گزارش خبرگزاری رضوی:
«فارابی»، مبنای همکاری‌های فرهنگی ایران و آسیای میانه
خبرگزاری رضوی. بهمن دهستانی. پیشنهاد رهبر فرزانه انقلاب به رئیس جمهور قزاقستان برای همکاری علمی و فرهنگی دو کشور با محوریت شخصیت فارابی از ابتکارات ارزنده و لازم به پیگیری جمهوری اسلامی برای پیشبرد مناسبات فرهنگی با همسایگان و کشورهای منطقه آسیای میانه بود.
در حالی که پایه روابط ایران با قزاقستان و دیگر کشورهای آسیای میانه غالبا محدود به تجارت و اقتصاد بوده است پیشنهاد حضرت آیت الله خامنه ای بر توجه به شخصیت و افکار فارابی، دروازه تازه ای را بر روی تاریخ مناسبات ایران با آسیای میانه باز کرد.
رهبر انقلاب اسلامی در ملاقات با آقای «قاسم ژورمات توکایف» رئیس‌جمهور قزاقستان و هیئت همراه گسترش همکاری‌های فرهنگی ایران و قزاقستان را مهم دانستند و بیان داشتند: فارابی به‌عنوان یک فیلسوف و دانشمند اسلامی که اصالت قزاقستانی دارد و در ایران هزار سال درباره آثار او تحقیق و مطالعه شده است، می‌تواند مبنای همکاری‌های فرهنگی و تشکیل یک کمیته مشترک علمی میان دو کشور شود. رئیس‌جمهور قزاقستان نیز اشتراکات تاریخی و فرهنگی ایران و قزاقستان را عمیق خواند و با استقبال از پیشنهاد رهبر انقلاب برای تشکیل کمیته علمی در زمینه فارابی، دیدگاههای خود را درباره مسائل منطقه ارائه کرد.
این در حالی است که حوزه جغرافیایی تمدن ایرانی اسلامی در گستره ای بزرگی تا ماوراء النهر یا فرارود موجب اشتراکات فراوانی را با محوریت فلاسفه و متفکران مسلمان شاهد بوده است.
ابونصر محمد بن محمد طرخانی ملقب به فارابی، در حدود سال ۲۵۷هجری قمری در دهکده «وسیج» از ناحیه فاراب در ماوراءالنهر، قزاقستان کنونی متولد شد.
«فارابی» یکی از دانشمندان اسلامی است که در زمانه بسیار حساس تاریخی ظهور کرد و توانست تاثیر عمیق و بسزایی را در تفکر اندیشمندان بعد از خود به جا بگذارد.
تأثیر فارابی به قدری شگرف است که برخی صاحبنظران معتقدند اندیشه‌های او بود که توانست زمینه را برای شکوفایی تمدن اسلامی فراهم سازد. به گفته محققان فلسفه اسلامی فارابی فیلسوفی جامعه اندیش بوده است و همین رویکرد به رویش تمدن اسلامی انجامیده است.
«معلم ثانی» و «مؤسس فلسفه اسلامی» از جمله عناوین و القابی است که در تاریخ اندیشه اسلامی به ابونصر فارابی اطلاق شده است. در اهمیت جایگاه علمی و فلسفی فارابی همین بس که بسیاری از شارحان و تذکره نویسان از وی به عنوان بزرگترین فیلسوف مسلمان یاد می‌کنند و مستشرقینی همچون دی فو در مقام قیاس، وی را برتر از ابن سینا برشمرده‌اند. هرچند در تاریخ اندیشه اسلامی از کندی به عنوان نخستین فیلسوف عرب یاد می‌شود با وجود برخی محققان تأکید می کنند وی هرگز نتوانست مکتبی فلسفی بنا کند و نظامی جامع ارائه دهد. ولی فارابی به تحقق این امر مبادرت ورزید و به همین دلیل از وی به عنوان «مؤسس فلسفه اسلامی» یاد می‌شود.
در مورد مذهب فارابی اختلاف و ابهاماتی وجود دارد. برخی از تاریخ شناسان معتقدند او سنی بوده اما اجماع بر شیعه بودن او است. علامه سید محسن امین عاملی صاحب کتاب معروف اعیان الشیعه می گوید: فارابی اولین فیلسوف در اسلام است و بعضی از معاصران گفته‌اند که فارابی با هیچ کس ارتباط نداشت مگر با اهل فضل از شیعیان، به خاطر جامعیت عقیده و مذهب. و گفته‌اند که هر کس درباره فارابی تأمل کند، درمی‌یابد که او از امامیه عدلیه و قائلان به عصمت ائمه علیهم السلام است. نجار فوزی از اندیشمندان معاصر عرب معتقد است که فلسفه سیاسی فارابی تحت تأثیر شیعیان قرار گرفته است.
