آفتابِ پشت ابر

آفتاب ِپشت ابر هم زمین را نور می بخشد و چشم ها را به راه روشن می کند. خورشید پشت ابر هم  گیاهان را روزی مقرر می بخشد. خورشید پشت ابر هم ماموریت ذاتی خود را دنبال می کند و از همه مهمتر؛ خورشید پشت ابر هم این امید را می دهد که روشنی در پیش است و گرمایی که می تواند از اوج زمستان، بهار را برآورد و بر صدر بنشاند. ماجرای سومین ابن الرضا از نسل عالم آل محمد نیز به مثل، مانند همان خورشید ِ پشت ابر است که اگر چه در حصرِ عسکرِ خلیفهِ غاصب بودند اما ماموریت امامت و هدایت مردم را در اعلا درجه به انجام  می رساندند. ایشان با ترویج شبکه وکالت و توسعه آن به شکل نظام یافته با پایگاه های مردمی و شیعیان ارتباط برقرار کردند. این ارتباط از مهندسیی برخوردار بود که دست امام را در هدایت خلق باز می گذاشت. علاوه بر این، با گسترش کشور اسلامی ، دوری مسافت بین مناطق شیعه نشین و مراکز استقرار امامان شیعه، ضرورت تأسیس چنین تشکیلاتی را دو چندان کرد. این گسترش در حقیقت ثمره تلاش های معصومان (علیهم السلام) بود که منجر به ازدیاد شیعیان در مناطقی چون مدینه و عراق و ایران و یمن و مصر و سایر مناطق شد. جو خفقان و دشواری ارتباط مستقیم امامان با شیعیان نیز اقتضا می کرد که این طرح، جدی گرفته شود. مثلا، یکی از یاران امام (علیه السلام) در این باره می گوید: ما گروهی بودیم که وارد سامراء شدیم و منتظر روزی بودیم که امام از منزل خارج شود تا بتوانیم او را در کوچه ببینیم، در این هنگام نامه ای به این مضمون از طرف امام به ما رسید که هیچ یک از شما بر من سلام نکنید، هیچ کس از شما به سوی من اشاره نکند، زیرا برای شما خطر جانی دارد. همچنین، از دیگر عوامل روی آوری ائمه معصومان (علیهم السلام) به سازمان وکالت، ایجاد زمینه های مناسب برای آمادگی شیعه در مواجهه با شرایط عصر غیبت بود؛ چه آن که در صورت فقدان آمادگی و ایجاد زمینه های لازم، غیبت ناگهانی امام معصوم (علیه السلام) برای شیعیان که دو قرن و نیم از نعمت حضور امامان بهره مند بودند، می توانست واقعه ای غیر منتظره و مشکل آفرین باشد؛ چنین حادثه ای در طول تاریخ بشریت کم نظیر و عجیب بود؛ از این رو امامان شیعه (علیهم السلام) با ایجاد شرایط مشابه، شیعه را به تدریج با شرایط عصر غیبت آشنا می ساختند.
در این عصر، سر رشته امور و رهبری سازمان وکالت در دست امام حسن عسکری (علیه السلام) قرار داشت و عثمان بن سعید عَمْری به عنوان دستیار اصلی امام در امور مربوط به سازمان انجام وظیفه می کرد و رابط اصلی نمایندگان و شیعیان نواحی مختلف با امام (علیه السلام) بود. وی همچنان در قالب شغل روغن فروشی وظیفه ارتباطی خود با امام (علیه السلام) و شیعیان را انجام می داد و امام نیز دستور العمل ها و پاسخِ نامه ها را در شکلی کاملاً پنهان از چشم مأموران حکومت عباسی به عثمان بن سعید می رساند. از این رو برای آماده سازی و عادت دادن شیعیان به شرایط عصر غیبت و مراجعه به وکلاء به جای ملاقات با امام، یکی از شیوه هایی که بود که  توسط امام عسکری (علیه السلام) اعمال می شد.
با توجه به زمینه ها و عواملی که مورد اشاره قرار گرفت، روشن شد که با راه اندازی این تشکیلات مخفی علاوه بر آن که وسیله ای مطمئن برای برقراری ارتباط شیعیان و امامان (علیهم السلام) در دورترین نقاط فراهم آمده بود، این سازمان تبدیل به ملجأ و مرجعی برای رفع حیرت و پاسخ به مشکلات در عصر حبس، شهادت و غیبت امامان شیعه (علیهم السلام) شد و از همه بالاتر موجب پی ریزی شالوده رهبری شیعه در قریب به 70 سال عصر غیبت صغری و بعد از آن رهبری فقهای شیعه به عنوان نائبان و وکلای عام امام (علیه السلام) در دوران غیبت کبری شد...باری، شبکه وکالت، سازمانی بود که شیعه را به امام وصل می کرد و این شبکه را امروزه نیز از طریق نواب عام امام زمان و کلام انسان ساز به میراث مانده از ائمه(ع) دید و پی این دیده، به حقیقت، راه یافت. چنانکه در کلامی راه گشا، دروازه های زندگی بهتر را به روی خویش گشوده می بینیم آنجا که از کلام امام عسکری(ع) می خوانیم؛ شما را به تقواي الهي و پارسايي در دينتان و تلاش براي خدا و راستگويي و امانتداري درباره كسي كه شما را امين دانسته ـ نيكوكار باشد يا بدكار ـ و طول سجود و حُسنِ همسايگي سفارش ميكنم. محمّد(صلي الله عليه وآله وسلم)براي همين آمده است. در ميان جماعت هاي آنان نماز بخوانيد و بر سر جنازه آنها حاضر شويد و مريضانشان را عيادت كنيد. و حقوقشان را ادا نماييد، زيرا هر يك از شما چون در دينش پارسا و در سخنش راستگو و امانتدار و خوش اخلاق با مردم باشد، گفته مي شود: اين يك شيعه است، و اين كارهاست كه مرا خوشحال مي سازد. تقواي الهي داشته باشيد، مايه زينت باشيد نه زشتي، تمام دوستي خود را به سوي ما بكشانيد و همه زشتي را از ما بگردانيد، زيرا هر خوبي كه درباره ما گفته شود ما اهل آنيم و هر بدي درباره ما گفته شود ما از آن به دوريم. در كتاب خدا براي ما حقّي و قرابتي از پيامبر خداست و خداوند ما را پاك شمرده، احدي جز ما مدّعي اين مقام نيست، مگر آن كه دروغ مي گويد. زياد به ياد خدا باشيد و زياد ياد مرگ كنيد و زياد قرآن را تلاوت کنید و زياد بر پيغمبر(صلي الله عليه وآله وسلم) سلام و تحيّت بفرستيد. زيرا صلوات بر پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله وسلم) ده حسنه دارد. آنچه را به شما گفتم حفظ كنيد و شما را به خدا مي سپارم، و سلام بر شما. (1) فکر می کنم امروز ما اگر به درس آموزی در کلام امام برخیزیم و در تحلیل و تفسیر نواب عام حجت خدا، بایستگی های زندگی را بیابیم خواهیم توانست خود را در معرض انوار خورشید پشت ابر قرار دهیم. خورشیدی که می تابد و نور می دهد و گرما تا ما را از وضع موجود به وضع مطلوب رساند که زندگی مطلوب ، ذیل همان حیات طیبه تعریف می شود که حق همه ماست و باید با ایمان و عمل آن را به دست آوریم.
 

1. 1- بحارالانوار-جلد75-صحفه372باب29