معرفی یکی از مبارزان انقلابی مشهد و مدفون در صحن آزادی حرم رضوی؛
مبارز انقلابی معتمد امام خمینی(ره) در مشهد
خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ غنیان سال 1343 پس از دیدار با امام خمینی(ره) در قم، آنچنان مجذوب ایشان شده بود که تنها خط او را برگزید و کارگاه نجاریاش را تبدیل به ستاد زیرزمینی مبارزاتی رهروان راه امام کرد. رابطه او با امام به وسیله روحانیان متعهد همواره برقرار بود و سال 1346 از سوی شهید آیتالله دستغیب به دیدار امام در نجف اعزام و به ارائه گزارش پرداخت. امام به او وکالت تام داد تا هر چه میتواند وجوه دریافت کرده و به مصرف انقلاب برساند.
فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی غنیان از دهه 1320، شروع و تا پایان عمر یعنی به مدت نیم قرن ادامه داشت. او مورد اعتماد مرحوم آیتالله واعظ طبسی بود و بعد انقلاب اسلامی در مسئولیتهای مختلف با آستان قدس رضوی همکاری داشت.
تولّد در خانوادهای مذهبی
عبدالرضا غنیان سال ۱۳۱۰ در خانوادهای مذهبی در مشهد به دنیا آمد، پس از تحصیلات ابتدایی وارد دبیرستان شد، تربیت و روحیه مذهبی او ایجاب میکرد که بیشتر به پدر پیر و اداره معاش خانوادهاش توجه داشته باشد. از اینرو، ضمن تحصیل به کار مشغول و دو حرفه نجاری و صنعتگری را آموخت. روزها بکار و شبها در جلسات مذهبی به روشنگری میپرداخت.
20 سال یاور گروههای اسلامی بر ضد رژیم
آقای غنیان در سالهای ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ از چهرههای فعال نهضت ملی بود. همچنین در انجمن پیروان قرآن که آن روزها مرکز موتلفین اسلامی و مجمع گروههای اسلامی و سیاسی به شمار میرفت، با مرحوم عابدزاده همکاری نزدیک داشت. در مدتی که مرحوم عابدراده توسط ساواک دستگیر و زندانی بود، غنیان و دیگر همفکرانش مدیریت انجمن پیروان قرآن را بر عهده داشتند.
وی از سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۲ همکار و یاور همه گروههای اسلامی و سیاسی بر ضد رژیم شاهنشاهی بود و در کنار فعالیتهای سیاسی از چهرههای فعال هیأت موسس بسیاری از درمانگاههای خیریه و مراکز فرهنگی و اسلامی از جمله دبیرستان علوی مشهد به شمار میرفت.
همچنین او از همفکران شهید نوّاب صفوی در مبارزه با رژیم پهلوی در خراسان به شمار میرفت. در محافل روشنفکری، حضوری فعال داشت به گونهای که با استاد محمدتقی شریعتی در کانون نشر حقایق اسلامی فعالیتهای سیاسی خود را در ترویج اسلام و مبارزه با رژیم سلطنتی و گروههای الحادی پی گرفت.
مجذوب امام و انتخاب خط ایشان
پس از آزادی امام خمینی(ره) از زندان قیطریه و مراجعت ایشان به قم، در 18 فروردین سال 1343 علما و شخصیتهای برجسته دینی، سیاسی و تودههای مردم به دیدار ایشان رفتند. از مشهد نیز چندین گروه متشکل از علما، طلاب، اصناف بازاریان و... به قم عریمت کردند. غنیان پس از بازگشت از سفر قم آنچنان مجذوب امام(ره) شد که تنها خط او را برگزید.
حمایت از امام بر همه لازم است
وقتی مرحوم استاد شیخ مجتبی قزوینی اعلام کردند، «حمایت آقاِی خمینی بر همه فرض و لازم است». از آن تاریخ کارگاه نجاری آقای غنیان از بزرگترین ستادهای زیرزمینی مبارزاتی رهروان راه امام بود.