همانطور که مقام معظم رهبری یادآور شدند درباره فارابی مطالعات و آثار فراوانی در ایران در طول ادوار مختلف صورت گرفته است و این اندیشمند بزرگ جهان اسلام بیشتر ایرانی شناخته می شود.
حضرت آیت الله خامنه ای خود توجه فراوانی به منزلت فارابی در بیانات و نگاه به تمدن اسلامی دارند. ایشان در یکی از سخنرانی ها می گویند: « کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، نوشته‌ی آدام متز، نشان می‌دهد که تمام محیط اسلامی، اصلا بازار علم دنیاست ... قرن چهارم هجری، قرن شکوفایی علم و فلسفه در دنیای اسلام است؛ قرن ابن‌سینا؛ قرن فارابی؛ قرن رازی؛ قرن حکمای بزرگ الهی؛ قرن شخصیتهایی که بعضی از آثار علمی آنها دنیا را تا همین روزهایی که من و شما زندگی میکنیم، هنوز در تسخیر خود دارد. ۱۳۷۹/۱۲/۰۹)
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی در سال 90 تصریح می کنند: «کشور ما با این سابقه‌ی تاریخی، با این سابقه‌ی علمی، با این ذخائر عظیم علمی و فکری که ما داشتیم، با آن بزرگان علمی ای که کشور ما در دوران جهالت و غفلت دنیا اینها را تربیت کرده - «ابن‌سینا» ها، «محمدبن‌زکریا» ها، «فارابی» ها، «خواجه نصیر» ها و چه و چه، اینها مال دوران جهالت بشریت است؛ مال قرون وسطی است که هیچ خبری از دانش، هیچ فروغی از دانش در دنیا نبود - این کشوری که یک چنین ظرفیتی و یک چنین استعدادی دارد».
اکنون در پی رهنمود ارزنده رهبری انقلاب که خود از متفکران جهان اسلام هستند شایسته است مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و مؤسسات پژوهشی در حوزه روابط خارجی ابتکار توسعه روابط با آسیای میانه بر مبنای شخصیت هایی همچون فارابی را دنبال کنند.
در حالی که پایه روابط ایران با قزاقستان و دیگر کشورهای آسیای میانه غالبا محدود به تجارت و اقتصاد بوده است پیشنهاد حضرت آیت الله خامنه ای بر توجه به شخصیت و افکار فارابی، دروازه تازه ای را بر روی تاریخ مناسبات ایران با آسیای میانه باز کرد.
رهبر انقلاب اسلامی در ملاقات با آقای «قاسم ژورمات توکایف» رئیس‌جمهور قزاقستان و هیئت همراه گسترش همکاری‌های فرهنگی ایران و قزاقستان را مهم دانستند و بیان داشتند: فارابی به‌عنوان یک فیلسوف و دانشمند اسلامی که اصالت قزاقستانی دارد و در ایران هزار سال درباره آثار او تحقیق و مطالعه شده است، می‌تواند مبنای همکاری‌های فرهنگی و تشکیل یک کمیته مشترک علمی میان دو کشور شود. رئیس‌جمهور قزاقستان نیز اشتراکات تاریخی و فرهنگی ایران و قزاقستان را عمیق خواند و با استقبال از پیشنهاد رهبر انقلاب برای تشکیل کمیته علمی در زمینه فارابی، دیدگاههای خود را درباره مسائل منطقه ارائه کرد.
این در حالی است که حوزه جغرافیایی تمدن ایرانی اسلامی در گستره ای بزرگی تا ماوراء النهر یا فرارود موجب اشتراکات فراوانی را با محوریت فلاسفه و متفکران مسلمان شاهد بوده است.
ابونصر محمد بن محمد طرخانی ملقب به فارابی، در حدود سال ۲۵۷هجری قمری در دهکده «وسیج» از ناحیه فاراب در ماوراءالنهر، قزاقستان کنونی متولد شد.
«فارابی» یکی از دانشمندان اسلامی است که در زمانه بسیار حساس تاریخی ظهور کرد و توانست تاثیر عمیق و بسزایی را در تفکر اندیشمندان بعد از خود به جا بگذارد.
