خبرگزاری رضوی به مناسبت روز ملی فناوری هسته ای ایران گزارش می دهد؛
انرژی هسته ای؛ حق مسلم تضییع شده
خبرگزاری رضوی- زهرا رفعتی؛ در تقویم امروز روز ملی فناوری هسته ای ثبت شده است. هرچه به جمعیت کره زمین افزوده می شود اهمیت انرژی های تجدید پذیر و هسته ای بیشتر می شود.
انرژی هسته ای تاثیر مستقیمی بر رفاه، اقتصاد و حتی امنیت دارد. در واقع انرژی هسته‌ای از جمله مطمئن‌ترین و پاک‌ترین انرژی‌هایی است که می‌تواند کمبود و حتی خلاء انرژی‌های فسیلی را جبران کند. جمهوری اسلامی ایران نیز با درک ضرورت استفاده از این انرژی مدرن، در جهت دستیابی به آن برای تولید برق کوششی بی‌وقفه و خستگی ناپذیر را آغاز کرده است. کشورهای غربی از جمله آمریکا زمانی که مطمئن شدند ایران از نظر انرژی هسته ای به قدرت رسیده کشورمان را از این منظر تحریم کردند و از اینکه دانشمندان ایرانی به توفیقات بی نظیری دست یافتند ترسیده اند و تنها راه را تحریم انرژی هسته ای و اتمی دانستند.
به زبان ساده، انرژی هسته‌ای، انرژی گرمایی آزاد شده حاصل از شکافت اتم اورانیوم است که از آن برای تولید بخار آب و گرداندن توربین‌های تولید برق استفاده می‌شود؛ به این صورت که، اورانیوم معدنی بایستی طی یک فرآیند در تأسیسات فرآوری به گاز هگزافلوراید تبدیل شود و سپس با تزریق به شبکه‌ای از سانتریفیوژ‌ها غنی شده و سپس قابل استفاده گردد؛ همان فرآیندی که موانع بسیاری در راه آن نهادند اما بی اثر ماند.
اهمیت انرژی هسته ای در کلام رهبر معظم انقلاب
برای اولین بار سازمان انرژی اتمی ایران در سال 1352 تشکیل شد و مذاکرات با کشورهای اروپایی و آمریکا را برای تجهیز و تقویت قدرت هسته ای خود آغاز کرد که قراردادهای بلندمدتی را با آمریکا، آلمان و فرانسه در سال های 1353 تا 1356 انعقاد کرد.
طبق برنامه ریزی هایی که صورت گرفته بود، ایران می توانست تا پیش از سال 1370 شبکه ای از 23 رآکتور هسته ای دست یابد که حکومت شاه تا پیش از سقوط در سال ۱۳۵۷ شش راکتور هسته‌ای را تحت قرارداد داشت و در حال تلاش بود تا ۱۲ مجتمع قدرت هسته‌ای از آلمان، فرانسه، آمریکا خریداری کند. ساخت دو مجتمع قدرت هسته‌ای توسط آلمان با قدرت ۱۳۰۰ مگاوات در بوشهر به میزان ۶۰ تا ۷۵ درصد تکمیل شده بود و اقداماتی برای آماده‌سازی جایگاه دو مجتمع قدرت هسته‌ای ۹۳۵ مگاواتی توسط فرانسه در منطقه «دارخوین» آغاز شده بود. همزمان با این اقدامات، پیش‌بینی‌هایی برای اعزام دانشجو به کشورهای صاحب دانش هسته‌ای مثل فرانسه، آلمان، انگلیس، آمریکا و هند هم شده بود اما با وقوع انقلاب اسلامی و تحریم های مختلفی که علیه ایران صورت گرفت، فعالیت های هسته ای نیز رها شد تا در دهه 80 مجدد به صورت جدی این فعالیت ها از سر گرفته شد.
