با ارائه 3 مقاله؛
دومین پیش‌نشست همایش عدالت و اخلاق در قم برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فرهنگ رضوی، در ابتدای این نشست، جعفر مروارید دبیر علمی همایش در سخنانی این همایش را ادامه سلسله همایش‌های علمی سیره و معارف رضوی خواند.
وی با بیان اینکه عدالت بزرگ‌ترین گمشده بشریت در طول تاریخ و درمان اساسی‌ترین مسائل و معضلات زندگی اجتماعی انسان است، بحث و بررسی مسائل و چالش‌های مرتبط با عدالت، با توجه به آموزه‌های مکتب اهل‌بیت (ع) به ویژه معارف بلند رضوی را از اهداف برگزاری این همایش ذکر کرد.
مروارید افزود: منابع بنیادین مفاهیم اسلامی عدالت و اخلاق، قرائت‌های کلامی، فقهی و فلسفی از عدالت و پیامدهای اخلاقی آن، نسبت گفتمان اخلاق اسلامی و گفتمان عدالت حقوقی، اخلاق گفتگو و هم زیستی عادلانه در تعالیم امام رضا (ع)، نقش عدالت در تعامل تمدنی اسلام با دیگر تمدن‌ها و مشهدالرّضا، خاستگاه وحدت فرهنگی و معنویت اسلامی از محورهای این همایش است.
ارائه مقاله
در ادامه این نشست، دکتر محمد جاودان و حمیدرضا شریعتمداری از اعضای هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و دکتر ابوالقاسم فنایی استاد دانشگاه مفید به ارائه مقاله پرداختند.
جاودان معاون پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب مقاله خود را با عنوان «اعتدال در باور از منظر اهل‌بیت و نسبت آن با اخلاق باور» به طور خلاصه ارائه داد.
وی با اشاره به حدیثی از امام علی (ع) دین اسلام را دین اعتدال و راه وسطی خواند. وی همچنین تعابیری مانند قصد، اقتصاد، استواء و حق را در قرآن از مضامین حاوی مفهوم اعتدال دانست.
چکیده مقاله دکتر جاودان چنین بود:
«چنین می‌نماید که سه وضع اعتقادی غلو، تفویض و تقصیر در باره امامان و پیشوایان دینی، در سخنان و مواضع امامان اهل‌بیت مردود شمارده شده و بر وضع اعتدالیِ باور تأکید رفته است. شیعه غالی یا مخالفِ مقصر در سخنان امامان به تباهی وصف شده و در باورِ به مقامات و جایگاه امامان اهل‌بیت این اعتدال و میانه روی است که به عنوان طریق حق و راه درست ترسیم گردیده است. از همین جا است که اگرچه در برخی از مصادیق جزئی و معینِ غلو، تفویض و تقصیر میان عالمان و متکلمان امامیه، اختلاف نظر هست، اما بر سر مردود بودن سه وضع اعتقادی یادشده، با استناد به سخنان و مواضع ائمه، دست کم در کلیت آنها، اجماع وجود دارد. از سوی دیگر، توصیه‌های کلی امامان در مورد وضعیت‌های درست و نادرست باور، به نظر می‌رسد، بر این پایه استوار است که ما می‌توانیم به نحوی باورهای خود را مدیریت کرده و بر آنها تسلط داشته باشیم؛ امری که مؤید وظیفه گرایی معرفتی در اخلاق باور است.»
پس از دکتر جاودان، حجت الاسلام والمسلمین دکتر شریعتمداری مقاله خود را با عنوان «نظریه عدالت اخلاقی از دیدگاه متفکران مسلمان در قرن چهارم هجری» ارائه داد.
دکتر شریعتمداری قرن چهارم هجری را برهه‌ای مهم در تاریخ اسلام خواند و این اهمیت را برخاسته از گشایش اندیشه، عقلگرایی در رویکردهای فکری مسلمانان، دوری از تعصب مدرسی و چارچوب‌ها و مقیدات، و حاکمیت اندیشه و سیاست شیعی دانست.
وی افزود: بسیاری از روشنفکران قرن چهارم را دوره رنسانس جهان اسلام می‌دانند که قرن‌ها قبل از رنسانس جهان غرب اتفاق افتاده است.
در این مقاله وی با مراجعه به آثار دو تن از فلاسفه قرن چهارم یعنی مسکویه و توحیدی نظریات آنان را در خصوص اعتدال در اخلاق بیان کرد که از دید بسیاری مهمترین فلاسفه این قرن هستند و برخی متفکران این دوره را دوره همین دو فیلسوف می‌دانند.
چکیده مقاله دکتر شریعتمداری به زبان عربی برای همایش آماده شده بود.
در ادامه، دکتر فنایی به ارائه مقاله خود با عنوان «عدالت و عقلانیت در نهج البلاغه» پرداخت.
