اکبر نصراللهی دکتری مدیریت رسانه در گفتگو با خبرگزاری رضوی؛
لزوم آگاهی بخشی مسائل جنسی به فرزندان توسط متولیان آموزشی/ رسانه ها می توانند بحران زدا یا بحران زا باشند
پنهان کردن آزار هم کودک آزاری است
محدثه داودی/سرویس فرهنگ خبرگزاری رضوی؛ در سال های اخیر رسانه های مختلف به ویژه فضای مجازی نقش بسیار مهمی در حساس کردن جامعه نسبت به پدیده ی کودک آزاری داشته اند. انتشار گزارش های صحیح و به موقع برخی از موارد کودک آزاری جسمی همراه با ارائه ی نظرات کارشناسی، موجب افزایش توجه مسئولین و جامعه نسبت به این پدیده شده است و به دنبال افزایش این گونه گزارش ها، قوانین مربوط به مجازات مجرمین کودک آزار توسط قوه ی قضاییه تبیین شده است؛ که گام مهمی در جهت پیش گیری از کودک آزاری است. در ماجرای تعرض به دانش‌آموزان غرب تهران و ماجرای ایرانشهر اما دو اتفاق مهم افتاد، به شکلی که رسانه‌ای شدن موضوع باعث شد، اولا خانوادههای قربانیان موضعی تدافعی بگیرند و نسبت به پیگیری موضوع احتیاط و پنهان‌کاری کنند و دوم رسانه‌ای شدن این دو مورد باعث شد هیجانات در افکار عمومی تاثیری بر روند پیگیری اصولی پرونده‌ها داشته باشد و حتی در برخی موارد این احتمال می‌رفت که حقوق متهم نقض شود.
به هر حال هم کاری همه جانبه ی ارگان ها و نهادهای دولتی و غیردولتیِ مرتبط با این مسئله و انجام دادن وظایف محوله در مورد حمایت از کودکان به عنوان آسیب پذیرترین اقشار جامعه بسیار ضروری است.
این مساله هنوز برای افکار عمومی مطرح است که آیا تجاوز، تعرض و کودک‌آزاری در جامعه ایران افزایش پیدا کرده، یا حساسیت افکار عمومی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نسبت به این موضوع بالا رفته است.
دکتر اکبر نصراللهی لیسانس و فوق لیسانس خود را در رشته ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبائی اخذ کرده و دکتری مدیریت رسانه واحد علوم تحقیقات را در کارنامه ی علمی خود دارد .
وی سردبیر بخش های مختلف خبری از جمله بخش های خبری شامگاهی و سحرگاهی رادیو پیام ،سردبیربخش خبری ساعت ۲۰ شبکه چهار سیما ،سردبیر خبر و گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما ، مدیر کل اطلاعات و اخبار شبکه خبر ، مدیرکل آموزش و پژوهش و مدیرکل نظارت و ارزیابی اخبار و برنامه های سیاسی سازمان صدا و سیما بوده ، او در حال حاضر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است.
از جمله تالیفات دکتر نصراللهی می توان به اصول خبر نویسی ، مدیریت پوشش خبری بحران در رسانه‌های حرفه‌ای و راهنمای پوشش خبری در رسانه ها با مقدمه ی دکتر حسن خجسته و پرفسور علی اکبر فرهنگی اشاره کرد.
در ادامه گفت و گوی خبرگزاری رضوی را با این پژوهشگر برجسته در خصوص نقش رسانه در گسترش آسیب های اجتماعی از جمله تجاوزات به کودکان می خوانید:
برخی رسانه ها در پوشش وقایع اخیر ادعا کرده اند اذیت و تجاوزات جنسی در کشور ما به دلیل برخی محدودیت و نبود آزادی های معمول د رغرب است ؛ نظر شما چیست ؟
این نوع نگاه بیشتر سیاسی است ؛ واقعیت این است که اذیت و آزار جنسی به زمان ،کشور و منطقه خاصی مثل ایران و تهران و ایرانشهر محدود نیست مثلا موسسه "گیت استون" سوئد را پایتخت تجاوز جنسی غرب معرفی کرد و اعلام شد آفریقای جنوبی ، هند ،زیمباوه ،بریتانیا و آمریکا 5 کشور برتر جهان در این زمینه سوء استفاده جنسی از کودکان هستند. در اکثرنقاط دنیا بیماران جنسی وجود دارند که قوانین سفت و سخت و آموزش در مورد آنها کم اثر و بی اثر بوده است. باوجود این رسانه ها ، علما و خانواده ها و مدارس نقش مهم و موثری در همه مناطق دنیا در این خصوص دارند.