رهبر انقلاب اسلامی بر انرژی هسته ای تاکید فراوانی دارند از این رو ۲۰ فروردین سال ۸۵ با تصویب شوراى عالى انقلاب فرهنگى به پاس قدردانی از تلاش‌های دانشمندان و متخصصان ایرانی این روز به نام روز ملی فناوری هسته ای ثبت شد.
رهبر معظم انقلاب در سخنانی در این خصوص گفته اند: عده‌ای از روشنفکران می‌گویند که انرژی هسته‌ای برای چه است؟ مثل قاجارها که می‌گفتند به نفت این ماده سیاه بد‌بو؛ عفن را برای چه می‌خواهیم بدهید به انگلیس‌ها برود.
فعالیت بیش از ۴۳۰ نیرگاه هسته ای
هم اکنون بیش از ۴۳۰ نیروگاه هسته‌ای در جهان فعال می‌باشند و انرژی برخی کشورها مانند فرانسه عمدتا از برق هسته‌ای تأمین می‌شود. مقدار انرژی مصرفی در ایالات متحده ، که یک کشور صنعتی پیشرفته است، بین سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۰ با ضریبی حدود ۴۰ افزایش یافته است.
این بدان معنی است که در طول این ۵۰ سال ، مقدار مصرف انرژی تقریبا هر ۱۰ سال دو برابر شده است. با آنکه هنوز زغال سنگ و نفت وجود دارد. آشکار شده است که حتی با کوششهای بیشتر برای استفاده محتاطانه و صرفه جویانه از انرژی ، باز هم منابع انرژی جدیدی لازم است، انرژی حاصل از شکافت هسته (و در دراز مدت ، از همجوشی) می‌تواند این نیاز را مرتفع سازد.
جالب است بدانید اولین انرژی کنترل شده ناشی از شکافت هسته در دسامبر ۱۹۴۲ به دست آمد. با ساخت و راه اندازی یک پیل (دستگاهی که نیروی حاصل از فعل و انفعال شیمیایی را به صورت الکتریسیته جاری در می آورد) از آجرهای گرافیتی، اورانیوم و سوخت اکسید اورانیوم با موفقیت به نتیجه رسید. این پیل هسته‌ای، در زیر میدان فوتبال دانشگاه شیکاگو ساخته شد و اولین راکتور هسته‌ای فعال بود.
دستاوردهای انرژی هسته ای ایران
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس جمهور در گزارشی بخشی از دستاوردهای انرژی هسته ای ایران را نام برده است.
گسترشِ بیش از پیش تولیدات و خدماتِ مربوط به بخش پزشکی هسته‌ای و تأمین نیازهای دارویی مراکز درمانی و بهداشتی کشور در حجم گسترده و فراگیر و با سرعتی قابل قبول در حال انجام می‌باشد. بدیهی است در شرایط خطیرِ کنونی که ایران اسلامی تحت تأثیرِ تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی قرار گرفته است، تأمین نیازهای جامعه پزشکی کشور به عنوان وظیفه‌ای ملّی و اخلاقی تلقّی شده و برای ما از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. همچنین پیشبردِ اهدافِ کلانِ تعیین شده در بخش چرخه سوخت هسته‌ای - از جمله گسترشِ فعالیت‌های مربوط به اکتشاف و استخراجِ مواد اولیه صنعت هسته ای، شتاب بخشیدن به فعالیت‌های بخش تحقیق و توسعه و غنی سازی اورانیوم - و نیز پیشرفتِ برنامه احداث واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه اتمی بوشهر و توسعه فنّاوری‌های نوین هسته‌ای با جدیّت و همّتِ مضاعف دنبال می‌شود. افزون بر این ، شایان ذکر است که نوسازی و تکمیل راکتور آب سنگین خنداب(اراک) براساس مفاد مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در حال انجام می باشد.
