خبرگزاری رضوی بررسی کرد:
نشر فرهنگ رضوی در جهان نیازمند توجه به توسعه کتاب و کتابخانه ها
خبرگزاری رضوی-بهمن دهستانی؛ یکی از ابعاد مهم تاریخ و فرهنگ اسلام و مقام نبی اعظم(ص) می باشد، توجه به فرهنگ نوشتاری است در حالی که در عصر نزول وحی، فرهنگ حاکم در تاریخ غرب و شرق، فرهنگ شفاهی بوده و کتابت آثار به لحاظ سخت افزاری و تولید و حفظ کتب به شکل انبوه پس از تمدن اسلامی در قرون چهارم و پنجم هجری به وجود آمده است.
با برپایی مدنیت اسلامی و شکل گیری مدینة النبی از همان قرن نخست، مفهوم نوشتن و کتابداری شکل گرفت و به تدریج در قرن چهارم، تمدن اسلام مرکز بزرگترین کتابخانه های جهان شد. در همین زمان در بخش های مختلف جهان اسلام از شمال آفریقا، جنوب و غرب اروپا تا مصر، عراق، شام و بغداد و نیز خراسان، کتابخانه هایی در تمدن نوین اسلامی با بیش صدها هزار جلد کتاب و اوراق گزارش شده است. این در حالی بود که بزرگترین کتابخانه ها در اروپا حدود چند صد جلد مطالب کتابت شده کلیسا را در خود بیشتر نداشتند. همزمان خواجه نصیر الدین طوسی دانشمند شهیر مسلمان، در کتابخانه خود قریب 600 هزار جلد کتاب داشته است. به گفته محققان تاریخ، پیدایش و تولید انبوه کاغذ در تمدن اسلامی شکل گرفت و کارگاه های تولید کاغذ ایجاد می شود و 17 نوع کاغذ از مشرق اسلامی تا مغرب تولید می شده است.
برآمدن مفهوم چاپ کتاب، کتابداری، طبقه بندی کتب و مانند اینها همه از تمدن اسلامی بود و این موارد زیرساخت مهمی برای توسعه علم گردید و در پی آن کتابخانه ها در مراکز و شهرهای بزرگ دنیای اسلام تأسیس گردید.
در این میان کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ایران، شرق اسلامی و جهان اسلام است که در حرم رضوی قرار دارد.
تاریخچۀ کتابخانۀ آستان قدس رضوی با فراز و فرودهای گوناگون تاریخی در خراسان و مشهد مقدس پیوند خورده است. نخستین بار شش قرن پیش با همت واقفان و اهداکنندگان و عالمان مسلمان، اولین کتابخانه رضوی شکل گرفت و سپس عواملی نظیر روی آوردن طلاب علوم دینی و زائران فاضل و دوستدار فرهنگ، موجبات رونق آن را فراهم آورد.
از حدود سال 1150 هجری قمری، مکان ویژه‌ای برای کتابخانه در نظر گرفته شد اما توجه جدی به جایگاه کتابخانه به اوایل قرن 14 شمسی برمی‌گردد. همین امر مهمترین سبب شتاب در روند توسعۀ کتابخانه و اقبال روزافزون پژوهشگران و کتاب‌خوانان به این مکان به شمار می رود. گرچه محل کتابخانه، در طول سالیان، بارها تغییر کرده اما همواره در جوار مرقد مطهر و داخل حوزۀ اماکن متبرکه حرم رضوی قرار داشته است.
نخستین بنای جامع و مستقل کتابخانه در سال 1330 هجری شمسی در ضلع شمال غربی رواق امام خمینی کنونی (صحن امام خمینی سابق) ساخته و سپس در سال 1356 به ساختمان جدید و وسیعی واقع در طبقۀ فوقانی موزۀ آستان قدس رضوی، واقع در ضلع شرقی همان رواق، منتقل شد.
ساخت بنای با شکوه ساختمان کنونی نیز که از سال 1360 شمسی آغاز شده بود، در سال 1372 با مساحت 800/28 متر مربع زیربنا، به پایان رسید و از نیمۀ دوم سال 1373 بهره برداری شد. این ساختمان عظیم در سالروز میلاد فرخندۀ حضرت ثامن الجج (ع)، مطابق با 22 فروردین سال 1374 شمسی، طی مراسم باشکوهی با حضور رئیس جمهور وقت مرحوم هاشمی رفسنجانی، تولیت فقید آستان قدس رضوی، جمع کثیری از شخصیت‌های فرهنگی، پژوهشگران و شماری از کتابداران به طور رسمی گشایش یافت. این فرایند، زیرساخت بزرگی که به برکت آموزه های عالم آل محمد(ص) در حرم رضوی فراهم آمده بود نشان می دهد و می توان آن را بزرگترین منبع و مرکز علم و معرفت در مشهدالرضا دانست.
