حجت‌الاسلام رهدار در گفتگو با خبرگزاري رضوي:
دستورات اسلام در برخورد با منافقین بسیار سخت‌گیرانه است/ رفتار معصومین با دشمنان اسلام چگونه بود؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رضوی، خداوند را همواره با نام‌ها و صفت‌هایی چون رحمان و رحیم می‌شناسیم؛ خدایی که بخشندگی و گذشت او باعث امیدواری هرچه بیشتر دل‌ها می‌شود اما از آن سو خداوند در بسیاری از آیه‌های قرآن با صراحت به جهنم و برخورد تند با کفار و منافقینی اشاره می‌کند که هدفی جز بر هم زدن پایه و اساس جامعه اسلامی و به گمراهی کشاندن مسلمانان ندارند.
حجت‌الاسلام دکتر احمد رهدار پژوهشگر دینی و استاد حوزه و دانشگاه در این مصاحبه با توجه به نفوذ برخی از دست‌پروردگان کفار و دست‌نشاندگان منافقین در اعتراض‌های اخیر، به بیان ویژگی‌های برخوردی و رفتاری اسلام با معاندان و منافقان در نظام اسلامی پرداخت که در ادامه آمده است.
حجت‌الاسلام دکتر احمد رهدار با اشاره به تفاوت برخوردهای اسلام در مواقع مختلف، گفت: اینکه به تعبیر یکی از بزرگان دینی، میراث و آموزه‌های دین مبین اسلام همانند کشکولی است که می‌توان از آن هر آنچه به زندگی فردی، اجتماعی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مربوط می‌شود از آن دریافت و مورد استفاده قرار داد. به عنوان مثال می‌خواهیم با رویکرد کاملا تفهیمی عنوان کنیم قمه زدن در عاشورای حسینی، حرام است یا طرفدار مستحب یا جایز بودن آن باشیم، از این رو می‌توان گفت در کشکول میراث دینی ما هم عالمانی وجود دارند که قمه زدن را تکلیف و توصیه کرده و هم بسیار علمایی داریم که قمه زدن را حرام و تحریم نموده‌اند.
وي افزود: سختی اجتهاد در این است که حل مساله‌ای را در شرایط زمانی و مکانی خاص به گونه‌ای از هر دو طرف این کشکول مورد نظر قرار داده و زمانی یکی از آن را انتخاب می‌کند که بیشترین کارآمدی و موجه‌ترین وضعیت را برای ارتقای جامعه اسلامی و بهره‌وری و حرکت در سمت تعالی در بر داشته باشد. در میراث دینی اعم از میراث فقهی که شامل سیره، اخلاق، فقه و نصوح دین می‌شود مجموعه‌ای از برخوردها وجود دارد که هنگامی می‌توانیم درباره آنها به نتیجه‌ای برسیم که تعدادی از آن را در کنار هم قرار دهیم. به عنوان مثال احکامی بوده‌اند که در زمان امام باقر(ع) همان حکم تایید شده که در زمان امام علی(ع) نیز با شدت بر اجرای آن تاکید شده است. احکام مرتد که در مسلمات فقهی ما موضوع مهمی است آن زمان نیز وجود داشته و اکنون نیز همچنان مورد تایید علمای دین اسلام است. حکم ارتداد از صدر اسلام مطرح بوده و در همان صدر اسلام نیز با شدتی که در رساله‌های عملی و کتاب‌های اعتقادی آمده، اجرا شده است.
دکتر رهدار با اشاره به رفتار بزرگان دینی و لزوم توجه آنها به تاثیرگذاری بر دشمنان اسلام خاطرنشان كرد: یکی دیگر از مصادیق قابل توجه، مساله کتب ضاله است. از امام صادق(ع) پرسیده شده است با کتاب‌هایی که منجر به آلوده شدن افکار عمومی می‌شود، چه باید کرد؟ امام تاکید بر حرام بودن خریداری، نگهداری و واجب بودن آتش زدن می‌کند. از آن سو نمونه‌هایی وجود دارد که امیرالمومنین(ع) و امام حسن مجتبی(ع) را مورد دشنام و توهین قرار داده‌اند در حالی که آن بزرگواران با کرامت و بزرگواری ویژه‌ای از کنار این توهین گذشته و با برخورد نیک منجر به جذب توهین‌کنندگان به خود و دین اسلام شده‌اند و به دیگران هم تاکید کرده‌اند که اگر شما هم محاسن اخلاقی ائمه اطهار را برای دیگران نقل کنید مسلما منجر به جذب آنها به دین اسلامی می‌شوید و عنادها پایان می‌پذیرد. نه تنها تاکیدات رفتاری معصومین بلکه آیات قرآن نیز مبین این موضوع است. درآیات قرآن در مواردی که بر قصاص تاکید می‌شود، در انتها به این موضوع اشاره می‌شود که اگر عفو کنید برای شما بهتر است.
