خبرگزاری رضوی بررسی کرد:
رهیافتی تازه برای معرفی و شناسایی منزلت «غدیر» در جهان اسلام
خبرگزاری رضوی. بهمن دهستانی. با نزدیکی اعیاد بزرگ اسلامی در ماه ذوالحجة، پویش های متعددی برای معرفی و برجسته کردن این عید بزرگِ اسلامی در میان پیروان اهل بیت(ع) شکل گرفته است.
به باور بسیاری از صاحبنظران و فعالان حوزه امامت و غدیر و حتی مراجع تقلید و بزرگان دین، مسئله غدیر همانند شخصیت و فضایل امیرالمؤمنین در طول تاریخ اسلام، با کم توجهی و عدم اهتمام کافی مواجه بوده است و حتی توسط بدخواهان و مغرضان کتمان می گردیده است و از این رو جبران این کاستی تاریخی نیازمند همت مضاعف است.
در عین حال بررسی جایگاه غدیر و امامت در آموزه های اصیل اسلامی مبتنی بر کتاب و سنت پیامبر و اهل بیت(ع) نیز روشن می سازد که اقدامات و تلاش های صورت گرفته در رابطه با این موضوع شایسته تراز و منزلت آن در دین و آیین های مسلمانان نیست.
این در حالی است که مسئله امامت در همه ادوار تاریخ اسلام و حتی دوره معاصر همواره کانون بحث و توجه محافل فکری و سیاسی جهان اسلام بوده است.
با پایان آخرین حکومت مبتنی بر نظام خلافت که ترک های عثمانی آن را اداره می کردند و سپس تشکیل کشورهای مسلمان کوچک و بزرگ در مناطق مختلف، شکوه و اقتدار جهان اسلام رو به زوال گذاشت و مرحله ای از رکود و انحطاط جوامع اسلامی را در بر گرفت و استعمار و استبداد به جای آن نشست. این وضعیت بسیاری از علماء و متفکران مسلمان را به فکر و بررسی واداشت تا علل آن را شناخته و نسبت به احیای عظمت اسلام همت گمارند.
نقطه کانونی بحث ها و نظرات و نظریات ارائه شده توسط مصلحان جهان اسلام در این مقطع تلاش برای تعریف و بازیابی امامت و خلافت در جهت ایجاد رهبری تازه و پیشرو برای مسلمین بود.
بخش عمده ای از اندیشه سیاسی و فقه سیاسی مسلمین از آن مرحله تا یک قرن بعد، معطوف به طراحی و پیشنهاد مدلی از امامت و خلافت برای هدایت و اداره نظام زندگی مسلمانان شد که سازگاری با نیازها و مقتضیات زمان داشته باشد.
دلیل این تکاپو در طول بیش از یک قرن الگو و الهام بخش بودن خلافت راشدین نزد اهل سنت و امامت اهل بیت(ع) و بطور مشخص حکومت علوی نزد شیعیان بود. فاصله فراوان و بلکه رفتارهای متضاد حکومت ها و دولت های مسلمان در قرن بیستم با آموزه ها و اصول اسلامی، بسیاری از متفکران و فعالان مسلمان برای برای احیای نظام مبتنی بر خلافت یا امامت به تلاش وا می داشت.
این عوامل، زمینه ساز تشکیل جریان های بزرگ اسلامگرا در کشورهای اسلامی شد که برخی مانند اخوان المسلمین حتی در تشکیلات ادارای خود سعی در بازآفرینی نوعی از نظام خلافت را داشتند.
جنبش های اسلامی در جهان اهل سنت بنا بر دریافت خود از نظریات مبتنی بر خلافت، احیای جهاد را مقدمه تشکیل خلافت اسلامی تلقی می کردند اما همین رویکرد در نهایت تبدیل به ظهور گروه های تروریستی خون ریز به نام اسلام شد.
در برداشت گروه های جهادی اهل سنت، دست یابی به آرمان خلافت به عنوان الگوی نهایی در بازگرداندن سعادت به جوامع اسلامی با جهاد با کفار و مشرکین ممکن بود و از این بستر پدیده تکفیر بالغ بر چهار دهه به گفتمان رایج برخی محافل مسلمان در کشورها تبدیل شد اما بجای کفار غیر مسلمان، مسلمانان شیعه هدف اصلی حملات ستیزه جویان خلافت خواه قرار گرفتند و جهان اسلام را با خطر شکاف گسترده مذهبی مواجه ساخت.