چکیده مقاله دکتر فنایی چنین بود:
«این مقاله می‌کوشد یکی از کلمات قصار مولا علی (ع) در نهج البلاغه را تفسیر کند. به باور نگارندگان، این کلمه قصار متضمن «تعریف» مولا علی (ع) از عدالت و عقلانیت است. به لحاظ تئوریک، عدالت و عقلانیت در الاهیات، اخلاق، فقه و فلسفه سیاسی شیعی نقش برجسته‌ای دارند، تا آنجا که تأکید بر آنها جزو ویژگی‌های این مذهب در میان فرق و مذاهب اسلامی قلمداد می‌شود. با این‌همه، ادبیات بحث از عدالت و عقلانیت و ربط و نسبت این دو با یکدیگر و پیامدها و لوازم نظری و عملی مترتب بر پذیرش آنها به عنوان دو فضیلت بنیادین در فرهنگ شیعی چندان غنی و روزآمد نیست. به همین دلیل از دید یک ناظر بیرونی و بی‌طرف، پذیرش این دو فضیلت در منظومه فکری شیعیان و تأکید بر ارزش و اهمیت فوق العاده آنها در سامان یافتن زندگی دنیوی و رستگاری اخروی نمود عینی و ملموسی در سیاست و معیشت شیعیان ندارد، و نقشی در اخلاق فردی و جمعی آنان و تنظیم روابط فردی و جمعی‌شان با یکدیگر و با پیروان ادیان و فرق و مذاهب بازی نمی‌کند. چنین شکافی میان نظر و عمل نیازمند تبیین است؛ تبیینی که از ساده‌سازی و فروکاستن عوامل گوناگون و درهم‌تنیده‌ای که چنین شکافی را پدید آورده‌اند خودداری می‌کند. از نظر نگارندگان این مقاله، این شکاف معلول ترکیبی از علل و عوامل متنوعی است که یکی از مهمترین آنها فقدان نظریه‌ای مبسوط و منقح درباره این دو فضیلت و ربط و نسبت‌شان با یکدیگر است. این مقاله در حد ظرفیت محدود خود و از رهگذر تفسیر یکی از کلمات قصار نهج البلاغه می‌کوشد نشان دهد که ذخایر غنی فرهنگ شیعی مصالح لازم برای نظریه‌پردازی در این باب را در بر دارند.»
گفتنی است؛ همایش بین المللی عدالت و اخلاق در روزهای یکشنبه و دوشنبه ۲۶ و ۲۷ فروردین 96 در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار می‌شود.
علاقه مندان می‌توانند مقالات خود را تا پانزدهم دی ماه از طریق آدرس icjeca@um.ac.ir به این همایش ارسال و برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت همایش به آدرسhttp://icjeca.um.ac.ir مراجعه کنند.
وی با بیان اینکه عدالت بزرگ‌ترین گمشده بشریت در طول تاریخ و درمان اساسی‌ترین مسائل و معضلات زندگی اجتماعی انسان است، بحث و بررسی مسائل و چالش‌های مرتبط با عدالت، با توجه به آموزه‌های مکتب اهل‌بیت (ع) به ویژه معارف بلند رضوی را از اهداف برگزاری این همایش ذکر کرد.
مروارید افزود: منابع بنیادین مفاهیم اسلامی عدالت و اخلاق، قرائت‌های کلامی، فقهی و فلسفی از عدالت و پیامدهای اخلاقی آن، نسبت گفتمان اخلاق اسلامی و گفتمان عدالت حقوقی، اخلاق گفتگو و هم زیستی عادلانه در تعالیم امام رضا (ع)، نقش عدالت در تعامل تمدنی اسلام با دیگر تمدن‌ها و مشهدالرّضا، خاستگاه وحدت فرهنگی و معنویت اسلامی از محورهای این همایش است.
ارائه مقاله
در ادامه این نشست، دکتر محمد جاودان و حمیدرضا شریعتمداری از اعضای هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و دکتر ابوالقاسم فنایی استاد دانشگاه مفید به ارائه مقاله پرداختند.
جاودان معاون پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب مقاله خود را با عنوان «اعتدال در باور از منظر اهل‌بیت و نسبت آن با اخلاق باور» به طور خلاصه ارائه داد.
وی با اشاره به حدیثی از امام علی (ع) دین اسلام را دین اعتدال و راه وسطی خواند. وی همچنین تعابیری مانند قصد، اقتصاد، استواء و حق را در قرآن از مضامین حاوی مفهوم اعتدال دانست.