وی با اشاره به اینکه اسلام درباره رفتار با فرد، حاکم اسلامی و نظام اسلامی تفاوت‌های قابل توجهی دارد، بیان داشت: در میراث دینی ما به اندازه کافی مورد برای برخورد عطوفانه و به اندازه کافی هم موارد متعددی از برخوردهای تند وجود دارد اما مهم تحلیل و شناخت از چگونگی انجام آن است. تحلیل نهایی این است که تقریبا همه مفسرین و علمای اسلام و حتی تاکید متشرعین از اسلام این است که روح اسلام روح عطوفت، رحمت، عفو و بخشش است.
وي خاطرنشان كرد: نکته دوم این است که باید بین جرم‌ها یا تصادم‌هایي که مخاطب و متعلق آن فرد است ولو فرد حاکم و جرائمی که جامعه اسلامی را تهدید می‌کند تفاوت قایل باشید. آنجایی که به فرد تعلق می‌گیرد حتی اگر فرد حاکم جامعه اسلامی است باز روح اسلام توجه به عفو و گذشت و برخورد نرم دارد، اما جایی که متعلق جرم جامعه اسلامی و حریم اجتماع است، اسلام سهل‌انگاری نمی‌کند و اتفاقا به برخورد شدید تاکید دارد هر چند که در اجرای حکم همچنان بر به‌کارگیری عطوفت تاکید دارد. اما اگر در دوگانه چنین وضعیتی قرار بگیریم که کدام وضعیت را انتخاب کنیم حتما چون مربوط به جامعه وحکومت اسلامی است مورد تنبیهی انتخاب می‌شود، به این دلیل که ایجاد آشوب در جامعه اسلامی همانند تکثیر غده سرطانی است که اگر آن را از بدن جدا نکنیم به راحتی می‌تواند تمام قوا و اجزای سالم را مبتلا کرده و ارگانیسم بدن را به چالش بکشد؛ به همین علت شدت عمل در این موضوع تاکید شده است.
وی در خصوص رفتار پیامبر(ص) و ائمه معصومین با دشمنان اسلام، عنوان كرد: در موضوع عملکرد هند جگرخوار، پیامبر خاتم نیز چنین کردند در حالی که درباره وحشی غلام هند جگرخوار که در امر کشتن حضرت حمزه علیه‌السلام مباشرت کرده بود آن غلام مورد بخشش قرار رفت اما هیچ‌گاه هند مورد بخشش واقع نشد. در انتقام از شهدای کربلا، امام سجاد و امام باقر که زعامت دینی جامعه شیعی را بعد از واقعه کربلا داشتند روایتی از تاکید بر عدم انتقام و قیام نداریم یا هیچ‌گاه حرفی از بخشش به زبان نیاورده‌اند. امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم‌السلام حتی یک بار نیز چنین موضوعی را بیان نکرده‌اند، چون احساس کردند انحراف در جامعه ایجاد شده و اگر در برابر آن موضع‌گیری جدی نداشته باشند اساس جامعه اسلامی به مخاطره می‌افتد.
اين كارشناس ديني تصريح كرد: اما در خصوص جرم‌های اعتقادی، رویکرد اسلام به شدت عقلانی است و از امتیازات الهیات اسلامی است. اگر توحید مفصل، اصول کافی و صدوق را مورد مطالعه قرار دهيم، نمونه‌های متعددی از روایاتی بیان شده که اهل انحراف فکری حتی اهل بدعت به محضر ائمه معصومین آمده و موضوعی را مطرح کردند که امام با رویکرد عقلانی نه نقلی به آنها پاسخ داده و با آرامش موضوع را بسط داده‌اند، حتی اگر آن گروه‌ها توضیحات امام را قبول نکردند، اینگونه نبوده که امام عنوان کرده باشد که من حجت را بر شما تمام کردم و چون آنها این موضع را قبول نکردند باید حذف شوند! البته در برخی موارد موضوعات اعتقادی می‌تواند به یک جریان یا گفتمان تبدیل شود.