تأثیر فارابی به قدری شگرف است که برخی صاحبنظران معتقدند اندیشه‌های او بود که توانست زمینه را برای شکوفایی تمدن اسلامی فراهم سازد. به گفته محققان فلسفه اسلامی فارابی فیلسوفی جامعه اندیش بوده است و همین رویکرد به رویش تمدن اسلامی انجامیده است.
«معلم ثانی» و «مؤسس فلسفه اسلامی» از جمله عناوین و القابی است که در تاریخ اندیشه اسلامی به ابونصر فارابی اطلاق شده است. در اهمیت جایگاه علمی و فلسفی فارابی همین بس که بسیاری از شارحان و تذکره نویسان از وی به عنوان بزرگترین فیلسوف مسلمان یاد می‌کنند و مستشرقینی همچون دی فو در مقام قیاس، وی را برتر از ابن سینا برشمرده‌اند. هرچند در تاریخ اندیشه اسلامی از کندی به عنوان نخستین فیلسوف عرب یاد می‌شود با وجود برخی محققان تأکید می کنند وی هرگز نتوانست مکتبی فلسفی بنا کند و نظامی جامع ارائه دهد. ولی فارابی به تحقق این امر مبادرت ورزید و به همین دلیل از وی به عنوان «مؤسس فلسفه اسلامی» یاد می‌شود.
در مورد مذهب فارابی اختلاف و ابهاماتی وجود دارد. برخی از تاریخ شناسان معتقدند او سنی بوده اما اجماع بر شیعه بودن او است. علامه سید محسن امین عاملی صاحب کتاب معروف اعیان الشیعه می گوید: فارابی اولین فیلسوف در اسلام است و بعضی از معاصران گفته‌اند که فارابی با هیچ کس ارتباط نداشت مگر با اهل فضل از شیعیان، به خاطر جامعیت عقیده و مذهب. و گفته‌اند که هر کس درباره فارابی تأمل کند، درمی‌یابد که او از امامیه عدلیه و قائلان به عصمت ائمه علیهم السلام است. نجار فوزی از اندیشمندان معاصر عرب معتقد است که فلسفه سیاسی فارابی تحت تأثیر شیعیان قرار گرفته است.
همانطور که مقام معظم رهبری یادآور شدند درباره فارابی مطالعات و آثار فراوانی در ایران در طول ادوار مختلف صورت گرفته است و این اندیشمند بزرگ جهان اسلام بیشتر ایرانی شناخته می شود.
حضرت آیت الله خامنه ای خود توجه فراوانی به منزلت فارابی در بیانات و نگاه به تمدن اسلامی دارند. ایشان در یکی از سخنرانی ها می گویند: « کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، نوشته‌ی آدام متز، نشان می‌دهد که تمام محیط اسلامی، اصلا بازار علم دنیاست ... قرن چهارم هجری، قرن شکوفایی علم و فلسفه در دنیای اسلام است؛ قرن ابن‌سینا؛ قرن فارابی؛ قرن رازی؛ قرن حکمای بزرگ الهی؛ قرن شخصیتهایی که بعضی از آثار علمی آنها دنیا را تا همین روزهایی که من و شما زندگی میکنیم، هنوز در تسخیر خود دارد. ۱۳۷۹/۱۲/۰۹)
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی در سال 90 تصریح می کنند: «کشور ما با این سابقه‌ی تاریخی، با این سابقه‌ی علمی، با این ذخائر عظیم علمی و فکری که ما داشتیم، با آن بزرگان علمی ای که کشور ما در دوران جهالت و غفلت دنیا اینها را تربیت کرده - «ابن‌سینا» ها، «محمدبن‌زکریا» ها، «فارابی» ها، «خواجه نصیر» ها و چه و چه، اینها مال دوران جهالت بشریت است؛ مال قرون وسطی است که هیچ خبری از دانش، هیچ فروغی از دانش در دنیا نبود - این کشوری که یک چنین ظرفیتی و یک چنین استعدادی دارد».
اکنون در پی رهنمود ارزنده رهبری انقلاب که خود از متفکران جهان اسلام هستند شایسته است مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و مؤسسات پژوهشی در حوزه روابط خارجی ابتکار توسعه روابط با آسیای میانه بر مبنای شخصیت هایی همچون فارابی را دنبال کنند.