رابطه او با امام به وسیله روحانیان متعهد همواره برقرار بود به حدی که در سال 1346 شهید آیتالله سعیدی طی معرفینامهای او را به عنوان «امین» به پیشگاه رهبر امّت در نجف فرستادند. او در شرایط بسیار دشوار خود را به امام رساند و امام پس از قرائتنامه آیتالله سعیدی به غنیان فرمودند: «این معرفینامه سخت مورد قبول ماست» و گزارشات خراسان را جویا شدند. غنیان گزارش داد: «بردن نام شهدا بزرگترین جرم و توزیع رساله ممنوع و مردمی که در خط شمایند محروم، محبوس و خانوادههای آنان سخت مبتلا هستند».
وکالت تام امام به غنیان
امام به غنیان وکالت تام دادند تا هر چه میتواند وجوه دریافت و به مصرف انقلاب برساند. از آن روز غنیان نه چندان مخفی، بلکه فعال و با حرکتی مکتبی به سرپرستی انقلابیون به توزیع نوشتههای امام که از بندر بصره مخفیانه به وسیله بلمهای ماهیگیری به ایران حمل میشد، پرداخت و آثار و افکار امام را آنچنان در خراسان گسترش داد که در زلزله فردوس و گناباد در سال 1347 تودههای مصیبتزده کاملا میدانستند که خدمات امدادی از ناحیه امام خمینی(ره) است.
مومنان به انقلاب و رهبری امام، سخاوتمندانه اموالشان را نثار انقلاب میکردند و غنیان همگام با روحانیت مبارز و انقلابی از جمله رهبر معظم انقلاب در آن سالها، توانست با وجود کارشکنیهای موجود از سوی رژیم در مدت 9 ماه علاوه بر تأمین آذوقه، پوشاک، چادر و احتیاجات ضروری زلزلهزدگان، چندین باب حمام و خانههای بسیاری جهت محافظت از سرما در شهرها و روستاهای زلزلهزده احداث کند.
شهرت خدمات غنیان در خط انقلاب
از سال 1350 شهرت خدمات غنیان در خط انقلاب همه خراسان را فراگرفت. مدیریت او آن چنان مقبول عام و خاص بود که بلافاصله بعد از وقوع زلزله اسفراین و سیل قوچان همه گروهها جهت همکاری غنیان به ستاد او روی آوردند، این خدمات را مردم اسفراین، قوچان و جنوب خراسان به خوبی گواهی میدهند.
تأسیس ستاد امام در طبس
در واقع غنیان بانی ستاد امام خمینی(ره) در خراسان و زلزله شهریور سال 1357 طبس بود. هجوم دانشگاهیان و طرفداران امام، غنیان را واداشت که ستادی مستقل در طبس به نام گره امداد امام خمینی(ره) تأسیس و فرصت را مناسب یافت که در حین خدمات علنا به پخش گسترده اعلامیهها و نوارهای سخنرانی امام بپردازد. همچنین او در ارتباط با انقلابیون یزد، کرمان، خراسان و هماهنگ کردن ستاد امام سخت کوشا بود.
تنها رابط غیر روحانی پاریس و خراسان
پس از هجرت امام به پاریس، غنیان تنها رابط غیر روحانی پاریس و خراسان بود. حجتالاسلام اسماعیل فردوسیپور که آن موقع در پاریس در خدمت امام بود، نیمههای شب پیامهای امام را به منزل غنیان در خراسان ارسال میکرد و جوانان انقلابی نیز نوارها را نیمههای شب پیاده و سحرگاه تکثیر و پخش میکردند و صبحگاهان که همزمان با پاریس، پیام امام در خراسان منتشر میشد، دستگاه امنیتی رژیم را در بهت و حیرت فرو میبرد.
مبارز انقلابی برخواسته از مسجد کرامت
مسجد کرامت نقش محوری و رهبری در شهر مشهد داشت. عدهای از بازاریهای روشنفکر مذهبی و آدمهای تأثیرگذاری بودند که نام آنان با مسجد کرامت گره خورده است. از جمله این افراد میتوان به محمود کرامت؛ بانی مسجد، عبدالرضا غنیان؛ بانی دعای ندبه مسجد، آقای سررشتهدار و آقای کفشدار طوسی اشاره کرد که همه آنها از بازاریهای سنتی مشهد بودند و مسجد کرامت پاتوق آنها بود.