به نظر می رسد تعرضات جنسی نسبت به قبل بیشتر و انتشار این نوع اخبار در رسانه ها هم زیاد شده است ؛ نظرشما در این مورد چیست؟
نظرمثبت ندارم ؛ آمار دقیق و کاملی از میزان این تعرضات در گذشته و حال نداریم؛ اگر این نوع خبرها را بیشتر می شنویم و یا از آن مطلع می شویم به پیشرفت های تکنولوژیکی و تغییرات در آرایش رسانه ای و تحول در دسترسی مخاطبان به رسانه های مختلف برمی گردد. معتقدم این معضلات در گذشته هم وجود داشت اما کمتر رسانه ای می شد . رسانه های رسمی مانند رادیو تلویزیون و روزنامه ها و خبرگزاری ها این موضوعات را به دلایل مختلف بویژه محافظه کاری پوشش داده نمی شد، اما امروزه در آرایش جدید رسانه ای به دلیل دسترسی مردم به انواع رسانه ها و نقش خود آنها در تولید و انتشار اخبار ، هیچ خبری پنهان نمی ماند به همین دلیل رویکرد و راهبرد رسانه های رسمی هم در این خصوص تغییر کرده است از سال 1960 به بعد جهان وارد عصر جدید ارتباطات شده است و پدیده ارتباط جمعی شخصی بوجود آمده است یعنی هر فردی با داشتن امکانات مختلف مثل گوشی های هوشمند و استفاده از یکی از اپلیکیشن های موبایلی می تواند برخلاف گذشته یک رسانه مثل خبرگزاری ، رادیو ، تلویزیون یک نفره داشته باشد . همین دسترسی های مردم و انگیزه انها برای تولید و اخبار در حوزه های مختلف موجب شده است اخبار تعرضات جنسی بویژه مربوط به کودکان رسانه ای و به سرعت منتشر و همه از آن آگاه شوند.
نقش رسانه در افشاء آماری تجاوزات جنسی به کودکان چه قدر است؟
اینکه رسانه ها چه میزان در آمار تجاوزات و آزارهای جنسی نقش کاهشی یا افزایشی و مثبت با منفی دارند ، قبل از تحقیق علمی و بررسی آمارها و شناخت متغیرهای مختلف موثر در این موضوع نمی توان اظهار نظر کرد،
بی تردید رسانه ها در زمینه تجاوزات و آزادهای جنسی مانند سایر موضوعات نقش مهم و دوگانه دارند ؛ این نقش های دوگانه می تواند مثبت یا منفی،سازنده یا مخرب،بازدارنده یا تسریع کننده، بحران زدا یا بحران افزا، افزایشی یا کاهشی و غیره باشد نقش های و تاثیرات رسانه ها در هر یک از دوگانه های مذکور در بویژه افزایش آمار تجاوزات جنسی به زمان ، حجم ، قالب و نحوه ی انتشار این اخبار و ویژگی های مخاطبان بستگی دارد.
رسانه ها و خانواده ها و دستگاههای مختلف هم نمی توانند به طور کامل این معضل را از بین ببرند اما می توانند با آگاهی بخشی به عموم و اموزش مسئولانه ؛ متناسب با موضوع و مخاطب و حساسیت افزایی و تقویت مطالبه گری از مسئولان برای تصویت قوانین مناسب و تسریع در مجازات مجرمان هزینه این جرم را بالا ببرند. همچنین رسانه ها می توانند اخبار مرتبط با تعرضات جنسی را منتشر کنند تا هم اطلاع رسانی کنند و هم آرامش و امنیت روانی جامعه در معرض مخاطره قرار نگیرد و حتی موجب نشود حقوق متهم و مجرم و قربانیان تضییع شود
آیا میتوان گفت حساسیت رسانه‌ها در گشترش اخبار مرتبط افزایش پیدا کرده است؟
بله ، حساسیت رسانه ای بیشتر شده ولی نمی توان گفت میزان کودک آزاری و تعرضات جنسی زیاد شده است و اگر زیاد شده است میزان چقدر است . چون آمارها دقیق و کافی که نتایج تحقیق مستقل و بی طرفانه باشد ، وجود ندارد. باوجود این می توان گفت افراد بیشتر در معرض عکس ها و فیلم ها مستهجن قرار دارند بنایراین تحریک پذیری بیشتر و ممکن است کودک آزاری بیشتر شده باشد.
