خبرگزاری رضوی از هتل آپارتمان متفاوت در مشهد گزارش می‌دهد؛
هتل موزه «سماور» میزبان زائران امام رضا(ع)
به گزارش خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ شهر مشهدالرضا(ع) پایتخت فرهنگی ـ مذهبی کشور محسوب می‌شود و در هر گوشه آن می‌توان صنایع دستی که هنر صنعتگران و هنرمندان خطّه خراسان است را مشاهده کرد. در باورهای عمومی می‌بینیم که سماور را به علت روسی بودن واژه سماور، وسیله‌ای روسی می‌پندارند.
درحالی که اینگونه نیست و یک شهروند مشهدی و علاقه‌مند به جمع‌آوری سماور و صاحب کلکسیونی قریب به 250 سماور در تحقیق و پژوهش خود به این نتیجه رسیده که پیشینه سماور در جهان به دوران خلافت مأمون و امامت امام رضا(ع) برمی‌گردد و سازنده اولین سماور دو برادر خراسانی بوده‌اند.
هتل آپارتمان ملل مشهد یکی از واحدهای نمونه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوده که در خیابان امام رضا(ع) یک در نزدیکی حرم مطهر امام رضا(ع) واقع شده است که شرایط ویژه‌ای را برای اقامت زائران این مضجع شریف به ارمغان آورده است.
احمد نخعی مالک و مدیر این هتل، حسب علاقه اقدام به جمع‌آوری و نگهداری اشیاء قدیمی از دوران‌های مختلف کرده که زائران با ورود و اقامت در این هتل می‌توانند شاهد یکی از ناب‌ترین مجموعه‌های سماور دنیا باشند.
جمع‌آوری گل‌های منزل مقدمه مجموعه‌داری
احمد نخعی با 56 سال سن یکی از مجموعه‌داران موفق در مشهدالرضا(ع) است که قریب به 250 سماور در مجموعه خود دارد. او در مورد علاقه خود به مجموعه‌داری چنین می‌گوید: «کودکی‌ام در خانه ویلایی در کوچه رفیعی نرسیده به میدان بسیج گذشت. در حیاط خانه‌مان گل‌های زیبای بنفشه، نسترن و... داشتیم که من اینها را جمع کرده و لای دفترم می‌گذاشتم تا خشک شود. بعد مدتی مجموعه‌ای از گل‌ها داشتم. سکه و تمبر هم کم کم جمع کردم، اما به صورت غیرمتمرکز و هدفمند نبود. اینها مقدمه‌ای شد تا به مجموعه‌داری علاقه‌مند شوم. روحیه مجموعه‌داری مثل هنر باید در وجود یک فرد باشد. همیشه عقیده‌ام این بوده که ارزش کار مجموعه‌دار از هنرمند خیلی بیشتر است، چرا که هنرمند یک اثری را به وجود می‌آورد، ولی اگر مجموعه‌دار نباشد که آن هنر را در طول زمان خریداری و نگهداری کند آن اثر از بین خواهد رفت».
خریداری اولین سماور در سال 1375
سماور در ایران به عنوان یک وسیله خاص بوده و در قدیم یک اتاق را اختصاص به سماور می‌دادند، بنابراین جایگاه ویژه‌ای در خانواده‌های ایرانی داشته است. اقای نخعی در این‌باره می‌گوید: «حدود سال 1375 کم کم جذب جمع‌آوری سماور شدم و اولین سماور هم که خریدم، متعلق به آقای دکتری بود که از ایران مهاجرت کرد. وقتی این سماور را به خانه بردم. هنر بکار رفته روی آن من را علاقه‌مند به صنعت سماور کرد و ترغیب شدم برای جمع‌آوری سماور اقدام کنم. بالغ بر 200 سماور دارم که سماورهای خوبی هستند. سماورها را هدفمند جمع‌آوری می‌کنم و تعداد آنها برایم مهم نیست. در مجموعه‌ام دو سماور هم شکل وجود ندارد».