غنیان در اوایل دهه 1350 رهبر معظم انقلاب را از مسجد امام حسنمجتبی(ع) برای اقامه نماز جماعت به مسجد کرامت دعوت کرد و این مسجد را پایگاه روحانیت مبارز قرار داد. اغلب روحانیت مبارز آن زمان همچون شهید مطهری، شهید مفتح، شهید هاشمینژاد، مرحوم آیتالله واعظ طبسی در این پایگاه سخنرانی داشتند. حضور و اشتیاق عاشقان انقلاب در آن مسجد، غنیان را که کارگزار این مسجد بود، بیش از پیش مصمم میکرد بطوری که در زمان ممنوعالمنبر شدن آیتالله خامنهای، او پیامها و مطالب ایشان را در سخنرانیهای خود در جلسه دعای ندبه و جلسات مذهبی ابلاغ میکرد.
12 سال خدمت در آستان قدس رضوی
غنیان پس از انقلاب در خدمت کمیته انقلاب بود و از اوایل اسفندماه 1357 طی حکمی از سوی مرحوم آیتالله واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی به عضویت هیأت امنای آستان قدس رضوی مفتخر شد و در هفتم اسفندماه نیز بخاطر علاقه بسیاری که به خاندان رسالت و ولایت و بویژه امام هشتم(ع) داشت، سرپرستی اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی را بر عهده گرفت و تا اوایل سال 1359 در این سِمت بود. پس از آن به سرپرستی بخش امداد و خدمات بنیاد مستضعفان خراسان منصوب شد و حدود سه سال خدمتگزار جامعه محروم و مستضعف بود و پس از آن از سوی تولیت فقید به عضویت هیأت عامل بازسازی شهر هویزه منصوب شد و البته تا آخر عمر در سِمت عضویت هیأت امنای آستان قدس رضوی در خدمت این مضجع شریف بود.
سالها مجاهدت خستگیناپذیر
این پیر مجاهد و خستگیناپذیر عاقبت سوم اسفندماه سال 1370 بر اثر عارضه قلبی بدرود حیات گفت و در پنجم همان ماه پیکر او به دستور مرحوم آیتالله واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی در غرفه 24 صحن آزادی حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی غنیان از دهه 1320، شروع و تا پایان عمر یعنی به مدت نیم قرن ادامه داشت. او مورد اعتماد مرحوم آیتالله واعظ طبسی بود و بعد انقلاب اسلامی در مسئولیتهای مختلف با آستان قدس رضوی همکاری داشت.
تولّد در خانوادهای مذهبی
عبدالرضا غنیان سال ۱۳۱۰ در خانوادهای مذهبی در مشهد به دنیا آمد، پس از تحصیلات ابتدایی وارد دبیرستان شد، تربیت و روحیه مذهبی او ایجاب میکرد که بیشتر به پدر پیر و اداره معاش خانوادهاش توجه داشته باشد. از اینرو، ضمن تحصیل به کار مشغول و دو حرفه نجاری و صنعتگری را آموخت. روزها بکار و شبها در جلسات مذهبی به روشنگری میپرداخت.
20 سال یاور گروههای اسلامی بر ضد رژیم
آقای غنیان در سالهای ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ از چهرههای فعال نهضت ملی بود. همچنین در انجمن پیروان قرآن که آن روزها مرکز موتلفین اسلامی و مجمع گروههای اسلامی و سیاسی به شمار میرفت، با مرحوم عابدزاده همکاری نزدیک داشت. در مدتی که مرحوم عابدراده توسط ساواک دستگیر و زندانی بود، غنیان و دیگر همفکرانش مدیریت انجمن پیروان قرآن را بر عهده داشتند.