تاچه میزان رسانه‌ها و شبکه های اجتماعی برای پیگیری موارد در حوزه مسئله کودک آزاری و تعرض‌ها نقش داشتند؟ مواضع مسئولان را چگونه ارزیابی می کنید ؟
رسانه ها از یک نوع نیستند ؛ برخی رسانه ها هم از خارج کشور مدیریت می شود . بدیهی است تعدادی از رسانه ها به دلایل مختلف سیاسی ، فرهنگی و یا برای جذب مخاطب این نوع اخبار دامن بزنند و آنها را بزرگنمایی کنند. فضای مجازی هم به دلیل ماهیت شان این اخبار را بیشتر تولید و در بسیاری مواقع غیرمسئولانه انتشار می دهند . در مقابل رسانه های رسمی در سر دیگر طیف مثل مقامات قضایی و دولتی اغلب جلوی انتشار این اخبار را می گیرند و یا آن را کوچک نمایی می کنند .
رسانه ها و مسئولان در برخورد با وقایع و معظلات مختلف می توانند رویکرد سنتی، قانون طبیعی و تعاملی و راهبردشان انفعالی، واکنشی ، فعال و فوق فعال باشد . همنین ممکن است در انتشار اخبار راهبردشان انکار، سکوت،کوچک نمایی، واقع نمایی یا بزرگنمایی باشد .
به نظر می رسد رسانه ها و مسئولان در حال حاضر در مواجهه با تعرضات و معضلات چنسی رویکرد سنتی و راهبرد انکار، سکوت، کوچک نمایی و یا از منظر دیگر انفعالی و واکنشی دارند در صورتیکه رسانه ها و مسئولات باید با توجه به اهمیت تعرضات جنسی رویکرد تعاملی و راهبرد فعال و فوق فعال و واقع نمایی را در دستور کار قرار دهند.
آقای دکتر چطور می توان مانع هیجان های اجتماعی در رسیدگی به پرونده ها ی تعرضات جنسی شد ؟
همانگونه که اشاره شد درباره موضوع تجاوز و آزار جنسی رسانه ها از جمله فضای مجازی می تواند نقش مثبت داشته باشند و باعث افزایش آگاهی و حساسیت و مطالبه گری از مسئولان شوند و تسریع در مجازات مجرمان را باعث شوند و هزینه این جرم را بالا ببرند. بدون شک اگر رسانه ها و فضای مجازی نبودند، پرونده آتنا،ستایش و دیگر موارد مشابه موضوع ملی و مطالبه عمومی نمی شد. اگر رسانه ها از مسئولان مطالبه نمی کردند، امکان نداشت در ماجرای آتنا اینقدر توجه مردم جلب شود.
باوجود نقش مثبت رسانه ای به نظر می رسد به دلیل برخی مشکلات ساختاری ، موضوعات جنسی در فضای مجازی برجسته و هیجان غالب می شود . یکی از اشکالات به رویکردها و راهبردهای رسانه ها و مسئولان و تابوهای موجود برمی گردد اگر آنها کار شان درست و بموقع انجام دهند و اجازه بدهند در حد اهمیت موضوع به این نوع اخبار پرداخته شود ، هیجان مبنی کار و تصمیم قضایی و پلیسی نمی شود و رسانه ها نمی توانند حکم را قبل از قوه قضاییه صادر کنند .
