کارشناس پاسخگویی حرم امام رضا(ع) در گفتگو با رضوی تشریح کرد:
احکام ورود به ماه رمضان/ از حکم روزه پیشواز تا تکلیف روزه‌های باقی مانده از قبل
به گزارش خبرگزاری رضوی، روزه‌داری و ماه مبارک رمضان، دارای احکام و آداب خاص خود است که باید مطرح و آموخته شود از این رو شایسته است قبل از ورود به ماه مبارک رمضان ملاحظات و مسائل ضروری احکام که رعایت آنها باعث آمادگی بیشتر جهت حضور در این میهمانی سراسر نور می‌شود مرور شود؛ برای شناخت بهتر این مسائل گفت‌و‌شنودی داشتیم با حجت الاسلام مجید داورزنی، کارشناس پاسخگویی حرم مطهر رضوی و ارزیاب علمی و سرویراستار محتوایی کتاب «رهیافت احکام روزه».
حکم روزه پیشواز
حجت الاسلام مجید داورزنی درباره سؤالاتی که در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان مطرح می‌شود گفت: یکی از سوالات پرتکرار این ایام این است که آیا روزه پیشواز ماه رمضان واجب است؟ باید چه نیتی داشته باشیم؟ در پاسخ باید گفت که روزه پیشواز ماه مبارک رمضان واجب نیست بلکه روز آخر ماه شعبان محسوب می شود و در صورتی که قصد روزه گرفتن داشته باشیم، می‌توانیم نیت روزه واجب دیگری مانند روزه قضا بکنیم.
در یوم الشک نمی‌توان نیت روزه رمضان یا روزه مستحبی کرد
این پژوهشگر حوزه احکام و فقه فتوایی گفت: گاهی پیش می‌آید که نمی‌دانیم فردا اول ماه مبارک رمضان است یا آخر شعبان، تکلیف چیست؟ در جواب باید گفت: روزی را که انسان نمی داند اول ماه مبارک رمضان است یا روز آخر ماه شعبان روزه گرفتن واجب نیست و بعدا اگر متوجه شود که این روز ماه مبارک رمضان بوده است، باید فقط قضای آن را بگیرد؛ البته افرادی که می خواهند این روز را روزه بگیرند اشکالی ندارد فقط نمی‌توانند نیت روزه ماه رمضان را داشته باشند اگر روزه قضا یا واجب دیگری به عهده دارند همان را نیت کنند و اگر ندارند، می‌توانند نیت روزه مستحبی نمایند و یا اینکه اگر قصد مافی الذمه نمایند روزه صحیح است و چنانچه بعدا متوجه شوند ماه مبارک رمضان بوده است، کافی است و نیازی به روزه قضا ندارد.
نیت روزه کل ماه مبارک در شب اول
حجت الاسلام داورزنی در ادامه با اشاره به ماهیت و معنای نیت متذکر این نکته شد که افراد می‌توانند ابتدای ماه مبارک رمضان نیت همه ماه را داشته باشند و این صحیح است و لازم نیست برای هر روز از ماه رمضان نیت روزه کرد. نیت یعنی اینکه انسان به قصد قربت و اطاعت از فرمان خداوند متعال از اذان صبح تا اذان مغرب از باطل کننده های روزه پرهیز نماید لذا لازم نیست نیت را به زبان بیاورد یا اینکه در دل و مغز خود مرور نماید همین اندازه که می داند می خواهد روزه بگیرد کافی است؛ بنابراین فرد می‌تواند ابتدای ماه مبارک رمضان نیت همه ماه را داشته باشد.
