خبرگزاری رضوی گزارش می دهد:
نگاهی به موقعیت خراسان و ایران در مسیر جاده ابریشم نوین
خبرگزاری رضوی. بهمن دهستانی. طرح بزرگ چین برای احیای جاده تاریخی ابریشم و اتصال آسیا به اروپا و آفریقا و غرب عالم در جهت توسعه تجارت این کشور یکی از فرآیندهای کلان اقتصادی جهان است که به دلیل سرمایه گذاری های اعلام شده توسط مقامات چینی از اهمیت زیادی برخوردار شده است.
این طرح که با نام یک جاده یک کمربند هم از آن یاد می شود در تلاش است تا چین را از طریق جاده، راه آهن و دریا به دیگر نقاط جهان و بطور مشخص به سمت غرب آسیا و اورسیا و اروپا و همزمان سواحل آفریقا متصل نماید.
آنطور که رهبران چین اعلام کرده و از این پروژه عظیم رونمایی کرده اند؛ میلیاردها دلار سرمایه گذاری در کشورهای مسیر راه ابریشم نوین صورت خواهد گرفت و از این رو بسیاری از دولت های آسیایی و اروپایی روی این حرکت اقتصادی چین حساب ویژه باز کرده اند.
جمهوری اسلامی ایران نیز که به عنوان یکی از تمدن های کهن آسیا دارای روابط تاریخی و تمدنی با چین است در برنامه ای با عنوان طرح همکاری های 25 ساله ایران و چین تلاش نموده تا نقش ویژه خود را در جهت تأمین منافع ملی در این فرآیندهای نوین اقتصادی آسیا و منطقه ایفاء نماید.
مطالعات و بررسی ها نشان می دهد همانطور که پروژه نوین چین متکی بر یک ذخیره و الهام تاریخی است؛ جایگاه ایران و خصوصا خراسان در مسیر جاده تاریخی ابریشم همواره برجسته و منحصر به فرد بوده است و از این رو می توان امکان احیای این جایگاه را در برنامه ها و رقابت های اقتصادی جدید در آسیا سنجید.
واقعیت آن است که آسیا به عنوان قاره کهن مهد ادیان و مذاهب بوده است و خاستگاه بسیاری از ادیان جهان به سرزمین ها و جوامع این قاره بازمی گردد.
کشور چین با تمدن کنفسیوسی دارای نگاه و رویکردهای ویژه و متمایز خود است.
در مسیر جاده ابریشم مناطق ایران کهن و خراسان بزرگ از برجستگی و شهرت برخوردار بوده اند در حالی که بسیاری از این شهرها در تمدن اسلامی با محوریت دین و مذهب و اماکن و بقاع اسلامی سربرافراشته اند. گفته می شود 30 شهر ایران در مسیر جاده تاریخی ابریشم قرار داشته اند. این مسیر از شهرهای ساحلی شرق چین آغاز گردیده و برای پیشگیری عبور از بیابان‌های مرکزی چین، به دو راه شمالی و جنوبی تقسیم می‌شد.
مسیر شمالی از شهر شیان در شمال غربی چین آغاز می‌شده است؛ این شهر یکی از چهار شهر قدیمی و از پایتخت های دوران گذشته کشور چین نیز می باشد. جاده ابریشم پس از گذر از ایالت‌های گوناگون در چین و پیش از رسیدن به بیایان بزرگ مرکزی چین به سه راه گوناگون تقسیم می‌شد که دو تای آنها از شمال بیابان و یکی از جنوب آن عبور می‌کرد.
اما مسیر جنوبی یک مسیر ثابت بود و با گذشتن از مرزهای چین، وارد قرقیزستان کنونی می‌شود که نخستین منزل آن اوزکند و سپس اوش از جمله کانون‌های مهم تولید ابریشم بود و هم‌اکنون بزرگ‌ترین کارخانه ابریشم کشی و ابریشم بافی را در خود دارد. پس از آن وارد سرزمین فرغانه شده و پس از گذر از سمرقند و بخارا و جیحون به مرو و سپس سرخس کنونی می‌رسیده‌است. از سرخس تا نیشابور منازل رباط شرف، رباط ماهی، رباط چاهک، توس نوغان، طرق، شریف‌آباد، الحمراء و دیز باد به عنوان منزلگاه های حوزه تمدنی ایران در مسیر جاده ابریشم قرار داشت. منازل نیشابور تا سمنان و سپس ری امتداد آنها بوده است.
