معرفی یکی از اندیشمندان مدفون در رواق دارالحجه حرم مطهر رضوی؛
اسلامشناس عدالتخواه آرمیده در جوار امام رئوف
خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ روزی زاده میشویم و روزی میمیریم. این، وجه مشترکِ همه انسانها و بلکه همه کائنات است؛ امّا زندگیِ راستین در سرنوشت جسم خاکی خلاصه نمیشود و سرشتی دیگر دارد. در مطالعه احوال بزرگان، باید به این نکته، توجّه داشت. هر انسانی را آغازی است و انجامی. کودکی و جوانی، میانسالی و پیری در زندگیِ همه بنیآدم تکرار میشود. اینها حیات ظاهری است و صورتِ زیستن. در ورای این سِیر طبیعی، سلوک روحیِ هر شخص است که او را به کام مرگ ابدی میکشاند و یا زندگِی جاودانه میبخشد. هرچند حیات ظاهری و سلوک روحانی، ارتباطی متقابل دارند لیکن اوّلی با مرگ جسم، متوقّف میشود و دیگری، فناناپذیر است. سطح زندگی، چندان ارجمند نیست، اگر عمق آن، ارجمند نباشد»؛ اینها گوشهای از دستنوشتههای علامه محمدرضا حکیمی است که رهبر معظم انقلاب در توصیف این پیر فرزانه و حکیم نامدار خراسانی چنین فرمودند: «ایشان دانشمندی جامع، ادیبی چیرهدست، اندیشهورزی نوآور، اسلامشناسی عدالتخواه بودند. ایشان عمر را فارغ از آرایهها و پیرایههای مادی در خدمت معارف والای قرآن و سنّت گذرانده و آثاری ارزشمند از خود به جا نهادند...».
این هفته در معرفی یکی از اندیشمندان مدفون در بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) به آشنایی بیشتر از این شخصیت دینی و قرآنی معروف معاصر مشهدالرضا(ع) خواهیم پرداخت که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
تولد در سال واقعه خونین مسجد گوهرشاد
محمدرضا حکیمی در سال ۱۳۱۴ در مشهدالرضا(ع) دیده به جهان گشود. پدرش عبدالوهاب، که از اردکان به مشهد مهاجرت کرده بود، از معتمدان و محترمان بازار مشهد بود.
محصول ۲۰ سال تحصیل در مدرسه نواب
از استاد حکیمی با عناوینی چون «علّامه»، «استاد»، «فیلسوف عدالت» و «مرزبان توحید» یاد میشود. اگر بخواهیم گوشهای از زندگی علمی او را ورق بزنیم به این شرح زندگیاش برمیخوریم که محمدرضا حکیمی «در سال ۱۳۲۰ تحصیلاتش را آغاز کرد و پس از گذراندن دوران دبستان به حوزه علمیه نواب وارد شد و به زودی در بسیاری از شاخههای علوم حوزوی و معارف دینی، «مرجع تحقیقِ» طلّاب جوان و کثیری از دانشجویان و جوانان در بیرون از حوزه شد. ۲۰ سال از عمر وی در این حوزه به تحصیل دروس مقدمات و سطح، خارج، ادبیات عرب، فلسفه، نجوم، تقویم گذشت و عاقبت اجازه اجتهاد را از آقابزرگ تهرانی در سال ۱۳۴۸ دریافت کرد».
شاگردی استادان بزرگ
محمد تقی ادیب نیشابوری، شیخ هاشم و شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سید محمدهادی میلانی، احمد مدرس یزدی، اسماعیل نجومیان، شیخ غلامحسین محامی بادکوبهای و حاجیخان مخیری از مهمترین اساتید وی بودند که در محضر آنها کسب علم کرد. ایشان علوم غریبه، رمل و اوفاق را نزد ابوالحسن حافظیان و شیخ مجتبی قزوینی آموخت.
آثار علمی علامه
از آثار استاد حکیمی میتوان به «الحیاة»، «تفسیر آفتاب»، «عاشورا: مظلومیتی مضاعف»، «خورشید مغرب»، «عقل سرخ»، «شیخآقابزرگ تهرانی»، «فریاد روزها»، «سپیدهباوران»، «گزارش (برگرفته از الحیاة)» و ... اشاره کرد.
کتاب الحیاة او یک دائرةالمعارف اسلامی بوده که از شهرت و اعتبار خاصی در جهان اسلام برخوردار است. همچنین کتاب «منهای فقر» او نیز چکیدهای از افکار و عقاید این فرد فرهیخته و حاوی پندهای بزرگ برای مردمان و حاکمان است.