تأسیس هتل در سال 1380
این مجموعه‌دار موفق مشهد، مالک و مدیر هتل آپارتمان «ملل» واقع در خیابان امام رضا(ع) یک است که مجموعه‌ای از سماور و دیگر اشیاء قدیمی را در لابی این هتل به صورت رایگان در معرض دید زائران و مجاوران قرار داده است. او در این‌باره خاطرنشان می‌کند: «این موزه اشیاء قدیمی را همزمان با تأسیس هتل آپارتمان ملل از سال 1380 راه‌اندازی کردم. انرژی موجود در دل این اجسام موجب شد تا این مجموعه را در لابی هتل قرار دهم. معتقدم این اشیاء قدیمی انرژی مثبتی را به مسافران هتل و بازدیدکنندگان القاء می‌کند، به گونه‌ای که برای آنها خاطرات تکرار نشدنی را به ارمغان خواهد آورد».
برترین هتل آپارتمان کشور
هتل آقای نخعی در سال 1397 به عنوان برترین هتل آپارتمان کشور از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معرفی و موفق به دریافت نشان زرین ملی از این سازمان شده است. او در توضیح بیشتر اضافه می‌کند: «نوآوری در ترکیب واحد اقامتی، گردشگری و میراث فرهنگی دلیل این انتخاب بوده است به نحوی که شرایط اقامت در موزه زیبایی را برای زائران امام هشتم(ع) این چنین فراهم کرده است. هتل آپارتمان ملل، نخستین هتل موزه کشور بوده و تمام مشخصات یک موزه از قبیل نوع ویترین‌ها، نوع چیدمان و راهنمای موزه را داراست و از سوی شهرداری نیز ثبت شده و تابلوی آن در ورودی کوچه نصب شده است. هر چند این هتل موزه بیش از ۳۰۰ قلم کالای قدیمی مثل بزرگترین آفتابه و لگن، رادیو، تلوزیون، رادیو گرامافون، دوربین عکاسی، پرژکتور و... را در خود جا داده است، اما بیشتر تنوع را سماورهای آن به خود اختصاص داده و در حدود ۲۰۰ نوع سماور از دوره‌های گوناگون در آن وجود دارد».
تاریخچه سماور در ایران
اولین سماور در ایران ساخته شده و به عصر خلافت مأمون و دوران امامت امام رضا(ع) برمی‌گردد. اینها گوشه‌ای از تحقیقات آقای نخعی است که در تشریح بیشتر ادامه می‌دهد: «در زمان مأمون دو برادر معروف صنعتگر به نام «برادران بن شاکر خراسانی» بودند که از هنرمندان زمان خود به شمار می‌رفتند. این دو برادر کاملا به علم مکانیک آگاهی و در کارشان تبحّر داشتند که باعث تعجب سلطان زمان خود، مأمون عباسی بودند. این دو برادر صنعتگر کتابی به نام «الحیل» داشتند که این کتاب فقط در واتیکان موجود است. اما من ترجمه این کتاب را در کتابخانه آستان قدس رضوی خواندم. این کتاب در بحث مکانیک یک کتاب مطرحی است که از عربی به انگلیسی و از انگلیسی به فارسی توسط آقای غزلی ترجمه شده است. نقل شده که شیخ بهایی هم یک نسخه از این کتاب را داشته و اختراعاتش را از روی این کتاب انجام می‌داده است.
آن زمان سماور کاربرد امروزی را نداشت و فقط برای خوش‌آمد خلیفه آن را می‌ساختند. در این کتاب عکس دو سماور است. یکی از این سماورها به این شکل بوده، وقتی روشنش می‌کردند به هر مقداری که از بالا آب داخل این سماور می‌ریختند. چون شیر نداشته از قسمت پایین سماور آب جوش تحویل می‌گرفتند. این سماور متعلق به زمان مأمون بوده است که از بین رفته و فقط عکس آن و داستانش است. در زمان ابوعلی سینا هم جوشنده‌های گیاهی داشتیم که مصرف دارویی در ایران داشته است. ابزار جوشانده داروهای گیاهی هم نوعی سماور محسوب می‌شد که مشابه آن را امروزه در هرات درست می‌کنند.
ولی تاریخ مدون سماور و سبک ساخت سماور مربوط به کشور روسیه می‌شود که تاریخ ساخت آن به سال 1778 میلادی برمی‌گردد. اولین کارخانه سماور را فئودور لیسیتسین در روسیه به ثبت رساند. ولی معتقدیم که اصل سماور مال ایران بوده است. برای اولین‌بار سماور در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار وارد ایران شد، ولی صنعتگران ایرانی در دوران صدارت امیرکبیر به منظور خودکفایی در این صنعت تشویق به ساخت سماور شدند. در اواخر دوره ناصرالدین‌شاه قاجار که نوشیدن چای عمومیّت یافت، صنعت سماورسازی نیز در شهرها و روستاها رونق گرفت».