دكتر رهدار در بخش ديگر اين گفت‌وگو اظهار داشت: در جامعه اسلامی وقتی اقلیت مذهبی حضور دارند اسلام برنامه روشن و مشخصی را مورد تاکید قرار داده است یعنی دسته‌بندی کرده که اهل کتاب و اقلیت‌های مذهبی به چند دسته تقسیم می‌شوند. برخی از آنها دارالحرب یعنی حوزه جغرافیایی که اهل کتاب آشکارا با اسلام در ستیزه هستند و دسته مقابل یعنی افرادی که اهل صلاح و تعامل هستند یا با مسلمانان قراردادی در تجارت یا جنگ ندارند اما عملا هم علیه جامعه اسلامی قدمی برنداشته و اهل سمپاشی نیستند یا قرادادی دارند که گاها می‌تواند بین سرزمین‌های مسلمان با مسیحی باشد، گاهی اوقات نیز این قرارداد در درون یک کشور و جغرافیای واحد انجام می‌شود. به عنوان مثال در مدینه، پیامبر اعظم با مسیحیان و یهودیانی که در آنجا زندگی می‌کنند قراردادی بسته بودند مبنی بر اینکه حکومت اسلامی متعهد است تا حقوق شهروندی شما را تامین کند؛ از آن سو شما هم متقابلا باید درون نظام اسلامی به این موارد متعهد شوید که به قرارداد اهل ذمه معروف است.
وي تصريح كرد: استراتژی نرم اسلامی در مواجهه با اهل ذمه به این موضوع تاکید دارد که با این دسته به گونه‌ای برخورد کنید که بر آنها سخت بگذرد که در نهایت در یک پروسه زمانی تاریخی تصمیم به حل شدن در جامعه اسلامی گرفته و مسلمان شوند یا به جغرافیایی مهاجرت کنند که به آنها تعلق دارد. بنابراین عنوان نمی‌کند یا به آنها این مجوز را نمی‌دهد که خلاف قرارداد عمل کنید بلکه بر متعهد بودن مومن به قرارداد تاکید می‌کند، اما در اجرای قرارداد مصالحه کردن را عنوان نمی‌کند. به عنوان مثال دولت اسلامی براي مسیحیانی که در ایران زندگی می‌کنند مزایا و حقوقی مانند شرایط رایگان تحصیل تامین می‌کند. مسیحیان نیز از حقوق شهروندی در جامعه اسلامی برخوردارند اما بر حسب قانون باید نسبت به حکومت ذمه پرداخت کنند. احکام دینی ذمه‌ای که سالیانه پرداخت می‌شوند نباید در قرارداد مشخص شود یعنی سختی کار اینجاست که قرارداد باید اینگونه تنظیم شود که من حکومت اسلامی حقوقی را برای شما تامین می‌کنم، شما هم باید به من جزیه بدهید و میزان آن پایان سال مشخص خواهد شد؛ هر چند که این موضوع در ایران رعایت نمی‌شود.
وي تاكيد كرد: باید در حوزه سیاسی اجتماعی بین جرم‌هایي که به فرد مربوط می‌شود یا به جامعه اسلامی، حکومت و نظام اسلامی است باید تفکیک قایل شد چرا که در موارد مربوط به آسیب رساندن به حکومت اسلامی عفو و رحمت کم شده و تندی و شدت افزایش پيدا مي‌كند. در مباحث اعتقادی اگر موضوع به فرد مربوط باشد برخورد مواجهه متفاوت است و برخورد کاملا عقلانی است و به فرد اجازه انتخاب داده می‌شود. دین در زمانی که ساختارها درست باشد ظرفیت‌های ساختاری ایجاد کرده است همانند ساختار و قرارداد ذمه. در این برنامه‌ها تلاش می‌کند که حقوق قسمت حداکثری جامعه، شهروندان و نظام اسلامی را تامین کند، حتی در مقوله ارتداد که از جمله مسائلی است که اسلام درباره آن به شدت برخورد می‌کند و در جامعه به تبع این موضوع شبهاتی ایجاد شده است. برخی با این شبهه وارد می‌شوند که «اسلام دین اختیار و انتخاب است، در صورتی که مسیحیت بر حق است به من اجازه مسیحی شدن را نمی‌دهید؟ و حتی بعد از بازگشت و توبه از مسیحی شدن باز هم توبه من پذیرفته نخواهد شد و با شدت عمل مواجه می‌شوم؟» اتفاقا اسلام در چنین مواردی حکم معقولی دارد. اسلام چنین عنوان نمی‌کند که اگر شما با مطالعه به این نتیجه رسیدید که مسیحیت بهتر است نباید بدان بگروید اتفاقا برعکس چنین عنوان می‌کند که اکر به دلایلی متقن رسیدید که مثلا مسیحیت بهتر از اسلام است به راه خود بروید اما حکم ارتداد درباره تجاهر به ارتداد صدق می‌کند. اسلام می‌گوید اگر درون جامعه متعلق به حکومت اسلامی، مسیحیت را تبلیغ کنی شامل حکم متفاوتی می‌شوی چون باعث تحریک و تبلیغ در جامعه اسلامی شده‌ای. اینکه یک مسلمان مسیحی شده در جامعه اسلامی مسیحیت را تبلیغ کند حکم ارتداد بر وی جاری می‌شود و با شدت عمل حکومت اسلامی مواجه خواهد شد.
