خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛
رسوم مختلف ایرانیان در عید فطر
خبرگزاری رضوی- الهام اسماعیلی؛ عید فطر یکی از دو عید بزرگ اسلامی است که در روز اول ماه شوال آن را جشن می گیرند. مسلمانان پس از یک ماه روزه و عبادت پروردگار، چشم به راه این روز بزرگ هستند و با برپایی آیین های خاص این روز، به اصطلاح ماه رمضان را بدرقه می کنند. در این روز، روزه حرام است و این روز نماز مخصوصی دارد که اکثر مسلمانان نماز عید فطر را به جماعت می خوانند.
در این روز در سراسر بلاد اسلامی از جمله کشور ما از آداب و رسوم متنوع و ریشه داری برخوردار است. آداب مخصوص روز عید فطر در ایران معمولا رسومی قومی و مذهبی هستند و با باورها و خلق و خوی مردمان یک شهر یا استان پیوند خورده اند. بسیاری از این رسوم نیز به مرور زمان و با غلبه زندگی شهرنشینی کم رنگ شده اند و حداقل در پایتخت می دانیم که جز مهیا شدن برای نماز عید، آداب ویژه ای قابل ذکر نیست. اما در برخی شهرها و روستاها هنوز سنت های عید فطر با استقبال مواجه می شوند و گاه جشنی بزرگ در روز عید رقم می زنند.
عید فطر در استان مازندران و گیلان: در استان مازندران و گیلان مردم اعتقاد دارند که شب عید فطر همه اعضای خانواده باید در کنار هم باشند و با هم افطار کنند. افرادی که در شهر زندگی می کنند در روز عید به روستای محل تولد خود می روند و با پوشیدن لباس محلی و بردن غذای خود به طبیعت این روز را جشن می گیرند. یکی دیگر از نشانه های عید فطر در مازندران و گیلان رفتن به زیارت اهل قبور و دادن آش نذری است. همچنین مردم خیر مازنی و گیلک در این روز به ایتام و فقرا نیز کمک می کنند.
عید فطر در استان کردستان: مردم در روز عید فطر در مساجد جمع شده و نذورات خود را پخش می کنند و با تشکیل مجامع مردمی اقدام به فعالیتهای منسجم نیکوکاری و اطعام ایتام و مستضعفان می کنند. همچنین در روزهای نزدیک به عید سعید فطر نیز با تلاش و شوق فراوان زکات فطریه خود و افراد وابسته خانوادگی را در بین فقرا توزیع میکنند. مردم این استان در این روز غذاهای محلی خود را به عنوان نذری در قبرستان ها پخش می کنند. پخت غذاهای سنتی و شیرینیهای محلی به مناسبت نخستین سالگرد فرد متوفی خانواده و توزیع آن در بین افراد مستمند از دیگر آداب و رسوم مردم مسلمان کردستان در روز عید سعید فطر می باشد.
عید فطر در استان کرمان:کرمانیها همانند سایر مسلمانان در روز عید فطر هم نماز عید فطر به جا میآورند و با دادن فطریه به یاری نیازمندان میشتابند. آنها همچنین پس از نماز به دیدار خانوادههایی که به تازگی عزادار شده اند میروند و به آنها تسلیت میگویند. زیارت اهل قبور و دید و بازدید اقوام و آشنایان از دیگر آداب روز عید فطر در کرمان است.
عید فطر در استان آذربایجان شرقی: پیشینه رویت هلال ماه در روستاهای آذربایجان شرقی حکایتهای جالبی دارد. پیش از اینکه رادیو و تلویزیون وارد جامعه ایران شود، روستاییان برای رویت هلال ماه به پشت بام ها می رفتند و ساعت ها منتظر میماندند. بزرگترها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یك كودك معصوم یا یك فرد مومن و نمازخوان نگاه میكردند و اعتقاد داشتند كه نگریستن به صورت آدمهای بینماز و روزهخوار، خوش یمنی درپی نخواهد داشت. نگاه كردن بهآیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یك رسم در بین پیرمردان استان، مرسوم است.