تألیف کتاب
آقای نخعی متولی گنجینه سماور در حال تألیف کتابی درباره سماورهای قدیمی است که شامل عکس سماورهای قدیمی، تعیین قدمت آنها، مشخصات سازنده و مواد تولیدی این سماورهای باستانی می‌شود. او در توضیح بیشتر کتاب در دست چاپ خود، چنین بیان می‌کند: «چون اطلاعاتی در مورد سماور در فضای مجازی و منابع و مأخذی در کتابی وجود نداشت. چند سال است که با صرف زحمات فراوان در مورد سماور تحقیقات میدانی و پژوهشی می‌کنم که نتایج تحقیق و پژوهش‌هایم در قالب کتاب در مرحله چاپ و انتشار است.
در بخش اول و دوم کتاب به ترتیب به بررسی سماور در کشورهای روسیه و ایران پرداختم. سپس در بخش سوم کتاب، سماور در فرهنگ و ادبیات ایران را مورد بررسی قرار دادم. به‌طور مثال اشعار شاعره‌ای وجود دارد که با سماورش به زیبایی درد دل کرده است که اشعار او را هم در این بخش آورده‌ام. همچنین در بخشی از این کتاب در مورد سماورهایی که در حسینیه‌ها استفاده می‌شود و اشعاری که روی آنها نوشته شده، پرداختیم. صفحه‌آرایی این کتاب توسط موسسه آفرینش‌های هنری و چاپ و انتشار آن هم به همت موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی انجام خواهد شد. این کتاب پس از چاپ، اولین کتاب در مورد سماور خواهد بود».
دغدغه موزه‌داران
این مجموعه‌دار سماور که دغدغه موزه و جذب مخاطب دارد، در این‌باره می‌گوید: «هدفم از ایجاد این مجموعه این بوده که مردم را علاقه‌مند به موزه کنم و لذا بازدید این موزه را رایگان در اختیار زائران و مجاوران قرار داده‌ام. یک قرارداد با موزه آستان قدس رضوی بستم که مهمانان هتلم برای بازدید موزه‌های حرم نیز بروند. با این‌کار درصدد هستم مردم بیشتر ترغیب به بازدید از موزه شوند».
درحالی که اینگونه نیست و یک شهروند مشهدی و علاقه‌مند به جمع‌آوری سماور و صاحب کلکسیونی قریب به 250 سماور در تحقیق و پژوهش خود به این نتیجه رسیده که پیشینه سماور در جهان به دوران خلافت مأمون و امامت امام رضا(ع) برمی‌گردد و سازنده اولین سماور دو برادر خراسانی بوده‌اند.
هتل آپارتمان ملل مشهد یکی از واحدهای نمونه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوده که در خیابان امام رضا(ع) یک در نزدیکی حرم مطهر امام رضا(ع) واقع شده است که شرایط ویژه‌ای را برای اقامت زائران این مضجع شریف به ارمغان آورده است.
احمد نخعی مالک و مدیر این هتل، حسب علاقه اقدام به جمع‌آوری و نگهداری اشیاء قدیمی از دوران‌های مختلف کرده که زائران با ورود و اقامت در این هتل می‌توانند شاهد یکی از ناب‌ترین مجموعه‌های سماور دنیا باشند.
جمع‌آوری گل‌های منزل مقدمه مجموعه‌داری
احمد نخعی با 56 سال سن یکی از مجموعه‌داران موفق در مشهدالرضا(ع) است که قریب به 250 سماور در مجموعه خود دارد. او در مورد علاقه خود به مجموعه‌داری چنین می‌گوید: «کودکی‌ام در خانه ویلایی در کوچه رفیعی نرسیده به میدان بسیج گذشت. در حیاط خانه‌مان گل‌های زیبای بنفشه، نسترن و... داشتیم که من اینها را جمع کرده و لای دفترم می‌گذاشتم تا خشک شود. بعد مدتی مجموعه‌ای از گل‌ها داشتم. سکه و تمبر هم کم کم جمع کردم، اما به صورت غیرمتمرکز و هدفمند نبود. اینها مقدمه‌ای شد تا به مجموعه‌داری علاقه‌مند شوم. روحیه مجموعه‌داری مثل هنر باید در وجود یک فرد باشد. همیشه عقیده‌ام این بوده که ارزش کار مجموعه‌دار از هنرمند خیلی بیشتر است، چرا که هنرمند یک اثری را به وجود می‌آورد، ولی اگر مجموعه‌دار نباشد که آن هنر را در طول زمان خریداری و نگهداری کند آن اثر از بین خواهد رفت».