بر اساس تحقیقاتی که از چند سال قبل در ایران انجام دادم ، نظریه نام اثر سی.ان.ان (C.N.N Effect) را به نظریه تاثیر فضای مجازی در ایران تعمیم داده ام بر اساس این نظریه ، فضای مجازی در ایران نقش های برجسته ساز، بازدارنده و شتاب زا دارند . این رسانه ها با پوشش گسترده اخبار، کاری می کنند که مسئولان بدون طی کردن مراحل کارشناسی تصمیم و اقدام شتابزده بگیرند و یا مانع از اقدام درست خواهند
فضای مجازی امروزه کاری کرده که مسئولان قضایی در برخورد با این معضلات دخالت هایی انجام دهند و تصمیماتی بگیرند که آن حکم در شرایط طبیعی و کارشناسی صادر نشده است. حکمی که درباره ماجرای ستایش، آتنا و خمینی شهر صادر شد، حکم را قوه قضاییه صادر نکرده، بلکه فضای مجازی صادر کرده و مسئولان تحت تاثیر مارپیچ سکوت قرار می گیرند یا افکار عمومی را همراهی کنند یا سکوت کنند که البته سکوت، هزینه شان را بالا می برد.
رسانه ها وقایع مذکور را با علم بر حساسیت مردم و ضعف های مسئولان و ارزش خبری مهم موجود در خبر بند، به گونه ای پوشش دادند که بررسی های حقوقی و قانونی در شرایط عادی طی نشود.
برای نقش مثبت رسانه ها در تعرضات جنسی بیشتر شود چه راهکارهای دیگری را توصیه می کنید ؟
رسانه ها ضمن پوشش دادن موضوعات این چنینی، باید هیجانات را مدیرت کنند نه اینکه تحت تاثیر هیجان موجود در این وقایع ، خود هیجان زده شوند باید آزارهای جنسی را به صورت آنچه که هست به مجاری مرتبط و مسئولان، مردم و خانواده ها بگویند. کار رسانه ها با افشای ماجرا شروع نمی شود و با صدور حکم تمام نمی شود. بلکه باید فرآیندی نگاه کنند. موضوع مدرسه ای در غرب تهران ، حادثه تلخ است ولی فرصت استثنایی را در اختیار آموزش و پرورش و دولت و مجلس قرار داده تا در بازنگری اساسی در فرایند کار داشته باشد به آموزش و پرورش پیشنهاد دادم کمیته مخاطرات را تشکیل دهند. تا قبل از اینکه مخاطرات به بحران تبدیل نشده اند پیش بینی، پیشگیری و چاره اندیشی کنند .
اگر رشد وقایع ناگوار در جامعه در حال افزایش است رسانه ها باید به همان نسبت مردم را هم از این اخبار مطلع کنند و دلایل و چگونگی بروز این اتفاقات بررسی شود تا از بروز موارد مشابه جلوگیری شود.
در مواجهه با تعرضات جنسی تابو و گارد وجود دارد، به لحاظ ارتباطی چرا چنین است و چه باید کرد ؟
به نظر می رسد موضوع سیاسی و از منظر حقوق بشر غربی به آن نگاه می شود جناح ها یکدیگر را متهم می کنند . باید همانند قبل با تاسی از سیره برخی از علما و خانواده های اصیل ایرانی و مذهبی ، نسخه بومی در تربیت جنسی رونمایی و تقویت شود . بعضی از علما و روحانیون و خانواده های مذهبی سرشناس، این ماجرا را در زندگی خود داشتند و به بچه هایشان در سنین مختلف می گفتند در چه سنی، چه کارهایی را انجام دهند. نه با آن بحثهایی که در سند 2030 وجود دارد، ما قبل از اسناد اینطوری در فرهنگهای مذهبی و اصیل ایرانی، این آموزشها وجود داشته. منتهی وقتی بحث سیاسی شده، کارها سخت و با مونع زیادی روبرو شده اند.
تا زمانی که غلبه نگاه سیاسی به موضوع جنسی در ایران وجود داشته باشد ، مشکلات ادامه خواهد داشت . رسانه ها باید به علما و روحانیون مراجعه کنند و از آنها بپرسند در گذشته چه کاری کرده اند و آموزش خانواده ها چه بوده و با توجه به ابزارهای جدید، مسئله را بازآفرینی کنند.
به نظر شما آگاهی بخشی در حوزه ی مسائل جنسی تا چه میزان مهم است؟
همان گونه که تربیت در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فنی و حتی آشپزی لازم است باید رسانه ها و متولیان امر کودکان و جوانان ما را به سبب آگاهی بخشی و جلوگیری از معضلات اجتماعی تربیت کنند و به آن ها مهارت های لازم را افزایش دهند. آموزش مباحث جنسی هم یکی از ضرورت هایی است که باید پیگیری شود و نباید از آن غفلت کرد حتی این مورد در خانواده ها هم باید تابو شکنی شود و هراس از گفتن کلمه ی جنسی در خانواده به فرزندان خود نداشته باشند، بخشی از مسئولیت متوجه رسانه ها و نظام آموزشی کشور و بخشی متوجه خانواده ها است.
