ساجده العبدالخانی پژوهشگر عراقی جامعه المصطفی:
سعادت حقیقی در پناه گفتار و رفتار حضـرت رضا(ع) و رویه عقل گرایی اعتدالی میسر می شود
دکتر ساجده العبدالخانی با بیان اینکه خداوند متعال، پیامبران و امامان را برای سعادت و فلاحت انسان به سوی مردم فرستاده است اسـت تا بشر در پرتو فرامین و آموزه ھای این فرستاده های الهی، به رشد معنوی و مادی نایل شوند وبـا بھـره گیـری از آموزه ھای ایشان به حیات معنوی دست یابـند، اظهار داشت: در دیـدگاه شـیعه، امامـان معصـوم(ع) به عنـوان جانشینان پیامبر خاتم (ص) و مرزبانان بیدار حدود اعتقادی دین اسـلام بـرای تـامین سـعادت جامعه قدم به میدان تبیین و تفسیر آموزه ھای وحیانی گذاشته اند و با بھره گیری از ابزار گفتگو به بھترین شیوه، صورت صحیح اعتقادات اسلامی را برای عموم مردم آشکار و نواقص معتقـدات پیروان سایر ادیان و مکاتب را ھویدا کرده اند.
وی با اعلام اینکه ائمه اطهار علیهم السلام از طریق ضمن تبیـین و دفـاع از آمـوزه ھـای دینی، از پیوند عمیق و گسترده میان عقلانیت و معنویت پرده برداشته اند، با اشاره به نقش ممتاز و ویژه حضرت علی ابن موسی الرضا(ع)، گفت: نقـش امـام رضا (ع ) به جھت حضور در شرایط خاص زمانی و مکانی و نیز موقعیت ویژه ولایت عھـدی، بسیار نقشی پررنگ و تاثیرگذار بوده است و به ھمین سبب مـی تـوان گفـت بھتـرین راه و شـیوه برای کشف موضع دین مقدس اسلام در باب عقلانیـت کـه خود نوعی دغدغه عصر حاضر هم محسوب می شود، بررسی سیره و گفتـار امـام رضـا (ع) دراین باب می باشد.
استاد و پژوهشگر جامعه المصطفی العالمیه با بیان اینکه باوجود اینکه دین مقدس اسلام در زمان پیامبر (ص) بـه نحـو گسـترده از محـیط حجـاز بیرون نرفت و توسعه نیافت، اظهار داشت: از آنجایی که دین اسلام، پایه و اساس عقلانی و معنـوی مسـتحکمی داشـت، بعد از رحلت ایشان باسرعت زیادی گسترش یافت. به گونه ای که در مدت کوتـاھی خورشـید اسلام عالمگیر شد و این عالمگیر شدن آموزه ھای اسلامی موجب شد تا آنچه به عنـوان خرافـه و ناصواب میان اقوام مختلف رشد و نمو یافته بود، زیر ایـن آفتـاب بسـوزد و آنچـه موافـق بـا عقلانیت و معنویت اصیل بود، فرصت رشد و نمو یابد.
وی با اظهار اینکه مسلمانان تحت آموزه ھای دین اسـلام توانسـتند محصـولات فکـری و علمی مردم زمان خویش را فراھم آورده و در بستر اسلام جذب و ھضم کنند و خود بنیـان گـذار تمدنی عالم تاب شوند، افزود: روند توجه به فرآوده ھای فرھنگی و معنوی سایر تمدنھا در عصر حکومت عباسیان خصوصا ھارون و مامون ترجمه آثار علمـی و اعتقـادی سـایر ملـل شدت گرفت و مورد تشویق این دو حاکم قرار گرفت و ظھور نھضت ترجمه به واسطه مأمون و ترویج موج عقلگرایی افراطی معتزله از این نمونه بود.