راه ابریشم پس از گذشتن از ری، قزوین، ساوه، کبودرآهنگ مزدقان (جرفادقان)، همدان، و گردنه اسدآباد، کنگاور، صحنه، بیستون، فرمیس (کرمانشاه)، مازورستان، حلوان، قصر شیرین، جلولاء، دسکره الملک (دستگرد ساسانی) و نهروان وارد بغداد می‌شده‌است و در کرانه رود فرات ادامه می‌یافت و به حدیثه می‌رسید و سپس در ساحل دریای مدیترانه به شهر انکاکیه می‌انجامید که آخرین منزل راه زمینی بود.
از حدود ۱۴ سده پیش، در زمان امپراتور خاندان هان در شرق چین، یک مسیر دریایی که البته به‌طور رسمی بخشی از جاده ابریشم نبوده است، نیز مورد استفاده بازرگانان قرار می گرفته است و هم اکنون در کلان پروژه یک جاده و یک کمربند، مسیر ابریشم دریایی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
مستندات تاریخی نشان می دهد در دوران رونق جاده تاریخی ابریشم دو تمدن چین و ایران از ارکان این مسیر بوده اند و خراسان به عنوان یکی از منزلگاه ها و حلقه های اصلی ارتباطی آن به شمار می رفته است.
در سال ۲۰۱۷ طی مراسمی با حضور رهبران نزدیک به ۳۰ کشور جهان در چین، از طرح جاده نوین ابریشم رونمایی و افتتاح شد تا راه را برای جهش اقتصادی بیشتر این قدرت آسیایی هموارتر کند. شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در این باره گفت: «در دوره‌ای که کشورها وابسته به یکدیگرند و تهدیدها بی‌وقفه در جهان ادامه دارد. هیچ کشوری به تنهایی ظرفیت و توان رویارویی با مشکلات جهانی را ندارد».
در این زمینه مرکز پژوهشی جاده ابریشم در ایران با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دانشگاه شهید بهشتی از بهمن‌ماه 1397 با نماینده رسمی ایران در شبکه جاده ابریشم یونسکو و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه و نویسنده کتاب «ایران پل میان فرهنگی جاده ابریشم»، فعالیت خود را آغاز کرد. این مرکز وظیفۀ انجام پژوهش‌های علمی و همچنین همکاری نزدیک با کمیسیون ملی یونسکو، هماهنگی و برقراری پیوندهای علمی میان ایران و دیگر دانشگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را برعهده دارد و در بسیاری از همایش‌های جهانی با موضوع جاده ابریشم در ایران و دیگر کشورها حضور داشته است.
این بسترها و ظرفیت های تاریخی و تمدنی و ژئوپلیتک و مراکز دانشگاهی و فرهنگی و اقتصادی کشور امکانات ایران برای کسب سهم ویژه در فرآیند بین المللی جاده ابریشم را دوچندان کرده است. در این میان خراسان با اتکاء به ذخایر معنوی و تاریخی و اقتصادی خود حلقه درخشانی در آینده منطقه آسیای مرکزی و غربی خواهد بود.
این طرح که با نام یک جاده یک کمربند هم از آن یاد می شود در تلاش است تا چین را از طریق جاده، راه آهن و دریا به دیگر نقاط جهان و بطور مشخص به سمت غرب آسیا و اورسیا و اروپا و همزمان سواحل آفریقا متصل نماید.
آنطور که رهبران چین اعلام کرده و از این پروژه عظیم رونمایی کرده اند؛ میلیاردها دلار سرمایه گذاری در کشورهای مسیر راه ابریشم نوین صورت خواهد گرفت و از این رو بسیاری از دولت های آسیایی و اروپایی روی این حرکت اقتصادی چین حساب ویژه باز کرده اند.
جمهوری اسلامی ایران نیز که به عنوان یکی از تمدن های کهن آسیا دارای روابط تاریخی و تمدنی با چین است در برنامه ای با عنوان طرح همکاری های 25 ساله ایران و چین تلاش نموده تا نقش ویژه خود را در جهت تأمین منافع ملی در این فرآیندهای نوین اقتصادی آسیا و منطقه ایفاء نماید.
مطالعات و بررسی ها نشان می دهد همانطور که پروژه نوین چین متکی بر یک ذخیره و الهام تاریخی است؛ جایگاه ایران و خصوصا خراسان در مسیر جاده تاریخی ابریشم همواره برجسته و منحصر به فرد بوده است و از این رو می توان امکان احیای این جایگاه را در برنامه
واقعیت آن است که آسیا به عنوان قاره کهن مهد ادیان و مذاهب بوده است و خاستگاه بسیاری از ادیان جهان به سرزمین ها و جوامع این قاره بازمی گردد.