وی از سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۲ همکار و یاور همه گروههای اسلامی و سیاسی بر ضد رژیم شاهنشاهی بود و در کنار فعالیتهای سیاسی از چهرههای فعال هیأت موسس بسیاری از درمانگاههای خیریه و مراکز فرهنگی و اسلامی از جمله دبیرستان علوی مشهد به شمار میرفت.
همچنین او از همفکران شهید نوّاب صفوی در مبارزه با رژیم پهلوی در خراسان به شمار میرفت. در محافل روشنفکری، حضوری فعال داشت به گونهای که با استاد محمدتقی شریعتی در کانون نشر حقایق اسلامی فعالیتهای سیاسی خود را در ترویج اسلام و مبارزه با رژیم سلطنتی و گروههای الحادی پی گرفت.
مجذوب امام و انتخاب خط ایشان
پس از آزادی امام خمینی(ره) از زندان قیطریه و مراجعت ایشان به قم، در 18 فروردین سال 1343 علما و شخصیتهای برجسته دینی، سیاسی و تودههای مردم به دیدار ایشان رفتند. از مشهد نیز چندین گروه متشکل از علما، طلاب، اصناف بازاریان و... به قم عریمت کردند. غنیان پس از بازگشت از سفر قم آنچنان مجذوب امام(ره) شد که تنها خط او را برگزید.
حمایت از امام بر همه لازم است
وقتی مرحوم استاد شیخ مجتبی قزوینی اعلام کردند، «حمایت آقاِی خمینی بر همه فرض و لازم است». از آن تاریخ کارگاه نجاری آقای غنیان از بزرگترین ستادهای زیرزمینی مبارزاتی رهروان راه امام بود.
رابطه او با امام به وسیله روحانیان متعهد همواره برقرار بود به حدی که در سال 1346 شهید آیتالله سعیدی طی معرفینامهای او را به عنوان «امین» به پیشگاه رهبر امّت در نجف فرستادند. او در شرایط بسیار دشوار خود را به امام رساند و امام پس از قرائتنامه آیتالله سعیدی به غنیان فرمودند: «این معرفینامه سخت مورد قبول ماست» و گزارشات خراسان را جویا شدند. غنیان گزارش داد: «بردن نام شهدا بزرگترین جرم و توزیع رساله ممنوع و مردمی که در خط شمایند محروم، محبوس و خانوادههای آنان سخت مبتلا هستند».
وکالت تام امام به غنیان
امام به غنیان وکالت تام دادند تا هر چه میتواند وجوه دریافت و به مصرف انقلاب برساند. از آن روز غنیان نه چندان مخفی، بلکه فعال و با حرکتی مکتبی به سرپرستی انقلابیون به توزیع نوشتههای امام که از بندر بصره مخفیانه به وسیله بلمهای ماهیگیری به ایران حمل میشد، پرداخت و آثار و افکار امام را آنچنان در خراسان گسترش داد که در زلزله فردوس و گناباد در سال 1347 تودههای مصیبتزده کاملا میدانستند که خدمات امدادی از ناحیه امام خمینی(ره) است.
مومنان به انقلاب و رهبری امام، سخاوتمندانه اموالشان را نثار انقلاب میکردند و غنیان همگام با روحانیت مبارز و انقلابی از جمله رهبر معظم انقلاب در آن سالها، توانست با وجود کارشکنیهای موجود از سوی رژیم در مدت 9 ماه علاوه بر تأمین آذوقه، پوشاک، چادر و احتیاجات ضروری زلزلهزدگان، چندین باب حمام و خانههای بسیاری جهت محافظت از سرما در شهرها و روستاهای زلزلهزده احداث کند.
شهرت خدمات غنیان در خط انقلاب
از سال 1350 شهرت خدمات غنیان در خط انقلاب همه خراسان را فراگرفت. مدیریت او آن چنان مقبول عام و خاص بود که بلافاصله بعد از وقوع زلزله اسفراین و سیل قوچان همه گروهها جهت همکاری غنیان به ستاد او روی آوردند، این خدمات را مردم اسفراین، قوچان و جنوب خراسان به خوبی گواهی میدهند.