ساجده العبد الخانی تصریح کرد: تاکید افراطی برخی نحله ھا و جریانات فکری فرھنگی در عـالم اسـلام بـر عقـل گرایـی از یکسو و مخالفت شدید برخی دیگر از جریانات فکری فرھنگـی در عـالم اسـلام بـا ھرگونـه استفاده از محصولات عقلی سایر اقوام در جھت تبیین و دفاع از آموزه ھای اسلامی باعـث شـد تا جھان اسلام به شدت دچار التھاب و تشویش فکری عقیدتی شود و در چنین شـرایطی امـام رضا (ع) با استفاده از موقعیت ویژه و ممتازی که برای ایشان فراھم شده بود، نسبت به تبیـین و تفسیر موضع اصیل و صحیح اسلام درباب عقلانیـت، اقدامات وسیع و موثری را انجام دادند.
وی با اعلام اینکه از دیـدگاه امـام رضـا (ع)، عقـل سـلیم دوسـتی اسـت کـه در راھنمایی انسان صادقانه عمل می کند و چون چراغی است فرا راه آدمی به سوی خیر و سعادت، گفت: حضرت امام رضا(ع) تفکر در مبدأ حقایق اشیا را بالاترین مرتبه عبادت می دانند و معتقدند که عبادت به زیادی نماز و روزه نیست، بلکه عبادت تفکر در امر و فرامین خـدای تعـالی اسـت.
وی با تاکید بر اینکه در آموزه های رضوی، تفکر درباره معبود، قھـراً عبـادت عملـی آگاھانه و پایداری را به ھمراه می آورد، اظهار داشت: در فرهنگ غنی و متعالی رضوی، قلب ها به واسط علم و آگاهی از جهل بیرون می آیند و حیات می بخشند و با علم ،دیدگان و چشمان آدمی، نورانی می شوند و آدمی به جایگاه شایستگان و مجالس نیکـان و درجـات عالی دنیا و آخرت نایل می شود.
برگزیده همایش گفتگو و مناظرات رضوی، مذاکره و گفتگو را در نزد امام رضا(ع)، معادل و هم ارزش با روزه داری عنوان کرد و افزود: نگاه اجمالی به آموزه ھای رضوی ،گویای این معنا است که اسـتدلال عقلـی و دیـن بـه عنوان دو نماد عقلانیت و معنویت ھردو از مواھب خداوند برای انسـان ھـا ھسـتند و اساس تکریم انسان، مستلزم تکریم و تعظیم ثمره عقـل یعنـی عقلانیـت و خـردورزی و ثمـره معنویت یعنی دینداری و دین ورزی اسـت و اسـتقبال از یکـی و اسـتدبار از دیگـری موجـب زیان ھای زیادی به حیات معنوی و عقلانی بشریت خواھد شد.
وی با اشاره به ویژگی های مناظره ها و گفتگوهای علمی حضرت امام رضا(ع) با نمایندگان ادیان مختلف، اظهار داشت:با تأمل و تعمق در سیره حضرت رضا (ع) در نشر و تبلیـغ و دفاع از مبانی دینی می توان دریافت که عقل در گستره دیـن جایگـاه خاصـی داشـته است.
این پژوهشگر و محقق حوزه فرهنگ و معارف اهل بیتی با تاکید بر اینکه حضرت امام رضا(ع)نقـش مھمی در فھم گزاره ھای دینی و تعلیم و تبیین و دفاع از آنھا داشته اند، گفت: عقل موجودی است که جز در برابر حق، خضوع نمی کند و تنھا چیزی که به عقل اطمینـان مـی دھـد، یقـین اسـت. لـذا رسیدن به سعادت حقیقی ھنگامی میسر است که ھمه مسلمانان در پناه گفتار و رفتار حضـرت رضا (ع) رویه عقل گرایی اعتدالی آورده وآموزه ھای ایشان را در نظام اعتقادی و دینی خـود بـه کار برده و از ظاھرگرایی افراطی و تأویل گرایی صرف کناره گیری کنند.