کشور چین با تمدن کنفسیوسی دارای نگاه و رویکردهای ویژه و متمایز خود است.
در مسیر جاده ابریشم مناطق ایران کهن و خراسان بزرگ از برجستگی و شهرت برخوردار بوده اند در حالی که بسیاری از این شهرها در تمدن اسلامی با محوریت دین و مذهب و اماکن و بقاع اسلامی سربرافراشته اند. گفته می شود 30 شهر ایران در مسیر جاده تاریخی ابریشم قرار داشته اند. این مسیر از شهرهای ساحلی شرق چین آغاز گردیده و برای پیشگیری عبور از بیابان‌های مرکزی چین، به دو راه شمالی و جنوبی تقسیم می‌شد.
مسیر شمالی از شهر شیان در شمال غربی چین آغاز می‌شده است؛ این شهر یکی از چهار شهر قدیمی و از پایتخت های دوران گذشته کشور چین نیز می باشد. جاده ابریشم پس از گذر از ایالت‌های گوناگون در چین و پیش از رسیدن به بیایان بزرگ مرکزی چین به سه راه گوناگون تقسیم می‌شد که دو تای آنها از شمال بیابان و یکی از جنوب آن عبور می‌کرد.
اما مسیر جنوبی یک مسیر ثابت بود و با گذشتن از مرزهای چین، وارد قرقیزستان کنونی می‌شود که نخستین منزل آن اوزکند و سپس اوش از جمله کانون‌های مهم تولید ابریشم بود و هم‌اکنون بزرگ‌ترین کارخانه ابریشم کشی و ابریشم بافی را در خود دارد. پس از آن
راه ابریشم پس از گذشتن از ری، قزوین، ساوه، کبودرآهنگ مزدقان (جرفادقان)، همدان، و گردنه اسدآباد، کنگاور، صحنه، بیستون، فرمیس (کرمانشاه)، مازورستان، حلوان، قصر شیرین، جلولاء، دسکره الملک (دستگرد ساسانی) و نهروان وارد بغداد می‌شده‌است و در کرانه رود فرات ادامه می‌یافت و به حدیثه می‌رسید و سپس در ساحل دریای مدیترانه به شهر انکاکیه می‌انجامید که آخرین منزل راه زمینی بود.
از حدود ۱۴ سده پیش، در زمان امپراتور خاندان هان در شرق چین، یک مسیر دریایی که البته به‌طور رسمی بخشی از جاده ابریشم نبوده است، نیز مورد استفاده بازرگانان قرار می گرفته است و هم اکنون در کلان پروژه یک جاده و یک کمربند، مسیر ابریشم دریایی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
مستندات تاریخی نشان می دهد در دوران رونق جاده تاریخی ابریشم دو تمدن چین و ایران از ارکان این مسیر بوده اند و خراسان به عنوان یکی از منزلگاه ها و حلقه های اصلی ارتباطی آن به شمار می رفته است.
در سال ۲۰۱۷ طی مراسمی با حضور رهبران نزدیک
در این زمینه مرکز پژوهشی جاده ابریشم در ایران با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دانشگاه شهید بهشتی از بهمن‌ماه 1397 با نماینده رسمی ایران در شبکه جاده ابریشم یونسکو و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه و نویسنده کتاب «ایران پل میان فرهنگی جاده ابریشم»، فعالیت خود را آغاز کرد. این مرکز وظیفۀ انجام پژوهش‌های علمی و همچنین همکاری نزدیک با کمیسیون ملی یونسکو، هماهنگی و برقراری پیوندهای علمی میان ایران و دیگر دانشگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را برعهده دارد و در بسیاری از همایش‌های جهانی با موضوع جاده ابریشم در ایران و دیگر کشورها حضور داشته است.
این بسترها و ظرفیت های تاریخی و تمدنی و ژئوپلیتک و مراکز دانشگاهی و فرهنگی و اقتصادی کشور امکانات ایران برای کسب سهم ویژه در فرآیند بین المللی جاده ابریشم را دوچندان کرده است. در این میان خراسان با اتکاء به ذخایر معنوی و تاریخی و اقتصادی خود حلقه درخشانی در آینده منطقه آسیای مرکزی و غربی خواهد بود.