با وجود برپایی مراکز متنوع فرهنگی توسط آستان قدس در داخل و خارج از حرم امام رضا(ع)، اما پیشران همه آنها را می توان کتاب و کتابخانه رضوی دانست.
این محیط به یک کانون مستمر تعلیم و علم آموزی در جوار مرقد مطهر امام هشتم(ع) تبدیل شده و بزرگترین گنجینه معارف رضوی را شکل داده است.
تعداد کتاب‌های خطی موجود در کتابخانه حرم بالغ بر ۸۱۰۰۰ نسخه اعلام شده است که ۱۱۰۰۰ نسخه آن اهدایی از جانب حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بوده‌است.
افتتاح گنجینه عظیم آثار مکتوب آستان قدس رضوی در اواخر اردیبهشت ماه با ۹۰۰۰ مترمربع وسعت در حرم مطهر امام رضا(ع) گام و جهش بزرگ دیگری در توسعه کتابخانه ای بود. به گفته مدیران سازمان کتابخانه های آستان قدس، این فضا برای نیم قرن امکان ذخیره میراث فرهنگی کشور را دارد.
مخازن جدید میراث مکتوب آستان قدس رضوی در زمینی به وسعت 3 هزار و 150 متر مربع و زیربنای 9 هزار متر مربع در سه طبقه کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی ساخته شده و هر کدام از طبقات این خزانه که از 3 بلوک تشکیل یافته برای ذخیره‌سازی و آرشیو اسناد، مطبوعات، میکروفیلم‌ها، نسخ خطی، منابع چاپی و دیگر منابع اطلاعاتی پیش‌بینی شده است.
استفاده از به‌روزترین امکانات و پیشرفته‌ترین تجهیزات تهویه و هواسازی، اعلام و اطفای حریق اتوماتیک، نورآرایی استاندارد، فیلتراسیون مناسب برای جلوگیری از ورود آلودگی، سیستم امنیتی مخازن، سیستم انتقال کتاب و قفسه‌های ریلی و ثابت استاندارد از دیگر امکانات این مخازن به شمار می رود که آن را در تراز بزرگترین و برجسته ترین کتابخانه های جهان اسلام قرار داده است.
نشر آموزه های رضوی در جهان نیازمند منابع غنی فکری برای نظریه پردازان و محققان و مبلغان است و کتاب ها و کتابخانه های رضوی چنین پشتوانه ای را بوجود می آورند.
در جهان معاصر کتاب و کتابخوانی و کتابخانه ها ارکان هویت و پیشرفت ملت ها به شمار می روند و پیروزی و شکست ملت ها و نهضت ها متکی بر آن ها است از این رو تدام نهضت علمی و فرهنگی اهل بیت(ع) بدون توسعه کتاب و کتابخانه ها جهت تعمیق و گسترش کتابخوانی میسر نیست.
با برپایی مدنیت اسلامی و شکل گیری مدینة النبی از همان قرن نخست، مفهوم نوشتن و کتابداری شکل گرفت و به تدریج در قرن چهارم، تمدن اسلام مرکز بزرگترین کتابخانه های جهان شد. در همین زمان در بخش های مختلف جهان اسلام از شمال آفریقا، جنوب و غرب اروپا تا مصر، عراق، شام و بغداد و نیز خراسان، کتابخانه هایی در تمدن نوین اسلامی با بیش صدها هزار جلد کتاب و اوراق گزارش شده است. این در حالی بود که بزرگترین کتابخانه ها در اروپا حدود چند صد جلد مطالب کتابت شده کلیسا را در خود بیشتر نداشتند. همزمان خواجه نصیر الدین طوسی دانشمند شهیر مسلمان، در کتابخانه خود قریب 600 هزار جلد کتاب داشته است. به گفته محققان تاریخ، پیدایش و تولید انبوه کاغذ در تمدن اسلامی شکل گرفت و کارگاه های تولید کاغذ ایجاد می شود و 17 نوع کاغذ از مشرق اسلامی تا مغرب تولید می شده است.
برآمدن مفهوم چاپ کتاب، کتابداری، طبقه بندی کتب و مانند اینها همه از تمدن اسلامی بود و این موارد زیرساخت مهمی برای توسعه علم گردید و در پی آن کتابخانه ها در مراکز و شهرهای بزرگ دنیای اسلام تأسیس گردید.
در این میان کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ایران، شرق اسلامی و جهان اسلام است که در حرم رضوی قرار دارد.
تاریخچۀ کتابخانۀ آستان قدس رضوی با فراز و فرودهای گوناگون تاریخی در خراسان و مشهد مقدس پیوند خورده است. نخستین بار شش قرن پیش با همت واقفان و اهداکنندگان و عالمان مسلمان، اولین کتابخانه رضوی شکل گرفت و سپس عواملی نظیر روی آوردن طلاب علوم دینی و زائران فاضل و دوستدار فرهنگ، موجبات رونق آن را فراهم آورد.