اگر اطلاع رسانی صحیح به فرزندان صورت نگیرند در سنین نوجوانی که این نیاز مانند آتش شعله ور می شود افراد برای کسب و تکمیل اطلاعات خود به سراغ افرادی می روند که در گذشته تجربه ی برطرف کردن این نیاز را به طور غیر معقول داشته اند یا به سایت های غیر اخلاقی رجوع می کنند که این مورد بسیار آسیب زا است بنابراین مسئولین و دغدغه مندان باید به این مسائل بپردازند و آن را خلاف شرع و اخلاق ندانند چراکه این نیاز طبیعی است که خداوند در وجود هر کسی نهاده است پس چه خوب است اطلاع رسانی برای مدیریت این نیاز توسط متولیان آموزشی و خانواده ها آموزش صورت گیرد.
رسانه ها و خانواده ها در زمینه ی این اطلاع رسانی باید پیشگام باشند، در این خصوص رسانه ها و خانواده ها نسبت به دوره های گذشته پسرفت داشتند، چراکه در گذشته این اطلاع رسانی ها به صورت غیر مستقیم توسط علما و دبیران آموزشی انجام می شد همچنین خانواده های مذهبی با هوشمندی کامل اطلاعاتی مدیریت شده در خصوص مسائل جنسی به فرزندان خود ارائه می کردند.
خانواده ها، علما و رسانه ها باید در این زمینه احساس مسئولیت بکنند در غیر این صورت راه حل های ناپسندی مانند سند 2030 و نسخه هایی از سوی کشورهای غربی که با دین ما در تعارض است گریبان گیر ما خواهد شد.
به هر حال هم کاری همه جانبه ی ارگان ها و نهادهای دولتی و غیردولتیِ مرتبط با این مسئله و انجام دادن وظایف محوله در مورد حمایت از کودکان به عنوان آسیب پذیرترین اقشار جامعه بسیار ضروری است.
این مساله هنوز برای افکار عمومی مطرح است که آیا تجاوز، تعرض و کودک‌آزاری در جامعه ایران افزایش پیدا کرده، یا حساسیت افکار عمومی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نسبت به این موضوع بالا رفته است.
دکتر اکبر نصراللهی لیسانس و فوق لیسانس خود را در رشته ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبائی اخذ کرده و دکتری مدیریت رسانه واحد علوم تحقیقات را در کارنامه ی علمی خود دارد .
وی سردبیر بخش های مختلف خبری از جمله بخش های خبری شامگاهی و سحرگاهی رادیو پیام ،سردبیربخش خبری ساعت ۲۰ شبکه چهار سیما ،سردبیر خبر و گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما ، مدیر کل اطلاعات و اخبار شبکه خبر ، مدیرکل آموزش و پژوهش و مدیرکل نظارت و ارزیابی اخبار و برنامه های سیاسی سازمان صدا و سیما بوده ، او در حال حاضر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز و مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است.
از جمله تالیفات دکتر نصراللهی می توان به اصول خبر نویسی ، مدیریت پوشش خبری بحران در رسانه‌های حرفه‌ای و راهنمای پوشش خبری در رسانه ها با مقدمه ی دکتر حسن خجسته و پرفسور علی اکبر فرهنگی اشاره کرد.
