معارف آسمانی و قرآنی فاصله انداخته است.
صبور پارسا ابراز کرد: بی تردید قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی است که از جانب خدای سبحان نازل گشته هدفی جز هدایت انسان های طالب هدابت ندارد(هدی للمتقین). البته می دانیم که قران نیز کلیات و اصول هدایت بشر به سوی سعادت دنیا و آخرت را تامین کرده است؛ ولی پیامبر خام(ص) رسالت تبیین و تفصیل این کلیات را به دوش می کشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مشهد عنوان کرد: سبک زندگی اسلامی نیز بر مبنای این دستورات و اصول ارائه می شود. سبک زندگی اسلامی در دوران بارداری نقش مهمی در کیفیت زندگی پس از تولد دارد و لذا توانمندی سازی مادران برای آشنایی آنها با آموزه های دین اسلام و تشویق در به کار گیری این اصول در دوران بارداری گامی مهمی در جهت ارتقای کیفیت زندگی پس از تولد می باشد.