عید فطر در استان یزد : یزدی ها درعید فطر به نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه های تازه فصل و برنامه ریزی برای دید و بازدید در این روزمی پردازند و این کارها از جمله مقدمات حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردم مومن این استان است. از قدیم الایام رسم بر این بوده است كه كسانی كه نذر و نیازی دارند با تهیه شیرینی، آن را در محل برگزاری نماز عید فطر و قبل ازاقامه نماز بین مردم توزیع می كردند. طبخ آش معروف به حضرت ابوالفضل العباس(ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این روز در بین یزدی هاست.
در بین زنان یزدی نیز رسم است كه در روز عید سعید فطر بصورت دسته جمعی به خانه فردی كه جلسات ختم قرآن مجید در طول ماه مبارك رمضان در منزل او برگزار شده است می روند و با دادن هدیه و شیرینی، از او تقدیر می كنند.
عید فطر در استان سیستان و بلوچستان: روز عیدسعیدفطر یکی از روزهای مهم در نواحی مختلف سیستان و بلوچستان به شمار می رود. در این روز مردم لباس نو می پوشند و پس از ۳۰ روز روزه داربودن در محل هایی به نام "عیدگاه” جمع می شوند و نماز عیدفطر برپا می دارند و فطریه می دهند و پس از آن به خانه مراجعت می کنند و سپس به خانه خویشان و اقوام خود می روند و عید را تبریک می گویند. با توجه به زمان بر بودن دوخت البسه سوزن دوزی شده، زنان بلوچی در ماه رمضان به محض فراغت از کار منزل تا عصر به دوخت و دوز و «سوزن دوزی» لباسهای مخصوص عید فطر خود و فرزندانشان مشغول می شوند.چند روز مانده به پایان ماه مبارک رمضان شهرهای بزرگ و مراکز خرید در بلوچستان به طور چشمگیری شلوغ می شوند و مردم شهرهای کوچک و روستاها برای تهیه ملزومات عید، خود را به شهرها می رسانند. در شب پایانی ماه مبارک رمضان زنان بلوچ با تهیه و آماده کردن حنا که معمولاً حنای محلی آن منطقه است، خود را برای مراسم حنا بندان آماده می کنند. در این مراسم که شب قبل از عید فطر برگزار می شود، زنان و دختران با حنا نقش های مختلف و زیبایی را بر روی دست های خود می کشند و کار بستن حنا بر دست زنان توسط فردی که در این زمینه مهارت خاص دارد انجام می شود.
عید فطر در استان خوزستان: برای عربهای خوزستان عید فطر از جمله عیدهای باشکوه معنوی محسوب شده و از عید ملی نوروز مهمتر بوده در این ایام بسیاری از مراکز و میادین این شهرها آذینبندی و چراغانی میشود. "امالوسخ" به معنای روز «چرکین» است. در این روز مردم عرب زبان خوزستان به نظافت خانههای خود میپردازند، اجناس تازه برای منزل میخرند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده میکنند. روز بعد از "امالوسخ" را "امالحلس" مینامند. "امالحلس" نیز که نامی محلی و قدیمی است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی است. در این روز جوانان به ظاهر خود رسیدگی میکنند. مردم که از چند روز قبل خود را برای این روز آماده کردهاند در این روز، پس از اقامهٔ نماز عید فطر، خود را برای آیینهای این روز آماده میکنند. بسیاری از مردم ابتدا به قبرستانها رفته و بر سر مزار بستگان خود حاضر میشوند.سپس افراد یک محله در ابتدا برای تبریک عید به خانهٔ همسایههای عزادار محلهٔ خود میروند و برای آنان دعای سالی خوش و بیمصیبت میکنند. پس از آن نوبت به بزرگان محله میرسد. براساس یک سنت دیرینه، مردم خوزستان عید فطر را در کنار اعضای خانواده و دوستان سپری کرده یا افراد کوچکتر به خانهٔ بزرگترهای خود میروند تا عید را به یکدیگر تبریک بگویند.همچنین در این روز مردم به خانههای همسایگان و آشنایان رفته و در آن روز در هر خانهای سفرهای رنگین پهن میشود.در روز عید فطر درب خانهها باز است و همسایهها با گفتن «یا الله» و «عیدکم مبارک یا اهل البیت» وارد خانهها شده و با گفتن جملاتی نظیر «عیدکم مبارک» و «ایامکم سعیده» و «الله ایعوده علیکم بخیر و عافیة» که ورد زبان کوچک و بزرگ و زن و مرد است به خانهٔ همسایهها میروند.