خودداری از دریافت جایزه فارابی
آذرماه سال ۱۳۸۸ استاد حکیمی به عنوان یکی از اساتید برگزیده برای خدمت پنجاه ساله به علوم انسانی در جشنواره فارابی انتخاب شد که ایشان در عدم پذیرش این عنوان و جایزه، طی پیامی اعتراضی اعلام کرد: «همانگونه که پیشتر هم یادآور شدهام، بار دیگر تأکید میکنم تا هنگامی که در جامعه ما فقر و محرومیت مرئی و نامرئی بیداد میکند، برگزاری چنین جشنوارههایی از نظر اینجانب در اولویت نیست. در این جشنواره از فاضلان و استادانی، به نام خدمت ۵۰ ساله به علوم انسانی تجلیل شده است. پرسش این است آیا این علوم برای ثبت در کتابها و در دنیای ذهنیت است یا برای خدمت به انسان و حفظ حقوق انسان و پاسداری از کرامت انسان است در واقعیت خارجی و عینیت؟...».
استاد حکیمی هیچگاه ازدواج نکرد
استاد حکیمی عمر پربرکت خود را در تجرّد گذراند و این شاید برای خیلیها سوال باشد چرا فقیه و عالمی که خود دانشآموخته مکتب اهلبیت(ع) است به سفارش مهم آنها در مورد ازدواج عمل نکرده باشد. پاسخ این سوال را امیرمهدی حکیمی برادرزاده علامه حکیمی چنین بیان میکند: «علامه فرمودند: «تجرّد من اختیاری نبود»، و حق هم همین است. ایشان در دورههای مختلفی از حیاتشان قصد ازدواج داشتهاند، اما در هر دورهای به مشکلاتی بر میخورند که ازدواج سر نمیگرفت. حدود ۵۰ سالشان بود که نزدیک یک سال موارد زیادی خواستگاری رفتند، سختگیری هم نمیکردند، اما هر بار به دلیلی نشد. یکی از آقایان اهل معرفت و سلوک به ایشان پیغام داده بود که «قسمت شما نیست که در این دنیا ازدواج کنید!»، ایشان میفرمودند: «اینگونه نیست که این همه من، همه را به روایات پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) دعوت کنم اما خودم به آنها توجهی نداشته باشم و بخواهم سنّت ازدواج را نادیده بگیرم؛ این تجرّد بر من تحمیل شده و جبر شرایط این طور اقتضا کرده است.»، در واقع ایشان اهل سختگیری هم نبودند اما بعضی مواقع قرار نیست امری اتفاق بیفتد و از دست کسی هم کاری ساخته نیست.»
مدفون در رواق دارالحجه
با همه گیر شدن ویروس کرونا استاد حکیمی چند بار به علت ابتلا به کرونا و بار دیگر به علت ضعف جسمانی ناشی از بیماری در بیمارستان بستری شد و تحت مراقبتهای ویژه قرار گرفت تا اینکه سرانجام حدود ساعت ۲۲ در ۳۱ مردادماه سال جاری به دلیل عوارض ناشی از کرونا و کهولت سن در سن ۸۶ سالگی در تهران بدرود حیات گفت و پیکر مطهر ایشان به زادگاهش منتقل و در رواق دارالحجه بارگاه منور رضوی به خاک سپرده شد.
این هفته در معرفی یکی از اندیشمندان مدفون در بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) به آشنایی بیشتر از این شخصیت دینی و قرآنی معروف معاصر مشهدالرضا(ع) خواهیم پرداخت که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
تولد در سال واقعه خونین مسجد گوهرشاد
محمدرضا حکیمی در سال ۱۳۱۴ در مشهدالرضا(ع) دیده به جهان گشود. پدرش عبدالوهاب، که از اردکان به مشهد مهاجرت کرده بود، از معتمدان و محترمان بازار مشهد بود.
محصول ۲۰ سال تحصیل در مدرسه نواب
از استاد حکیمی با عناوینی چون «علّامه»، «استاد»، «فیلسوف عدالت» و «مرزبان توحید» یاد میشود. اگر بخواهیم گوشهای از زندگی علمی او را ورق بزنیم به این شرح زندگیاش برمیخوریم که محمدرضا حکیمی «در سال ۱۳۲۰ تحصیلاتش را آغاز کرد و پس از گذراندن دوران دبستان به حوزه علمیه نواب وارد شد و به زودی در بسیاری از شاخههای علوم حوزوی و معارف دینی، «مرجع تحقیقِ» طلّاب جوان و کثیری از دانشجویان و جوانان در بیرون از حوزه شد. ۲۰ سال از عمر وی در این حوزه به تحصیل دروس مقدمات و سطح، خارج، ادبیات عرب، فلسفه، نجوم، تقویم گذشت و عاقبت اجازه اجتهاد را از آقابزرگ تهرانی در سال ۱۳۴۸ دریافت کرد».