خریداری اولین سماور در سال 1375
سماور در ایران به عنوان یک وسیله خاص بوده و در قدیم یک اتاق را اختصاص به سماور می‌دادند، بنابراین جایگاه ویژه‌ای در خانواده‌های ایرانی داشته است. اقای نخعی در این‌باره می‌گوید: «حدود سال 1375 کم کم جذب جمع‌آوری سماور شدم و اولین سماور هم که خریدم، متعلق به آقای دکتری بود که از ایران مهاجرت کرد. وقتی این سماور را به خانه بردم. هنر بکار رفته روی آن من را علاقه‌مند به صنعت سماور کرد و ترغیب شدم برای جمع‌آوری سماور اقدام کنم. بالغ بر 200 سماور دارم که سماورهای خوبی هستند. سماورها را هدفمند جمع‌آوری می‌کنم و تعداد آنها برایم مهم نیست. در مجموعه‌ام دو سماور هم شکل وجود ندارد».
تأسیس هتل در سال 1380
این مجموعه‌دار موفق مشهد، مالک و مدیر هتل آپارتمان «ملل» واقع در خیابان امام رضا(ع) یک است که مجموعه‌ای از سماور و دیگر اشیاء قدیمی را در لابی این هتل به صورت رایگان در معرض دید زائران و مجاوران قرار داده است. او در این‌باره خاطرنشان می‌کند: «این موزه اشیاء قدیمی را همزمان با تأسیس هتل آپارتمان ملل از سال 1380 راه‌اندازی کردم. انرژی موجود در دل این اجسام موجب شد تا این مجموعه را در لابی هتل قرار دهم. معتقدم این اشیاء قدیمی انرژی مثبتی را به مسافران هتل و بازدیدکنندگان القاء می‌کند، به گونه‌ای که برای آنها خاطرات تکرار نشدنی را به ارمغان خواهد آورد».
برترین هتل آپارتمان کشور
هتل آقای نخعی در سال 1397 به عنوان برترین هتل آپارتمان کشور از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معرفی و موفق به دریافت نشان زرین ملی از این سازمان شده است. او در توضیح بیشتر اضافه می‌کند: «نوآوری در ترکیب واحد اقامتی، گردشگری و میراث فرهنگی دلیل این انتخاب بوده است به نحوی که شرایط اقامت در موزه زیبایی را برای زائران امام هشتم(ع) این چنین فراهم کرده است. هتل آپارتمان ملل، نخستین هتل موزه کشور بوده و تمام مشخصات یک موزه از قبیل نوع ویترین‌ها، نوع چیدمان و راهنمای موزه را داراست و از سوی شهرداری نیز ثبت شده و تابلوی آن در ورودی کوچه نصب شده است. هر چند این هتل موزه بیش از ۳۰۰ قلم کالای قدیمی مثل بزرگترین آفتابه و لگن، رادیو، تلوزیون، رادیو گرامافون، دوربین عکاسی، پرژکتور و... را در خود جا داده است، اما بیشتر تنوع را سماورهای آن به خود اختصاص داده و در حدود ۲۰۰ نوع سماور از دوره‌های گوناگون در آن وجود دارد».
تاریخچه سماور در ایران
اولین سماور در ایران ساخته شده و به عصر خلافت مأمون و دوران امامت امام رضا(ع) برمی‌گردد. اینها گوشه‌ای از تحقیقات آقای نخعی است که در تشریح بیشتر ادامه می‌دهد: «در زمان مأمون دو برادر معروف صنعتگر به نام «برادران بن شاکر خراسانی» بودند که از هنرمندان زمان خود به شمار می‌رفتند. این دو برادر کاملا به علم مکانیک آگاهی و در کارشان تبحّر داشتند که باعث تعجب سلطان زمان خود، مأمون عباسی بودند. این دو برادر صنعتگر کتابی به نام «الحیل» داشتند که این کتاب فقط در واتیکان موجود است. اما من ترجمه این کتاب را در کتابخانه آستان قدس رضوی خواندم. این کتاب در بحث مکانیک یک کتاب مطرحی است که از عربی به انگلیسی و از انگلیسی به فارسی توسط آقای غزلی ترجمه شده است. نقل شده که شیخ بهایی هم یک نسخه از این کتاب را داشته و اختراعاتش را از روی این کتاب انجام می‌داده است.
