کبوتران حرم، پویاترین عنصر دیداری زنده غیرانسان در بارگاه رضوی است

به گزارش خبرگزاری رضوی، سید نجم الدین امیر شاه کرمی استادیار انیمیشن و سینما دانشگاه تربیت مدرس در اولین پنل کنگره مکتب هنر رضوی با موضوع " عناصر نمادین دیداری در فضلی قدس رضوی، کبوتران حرم" به ارائه بحث پرداخت. 

 

وی با اشاره به اینکه کبوتران به خوبی آموزش می‌گیرند و بسیار باهوش هستند، افزود: کبوتران و انسان همدم و یار یکدیگر از گذشته تا کنون بودند و تعامل و تداوم تاریخی و طولانی مدت داشتند. 

 

کبوتر سفید؛ نماد صلح در نگاه بشریت 

استادیار انیمیشن و سینما دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه کبوتر سفید در نگاه تمام آحاد بشر نماد صلح است، افزود: کبوتر در آثار هنری‌ به عنوان پرنده ای همراه و همدم انسان است و از نظر دانتو کبوتر در درون همه ماست‌. 

 

وی افزود: در اشعار خاقانی شاعر نامدار قرن ششم، تاکید بر کبوتر و حفظ حرمت آن در حریم حرم شده است و در غزلیات حافظ آمده است؛

مژدگانی بده ای خلوتی نافه گشای

که ز صحرای ختن آهوی مشکین آمد

گریه آبی به رخ سوختگان بازآورد

ناله فریادرس عاشق مسکین آمد

مرغ دل باز هوادار کمان ابروییست

ای کبوتر نگران باش که شاهین آمد

 

شاه کرمی بیان کرد: در معماری کبوترخانه ها را می بینیم که ساخت آن ها دانش ویژه ای دارد. از دوره صفوی این کبوترخانه ها وجود داشته و در کشورهای اروپایی و روسیه و فرانسه نیز از آن استفاده شده است. 

 

وی با اشاره به اینکه کبوتران در جنگ و صلح جایگاه ویژه ای داشتند، افزود: نقش پراهمیت کبوتران در سرنوشت درگیری‌ها را در تاریخ خوانده ایم‌. انسان ها در سپردن انتقال اطلاعات حیاتی خود به این پرنده اعتماد می کردند و پیام های سری خود را با آن ها جا به جا می کردند. 

 

شاه کرمی افزود: به گفته مارگارت استل میگر استاد دانشگاه ویسکانسین کبوترها قهرمانان جنگ هستند و به عنوان سربازانی شناخته می شدند که جان خود را به خطر انداختند؛ ولی هیچ گاه به عنوان قهرمان جنگ از آن ها یاد نشده است. 

 

وی گفت: حضور کبوتران حرم به مثابه پویاترین عنصر دیداری زنده غیرانسان در این بارگاه است و همجواری و ترکیب آن ها در فضای صحن رضوی، حس و هیجانی در زوار ایجاد می کند. 

 

شاه کرمی با خاطر نشان کردن اینکه کبوتر در حافظه جمعی و دینی و معنوی ما زندگی می کند، افزود: به همین علت است وقتی زائر به اماکن متبرکه وارد می‌شود ناخودآگاه فرهنگی منبعث از آموزه های دینی او هوشیار می شود. 

 

کبوتران رضوی به حرمت امام، امان از آسیب هستند 

وی بیان کرد: چون کبوتران در حریم امام رضا هستند؛ از این رو زائران باور دارند باید به گونه ای دیگر به آن ها نگاه شود و در جای امن قرار گیرند و هیچ کس به خود اجازه نمی دهد به آن ها آزار برساند. این باور دینی برای پاس داشتن و حرمت نگه داشتن به خاطر امام رضاست. 

 

شاه کرمی افزود: حضور کبوتران در حریم رضوی خاطره انگیز است و زائران عکس یادگاری می گیرند. تصاویر عکاسخانه های قدیمی از بارگاه رضوی را که نگاه میکنم، پشت سر زائر یک کبوتر دیده می شود؛ اما متاسفانه در حال حاضر خاطره انگیزی به خاطر آسیب هایی رنگ باخته است و حضورشان زیاد نیست.

 

استادیار دانشگاه تربیت مدرس ابراز کرد: بیتوته کبوتران در مجموعه بارگاهی حضرت امام رضا(ع) با قدمت معماری بنای آن هم زمانی دارد و این مهم سبب شده کبوتران حرم، نمادی اصیل از مجموعه بارگاهی آن حضرت به شمار آیند، به طوری که تصور نبودن آن ها جای خالی عنصری پویا را حین دیدار از این فضا تداعی می کند. 

 

وی بیان کرد: زائران حاضر در این مکان، عناصر متحرک و معماری را مرتبط و یکجا با هم می بینند به طوری که هم عناصر زنده و هم معماری متناسب با نقش کارکردی و جاذبه دیداری خود توجه آن ها را جلب می کند‌. 

 

شاه کرمی خاطر نشان کرد: تعامل با کبوتران در زیستگاه های انسانی، دارای زمینه ای اجتماعی و تاریخی است. کبوتران حرم رضوی حس و حال فضا را تحرک و سرزندگی می بخشند و ضمن پرواز گروهی، نشستن و پریدن جمعی با ایجاد پویایی، حضورشان در صحن ها سبب می شود نگاه بینندگان از زمین به آسمان و بالعکس حرکت کند‌ در عین حال این باور وجود دارد که کبوتران متعلق به امام هشتم(ع) هستند؛ بنابراین زائران نذر آزاد سازی و تغذیه آن ها را آیین معنوی و عملی ثواب می دانند‌.