در میان عشایر خوزستان نیز مردم با «هوسه» و پایکوبی کوچههای محلات را طی میکنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم میآیند. برخی در این مجلس به شعرسرایی میپردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) به گوش میرسد.همچنین در این روز برخی از مردم به پخش شیرینی و شربت در مجالس و محافل و کوچه و بازار میپردازند.
عید فطر در استان هرمزگان: مردم این منطقه بر این باورند که غذای روز عیدفطر برای کسانی که روزه بوده اند یک مزه دیگری دارد که روزه خواران هرگز طعم آن را نخواهند چشید. عید فطر اهمیت ویژه ای برای مردم هرمزگان دارد به گونه ای که تا ۳ روز پس از آن به هم تبریک و شادباش می گویند. در روز عید فطر مردم این دیار برای عرض تبریک به خانه های هم رفته و با صبحانه عید شامل چای ، برنج و گوشت پذیرایی می شوند. خوردن مقداری گوشت یا حلیم روز عید مرسوم است. پیرمردان و پیرزنان هرمزگانی از روز پس از عید فطر تا ۶ روز روزه می گیرند.درجزیره قشم در روز عیدفطر و پس از ادای نماز عید سفره گسترده ای پهن می شود و از نمازگزاران پذیرایی می شود. همچنین در شهرستان رودان بیشتر نانوایی ها دو روز قبل از رسیدن عیدفطر به پخت شیرینی ها و کلوچه های محلی برای پذیرایی عید می پردازند.
در این روز در سراسر بلاد اسلامی از جمله کشور ما از آداب و رسوم متنوع و ریشه داری برخوردار است. آداب مخصوص روز عید فطر در ایران معمولا رسومی قومی و مذهبی هستند و با باورها و خلق و خوی مردمان یک شهر یا استان پیوند خورده اند. بسیاری از این رسوم نیز به مرور زمان و با غلبه زندگی شهرنشینی کم رنگ شده اند و حداقل در پایتخت می دانیم که جز مهیا شدن برای نماز عید، آداب ویژه ای قابل ذکر نیست. اما در برخی شهرها و روستاها هنوز سنت های عید فطر با استقبال مواجه می شوند و گاه جشنی بزرگ در روز عید رقم می زنند.
عید فطر در استان مازندران و گیلان: در استان مازندران و گیلان مردم اعتقاد دارند که شب عید فطر همه اعضای خانواده باید در کنار هم باشند و با هم افطار کنند. افرادی که در شهر زندگی می کنند در روز عید به روستای محل تولد خود می روند و با پوشیدن لباس محلی و بردن غذای خود به طبیعت این روز را جشن می گیرند. یکی دیگر از نشانه های عید فطر در مازندران و گیلان رفتن به زیارت اهل قبور و دادن آش نذری است. همچنین مردم خیر مازنی و گیلک در این روز به ایتام و فقرا نیز کمک می کنند.