آن زمان سماور کاربرد امروزی را نداشت و فقط برای خوش‌آمد خلیفه آن را می‌ساختند. در این کتاب عکس دو سماور است. یکی از این سماورها به این شکل بوده، وقتی روشنش می‌کردند به هر مقداری که از بالا آب داخل این سماور می‌ریختند. چون شیر نداشته از قسمت پایین سماور آب جوش تحویل می‌گرفتند. این سماور متعلق به زمان مأمون بوده است که از بین رفته و فقط عکس آن و داستانش است. در زمان ابوعلی سینا هم جوشنده‌های گیاهی داشتیم که مصرف دارویی در ایران داشته است. ابزار جوشانده داروهای گیاهی هم نوعی سماور محسوب می‌شد که مشابه آن را امروزه در هرات درست می‌کنند.
ولی تاریخ مدون سماور و سبک ساخت سماور مربوط به کشور روسیه می‌شود که تاریخ ساخت آن به سال 1778 میلادی برمی‌گردد. اولین کارخانه سماور را فئودور لیسیتسین در روسیه به ثبت رساند. ولی معتقدیم که اصل سماور مال ایران بوده است. برای اولین‌بار سماور در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار وارد ایران شد، ولی صنعتگران ایرانی در دوران صدارت امیرکبیر به منظور خودکفایی در این صنعت تشویق به ساخت سماور شدند. در اواخر دوره ناصرالدین‌شاه قاجار که نوشیدن چای عمومیّت یافت، صنعت سماورسازی نیز در شهرها و روستاها رونق گرفت».
تألیف کتاب
آقای نخعی متولی گنجینه سماور در حال تألیف کتابی درباره سماورهای قدیمی است که شامل عکس سماورهای قدیمی، تعیین قدمت آنها، مشخصات سازنده و مواد تولیدی این سماورهای باستانی می‌شود. او در توضیح بیشتر کتاب در دست چاپ خود، چنین بیان می‌کند: «چون اطلاعاتی در مورد سماور در فضای مجازی و منابع و مأخذی در کتابی وجود نداشت. چند سال است که با صرف زحمات فراوان در مورد سماور تحقیقات میدانی و پژوهشی می‌کنم که نتایج تحقیق و پژوهش‌هایم در قالب کتاب در مرحله چاپ و انتشار است.
در بخش اول و دوم کتاب به ترتیب به بررسی سماور در کشورهای روسیه و ایران پرداختم. سپس در بخش سوم کتاب، سماور در فرهنگ و ادبیات ایران را مورد بررسی قرار دادم. به‌طور مثال اشعار شاعره‌ای وجود دارد که با سماورش به زیبایی درد دل کرده است که اشعار او را هم در این بخش آورده‌ام. همچنین در بخشی از این کتاب در مورد سماورهایی که در حسینیه‌ها استفاده می‌شود و اشعاری که روی آنها نوشته شده، پرداختیم. صفحه‌آرایی این کتاب توسط موسسه آفرینش‌های هنری و چاپ و انتشار آن هم به همت موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی انجام خواهد شد. این کتاب پس از چاپ، اولین کتاب در مورد سماور خواهد بود».
دغدغه موزه‌داران
این مجموعه‌دار سماور که دغدغه موزه و جذب مخاطب دارد، در این‌باره می‌گوید: «هدفم از ایجاد این مجموعه این بوده که مردم را علاقه‌مند به موزه کنم و لذا بازدید این موزه را رایگان در اختیار زائران و مجاوران قرار داده‌ام. یک قرارداد با موزه آستان قدس رضوی بستم که مهمانان هتلم برای بازدید موزه‌های حرم نیز بروند. با این‌کار درصدد هستم مردم بیشتر ترغیب به بازدید از موزه شوند».
موفق و سرباند باشید.