از حدود سال 1150 هجری قمری، مکان ویژه‌ای برای کتابخانه در نظر گرفته شد اما توجه جدی به جایگاه کتابخانه به اوایل قرن 14 شمسی برمی‌گردد. همین امر مهمترین سبب شتاب در روند توسعۀ کتابخانه و اقبال روزافزون پژوهشگران و کتاب‌خوانان به این مکان به شمار می رود. گرچه محل کتابخانه، در طول سالیان، بارها تغییر کرده اما همواره در جوار مرقد مطهر و داخل حوزۀ اماکن متبرکه حرم رضوی قرار داشته است.
نخستین بنای جامع و مستقل کتابخانه در سال 1330 هجری شمسی در ضلع شمال غربی رواق امام خمینی کنونی (صحن امام خمینی سابق) ساخته و سپس در سال 1356 به ساختمان جدید و وسیعی واقع در طبقۀ فوقانی موزۀ آستان قدس رضوی، واقع در ضلع شرقی همان رواق، منتقل شد.
ساخت بنای با شکوه ساختمان کنونی نیز که از سال 1360 شمسی آغاز شده بود، در سال 1372 با مساحت 800/28 متر مربع زیربنا، به پایان رسید و از نیمۀ دوم سال 1373 بهره برداری شد. این ساختمان عظیم در سالروز میلاد فرخندۀ حضرت ثامن الجج (ع)، مطابق با 22 فروردین سال 1374 شمسی، طی مراسم باشکوهی با حضور رئیس جمهور وقت مرحوم هاشمی رفسنجانی، تولیت فقید آستان قدس رضوی، جمع کثیری از شخصیت‌های فرهنگی، پژوهشگران و شماری از کتابداران به طور رسمی گشایش یافت. این فرایند، زیرساخت بزرگی که به برکت آموزه های عالم آل محمد(ص) در حرم رضوی فراهم آمده بود نشان می دهد و می توان آن را بزرگترین منبع و مرکز علم و معرفت در مشهدالرضا دانست.
با وجود برپایی مراکز متنوع فرهنگی توسط آستان قدس در داخل و خارج از حرم امام رضا(ع)، اما پیشران همه آنها را می توان کتاب و کتابخانه رضوی دانست.
این محیط به یک کانون مستمر تعلیم و علم آموزی در جوار مرقد مطهر امام هشتم(ع) تبدیل شده و بزرگترین گنجینه معارف رضوی را شکل داده است.
تعداد کتاب‌های خطی موجود در کتابخانه حرم بالغ بر ۸۱۰۰۰ نسخه اعلام شده است که ۱۱۰۰۰ نسخه آن اهدایی از جانب حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بوده‌است.
افتتاح گنجینه عظیم آثار مکتوب آستان قدس رضوی در اواخر اردیبهشت ماه با ۹۰۰۰ مترمربع وسعت در حرم مطهر امام رضا(ع) گام و جهش بزرگ دیگری در توسعه کتابخانه ای بود. به گفته مدیران سازمان کتابخانه های آستان قدس، این فضا برای نیم قرن امکان ذخیره میراث فرهنگی کشور را دارد.
مخازن جدید میراث مکتوب آستان قدس رضوی در زمینی به وسعت 3 هزار و 150 متر مربع و زیربنای 9 هزار متر مربع در سه طبقه کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی ساخته شده و هر کدام از طبقات این خزانه که از 3 بلوک تشکیل یافته برای ذخیره‌سازی و آرشیو اسناد، مطبوعات، میکروفیلم‌ها، نسخ خطی، منابع چاپی و دیگر منابع اطلاعاتی پیش‌بینی شده است.
استفاده از به‌روزترین امکانات و پیشرفته‌ترین تجهیزات تهویه و هواسازی، اعلام و اطفای حریق اتوماتیک، نورآرایی استاندارد، فیلتراسیون مناسب برای جلوگیری از ورود آلودگی، سیستم امنیتی مخازن، سیستم انتقال کتاب و قفسه‌های ریلی و ثابت استاندارد از دیگر امکانات این مخازن به شمار می رود که آن را در تراز بزرگترین و برجسته ترین کتابخانه های جهان اسلام قرار داده است.
نشر آموزه های رضوی در جهان نیازمند منابع غنی فکری برای نظریه پردازان و محققان و مبلغان است و کتاب ها و کتابخانه های رضوی چنین پشتوانه ای را بوجود می آورند.
در جهان معاصر کتاب و کتابخوانی و کتابخانه ها ارکان هویت و پیشرفت ملت ها به شمار می روند و پیروزی و شکست ملت ها و نهضت ها متکی بر آن ها است از این رو تدام نهضت علمی و فرهنگی اهل بیت(ع) بدون توسعه کتاب و کتابخانه ها جهت تعمیق و گسترش کتابخوانی میسر نیست.
