چگونه ناامید شوم تو آرزوی منی/ در فضیلت روز عرفه

"خدايا چنانم كن كه از تو بترسم گويا كه تو را می بينم، و با پرهيزگارى مرا خوشبخت گردان، و به نافرمانى ات بدبختم مكن، و خير در قضايت را برايم اختيار كن، و به من در تقديرت بركت ده، تا تعجيل آنچه را تو به تأخير انداختى نخواهم، و تأخير آنچه را تو پيش انداختى ميل نكنم."¹
به این فراز دعا که می رسید چنان از دل می خواند و اشک می ریخت که می توانستی نهایت عجز بنده ای را در مقابل پروردگارش ببینی... و دعا تمام که می شد سرش را رو به آسمان دم غروب بلند می کرد و می گفت: خدایا حسرت دعای عرفه سال دیگر را بر دلم نگذار...
عرفه فرصتی برای اعتراف است اما نه پیش از هر کسی و نه برای هر گوش نامحرمی بلکه زیر آسمان خدا و در روزی که روایت است خداوند می بخشد و عطا می کند! حال این خود ماییم که چنین روزی را به غفلت و فراموشی سپری کنیم و یا از فرصت گرانبهای آن بهره بگیریم و سعادتمند شویم... «عَرَفَة» کلمه‌ای عربی از ماده «ع ر ف» است. این ماده به معنای ادراک، فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است.² و فرصتی که انسان به احوالات خود نظر کند و بر آنچه ره توشه خود ساخته تامل کند و بر آنچه مانع قرب الهی است طلب بخشش و مغفرت. از این روست که محاسبه نفس، خود می تواند مقدمه ای بر به جای آوردن اعمال روز عرفه باشد. امام رضا(ع) در این باره فرموده اند:
آن کسى که نفسش را محاسبه کند، سود برده است و آن کسى که از محاسبه نفس غافل بماند، زیان دیده است.³
(بحار الأنوار، ج 78، ص 352، باب 26، ح 9)
 نام عرفه، از سرزمین عرفات (جایی در مکه که باید در این تاریخ در آن وقوف کرد) گرفته شده و گفته‌اند عرفات را از آن رو عرفات خوانده‌اند که زمینی مشخص و شناخته‌شده در میان کوه‌ها است...⁴ روز عرفه روز آغاز مناسک حج است. حج گزاران در این روز در صحرای عرفات گرد هم می‌آیند و ضمن دعا و استغفار، از توفیق در ادای فریضه مهم حج شکرگزاری می‌کنند. نظر به اهمیت این روز، ادعیه و مناجاتی ویژه آن از معصومین و بزرگان دینی نقل شده است. در برخی منابع، دعایی از پیامبر اکرم(ص) برای این روز نقل شده است.⁵ خواندن دعای امام حسین علیه السلام و دعای ام داودد نیز در روز عرفه سفارش شده است.
شیخ کفعمى در مصباح فرموده است: " مستحب است روزه روز عرفه براى کسى که ضعف پیدا نکند از دعا خواندن و مستحب است غسل پیش از زوال و زیارت امام حسین علیه السلام در روز و شب عرفه".
عرفه از نگاهی دیگر فرصتی است که یکبار دیگر مرور کنیم که امام معصوم(ع) با چنان مقامی این چنین به درگاه خداوند با خضوع و خشوع طلب بخشش می کند حال، ما باید به چه زبانی از او طلب مغفرت نماییم؟!
________________________________________________________________

اَللّهُمَّ اجْعَلْنى اَخْشاكَ كَانّى أَراكَ وَاَسْعِدْنى بِتَقويكَ وَلا تُشْقِنى بِمَعْصِيَتِكَ وَخِرْلى فى قَضآئِكَ وَبارِكْ لى فى قَدَرِكَ حَتّى لا احِبَّ تَعْجيلَ ما اَخَّرْتَ وَلا تَاْخيرَ ما عَجَّلْتَ
راغب اصفهانی، مفردات، ص۵۶۰.
مَن حاسَبَ نَفسَهُ رَبَحَ وَمَن غَفَلَ عَنهَا خَسِر
قریشی، التحقیق لکلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۱۲۰
صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۴۲ و ۵۴۳