عید فطر در استان کردستان: مردم در روز عید فطر در مساجد جمع شده و نذورات خود را پخش می کنند و با تشکیل مجامع مردمی اقدام به فعالیتهای منسجم نیکوکاری و اطعام ایتام و مستضعفان می کنند. همچنین در روزهای نزدیک به عید سعید فطر نیز با تلاش و شوق فراوان زکات فطریه خود و افراد وابسته خانوادگی را در بین فقرا توزیع میکنند. مردم این استان در این روز غذاهای محلی خود را به عنوان نذری در قبرستان ها پخش می کنند. پخت غذاهای سنتی و شیرینیهای محلی به مناسبت نخستین سالگرد فرد متوفی خانواده و توزیع آن در بین افراد مستمند از دیگر آداب و رسوم مردم مسلمان کردستان در روز عید سعید فطر می باشد.
عید فطر در استان کرمان:کرمانیها همانند سایر مسلمانان در روز عید فطر هم نماز عید فطر به جا میآورند و با دادن فطریه به یاری نیازمندان میشتابند. آنها همچنین پس از نماز به دیدار خانوادههایی که به تازگی عزادار شده اند میروند و به آنها تسلیت میگویند. زیارت اهل قبور و دید و بازدید اقوام و آشنایان از دیگر آداب روز عید فطر در کرمان است.
عید فطر در استان آذربایجان شرقی: پیشینه رویت هلال ماه در روستاهای آذربایجان شرقی حکایتهای جالبی دارد. پیش از اینکه رادیو و تلویزیون وارد جامعه ایران شود، روستاییان برای رویت هلال ماه به پشت بام ها می رفتند و ساعت ها منتظر میماندند. بزرگترها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یك كودك معصوم یا یك فرد مومن و نمازخوان نگاه میكردند و اعتقاد داشتند كه نگریستن به صورت آدمهای بینماز و روزهخوار، خوش یمنی درپی نخواهد داشت. نگاه كردن بهآیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یك رسم در بین پیرمردان استان، مرسوم است.
عید فطر در استان یزد : یزدی ها درعید فطر به نظافت منازل، خرید لباس نو، تهیه شیرینی و میوه های تازه فصل و برنامه ریزی برای دید و بازدید در این روزمی پردازند و این کارها از جمله مقدمات حلول عید سعید فطر و بزرگداشت آن در بین مردم مومن این استان است. از قدیم الایام رسم بر این بوده است كه كسانی كه نذر و نیازی دارند با تهیه شیرینی، آن را در محل برگزاری نماز عید فطر و قبل ازاقامه نماز بین مردم توزیع می كردند. طبخ آش معروف به حضرت ابوالفضل العباس(ع) و توزیع آن در صبحگاه عید بین مردم از دیگر آداب و رسوم قدیمی این روز در بین یزدی هاست.
در بین زنان یزدی نیز رسم است كه در روز عید سعید فطر بصورت دسته جمعی به خانه فردی كه جلسات ختم قرآن مجید در طول ماه مبارك رمضان در منزل او برگزار شده است می روند و با دادن هدیه و شیرینی، از او تقدیر می كنند.
عید فطر در استان سیستان و بلوچستان: روز عیدسعیدفطر یکی از روزهای مهم در نواحی مختلف سیستان و بلوچستان به شمار می رود. در این روز مردم لباس نو می پوشند و پس از ۳۰ روز روزه داربودن در محل هایی به نام "عیدگاه” جمع می شوند و نماز عیدفطر برپا می دارند و فطریه می دهند و پس از آن به خانه مراجعت می کنند و سپس به خانه خویشان و اقوام خود می روند و عید را تبریک می گویند. با توجه به زمان بر بودن دوخت البسه سوزن دوزی شده، زنان بلوچی در ماه رمضان به محض فراغت از کار منزل تا عصر به دوخت و دوز و «سوزن دوزی» لباسهای مخصوص عید فطر خود و فرزندانشان مشغول می شوند.چند روز مانده به پایان ماه مبارک رمضان شهرهای بزرگ و مراکز خرید در بلوچستان به طور چشمگیری شلوغ می شوند و مردم شهرهای کوچک و روستاها برای تهیه ملزومات عید، خود را به شهرها می رسانند. در شب پایانی ماه مبارک رمضان زنان بلوچ با تهیه و آماده کردن حنا که معمولاً حنای محلی آن منطقه است، خود را برای مراسم حنا بندان آماده می کنند. در این مراسم که شب قبل از عید فطر برگزار می شود، زنان و دختران با حنا نقش های مختلف و زیبایی را بر روی دست های خود می کشند و کار بستن حنا بر دست زنان توسط فردی که در این زمینه مهارت خاص دارد انجام می شود.