تأسیس ستاد امام در طبس
در واقع غنیان بانی ستاد امام خمینی(ره) در خراسان و زلزله شهریور سال 1357 طبس بود. هجوم دانشگاهیان و طرفداران امام، غنیان را واداشت که ستادی مستقل در طبس به نام گره امداد امام خمینی(ره) تأسیس و فرصت را مناسب یافت که در حین خدمات علنا به پخش گسترده اعلامیهها و نوارهای سخنرانی امام بپردازد. همچنین او در ارتباط با انقلابیون یزد، کرمان، خراسان و هماهنگ کردن ستاد امام سخت کوشا بود.
تنها رابط غیر روحانی پاریس و خراسان
پس از هجرت امام به پاریس، غنیان تنها رابط غیر روحانی پاریس و خراسان بود. حجتالاسلام اسماعیل فردوسیپور که آن موقع در پاریس در خدمت امام بود، نیمههای شب پیامهای امام را به منزل غنیان در خراسان ارسال میکرد و جوانان انقلابی نیز نوارها را نیمههای شب پیاده و سحرگاه تکثیر و پخش میکردند و صبحگاهان که همزمان با پاریس، پیام امام در خراسان منتشر میشد، دستگاه امنیتی رژیم را در بهت و حیرت فرو میبرد.
مبارز انقلابی برخواسته از مسجد کرامت
مسجد کرامت نقش محوری و رهبری در شهر مشهد داشت. عدهای از بازاریهای روشنفکر مذهبی و آدمهای تأثیرگذاری بودند که نام آنان با مسجد کرامت گره خورده است. از جمله این افراد میتوان به محمود کرامت؛ بانی مسجد، عبدالرضا غنیان؛ بانی دعای ندبه مسجد، آقای سررشتهدار و آقای کفشدار طوسی اشاره کرد که همه آنها از بازاریهای سنتی مشهد بودند و مسجد کرامت پاتوق آنها بود.
غنیان در اوایل دهه 1350 رهبر معظم انقلاب را از مسجد امام حسنمجتبی(ع) برای اقامه نماز جماعت به مسجد کرامت دعوت کرد و این مسجد را پایگاه روحانیت مبارز قرار داد. اغلب روحانیت مبارز آن زمان همچون شهید مطهری، شهید مفتح، شهید هاشمینژاد، مرحوم آیتالله واعظ طبسی در این پایگاه سخنرانی داشتند. حضور و اشتیاق عاشقان انقلاب در آن مسجد، غنیان را که کارگزار این مسجد بود، بیش از پیش مصمم میکرد بطوری که در زمان ممنوعالمنبر شدن آیتالله خامنهای، او پیامها و مطالب ایشان را در سخنرانیهای خود در جلسه دعای ندبه و جلسات مذهبی ابلاغ میکرد.
12 سال خدمت در آستان قدس رضوی
غنیان پس از انقلاب در خدمت کمیته انقلاب بود و از اوایل اسفندماه 1357 طی حکمی از سوی مرحوم آیتالله واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی به عضویت هیأت امنای آستان قدس رضوی مفتخر شد و در هفتم اسفندماه نیز بخاطر علاقه بسیاری که به خاندان رسالت و ولایت و بویژه امام هشتم(ع) داشت، سرپرستی اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی را بر عهده گرفت و تا اوایل سال 1359 در این سِمت بود. پس از آن به سرپرستی بخش امداد و خدمات بنیاد مستضعفان خراسان منصوب شد و حدود سه سال خدمتگزار جامعه محروم و مستضعف بود و پس از آن از سوی تولیت فقید به عضویت هیأت عامل بازسازی شهر هویزه منصوب شد و البته تا آخر عمر در سِمت عضویت هیأت امنای آستان قدس رضوی در خدمت این مضجع شریف بود.
سالها مجاهدت خستگیناپذیر
این پیر مجاهد و خستگیناپذیر عاقبت سوم اسفندماه سال 1370 بر اثر عارضه قلبی بدرود حیات گفت و در پنجم همان ماه پیکر او به دستور مرحوم آیتالله واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی در غرفه 24 صحن آزادی حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.