حکم روزه‌های باقی مانده
این کارشناس پاسخگویی احکام شرعی در ادامه اظهار کرد: سوال دیگر به این شکل مطرح می‌شود که شنیده‌ایم در ماه مبارک شعبان به خصوص سه روز آخر آن گرفتن روزه ثواب بسیار زیادی دارد می توانیم در این ایام نیت روزه مستحب کنیم که از ثواب آنها بهره ببریم و روزه قضا را بعد از ماه مبارک رمضان بگیریم؟
جواب منفی است. افرادی که روزه قضا دارند نمی‌توانند نیت روزه مستحب نمایند. این افراد نیت روزه قضا نمایند انشاءالله از ثواب این روز هم بهره ببرند.
وی ادامه داد: سوال مشابه دیگری این است که تا ماه مبارک رمضان یک روز دیگر باقی نمانده است، افرادی که روزه قضا از ماه رمضان گذشته دارند و هنوز موفق به گرفتن قضای آن نشده اند، طبق نظر بعضی از مراجع عظام تقلید از جمله امام خامنه‌ای باید این روز را به احتیاط واجب روزه بگیرند و نیت روزه قضا نمایند.
حکم کفاره تأخیر در صورت نگرفتن روزه رمضان قبل
این استاد حوزه علمیه مشهد گفت: در صورتی که انسان روزه قضا به عهده داشته باشد و بدون عذر تا رسیدن ماه مبارک رمضان به وظیفه عمل نکنند، لازم است با رسیدن ماه مبارک رمضان برای هر روز یک مد طعام یعنی 750 گرم طعام مانند گندم ، نان، برنج، ماکارونی به فقیر پرداخت نمایند.
وی در ادامه به فرق کفاره تاخیر با کفاره‌های دیگر اشاره کرده و گفت: در کفاره تاخیر وزن آن 750 گرم است و از زمان خاصی پرداخت آن واجب می شود، ولی کفاره دیگری که ممکن است در ماه مبارک رمضان واجب شود کفاره افطار عمدی در ماه مبارک رمضان است، که این فرد علاوه براینکه یک روز باید قضای روزه را بگیرد لازم است برای هر روز 60 روز روزه بگیرند یا 60 فقیر را اطعام نمایند.
وی ادامه داد: یک گروه از افراد دیگری که نیاز است کفاره بدهند، افراد بیماری هستند که روزه برای آنها ضرر دارد مانند افرادی که دیابت شدید دارند و نمی توانند روزه بگیرند در صورتی که این ضرر تا ماه مبارک رمضان سال بعد ادامه داشته باشد لازم است یک مد طعام کفاره بدهند،
حجت الاسلام داورزنی اذعان کرد: سوال دیگر این است که ما می‌دانیم بیماری ما تا ماه مبارک رمضان سال بعد ادامه پیدا می کند آیا می توانم کفاره را بعد از ماه مبارک رمضان پرداخت کنیم یا اینکه باید تا ماه مبارک رمضان سال بعد صبر کنیم؟ نسبت به این سوال باید گفت طبق نظر اکثر مراجع عظام تقلید از جمله امام خامنه ای نمی توان کفاره را زودتر پرداخت کرد و این افراد صبر کنند تا ماه مبارک رمضان سال بعد برسد و بعد کفاره را پرداخت نمایند و اگر فردی نمی دانسته و کفاره را زودتر پرداخت کرده است، این پرداخت کفایت نمی‌کند و باید دومرتبه در زمان خودش پرداخت نمایند.
حکم پرداخت نقدی کفاره تأخیر
حجت الاسلام داورزنی گفت: اصل این است که در کفاره باید 750 گرم طعام برای فقیر تهیه شود و پرداخت پول کفایت نمی کند مگر اینکه انسان پولی را به فقیر مطمئن بدهد و ایشان را وکیل کند که برای هر روز 750 گرم طعام تهیه کند و به عنوان کفاره بردارد و در صورتی که فقیر طبق این وکالت عمل کند، انسان به تکلیف خود عمل کرده است.