عید فطر در استان خوزستان: برای عربهای خوزستان عید فطر از جمله عیدهای باشکوه معنوی محسوب شده و از عید ملی نوروز مهمتر بوده در این ایام بسیاری از مراکز و میادین این شهرها آذینبندی و چراغانی میشود. "امالوسخ" به معنای روز «چرکین» است. در این روز مردم عرب زبان خوزستان به نظافت خانههای خود میپردازند، اجناس تازه برای منزل میخرند و خانه را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده میکنند. روز بعد از "امالوسخ" را "امالحلس" مینامند. "امالحلس" نیز که نامی محلی و قدیمی است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی است. در این روز جوانان به ظاهر خود رسیدگی میکنند. مردم که از چند روز قبل خود را برای این روز آماده کردهاند در این روز، پس از اقامهٔ نماز عید فطر، خود را برای آیینهای این روز آماده میکنند. بسیاری از مردم ابتدا به قبرستانها رفته و بر سر مزار بستگان خود حاضر میشوند.سپس افراد یک محله در ابتدا برای تبریک عید به خانهٔ همسایههای عزادار محلهٔ خود میروند و برای آنان دعای سالی خوش و بیمصیبت میکنند. پس از آن نوبت به بزرگان محله میرسد. براساس یک سنت دیرینه، مردم خوزستان عید فطر را در کنار اعضای خانواده و دوستان سپری کرده یا افراد کوچکتر به خانهٔ بزرگترهای خود میروند تا عید را به یکدیگر تبریک بگویند.همچنین در این روز مردم به خانههای همسایگان و آشنایان رفته و در آن روز در هر خانهای سفرهای رنگین پهن میشود.در روز عید فطر درب خانهها باز است و همسایهها با گفتن «یا الله» و «عیدکم مبارک یا اهل البیت» وارد خانهها شده و با گفتن جملاتی نظیر «عیدکم مبارک» و «ایامکم سعیده» و «الله ایعوده علیکم بخیر و عافیة» که ورد زبان کوچک و بزرگ و زن و مرد است به خانهٔ همسایهها میروند.
در میان عشایر خوزستان نیز مردم با «هوسه» و پایکوبی کوچههای محلات را طی میکنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم میآیند. برخی در این مجلس به شعرسرایی میپردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) به گوش میرسد.همچنین در این روز برخی از مردم به پخش شیرینی و شربت در مجالس و محافل و کوچه و بازار میپردازند.
عید فطر در استان هرمزگان: مردم این منطقه بر این باورند که غذای روز عیدفطر برای کسانی که روزه بوده اند یک مزه دیگری دارد که روزه خواران هرگز طعم آن را نخواهند چشید. عید فطر اهمیت ویژه ای برای مردم هرمزگان دارد به گونه ای که تا ۳ روز پس از آن به هم تبریک و شادباش می گویند. در روز عید فطر مردم این دیار برای عرض تبریک به خانه های هم رفته و با صبحانه عید شامل چای ، برنج و گوشت پذیرایی می شوند. خوردن مقداری گوشت یا حلیم روز عید مرسوم است. پیرمردان و پیرزنان هرمزگانی از روز پس از عید فطر تا ۶ روز روزه می گیرند.درجزیره قشم در روز عیدفطر و پس از ادای نماز عید سفره گسترده ای پهن می شود و از نمازگزاران پذیرایی می شود. همچنین در شهرستان رودان بیشتر نانوایی ها دو روز قبل از رسیدن عیدفطر به پخت شیرینی ها و کلوچه های محلی برای پذیرایی عید می پردازند.