خبرگزاری رضوی بررسی کرد:
زمینه های تلاش عراق برای احیای روابط ایران و عربستان
خبرگزاری رضوی. بهمن دهستانی. رویدادهای منطقه ای و بین المللی در یک هفته گذشته شتاب چشمگیری را شاهد است که حکایت از تحولات قابل توجهی دارد. این شرایط خود امتداد تغییر مناسبات بین المللی است که فضای روابط میان کشورها را متأثر ساخته است.
شاید یکی از مهم ترین رویدادهای روزهای گذشته سفر نخست وزیر عراق به عربستان و بلافاصله حضور در ایران است که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفت. عراق ماه ها است که برای نزدیکی و گفتگو و ایجاد تفاهم میان تهران و ریاض تلاش می کند و مصطفی الکاظمی نخست وزیر این کشور پیگیری های زیادی را برای این مسئله انجام داده است.
کشور عراق در دوره نخست وزیری مصطفی الکاظمی تا امروز برای احیای جایگاه بین المللی این کشور ابتکارات مختلفی را به اجرا گذاشته که برقراری گفتگو میان جمهوری اسلامی و پادشاهی سعودی یکی از مهم ترین آنها بوده است.
دولت عراق به دنبال آن است تا با این رویکرد، میزان نقش آفرینی خود را ارتقاء دهد. دولتمردان عراقی معتقدند و اظهار می دارند عرصه این کشور بجای آنکه محل رقابت و منازعات و زد و خورد قدرت های منطقه ای و بین المللی باشد باید تبدیل به پل ارتباطی میان این دولت ها شود تا ضمن تأمین امنیت پایدار برای عراق باعث جلب منافع ملی بیشتر برای این کشور گردد.
در طول دوران بعد از صدام عراق در محاصره بحران های مختلفی قرار گرفت که تروریسم تکفیری در صدر آن بود و با یورش داعش به اوج خود رسید اما در نهایت با فتوای مرجعیت دینی و مجاهدت جوانان عراقی و حمایت ها و زحمات ایران اسلامی و شخصیت هایی چون سردار شهید سلیمانی و یاران او بطور مؤثری دفع شد اما این تهدید همچنان بطور پراکنده استان هایی در عراق را در معرض حملات خود قرار می دهد.
از دیگر سو طمع ورزی کشور ترکیه از دیگر تهدیدهای عراق است که علاوه بر اشغال خاک با ایجاد پایگاه های نظامی، مانع از حق آبه دو رود بزرگ دجله و فرات می شود که آثار مخرب زیست محیطی فراوانی را بر مردم عراق خصوصا جنوب این کشور که کانون شهرها و روستاهای شیعیان است تحمیل کرده است.
در این میان تشکیل بسیج مردمی یا حشدالشعبی نقطه عطفی در بازگرداندن قدرت واقعی به عراق بود و موقعیت بین المللی بغداد را در منطقه و جهان عرب تغییر داد و بسیاری از تهدیدها را دفع و کم اثر ساخت. این زمینه ها عناصر قدرت عراق را بیشتر کرد و موجب فعال شدن بغداد در تنظیم مناسبات با کشورهای همسایه شد.
جمهوری اسلامی به عنوان یک کشور برخوردار از روابط تاریخی و مذهبی ریشه دار و حامی استقلال و تمامیت ارضی عراق با جانفشانی و اهدای خون بهترین فرزندان و سرداران خود در مسیر دفاع از عراق در مقابل تروریسم تکفیری و توطئه های منطقه ای و بین المللی صداقت خود را در پایبندی به حُسن همجواری اثبات کرده است.
عربستان سعودی بالغ بر 15 سال بعد از سقوط صدام و تشکیل دولت به نخست وزیری شیعیان حاضر به برقراری روابط دیپلماتیک با عراق و بازگشایی سفارت در بغداد نبود چرا که از حضور و بازگشت طبیعی اکثریت جمعیت عراق به قدرت رضایت نداشت!
اما اکنون عراق خود را با اتکاء به عوامل جدید قدرت که ریشه در مقاومت اصیل و اسلامی آن دارد به جایگاهی رسانده است که عربستان امیدوار است از طریق آن بتواند منافع خود را در رابطه با ایران و یمن پیگیری نماید و بغداد نیز دارای اعتماد به نفس و توان اقناع سازی همسایگان شده است.
واقعیتِ روابط بین الملل و منافع ملی کشورها، آنان را به استفاده از امتیازات متنوع خود وا می دارد و گرچه اعتماد متقابل امر دشواری در این عرصه است اما روابط ایران و عراق بنا بر زیرساخت های متمایز خود دارای همکاری های مضاعفی در پیشبرد منافع مشترک است.
این در حالی است که رویکرد دیگر همسایگان عراق تضعیف دولت مرکزی بغداد در دوران بعد از سقوط صدام بوده است ولی جمهوری اسلامی تشکیل و تقویت دولت مستقل و برآمده از اراده مردم را همواره در دستور کار داشته است.