نکته دیگر این است که با پولی که کنار گذاشته باید بتوان ۷۵۰ گرم طعام تهیه کرد. این وزن را باید رعایت کند. اگر مثلا فرد وقتی می خواسته است پول کنار بگذارد قیمت نان را حساب کرده است ولی برنج به عنوان طعام خریده است، در این صورت قطعا نمی‌تواند وزن کفاره را رعایت کند و کفایت نمی‌کند، لذا وقتی انسان پول به فقیر یا خیریه یا هر نهاد دیگری می‌دهد باید به آن مکان بسپارد که این پول را صرف همان طعامی کند که هزینه آن را محاسبه کرده است.
حکم روزه پیشواز
حجت الاسلام مجید داورزنی درباره سؤالاتی که در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان مطرح می‌شود گفت: یکی از سوالات پرتکرار این ایام این است که آیا روزه پیشواز ماه رمضان واجب است؟ باید چه نیتی داشته باشیم؟ در پاسخ باید گفت که روزه پیشواز ماه مبارک رمضان واجب نیست بلکه روز آخر ماه شعبان محسوب می شود و در صورتی که قصد روزه گرفتن داشته باشیم، می‌توانیم نیت روزه واجب دیگری مانند روزه قضا بکنیم.
در یوم الشک نمی‌توان نیت روزه رمضان یا روزه مستحبی کرد
این پژوهشگر حوزه احکام و فقه فتوایی گفت: گاهی پیش می‌آید که نمی‌دانیم فردا اول ماه مبارک رمضان است یا آخر شعبان، تکلیف چیست؟ در جواب باید گفت: روزی را که انسان نمی داند اول ماه مبارک رمضان است یا روز آخر ماه شعبان روزه گرفتن واجب نیست و بعدا اگر متوجه شود که این روز ماه مبارک رمضان بوده است، باید فقط قضای آن را بگیرد؛ البته افرادی که می خواهند این روز را روزه بگیرند اشکالی ندارد فقط نمی‌توانند نیت روزه ماه رمضان را داشته باشند اگر روزه قضا یا واجب دیگری به عهده دارند همان را نیت کنند و اگر ندارند، می‌توانند نیت روزه مستحبی نمایند و یا اینکه اگر قصد مافی الذمه نمایند روزه صحیح است و چنانچه بعدا متوجه شوند ماه مبارک رمضان بوده است، کافی است و نیازی به روزه قضا ندارد.
نیت روزه کل ماه مبارک در شب اول
حجت الاسلام داورزنی در ادامه با اشاره به ماهیت و معنای نیت متذکر این نکته شد که افراد می‌توانند ابتدای ماه مبارک رمضان نیت همه ماه را داشته باشند و این صحیح است و لازم نیست برای هر روز از ماه رمضان نیت روزه کرد. نیت یعنی اینکه انسان به قصد قربت و اطاعت از فرمان خداوند متعال از اذان صبح تا اذان مغرب از باطل کننده های روزه پرهیز نماید لذا لازم نیست نیت را به زبان بیاورد یا اینکه در دل و مغز خود مرور نماید همین اندازه که می داند می خواهد روزه بگیرد کافی است؛ بنابراین فرد می‌تواند ابتدای ماه مبارک رمضان نیت همه ماه را داشته باشد.
حکم روزه‌های باقی مانده
این کارشناس پاسخگویی احکام شرعی در ادامه اظهار کرد: سوال دیگر به این شکل مطرح می‌شود که شنیده‌ایم در ماه مبارک شعبان به خصوص سه روز آخر آن گرفتن روزه ثواب بسیار زیادی دارد می توانیم در این ایام نیت روزه مستحب کنیم که از ثواب آنها بهره ببریم و روزه قضا را بعد از ماه مبارک رمضان بگیریم؟
جواب منفی است. افرادی که روزه قضا دارند نمی‌توانند نیت روزه مستحب نمایند. این افراد نیت روزه قضا نمایند انشاءالله از ثواب این روز هم بهره ببرند.