در ادامه گفت و گوی خبرگزاری رضوی را با این پژوهشگر برجسته در خصوص نقش رسانه در گسترش آسیب های اجتماعی از جمله تجاوزات به کودکان می خوانید:
برخی رسانه ها در پوشش وقایع اخیر ادعا کرده اند اذیت و تجاوزات جنسی در کشور ما به دلیل برخی محدودیت و نبود آزادی های معمول د رغرب است ؛ نظر شما چیست ؟
این نوع نگاه بیشتر سیاسی است ؛ واقعیت این است که اذیت و آزار جنسی به زمان ،کشور و منطقه خاصی مثل ایران
به نظر می رسد تعرضات جنسی نسبت به قبل بیشتر و انتشار این نوع اخبار در رسانه ها هم زیاد شده است ؛ نظرشما در این مورد چیست؟
نظرمثبت ندارم ؛ آمار دقیق و کاملی از میزان این تعرضات در گذشته و حال نداریم؛ اگر این نوع خبرها را بیشتر می شنویم و یا از آن مطلع می شویم به پیشرفت های تکنولوژیکی و تغییرات در آرایش رسانه ای و تحول در دسترسی مخاطبان به رسانه های مختلف برمی گردد. معتقدم این معضلات در گذشته هم وجود داشت اما کمتر رسانه ای می شد . رسانه های رسمی مانند رادیو تلویزیون و روزنامه ها و خبرگزاری ها این موضوعات را به دلایل مختلف بویژه محافظه کاری پوشش داده نمی شد، اما امروزه در آرایش جدید رسانه ای به دلیل دسترسی مردم به انواع رسانه ها و نقش خود آنها در تولید و انتشار اخبار ، هیچ خبری پنهان نمی ماند به همین دلیل رویکرد و راهبرد رسانه های رسمی هم در این خصوص تغییر کرده است از سال 1960 به بعد جهان وارد عصر جدید ارتباطات شده است و پدیده ارتباط جمعی شخصی بوجود آمده است یعنی هر فردی با داشتن امکانات مختلف مثل گوشی های هوشمند و استفاده از یکی از اپلیکیشن های موبایلی می تواند برخلاف گذشته یک رسانه مثل خبرگزاری ، رادیو ، تلویزیون یک نفره داشته باشد . همین دسترسی های مردم و انگیزه انها برای تولید و اخبار در حوزه های مختلف موجب شده است اخبار تعرضات جنسی بویژه مربوط به کودکان رسانه ای و به سرعت منتشر و همه از آن آگاه شوند.
نقش رسانه در افشاء آماری تجاوزات جنسی به کودکان چه قدر است؟
اینکه رسانه ها چه میزان در آمار تجاوزات و آزارهای جنسی نقش کاهشی یا افزایشی و مثبت با منفی دارند ، قبل از تحقیق علمی و بررسی آمارها و شناخت متغیرهای مختلف موثر در این موضوع نمی توان اظهار نظر کرد،
بی تردید رسانه ها در زمینه تجاوزات و آزادهای جنسی مانند سایر موضوعات نقش مهم و دوگانه دارند ؛ این نقش های دوگانه می تواند مثبت یا منفی،سازنده یا مخرب،بازدارنده یا تسریع کننده، بحران زدا یا بحران افزا، افزایشی یا کاهشی و غیره باشد نقش های و تاثیرات رسانه ها در هر یک از دوگانه های مذکور در بویژه افزایش آمار تجاوزات جنسی به زمان ، حجم ، قالب و نحوه ی انتشار این اخبار و ویژگی های مخاطبان بستگی دارد.
رسانه ها و خانواده ها و دستگاههای مختلف هم نمی توانند به طور کامل این معضل را از بین ببرند اما می توانند با آگاهی بخشی به عموم و اموزش
آیا میتوان گفت حساسیت رسانه‌ها در گشترش اخبار مرتبط افزایش پیدا کرده است؟
بله ، حساسیت رسانه ای بیشتر شده ولی نمی توان گفت میزان کودک آزاری و تعرضات جنسی زیاد شده است و اگر زیاد شده است میزان چقدر است . چون آمارها دقیق و کافی که نتایج تحقیق مستقل و بی طرفانه باشد ، وجود ندارد. باوجود این می توان گفت افراد بیشتر در معرض عکس ها و فیلم ها مستهجن قرار دارند بنایراین تحریک پذیری بیشتر و ممکن است کودک آزاری بیشتر شده باشد.
تاچه میزان رسانه‌ها و شبکه های اجتماعی برای پیگیری موارد در حوزه مسئله کودک آزاری و تعرض‌ها نقش داشتند؟ مواضع مسئولان را چگونه ارزیابی می کنید ؟
رسانه ها از یک نوع نیستند ؛ برخی رسانه ها هم از خارج کشور مدیریت می شود . بدیهی است تعدادی از رسانه ها به دلایل مختلف سیاسی ، فرهنگی و یا برای جذب مخاطب این نوع اخبار دامن بزنند و آنها را بزرگنمایی کنند. فضای مجازی هم به دلیل ماهیت شان این اخبار را بیشتر تولید و در بسیاری مواقع غیرمسئولانه انتشار می دهند . در مقابل رسانه های رسمی در سر دیگر طیف مثل مقامات قضایی و دولتی اغلب جلوی انتشار این اخبار را می گیرند و یا آن را کوچک نمایی می کنند .