همچنین به چند دستاورد دیگر دانشمندان ایرانی در حوزه هسته ای می توان اشاره کرد که از این قرار است:
- تولید رادیو داروی تکنسیوم ۹۹ و ید ۱۳۱: رادیو ایزوتوپ ها که در فرایند کار راکتورهای هسته ای با اورانیوم تولید می شوند، چنان بهره ای به علم پزشکی رسانده‌اند که امروزه پزشکی هسته‌ای یک شاخه بزرگ از علم پزشکی شده است. یکی از مهم‌ترین رادیو داروهایی که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و تا ۸۵ درصد بیماری های سرطانی، پوکی استخوان و امراض قلبی به‌وسیله آن شناخته می شود، رادیو داروی ارزشمند تکنسیوم ۹۹ است. در حال حاضر روزانه ۴۰ تا ۵۰ هزار بیمار در دنیا از آن استفاده می نمایند. در ایران نیز هفته ای ده هزار نفر به مراکز پزشکی هسته ای برای استفاده از آن مراجعه می نمایند. این دارو چند ماهی است در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران به تولید انبوه رسیده و از خروج میلیون ها دلار ارز کشور جلوگیری کرده است.
- استفاده از فناوری هسته ای در کشاورزی و صنعت: از فرآورده های صنعت هسته ای در مباحث کشاورزی به‌ویژه آفت زدایی و ضد عفونی و نگهداری مواد غذایی و انوع بذر بسیار استفاده می شود. از طریق پرتو دهی مواد غذایی ، کیفیت نگهداری و کمیت تولیدی آنها را افزایش میدهند و در صنایع دیگر نیز با استفاده از رادیو ایزوتوپ ها بسیاری از امور مربوط به صنایع مثل شناسایی و ترمیم سوراخ های لوله های انتقال نفت و گاز استفاده می شود.
- راه اندازی و افتتاح دومین کارخانه تولید کیک زرد در کشور تا پایان سال به بهره برداری می رسد. به گفته معاون سوخت سازمان انرژی اتمی ظرفیت تولید اکسید اورانیوم در این کارخانه ۷۰ تن در سال خواهد بود که با راه اندازی این کارخانه نیاز کشور به این محصول بر طرف می‌شود.
- تاکنون به همت دانشمندان و مهندسان سازمان انرژی اتمی نزدیک به یک سوم خاک جمهوری اسلامی ایران از طریق پرتوهای رادیو اکتیو جهت کشف معادن اورانیوم مورد شناسایی قرار گرفته است. طبق اعلام مسئولان به زودی با بررسی بقیه خاک کشور، نقشه ای جامع از معادن اورانیوم کشور شناسایی و طراحی خواهد شد.
انرژی هسته ای تاثیر مستقیمی بر رفاه، اقتصاد و حتی امنیت دارد. در واقع انرژی هسته‌ای از جمله مطمئن‌ترین و پاک‌ترین انرژی‌هایی است که می‌تواند کمبود و حتی خلاء انرژی‌های فسیلی را جبران کند. جمهوری اسلامی ایران نیز با درک ضرورت استفاده از این انرژی مدرن، در جهت دستیابی به آن برای تولید برق کوششی بی‌وقفه و خستگی ناپذیر را آغاز کرده است. کشورهای غربی از جمله آمریکا زمانی که مطمئن شدند ایران از نظر انرژی هسته ای به قدرت رسیده کشورمان را از این منظر تحریم کردند و از اینکه دانشمندان ایرانی به توفیقات بی نظیری دست یافتند ترسیده اند و تنها راه را تحریم انرژی هسته ای و اتمی دانستند.
به زبان ساده، انرژی هسته‌ای، انرژی گرمایی آزاد شده حاصل از شکافت اتم اورانیوم است که از آن برای تولید بخار آب و گرداندن توربین‌های تولید برق استفاده می‌شود؛ به این صورت که، اورانیوم معدنی بایستی طی یک فرآیند در تأسیسات فرآوری به گاز هگزافلوراید تبدیل شود و سپس با تزریق به شبکه‌ای از سانتریفیوژ‌ها غنی شده و سپس قابل استفاده گردد؛ همان فرآیندی که موانع بسیاری در راه آن نهادند اما بی اثر ماند.
