کارشناس پاسخگویی حرم امام رضا(ع) در گفتگو با رضوی تشریح کرد:
احکام شرعی انتخابات/ رأی سفید؛ غیبت از نامزدها، مسئولیت فرد در اعمال نماینده غیر صالح؛ خرید و فروش آراء ...
به گزارش رضوی، در نگاه اسلامی شرکت در انتخابات و رای دادن صرفا حق نیست که بتوان از آن صرف‌نظرکرد؛ بلکه چون هر فردی در مورد رشد و پیشرفت جامعه مسئول است، تکلیف هم هست بنابراین شرکت در انتخابات مانند هر تکلیف دیگری از اصل شرکت تا کم و کیف آن، احکام شرعی خاص خود را دارد. برای آگاهی از احکام شرعی این تکلیف اجتماعی با حجت الاسلام والمسلمین محمدهادی عنایتی‌راد، کارشناس پاسخگویی شرعی و اعتقادی حرم مطهر رضوی گفتگو کردیم.
حکم شرکت در انتخابات
حجت الاسلام عنایتی راد، درباره اهمیت شرکت در انتخابات گفت: مسلمانان نسبت به اجتماع اسلامی و انسانی وظایفی دارند. یکی از مهم‌ترین وظایف بحث حفظ نظام اسلامی است که از اوجب واجبات است. در این راستا شرکت در انتخابات هم یک وظیفه واجب است. در استفتائات مقام معظم رهبری و تعدادی از مراجع معظم تقلید نکاتی پیرامون انتخابات و مسائل و احکام آن ذکر شده است. بنده نکاتی را در این‌باره برگرفته از استفتائات مقام معظم رهبری عرض می‌کنم.
وی در ادامه به عنوان اولین مساله، به حکم شرعی شرکت در انتخابات پرداخته و آن را واجب شرعی عینی دانست و گفت: بر همه افراد واجد شرایط تعلق می‌گیرد و شرکت نکردن بدون عذر موجه گناه و معصیت محسوب می‌شود. هر انسان عاقل بالغی که واجد شرایط است و توان و قدرت شرکت در انتخابات را دارد باید در انتخابات شرکت کند و در تقویت نظام اسلامی و انتخاب مسئولین شایسته نقش ایفا کند و از تضعیف نظام اسلامی بپرهیزد. گاهی برخی از خانم‌ها می‌پرسند اگر همسر ما از خروج از منزل برای شرکت در انتخابات ممانعت کند حکم چیست؟ در جواب باید گفت شرکت در انتخابات واجب عینی است و منوط به اذن شوهر نیست.
حکم اعلام نمایندگی
حجت الاسلام عنایتی راد اظهار کرد: یک نکته هم این است که همان‌طور که مردم وظیفه شرکت در انتخابات دارند برای کسانی که واجد شرایط هستند و توان کار برای نظام اسلامی را دارند واجب است خودشان را در معرض انتخاب مردم قرار بدهند. این واجب کفایی است یعنی در صورتی که به اندازه کافی افراد دارای صلاحیت اعلام آمادگی نکرده باشند، بر افراد دارای صلاحیت و توانایی واجب است خود را در معرض مسئولیت و انتخاب مردم قرار دهند.
حکم تحقیق و غیبت از نامزدهای انتخاباتی
این کارشناس مذهبی یکی از سوال‌های پرتکرار متدینان، در این ایام را این سوال دانستند که آیا مردم می‌توانند پشت سر نامزدهای انتخاباتی صحبت کنند و اشکالات و ایرادهای وی را بازگو کنند؟ آیا این غیبت محسوب می‌شود یا خیر؟ یا می‌پرسند آیا تحقیق از نامزدها مصداق تجسس در امور شخصی آنان نیست؟ جواب این است در اموری که اجتماعی و عمومی و مربوط به انتخابات است، گفتگو و صحبت در مورد نامزد‌هایی که خودشان را در معرض انتخابات قرار داده‌اند، در حد مشاوره و تحقیق اشکال ندارد.
تکلیف در صورت عدم شناخت نامزدها
وی ادامه داد: ما وظیفه داریم هم در انتخابات شرکت کنیم هم فرد اصلح را انتخاب کنیم. این دو وظیفه بسیار مهم است. اصل شرکت در انتخابات واجب عینی و تشخیص اصلح و رای دادن به فردی که صلاحیتش از بقیه بیشتر است وظیفه دیگری است؛ اما بعضی می‌پرسند اگر نتوانستیم فرد اصلح را تشخیص بدهیم تکلیف چیست؟ جواب این است که می‌توانیم از افرادی که به آنها اعتماد داریم و از لحاظ دینی متعهد هستند و بصیرت انقلابی دارند مشورت و کمک بگیریم و به افراد واجد شرایطی که آنها با تحقیق به دست آورده‌اند رای بدهیم.