رسانه ها و مسئولان در برخورد با وقایع و معظلات مختلف می توانند رویکرد سنتی، قانون طبیعی و تعاملی و راهبردشان انفعالی، واکنشی ، فعال و فوق فعال باشد . همنین ممکن است در انتشار اخبار راهبردشان انکار، سکوت،کوچک نمایی، واقع نمایی یا بزرگنمایی باشد .
به نظر می رسد رسانه ها و مسئولان در حال حاضر در مواجهه با تعرضات و معضلات چنسی رویکرد سنتی و راهبرد انکار، سکوت، کوچک نمایی و یا از منظر دیگر انفعالی و واکنشی دارند در صورتیکه رسانه ها و مسئولات باید با توجه به اهمیت تعرضات جنسی رویکرد تعاملی و راهبرد فعال و فوق فعال و واقع نمایی را در دستور کار قرار دهند.
آقای دکتر چطور می توان مانع هیجان های اجتماعی در رسیدگی به پرونده ها ی تعرضات جنسی شد ؟
همانگونه که اشاره شد درباره موضوع تجاوز و آزار جنسی رسانه ها از جمله فضای مجازی می تواند نقش مثبت داشته باشند و باعث افزایش آگاهی و حساسیت و مطالبه گری از مسئولان شوند و تسریع در مجازات مجرمان را باعث شوند و هزینه این جرم را بالا ببرند. بدون شک اگر رسانه ها و فضای مجازی نبودند، پرونده آتنا،ستایش و دیگر موارد مشابه موضوع ملی و مطالبه عمومی نمی شد. اگر رسانه ها از مسئولان مطالبه نمی کردند، امکان نداشت در
باوجود نقش مثبت رسانه ای به نظر می رسد به دلیل برخی مشکلات ساختاری ، موضوعات جنسی در فضای مجازی برجسته و هیجان غالب می شود . یکی از اشکالات به رویکردها و راهبردهای رسانه ها و مسئولان و تابوهای موجود برمی گردد اگر آنها کار شان درست و بموقع انجام دهند و اجازه بدهند در حد اهمیت موضوع به این نوع اخبار پرداخته شود ، هیجان مبنی کار و تصمیم قضایی و پلیسی نمی شود و رسانه ها نمی توانند حکم را قبل از قوه قضاییه صادر کنند .
بر اساس تحقیقاتی که از چند سال قبل در ایران انجام دادم ، نظریه نام اثر سی.ان.ان (C.N.N Effect) را به نظریه تاثیر فضای مجازی در ایران تعمیم داده ام بر اساس این نظریه ، فضای مجازی در ایران نقش های برجسته ساز، بازدارنده و شتاب زا دارند . این رسانه ها با پوشش گسترده اخبار، کاری می کنند که مسئولان بدون طی کردن مراحل کارشناسی تصمیم و اقدام شتابزده بگیرند و یا مانع از اقدام درست خواهند
فضای مجازی امروزه کاری کرده که مسئولان قضایی در برخورد با این معضلات دخالت هایی انجام دهند و تصمیماتی بگیرند که آن حکم در شرایط طبیعی و کارشناسی صادر نشده است. حکمی که درباره ماجرای ستایش، آتنا و خمینی شهر صادر شد، حکم را قوه قضاییه صادر نکرده، بلکه فضای مجازی صادر کرده و مسئولان تحت تاثیر مارپیچ سکوت قرار می گیرند یا افکار عمومی را همراهی کنند یا سکوت کنند که البته سکوت، هزینه شان را بالا می برد.
رسانه ها وقایع مذکور را با علم بر حساسیت مردم و ضعف های مسئولان و ارزش خبری مهم موجود در خبر بند، به گونه ای پوشش دادند که بررسی های حقوقی و قانونی در شرایط عادی طی نشود.