اهمیت انرژی هسته ای در کلام رهبر معظم انقلاب
برای اولین بار سازمان انرژی اتمی ایران در سال 1352 تشکیل شد و مذاکرات با کشورهای اروپایی و آمریکا را برای تجهیز و تقویت قدرت هسته ای خود آغاز کرد که قراردادهای بلندمدتی را با آمریکا، آلمان و فرانسه در سال های 1353 تا 1356 انعقاد کرد.
طبق برنامه ریزی هایی که صورت گرفته بود، ایران می توانست تا پیش از سال 1370 شبکه ای از 23 رآکتور هسته ای دست یابد که حکومت شاه تا پیش از سقوط در سال ۱۳۵۷ شش راکتور هسته‌ای را تحت قرارداد داشت و در حال تلاش بود تا ۱۲ مجتمع قدرت هسته‌ای از آلمان، فرانسه، آمریکا خریداری کند. ساخت دو مجتمع قدرت هسته‌ای توسط آلمان با قدرت ۱۳۰۰ مگاوات در بوشهر به میزان ۶۰ تا ۷۵ درصد تکمیل شده بود و اقداماتی برای آماده‌سازی جایگاه دو مجتمع قدرت هسته‌ای ۹۳۵ مگاواتی توسط فرانسه در منطقه «دارخوین» آغاز شده بود. همزمان با این اقدامات، پیش‌بینی‌هایی برای اعزام دانشجو به کشورهای صاحب دانش هسته‌ای مثل فرانسه، آلمان، انگلیس، آمریکا و هند هم شده بود اما با وقوع انقلاب اسلامی و تحریم های مختلفی که علیه ایران صورت گرفت، فعالیت های هسته ای نیز رها شد تا
رهبر انقلاب اسلامی بر انرژی هسته ای تاکید فراوانی دارند از این رو ۲۰ فروردین سال ۸۵ با تصویب شوراى عالى انقلاب فرهنگى به پاس قدردانی از تلاش‌های دانشمندان و متخصصان ایرانی این روز به نام روز ملی فناوری هسته ای ثبت شد.
رهبر معظم انقلاب در سخنانی در این خصوص گفته اند: عده‌ای از روشنفکران می‌گویند که انرژی هسته‌ای برای چه است؟ مثل قاجارها که می‌گفتند به نفت این ماده سیاه بد‌بو؛ عفن را برای چه می‌خواهیم بدهید به انگلیس‌ها برود.
فعالیت بیش از ۴۳۰ نیرگاه هسته ای
هم اکنون بیش از ۴۳۰ نیروگاه هسته‌ای در جهان فعال می‌باشند و انرژی برخی کشورها مانند فرانسه عمدتا از برق هسته‌ای تأمین می‌شود. مقدار انرژی مصرفی در ایالات متحده ، که یک کشور صنعتی پیشرفته است، بین سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۰ با ضریبی حدود ۴۰ افزایش یافته است.
این بدان معنی است که در طول این ۵۰ سال ، مقدار مصرف انرژی تقریبا هر ۱۰ سال دو برابر شده است. با آنکه هنوز زغال سنگ و نفت وجود دارد. آشکار شده است که حتی با کوششهای بیشتر برای استفاده محتاطانه و صرفه جویانه از انرژی ، باز هم منابع انرژی جدیدی لازم است، انرژی حاصل از شکافت هسته (و در دراز مدت ، از همجوشی) می‌تواند این نیاز را مرتفع سازد.
جالب است بدانید اولین انرژی کنترل شده ناشی از شکافت هسته در دسامبر ۱۹۴۲ به دست آمد. با ساخت و راه اندازی یک پیل (دستگاهی که نیروی حاصل از فعل و انفعال شیمیایی را به صورت الکتریسیته جاری در می آورد) از آجرهای گرافیتی، اورانیوم و سوخت اکسید اورانیوم با موفقیت به نتیجه رسید. این پیل هسته‌ای، در زیر میدان فوتبال دانشگاه شیکاگو ساخته شد و اولین راکتور هسته‌ای فعال بود.