شاگردی استادان بزرگ
محمد تقی ادیب نیشابوری، شیخ هاشم و شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سید محمدهادی میلانی، احمد مدرس یزدی، اسماعیل نجومیان، شیخ غلامحسین محامی بادکوبهای و حاجیخان مخیری از مهمترین اساتید وی بودند که در محضر آنها کسب علم کرد. ایشان علوم غریبه، رمل و اوفاق را نزد ابوالحسن حافظیان و شیخ مجتبی قزوینی آموخت.
آثار علمی علامه
از آثار استاد حکیمی میتوان به «الحیاة»، «تفسیر آفتاب»، «عاشورا: مظلومیتی مضاعف»، «خورشید مغرب»، «عقل سرخ»، «شیخآقابزرگ تهرانی»، «فریاد روزها»، «سپیدهباوران»، «گزارش (برگرفته از الحیاة)» و ... اشاره کرد.
کتاب الحیاة او یک دائرةالمعارف اسلامی بوده که از شهرت و اعتبار خاصی در جهان اسلام برخوردار است. همچنین کتاب «منهای فقر» او نیز چکیدهای از افکار و عقاید این فرد فرهیخته و حاوی پندهای بزرگ برای مردمان و حاکمان است.
خودداری از دریافت جایزه فارابی
آذرماه سال ۱۳۸۸ استاد حکیمی به عنوان یکی از اساتید برگزیده برای خدمت پنجاه ساله به علوم انسانی در جشنواره فارابی انتخاب شد که ایشان در عدم پذیرش این عنوان و جایزه، طی پیامی اعتراضی اعلام کرد: «همانگونه که پیشتر هم یادآور شدهام، بار دیگر تأکید میکنم تا هنگامی که در جامعه ما فقر و محرومیت مرئی و نامرئی بیداد میکند، برگزاری چنین جشنوارههایی از نظر اینجانب در اولویت نیست. در این جشنواره از فاضلان و استادانی، به نام خدمت ۵۰ ساله به علوم انسانی تجلیل شده است. پرسش این است آیا این علوم برای ثبت در کتابها و در دنیای ذهنیت است یا برای خدمت به انسان و حفظ حقوق انسان و پاسداری از کرامت انسان است در واقعیت خارجی و عینیت؟...».
استاد حکیمی هیچگاه ازدواج نکرد
استاد حکیمی عمر پربرکت خود را در تجرّد گذراند و این شاید برای خیلیها سوال باشد چرا فقیه و عالمی که خود دانشآموخته مکتب اهلبیت(ع) است به سفارش مهم آنها در مورد ازدواج عمل نکرده باشد. پاسخ این سوال را امیرمهدی حکیمی برادرزاده علامه حکیمی چنین بیان میکند: «علامه فرمودند: «تجرّد من اختیاری نبود»، و حق هم همین است. ایشان در دورههای مختلفی از حیاتشان قصد ازدواج داشتهاند، اما در هر دورهای به مشکلاتی بر میخورند که ازدواج سر نمیگرفت. حدود ۵۰ سالشان بود که نزدیک یک سال موارد زیادی خواستگاری رفتند، سختگیری هم نمیکردند، اما هر بار به دلیلی نشد. یکی از آقایان اهل معرفت و سلوک به ایشان پیغام داده بود که «قسمت شما نیست که در این دنیا ازدواج کنید!»، ایشان میفرمودند: «اینگونه نیست که این همه من، همه را به روایات پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) دعوت کنم اما خودم به آنها توجهی نداشته باشم و بخواهم سنّت ازدواج را نادیده بگیرم؛ این تجرّد بر من تحمیل شده و جبر شرایط این طور اقتضا کرده است.»، در واقع ایشان اهل سختگیری هم نبودند اما بعضی مواقع قرار نیست امری اتفاق بیفتد و از دست کسی هم کاری ساخته نیست.»
مدفون در رواق دارالحجه
با همه گیر شدن ویروس کرونا استاد حکیمی چند بار به علت ابتلا به کرونا و بار دیگر به علت ضعف جسمانی ناشی از بیماری در بیمارستان بستری شد و تحت مراقبتهای ویژه قرار گرفت تا اینکه سرانجام حدود ساعت ۲۲ در ۳۱ مردادماه سال جاری به دلیل عوارض ناشی از کرونا و کهولت سن در سن ۸۶ سالگی در تهران بدرود حیات گفت و پیکر مطهر ایشان به زادگاهش منتقل و در رواق دارالحجه بارگاه منور رضوی به خاک سپرده شد.