حکم مسئولیت شرعی در قبال نماینده غیرصالح
گاهی سوال می‌کنند که اگر ما فردی را به عنوان اصلح تشخیص دادیم و به او رای دادیم؛ اما بعداً مشخص شد فرد مناسبی نبوده است و طبق وظایفش عمل نکرد، آیا من نزد خداوند مسئولیت شرعی دارم؟ پاسخ این است که خیر. اگر فردی طبق موازین شرعی و عقلی عمل کند و به فردی رای دهد، نسبت به آینده و عملکرد آینده آن فرد مسئولیت ندارد؛ اما کسی که در انتخاب کوتاهی کند و فرد ناشایست و نالایق و غیر اصلح را انتخاب کند نسبت به اعمال او مسئول است و در برخی از روایات داریم هرکس فردی را که صلاحیت ندارد به کار بگمارد فقد خان الله و رسوله؛ این فرد به خدا و رسول خیانت کرده است: پيامبر صلي الله عليه و آله : مَن وَلّى مِن أمرِ المُسلِمينَ شَيئا فَوَلّى رَجُلاً و هُوَ يَجِدُ مَن هُوَ أصلَحُ لِلمُسلِمينَ مِنهُ فَقَد خانَ اللّه َ و رَسُولَهُ ؛ [ سنن بيهقى ، ج 10 ، ص 11 ]؛ پيامبر صلي الله عليه و آله :كسى كه عهده دار يكى از امور مسلمانان شود و فردى را سرپرست كارى كند ، با اين كه مى تواند كسى را كه براى مسلمانان بهتر از او باشد بيابد ، به خدا و رسولش خيانت كرده است.
حکم رای سفید
حجت الاسلام عنایتی راد در ادامه اظهار کرد: برخی افراد از حکم رای سفید سوال می‌کنند؟ در جواب یک نکته را باید توجه کرد که گاهی رای سفید ممکن است باعث تضعیف نظام باشد، در این صورت، رای سفید حرام است و باید پرهیز شود.
حکم تخریب نامزدهای رقیب
وی در ادامه یکی از نکات مهم در ایام انتخابات را این دانستند که در تبلیغ‌های انتخاباتی باید از تخریب نامزدهای دیگر پرهیز شود. هتک حرمت دیگران و تخریب رقیب در ذهن دیگران، گناه و معصیت است؛ بله روشنگری و گفتن حقایق به شرطی که حقایق ثابت شده‌ای باشد و مربوط به مسائل شخصی کسی نباشد جایز است.
حکم خرید و فروش رای و حکم دریافت هزینه برای تخریب رقیب
این کارشناس مذهبی در پایان افزود: گاهی سوال می‌شود بعضی از گروه‌ها اقدام به خرید رای می‌کنند. این کار شرعاً جایز نیست و معصیت است. در فعالیت‌های تبلیغاتی طبق قوانین و مقررات نظام اسلامی باید عمل شود. همچنین گاهی برخی از افراد هزینه دریافت می‌کنند که تبلیغات سویی علیه برخی از نامزدهای انتخاباتی داشته باشند. دروغ پردازی کنند، شایعه‌سازی کنند، چنین درآمدهایی حرام است؛ چه پرداخت این هزینه و چه دریافت چنین پول‌هایی حرام و معصیت است.
حکم شرکت در انتخابات
حجت الاسلام عنایتی راد، درباره اهمیت شرکت در انتخابات گفت: مسلمانان نسبت به اجتماع اسلامی و انسانی وظایفی دارند. یکی از مهم‌ترین وظایف بحث حفظ نظام اسلامی است که از اوجب واجبات است. در این راستا شرکت در انتخابات هم یک وظیفه واجب است. در استفتائات مقام معظم رهبری و تعدادی از مراجع معظم تقلید نکاتی پیرامون انتخابات و مسائل و احکام آن ذکر شده است. بنده نکاتی را در این‌باره برگرفته از استفتائات مقام معظم رهبری عرض می‌کنم.
وی در ادامه به عنوان اولین مساله، به حکم شرعی شرکت در انتخابات پرداخته و آن را واجب شرعی عینی دانست و گفت: بر همه افراد واجد شرایط تعلق می‌گیرد و شرکت نکردن بدون عذر موجه گناه و معصیت محسوب می‌شود. هر انسان عاقل بالغی که واجد شرایط است و توان و قدرت شرکت در انتخابات را دارد باید در انتخابات شرکت کند و در تقویت نظام اسلامی و انتخاب مسئولین شایسته نقش ایفا کند و از تضعیف نظام اسلامی بپرهیزد. گاهی برخی از خانم‌ها می‌پرسند اگر همسر ما از خروج از منزل برای شرکت در انتخابات ممانعت کند حکم چیست؟ در جواب باید گفت شرکت در انتخابات واجب عینی است و منوط به اذن شوهر نیست.
حکم اعلام نمایندگی
حجت الاسلام عنایتی راد اظهار کرد: یک نکته هم این است که همان‌طور که مردم وظیفه شرکت در انتخابات دارند برای کسانی که واجد شرایط هستند و توان کار برای نظام اسلامی را دارند واجب است خودشان را در معرض انتخاب مردم قرار بدهند. این واجب کفایی است یعنی در صورتی که به اندازه کافی افراد دارای صلاحیت اعلام آمادگی نکرده باشند، بر افراد دارای صلاحیت و توانایی واجب است خود را در معرض مسئولیت و انتخاب مردم قرار دهند.