دستاوردهای انرژی هسته ای ایران
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس جمهور در گزارشی بخشی از دستاوردهای انرژی هسته ای ایران را نام برده است.
گسترشِ بیش از پیش تولیدات و خدماتِ مربوط به بخش پزشکی هسته‌ای و تأمین نیازهای دارویی مراکز درمانی و بهداشتی کشور در حجم گسترده و فراگیر و با سرعتی قابل قبول در حال انجام می‌باشد. بدیهی است در شرایط خطیرِ کنونی که ایران اسلامی تحت تأثیرِ تحریم‌های ظالمانه استکبار جهانی قرار گرفته است، تأمین نیازهای جامعه پزشکی کشور به عنوان وظیفه‌ای ملّی و اخلاقی تلقّی شده و برای ما از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. همچنین پیشبردِ اهدافِ کلانِ تعیین شده در بخش چرخه سوخت هسته‌ای - از جمله گسترشِ فعالیت‌های مربوط به
همچنین به چند دستاورد دیگر دانشمندان ایرانی در حوزه هسته ای می توان اشاره کرد که از این قرار است:
- تولید رادیو داروی تکنسیوم ۹۹ و ید ۱۳۱: رادیو ایزوتوپ ها که در فرایند کار راکتورهای هسته ای با اورانیوم تولید می شوند، چنان بهره ای به علم پزشکی رسانده‌اند که امروزه پزشکی هسته‌ای یک شاخه بزرگ از علم پزشکی شده است. یکی از مهم‌ترین رادیو داروهایی که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و تا ۸۵ درصد بیماری های سرطانی، پوکی استخوان و امراض قلبی به‌وسیله آن شناخته می شود، رادیو داروی ارزشمند تکنسیوم ۹۹ است. در حال حاضر روزانه ۴۰ تا ۵۰ هزار بیمار در دنیا از آن استفاده می نمایند. در ایران نیز هفته ای ده هزار نفر به مراکز پزشکی هسته ای برای استفاده از آن مراجعه می نمایند. این دارو چند ماهی است در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران به تولید انبوه رسیده و از خروج میلیون ها دلار ارز کشور جلوگیری کرده است.
- استفاده از فناوری هسته ای در کشاورزی و صنعت: از فرآورده های صنعت هسته ای در مباحث کشاورزی به‌ویژه آفت زدایی و ضد عفونی و نگهداری مواد غذایی و انوع بذر بسیار استفاده می شود. از طریق پرتو دهی مواد غذایی ، کیفیت نگهداری و کمیت تولیدی آنها را افزایش میدهند و در صنایع دیگر نیز با استفاده از رادیو ایزوتوپ ها بسیاری از امور مربوط به صنایع مثل شناسایی و ترمیم سوراخ های لوله های انتقال نفت و گاز استفاده می شود.
- راه اندازی و افتتاح دومین کارخانه تولید کیک زرد در کشور تا پایان سال به بهره برداری می رسد. به گفته معاون سوخت سازمان انرژی اتمی ظرفیت تولید اکسید اورانیوم در این کارخانه ۷۰ تن در سال خواهد بود که با راه اندازی این کارخانه نیاز کشور به این محصول بر طرف می‌شود.
- تاکنون به همت دانشمندان و مهندسان سازمان انرژی اتمی نزدیک به یک سوم خاک جمهوری اسلامی ایران از طریق پرتوهای رادیو اکتیو جهت کشف معادن اورانیوم مورد شناسایی قرار گرفته است. طبق اعلام مسئولان به زودی با بررسی بقیه خاک کشور، نقشه ای جامع از معادن اورانیوم کشور شناسایی و طراحی خواهد شد.