وی ادامه داد: سوال مشابه دیگری این است که تا ماه مبارک رمضان یک روز دیگر باقی نمانده است، افرادی که روزه قضا از ماه رمضان گذشته دارند و هنوز موفق به گرفتن قضای آن نشده اند، طبق نظر بعضی از مراجع عظام تقلید از جمله امام خامنه‌ای باید این روز را به احتیاط واجب روزه بگیرند و نیت روزه قضا نمایند.
حکم کفاره تأخیر در صورت نگرفتن روزه رمضان قبل
این استاد حوزه علمیه مشهد گفت: در صورتی که انسان روزه قضا به عهده داشته باشد و بدون عذر تا رسیدن ماه مبارک رمضان به وظیفه عمل نکنند، لازم است با رسیدن ماه مبارک رمضان برای هر روز یک مد طعام یعنی 750 گرم طعام مانند گندم ، نان، برنج، ماکارونی به فقیر پرداخت نمایند.
وی در ادامه به فرق کفاره تاخیر با کفاره‌های دیگر اشاره کرده و گفت: در کفاره تاخیر وزن آن 750 گرم است و از زمان خاصی پرداخت آن واجب می شود، ولی کفاره دیگری که ممکن است در ماه مبارک رمضان واجب شود کفاره افطار عمدی در ماه مبارک رمضان است، که این فرد علاوه براینکه یک روز باید قضای روزه را بگیرد لازم است برای هر روز 60 روز روزه بگیرند یا 60 فقیر را اطعام نمایند.
وی ادامه داد: یک گروه از افراد دیگری که نیاز است کفاره بدهند، افراد بیماری هستند که روزه برای آنها ضرر دارد مانند افرادی که دیابت شدید دارند و نمی توانند روزه بگیرند در صورتی که این ضرر تا ماه مبارک رمضان سال بعد ادامه داشته باشد لازم است یک مد طعام کفاره بدهند،
حجت الاسلام داورزنی اذعان کرد: سوال دیگر این است که ما می‌دانیم بیماری ما تا ماه مبارک رمضان سال بعد ادامه پیدا می کند آیا می توانم کفاره را بعد از ماه مبارک رمضان پرداخت کنیم یا اینکه باید تا ماه مبارک رمضان سال بعد صبر کنیم؟ نسبت به این سوال باید گفت طبق نظر اکثر مراجع عظام تقلید از جمله امام خامنه ای نمی توان کفاره را زودتر پرداخت کرد و این افراد صبر کنند تا ماه مبارک رمضان سال بعد برسد و بعد کفاره را پرداخت نمایند و اگر فردی نمی دانسته و کفاره را زودتر پرداخت کرده است، این پرداخت کفایت نمی‌کند و باید دومرتبه در زمان خودش پرداخت نمایند.
حکم پرداخت نقدی کفاره تأخیر
حجت الاسلام داورزنی گفت: اصل این است که در کفاره باید 750 گرم طعام برای فقیر تهیه شود و پرداخت پول کفایت نمی کند مگر اینکه انسان پولی را به فقیر مطمئن بدهد و ایشان را وکیل کند که برای هر روز 750 گرم طعام تهیه کند و به عنوان کفاره بردارد و در صورتی که فقیر طبق این وکالت عمل کند، انسان به تکلیف خود عمل کرده است.
نکته دیگر این است که با پولی که کنار گذاشته باید بتوان ۷۵۰ گرم طعام تهیه کرد. این وزن را باید رعایت کند. اگر مثلا فرد وقتی می خواسته است پول کنار بگذارد قیمت نان را حساب کرده است ولی برنج به عنوان طعام خریده است، در این صورت قطعا نمی‌تواند وزن کفاره را رعایت کند و کفایت نمی‌کند، لذا وقتی انسان پول به فقیر یا خیریه یا هر نهاد دیگری می‌دهد باید به آن مکان بسپارد که این پول را صرف همان طعامی کند که هزینه آن را محاسبه کرده است.