در طول دو دهه گذشته ترکیه، اردن، عربستان در شمال، غرب و جنوب عراق مراکز بزرگ طراحی و اجرای برنامه های ضد وحدت و تمامیت ارضی عراق گردیدند و نفوذ و تخریب و فشارهای فراوانی را وارد آوردند تا مانع از رشد و اتحاد این کشور با ایران و محور مقاومت شوند که اقدامات آنان با ناکامی های قابل توجهی مواجه شد.
به باور گروهی از ناظران کنار رفتن ترامپ از قدرت در آمریکا و تغییر سیاست کاخ سفید در حمایت از بن سلمان عامل اصلی تغییر رفتار سعودی در قبال ایران و تن دادن به نقش آفرینی بغداد بوده است و دولت بایدن از نقش جدید عراق حمایت می کند تا موجب موازنه گردد اما نباید از زمینه های تغییرات اساسی و حقیقی در منطقه غافل ماند.
در یمن که در حال حاضر بزرگترین بحران لاینحل و گرفتاری منطقه ای عربستان به شمار می رود، این جریان مقاومت همچون عراق بود که توانست رفتار مقامات پادشاهی ریاض را تغییر دهد و او را وادار به گفتگو و مذاکره و آتش بس نماید. گرچه انصارالله از ابتدا و بارها به عنوان بخش بزرگی از جامعه یمن خواستار توقف تجاوز ائتلاف سعودی و گفتگو برای تشکیل دولت با حضور نمایندگان همه بخش های سیاسی یمنی شده بود اما ریاض حاضر به قبول این پیشنهاد نمی شد اما امروز برای بار دوم با تمدید آتش بس موافقت کرده است.
گرچه احتمال زیادی وجود دارد که تن دادن سعودی به شرایط جدید تنها برای خرید وقت و جلوگیری از تداوم شکست ها و تضعیف موقعیت میدانی و بین المللی خود بخاطر آثار جنگ یمن باشد اما در هر صورت دریافته است که بدون گفتگو و تغییر رفتار با ایران اسلامی نمی تواند به آرامش و امنیت پایدار دست یابد.
دولتمردان عراقی نیز دریافته اند با احترام به عناصر واقعی قدرت و کسب ثبات در سیاست خارجی می توانند احترام و منزلت بین المللی بسیار بهتری در منطقه داشته باشند و نظر و اعتماد همسایگان خود را جلب کنند. مسئله ای که آن را بیش از همه از رفتار مقتدرانه و باثبات همسایه شرقی خود الهام گرفته اند.
شاید یکی از مهم ترین رویدادهای روزهای گذشته سفر نخست وزیر عراق به عربستان و بلافاصله حضور در ایران است که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفت. عراق ماه ها است که برای نزدیکی و گفتگو و ایجاد تفاهم میان تهران و ریاض تلاش می کند و مصطفی الکاظمی نخست وزیر این کشور پیگیری های زیادی را برای این مسئله انجام داده است.
کشور عراق در دوره نخست وزیری مصطفی الکاظمی تا امروز برای احیای جایگاه بین المللی این کشور ابتکارات مختلفی را به اجرا گذاشته که برقراری گفتگو میان جمهوری اسلامی و پادشاهی سعودی یکی از مهم ترین آنها بوده است.
دولت عراق به دنبال آن است تا با این رویکرد، میزان نقش آفرینی خود را ارتقاء دهد. دولتمردان عراقی معتقدند و اظهار می دارند عرصه این کشور بجای آنکه محل رقابت و منازعات و زد و خورد قدرت های منطقه ای و بین المللی باشد باید تبدیل به پل ارتباطی میان این دولت ها شود تا ضمن تأمین امنیت پایدار برای عراق باعث جلب منافع ملی بیشتر برای این کشور گردد.
در طول دوران بعد از صدام عراق در محاصره بحران های مختلفی قرار گرفت که تروریسم تکفیری در صدر آن بود و با یورش داعش به اوج خود رسید اما در نهایت با فتوای مرجعیت دینی و مجاهدت جوانان عراقی و حمایت ها و زحمات ایران اسلامی و شخصیت هایی چون سردار شهید سلیمانی و یاران او بطور مؤثری دفع شد اما این تهدید همچنان بطور پراکنده استان هایی در عراق را در معرض حملات خود قرار می دهد.
از دیگر سو طمع ورزی کشور ترکیه از دیگر تهدیدهای عراق است که علاوه بر اشغال خاک با ایجاد پایگاه های نظامی، مانع از حق آبه دو رود بزرگ دجله و فرات می شود که آثار مخرب زیست محیطی فراوانی را بر مردم عراق خصوصا جنوب این کشور که کانون شهرها و روستاهای شیعیان است تحمیل کرده است.