دکتر رهدار با اشاره به اینکه در کنار عطوفت و رافت اسلامی، برخورد تند با منافقین و دشمنان اسلام توصیه شده است، گفت: در احکام عقیدتی آنگاه که جبهه‌ای ایجاد می‌شود و متعلق آن جبهه جامعه اسلامی و نظام اسلامی را تهدید می‌کند احکام شدیدی اجرا می‌شود که با هیچ فردی شوخی ندارد. اسلام حدود مشخصی را برای برخی جرایم و عملکردها مشخص کرده که در آیات قرآن و روایات در طول تاریخ بر آن تاکید و اجرا شده است. در هر حال محبت و شدت عملی که اسلام توصیه كرده بیانگر آن است که در قرآن در کنار محبت، شمشیر هم آمده است؛ همان‌گونه که جامعه اسلامی را به تجهیز و تکمیل قوای نظامی در برابر دشمن دعوت می‌کند، محبت و رافت را هم به همگان گوشزد می‌کند بنابراین شدت‌هایی که مورد تاکید قرار گرفته است درباره مومنین نیست بلکه معمولا شدت برخوردهای احکام دینی بر کافران تاکید دارد.
وي با بيان اينكه استراتژی قرآن برخورد با کفار و دوستی و پیوند محبت‌آمیز با مسلمانان است، گفت: قرآن به جامعه اسلامی تاکید می‌کند که باید با مسلمانان در جامعه اسلامی با رحمت برخورد کنید؛ حتی در زمانی که فردی را مورد قصاص قرار می‌دهید باید قواعد انسانی را در نظر داشته باشید، مثلا در حالی که مصر بر قصاص هستید حتما به خانواده او نیز توجه داشته باشید چراکه خانواده او در ارتکاب جرم، گناهکار نیستند. اسلام در حالی به شما اجازه قصاص فرد مجرم را می‌دهد كه به شما دستور می‌دهد که حقوق انسانی و اجتماعی خانواده مجرم را مورد توجه قرار دهید و با انفاق و عفو با آنها رو در رو شوید؛ در حالی که درباره کفار نسبت به آنها با غلظت و شدت عمل برخورد کنید.
حجت‌الاسلام رهدار با اشاره به رحمت و غضب خداوند، نحوه برخورد با دشمنان اسلام را الگو گرفته از خدای سبحان خواند و خاطرنشان كرد: اسلام دین خداست و خداوند متعال در قرآن بر همه موارد تاکید می‌کند چراکه خداوند در عین اینکه رحمان، رحیم، ستار و غفار است، منتقم و جبار است. خداوند فقط خالق بهشت نیست بلکه جهنم را نیز خلق کرده است. خدایی که انتهای رحمت است جهنم را نیز آفریده است از این رو باید گفت جامعه اسلامی نیز باید امتداد بهشت و جهنم الهی را نیز داشته باشد. همان‌گونه که قرآن می‌فرماید رحمت خداوند بر غضبش پیشی گرفته باید به این نکته توجه داشته باشیم که رحمت الهی بر غضب خداوند غلبه دارد.
اين كارشناس ديني با تاكيد بر اينكه عرصه بهشتی جامعه اسلامی باید بر عرصه جهنمی برتری داشته باشد، تصريح كرد: هر دو جریانی که صرفا بر رحمت الهی تاکید دارد و از حیث شدت عمل اسلامی غفلت می‌کند و جریانی که تنها بر شدت عمل جامعه اسلامی تاکید دارد و از رحمت و بخشش جامعه اسلامی عبور می‌کند، برداشت نادرستی از آموزه‌های اسلامی دارد. چراکه سیره اهل بیت علیهم‌السلام ناظر به دو مورد اشاره شده است. نمونه‌های متعددی درباره روش زندگی اهل بیت آمده است که در خصوص برخی موارد به هیچ وجه گذشت نکرده‌اند.