برای نقش مثبت رسانه ها در تعرضات جنسی بیشتر شود چه راهکارهای دیگری را توصیه می کنید ؟
رسانه ها ضمن پوشش دادن موضوعات این چنینی، باید هیجانات را مدیرت کنند نه اینکه تحت تاثیر هیجان موجود در این وقایع ، خود هیجان زده شوند باید آزارهای جنسی را به صورت آنچه که هست به مجاری مرتبط و مسئولان، مردم و خانواده ها بگویند. کار رسانه ها با افشای ماجرا شروع نمی شود و با صدور حکم تمام نمی شود. بلکه باید فرآیندی نگاه کنند. موضوع مدرسه ای در غرب تهران ، حادثه تلخ است ولی فرصت استثنایی را در اختیار آموزش و پرورش و دولت و مجلس قرار داده تا در بازنگری اساسی در فرایند کار داشته باشد به آموزش و پرورش پیشنهاد دادم کمیته مخاطرات را تشکیل دهند. تا قبل از اینکه مخاطرات به بحران تبدیل نشده اند پیش بینی، پیشگیری و چاره اندیشی کنند .
اگر رشد وقایع ناگوار در جامعه در حال افزایش است رسانه ها باید به همان نسبت مردم را هم از این اخبار مطلع کنند و دلایل و چگونگی بروز این اتفاقات بررسی شود تا از بروز موارد مشابه جلوگیری شود.
در مواجهه با تعرضات جنسی تابو و گارد وجود دارد، به لحاظ ارتباطی چرا چنین است و چه باید کرد ؟
به نظر می رسد موضوع سیاسی و از منظر حقوق
تا زمانی که غلبه نگاه سیاسی به موضوع جنسی در ایران وجود داشته باشد ، مشکلات ادامه خواهد داشت . رسانه ها باید به علما و روحانیون مراجعه کنند و از آنها بپرسند در گذشته چه کاری کرده اند و آموزش خانواده ها چه بوده و با توجه به ابزارهای جدید، مسئله را بازآفرینی کنند.
به نظر شما آگاهی بخشی در حوزه ی مسائل جنسی تا چه میزان مهم است؟
همان گونه که تربیت در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فنی و حتی آشپزی لازم است باید رسانه ها و متولیان امر کودکان و جوانان ما را به سبب آگاهی بخشی و جلوگیری از معضلات اجتماعی تربیت کنند و به آن ها مهارت های لازم را افزایش دهند. آموزش مباحث جنسی هم یکی از ضرورت هایی است که باید پیگیری شود و نباید از آن غفلت کرد حتی این مورد در خانواده ها هم باید تابو شکنی شود و هراس از گفتن کلمه ی جنسی در خانواده به فرزندان خود نداشته باشند، بخشی از مسئولیت متوجه رسانه ها و نظام آموزشی کشور و بخشی متوجه خانواده ها است.
اگر اطلاع رسانی صحیح به فرزندان صورت نگیرند در سنین نوجوانی که این نیاز مانند آتش شعله ور می شود افراد برای کسب و تکمیل اطلاعات خود به سراغ افرادی می روند که در گذشته تجربه ی برطرف کردن این نیاز را به طور غیر معقول داشته اند یا به سایت های غیر اخلاقی رجوع می کنند که این مورد بسیار آسیب زا است بنابراین مسئولین و دغدغه مندان باید به این مسائل بپردازند و آن را خلاف شرع و اخلاق ندانند چراکه این نیاز طبیعی است که خداوند در وجود هر کسی نهاده است پس چه خوب است اطلاع رسانی برای مدیریت این نیاز توسط متولیان آموزشی و خانواده ها آموزش صورت گیرد.
رسانه ها و خانواده ها در زمینه ی این اطلاع رسانی باید پیشگام باشند، در این خصوص رسانه ها و خانواده ها نسبت به دوره های گذشته پسرفت داشتند، چراکه در گذشته این اطلاع رسانی ها به صورت غیر مستقیم توسط علما و دبیران آموزشی انجام می شد همچنین خانواده های مذهبی با هوشمندی کامل اطلاعاتی مدیریت شده در خصوص مسائل جنسی به فرزندان خود ارائه می کردند.
خانواده ها، علما و رسانه ها باید در این زمینه احساس مسئولیت بکنند در غیر این صورت راه حل های ناپسندی مانند سند 2030 و نسخه هایی از سوی کشورهای غربی که با دین ما در تعارض است گریبان گیر ما خواهد شد.