در این میان تشکیل بسیج مردمی یا حشدالشعبی نقطه عطفی در بازگرداندن قدرت واقعی به عراق بود و موقعیت بین المللی بغداد را در منطقه و جهان عرب تغییر داد و بسیاری از تهدیدها را دفع و کم اثر ساخت. این زمینه ها عناصر قدرت عراق را بیشتر کرد و موجب فعال شدن بغداد در تنظیم مناسبات با کشورهای همسایه شد.
جمهوری اسلامی به عنوان یک کشور برخوردار از روابط تاریخی و مذهبی ریشه دار و حامی استقلال و تمامیت ارضی عراق با جانفشانی و اهدای خون بهترین فرزندان و سرداران خود در مسیر دفاع از عراق در مقابل تروریسم تکفیری و توطئه های منطقه ای و بین المللی صداقت خود را در پایبندی به حُسن همجواری اثبات کرده است.
عربستان سعودی بالغ بر 15 سال بعد از سقوط صدام و تشکیل دولت به نخست وزیری شیعیان حاضر به برقراری روابط دیپلماتیک با عراق و بازگشایی سفارت در بغداد نبود چرا که از حضور و بازگشت طبیعی اکثریت جمعیت عراق به قدرت رضایت نداشت!
اما اکنون عراق خود را با اتکاء به عوامل جدید قدرت که ریشه در مقاومت اصیل و اسلامی آن دارد به جایگاهی رسانده است که عربستان امیدوار است از طریق آن بتواند منافع خود را در رابطه با ایران و یمن پیگیری نماید و بغداد نیز دارای اعتماد به نفس و توان اقناع سازی همسایگان شده است.
واقعیتِ روابط بین الملل و منافع ملی کشورها، آنان را به استفاده از امتیازات متنوع خود وا می دارد و گرچه اعتماد متقابل امر دشواری در این عرصه است اما روابط ایران و عراق بنا بر زیرساخت های متمایز خود دارای همکاری های مضاعفی در پیشبرد منافع مشترک است.
این در حالی است که رویکرد دیگر همسایگان عراق تضعیف دولت مرکزی بغداد در دوران بعد از سقوط صدام بوده است ولی جمهوری اسلامی تشکیل و تقویت دولت مستقل و برآمده از اراده مردم را همواره در دستور کار داشته است.
در طول دو دهه گذشته ترکیه، اردن، عربستان در شمال، غرب و جنوب عراق مراکز بزرگ طراحی و اجرای برنامه های ضد وحدت و تمامیت ارضی عراق گردیدند و نفوذ و تخریب و فشارهای فراوانی را وارد آوردند تا مانع از رشد و اتحاد این کشور با ایران و محور مقاومت شوند که اقدامات آنان با ناکامی های قابل توجهی مواجه شد.
به باور گروهی از ناظران کنار رفتن ترامپ از قدرت در آمریکا و تغییر سیاست کاخ سفید در حمایت از بن سلمان عامل اصلی تغییر رفتار سعودی در قبال ایران و تن دادن به نقش آفرینی بغداد بوده است و دولت بایدن از نقش جدید عراق حمایت می کند تا موجب موازنه گردد اما نباید از زمینه های تغییرات اساسی و حقیقی در منطقه غافل ماند.
در یمن که در حال حاضر بزرگترین بحران لاینحل و گرفتاری منطقه ای عربستان به شمار می رود، این جریان مقاومت همچون عراق بود که توانست رفتار مقامات پادشاهی ریاض را تغییر دهد و او را وادار به گفتگو و مذاکره و آتش بس نماید. گرچه انصارالله از ابتدا و بارها به عنوان بخش بزرگی از جامعه یمن خواستار توقف تجاوز ائتلاف سعودی و گفتگو برای تشکیل دولت با حضور نمایندگان همه بخش های سیاسی یمنی شده بود اما ریاض حاضر به قبول این پیشنهاد نمی شد اما امروز برای بار دوم با تمدید آتش بس موافقت کرده است.
گرچه احتمال زیادی وجود دارد که تن دادن سعودی به شرایط جدید تنها برای خرید وقت و جلوگیری از تداوم شکست ها و تضعیف موقعیت میدانی و بین المللی خود بخاطر آثار جنگ یمن باشد اما در هر صورت دریافته است که بدون گفتگو و تغییر رفتار با ایران اسلامی نمی تواند به آرامش و امنیت پایدار دست یابد.
دولتمردان عراقی نیز دریافته اند با احترام به عناصر واقعی قدرت و کسب ثبات در سیاست خارجی می توانند احترام و منزلت بین المللی بسیار بهتری در منطقه داشته باشند و نظر و اعتماد همسایگان خود را جلب کنند. مسئله ای که آن را بیش از همه از رفتار مقتدرانه و باثبات همسایه شرقی خود الهام گرفته اند.