چکیده مقاله دکتر جاودان چنین بود:
«چنین می‌نماید که سه وضع اعتقادی غلو، تفویض و تقصیر در باره امامان و پیشوایان دینی، در سخنان و مواضع امامان اهل‌بیت مردود شمارده شده و بر وضع اعتدالیِ باور تأکید رفته است. شیعه غالی یا مخالفِ مقصر در سخنان امامان به تباهی وصف شده و در باورِ به مقامات و جایگاه امامان اهل‌بیت این اعتدال و میانه روی است که به عنوان طریق حق و راه درست ترسیم گردیده است. از همین جا است که اگرچه در برخی از مصادیق جزئی و معینِ غلو، تفویض و تقصیر میان عالمان و متکلمان امامیه، اختلاف نظر هست، اما بر سر مردود بودن سه وضع اعتقادی یادشده، با استناد به سخنان و مواضع ائمه، دست کم در کلیت آنها، اجماع وجود دارد. از سوی دیگر، توصیه‌های کلی امامان در مورد وضعیت‌های درست و نادرست باور، به نظر می‌رسد، بر این پایه استوار است که ما می‌توانیم به نحوی باورهای خود را مدیریت کرده و بر آنها تسلط داشته باشیم؛ امری که مؤید وظیفه گرایی معرفتی در اخلاق باور است.»
پس از دکتر جاودان، حجت الاسلام والمسلمین دکتر شریعتمداری مقاله خود را با عنوان «نظریه عدالت اخلاقی از دیدگاه متفکران مسلمان در قرن چهارم هجری» ارائه داد.
دکتر شریعتمداری قرن چهارم هجری را برهه‌ای مهم در تاریخ اسلام خواند و این اهمیت را برخاسته از گشایش اندیشه، عقلگرایی در رویکردهای فکری مسلمانان، دوری از تعصب مدرسی و چارچوب‌ها و مقیدات، و حاکمیت اندیشه و سیاست شیعی دانست.
وی افزود: بسیاری از روشنفکران قرن چهارم را دوره رنسانس جهان اسلام می‌دانند که قرن‌ها قبل از رنسانس جهان غرب اتفاق افتاده است.
در این مقاله وی با مراجعه به آثار دو تن از فلاسفه قرن چهارم یعنی مسکویه و توحیدی نظریات آنان را در خصوص اعتدال در اخلاق بیان کرد که از دید بسیاری مهمترین فلاسفه این قرن هستند و برخی متفکران این دوره را دوره همین دو فیلسوف می‌دانند.
چکیده مقاله دکتر شریعتمداری به زبان عربی برای همایش آماده شده بود.
در ادامه، دکتر فنایی به ارائه مقاله خود با عنوان «عدالت و عقلانیت در نهج البلاغه» پرداخت.
چکیده مقاله دکتر فنایی چنین بود:
«این مقاله می‌کوشد یکی از کلمات قصار مولا علی (ع) در نهج البلاغه را تفسیر کند. به باور نگارندگان، این کلمه قصار متضمن «تعریف» مولا علی (ع) از عدالت و عقلانیت است. به لحاظ تئوریک، عدالت و عقلانیت در الاهیات، اخلاق، فقه و فلسفه سیاسی شیعی نقش برجسته‌ای دارند، تا آنجا که تأکید بر آنها جزو ویژگی‌های این مذهب در میان فرق و مذاهب اسلامی قلمداد می‌شود. با این‌همه، ادبیات بحث از عدالت و عقلانیت و ربط و نسبت این دو با یکدیگر و پیامدها و لوازم نظری و عملی مترتب بر پذیرش آنها به عنوان دو فضیلت بنیادین در فرهنگ شیعی چندان غنی و روزآمد نیست. به همین دلیل از دید یک ناظر بیرونی و بی‌طرف، پذیرش این دو فضیلت در منظومه فکری شیعیان و تأکید بر ارزش و اهمیت فوق العاده آنها در سامان یافتن زندگی دنیوی و رستگاری اخروی نمود عینی و ملموسی در سیاست و معیشت شیعیان ندارد، و نقشی در اخلاق فردی و جمعی آنان و تنظیم روابط فردی و جمعی‌شان با یکدیگر و با پیروان ادیان و فرق و مذاهب بازی نمی‌کند. چنین شکافی میان نظر و عمل نیازمند تبیین است؛ تبیینی که از ساده‌سازی و فروکاستن عوامل گوناگون و درهم‌تنیده‌ای که چنین شکافی را پدید آورده‌اند خودداری می‌کند. از نظر نگارندگان این مقاله، این شکاف معلول ترکیبی از علل و عوامل متنوعی است که یکی از مهمترین آنها فقدان نظریه‌ای مبسوط و منقح درباره این دو فضیلت و ربط و نسبت‌شان با یکدیگر است. این مقاله در حد ظرفیت محدود خود و از رهگذر تفسیر یکی از کلمات قصار نهج البلاغه می‌کوشد نشان دهد که ذخایر غنی فرهنگ شیعی مصالح لازم برای نظریه‌پردازی در این باب را در بر دارند.»
گفتنی است؛ همایش بین المللی عدالت و اخلاق در روزهای یکشنبه و دوشنبه ۲۶ و ۲۷ فروردین 96 در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار می‌شود.
علاقه مندان می‌توانند مقالات خود را تا پانزدهم دی ماه از طریق آدرس icjeca@um.ac.ir به این همایش ارسال و برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت همایش به آدرسhttp://icjeca.um.ac.ir مراجعه کنند.