حکم تحقیق و غیبت از نامزدهای انتخاباتی
این کارشناس مذهبی یکی از سوال‌های پرتکرار متدینان، در این ایام را این سوال دانستند که آیا مردم می‌توانند پشت سر نامزدهای انتخاباتی صحبت کنند و اشکالات و ایرادهای وی را بازگو کنند؟ آیا این غیبت محسوب می‌شود یا خیر؟ یا می‌پرسند آیا تحقیق از نامزدها مصداق تجسس در امور شخصی آنان نیست؟ جواب این است در اموری که اجتماعی و عمومی و مربوط به انتخابات است، گفتگو و صحبت در مورد نامزد‌هایی که خودشان را در معرض انتخابات قرار داده‌اند، در حد مشاوره و تحقیق اشکال ندارد.
تکلیف در صورت عدم شناخت نامزدها
وی ادامه داد: ما وظیفه داریم هم در انتخابات شرکت کنیم هم فرد اصلح را انتخاب کنیم. این دو وظیفه بسیار مهم است. اصل شرکت در انتخابات واجب عینی و تشخیص اصلح و رای دادن به فردی که صلاحیتش از بقیه بیشتر است وظیفه دیگری است؛ اما بعضی می‌پرسند اگر نتوانستیم فرد اصلح را تشخیص بدهیم تکلیف چیست؟ جواب این است که می‌توانیم از افرادی که به آنها اعتماد داریم و از لحاظ دینی متعهد هستند و بصیرت انقلابی دارند مشورت و کمک بگیریم و به افراد واجد شرایطی که آنها با تحقیق به دست آورده‌اند رای بدهیم.
حکم مسئولیت شرعی در قبال نماینده غیرصالح
گاهی سوال می‌کنند که اگر ما فردی را به عنوان اصلح تشخیص دادیم و به او رای دادیم؛ اما بعداً مشخص شد فرد مناسبی نبوده است و طبق وظایفش عمل نکرد، آیا من نزد خداوند مسئولیت شرعی دارم؟ پاسخ این است که خیر. اگر فردی طبق موازین شرعی و عقلی عمل کند و به فردی رای دهد، نسبت به آینده و عملکرد آینده آن فرد مسئولیت ندارد؛ اما کسی که در انتخاب کوتاهی کند و فرد ناشایست و نالایق و غیر اصلح را انتخاب کند نسبت به اعمال او مسئول است و در برخی از روایات داریم هرکس فردی را که صلاحیت ندارد به کار بگمارد فقد خان الله و رسوله؛ این فرد به خدا و رسول خیانت کرده است: پيامبر صلي الله عليه و آله : مَن وَلّى مِن أمرِ المُسلِمينَ شَيئا فَوَلّى رَجُلاً و هُوَ يَجِدُ مَن هُوَ أصلَحُ لِلمُسلِمينَ مِنهُ فَقَد خانَ اللّه َ و رَسُولَهُ ؛ [ سنن بيهقى ، ج 10 ، ص 11 ]؛ پيامبر صلي الله عليه و آله :كسى كه عهده دار يكى از امور مسلمانان شود و فردى را سرپرست كارى كند ، با اين كه مى تواند كسى را كه براى مسلمانان بهتر از او باشد بيابد ، به خدا و رسولش خيانت كرده است.
حکم رای سفید
حجت الاسلام عنایتی راد در ادامه اظهار کرد: برخی افراد از حکم رای سفید سوال می‌کنند؟ در جواب یک نکته را باید توجه کرد که گاهی رای سفید ممکن است باعث تضعیف نظام باشد، در این صورت، رای سفید حرام است و باید پرهیز شود.
حکم تخریب نامزدهای رقیب
وی در ادامه یکی از نکات مهم در ایام انتخابات را این دانستند که در تبلیغ‌های انتخاباتی باید از تخریب نامزدهای دیگر پرهیز شود. هتک حرمت دیگران و تخریب رقیب در ذهن دیگران، گناه و معصیت است؛ بله روشنگری و گفتن حقایق به شرطی که حقایق ثابت شده‌ای باشد و مربوط به مسائل شخصی کسی نباشد جایز است.
حکم خرید و فروش رای و حکم دریافت هزینه برای تخریب رقیب
این کارشناس مذهبی در پایان افزود: گاهی سوال می‌شود بعضی از گروه‌ها اقدام به خرید رای می‌کنند. این کار شرعاً جایز نیست و معصیت است. در فعالیت‌های تبلیغاتی طبق قوانین و مقررات نظام اسلامی باید عمل شود. همچنین گاهی برخی از افراد هزینه دریافت می‌کنند که تبلیغات سویی علیه برخی از نامزدهای انتخاباتی داشته باشند. دروغ پردازی کنند، شایعه‌سازی کنند، چنین درآمدهایی حرام است؛ چه پرداخت این هزینه و چه دریافت چنین پول‌هایی حرام و معصیت است.