تشکیل دولت خودخوانده داعش در سوریه و عراق و یورش و کشتارهای هولناک این گروه که با نام احیای نظام خلافت به عنوان راه حل نهایی مشکلات جهان اسلام اتفاق افتد عمق انحراف جاری در نظریات و برداشت ها از امر امامت مسلمین را هویدا ساخت.
علاوه بر خلافت داعش، حتی برخی کشورهای اسلامی مانند پادشاهی عربستان سعودی، پادشاهی مغرب و حتی جمهوری ترکیه سبک حکمرانی خود را در جهت عمل به آموزه ها و حمایت از دستاوردهای خلافت می دانند و به اشکال مختلف سعی در بازآفرینی شمایلی از نمادهای دوران خلافت در قرون میانه اسلامی دارند.
این رفتار نشان می دهد مسئله امامت و حکمرانی منطبق با معیارها تا چه اندازه هنوز در ذهن و ضمیر مسلمان و جوامع اسلامی مطلوبیت دارد.
بر این اساس می توان ارزیابی نمود که مسئله امامت انسان کامل و حکمرانی امام عادل که خلافت ترکیبی دست ساخته و فرومایه از آن نزد برخی فرق و مذاهب قلمداد می شود هنوز از مسائل مهم اسلامی معاصر است.
در نظریات دانش های سیاسی و اقتصادی نوین، مسئله حکمرانی مطلوب و شاخص های آن از مباحث پررونق و رایج است که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
عقب ماندگی ها و ناکارآمدی های دولت ها جهان اسلام بسیاری از مردم و متفکران را به تأمل و چاره اندیشی برای دست یابی به الگوی تازه ای از نظام اداره جامعه و حکومت سوق داده است و در این میان آموزه های ناب و ناشناخته چشمه سار غدیر می تواند پاسخگوی نیازهای روز جهان اسلام باشد.
مطالعه برجسته ترین نظریات ارائه شده توسط دیگر مذاهب اسلامی نسبت به الگوی سیاسی اداره جامعه و حکومت در دهه ها اخیر، بی توجهی فراگیر آنها را به آموزه های اهل بیت(ع) در امر امامت و راهبری مسلمین نشان می دهد در حالی که بسیاری از نظریات تولید شده در خارج از جهان اسلام مورد استفاده آنان قرار گرفته است اما تأثیری در جبران ریشه ای عقب ماندگی های جهان اسلام نداشته است.
آموزه های غدیر برای معرفی و شناساندن در جهان اسلام نیازمند تعریف و تطبیق با نیازهای روز جوامع اسلامی است تا درخشندگی و امتیازات آنها بیش از گذشته هویدا شود. در این میان نقش جوامع پیرو اهل بیت(ع) در ارائه رفتارها و عمل و التزام به مفاهیم غدیر و امامت از سهم بسیار مهمی برخودار است.
به باور بسیاری از صاحبنظران و فعالان حوزه امامت و غدیر و حتی مراجع تقلید و بزرگان دین، مسئله غدیر همانند شخصیت و فضایل امیرالمؤمنین در طول تاریخ اسلام، با کم توجهی و عدم اهتمام کافی مواجه بوده است و حتی توسط بدخواهان و مغرضان کتمان می گردیده است و از این رو جبران این کاستی تاریخی نیازمند همت مضاعف است.
در عین حال بررسی جایگاه غدیر و امامت در آموزه های اصیل اسلامی مبتنی بر کتاب و سنت پیامبر و اهل بیت(ع) نیز روشن می سازد که اقدامات و تلاش های صورت گرفته در رابطه با این موضوع شایسته تراز و منزلت آن در دین و آیین های مسلمانان نیست.
این در حالی است که مسئله امامت در همه ادوار تاریخ اسلام و حتی دوره معاصر همواره کانون بحث و توجه محافل فکری و سیاسی جهان اسلام بوده است.
با پایان آخرین حکومت مبتنی بر نظام خلافت که ترک های عثمانی آن را اداره می کردند
نقطه کانونی بحث ها و نظرات و نظریات ارائه شده توسط مصلحان جهان اسلام در این مقطع تلاش برای تعریف و بازیابی امامت و خلافت در جهت ایجاد رهبری تازه و پیشرو برای مسلمین بود.
بخش عمده ای از اندیشه سیاسی و فقه سیاسی مسلمین از آن مرحله تا یک قرن بعد، معطوف به طراحی و پیشنهاد مدلی از امامت و خلافت برای هدایت و اداره نظام زندگی مسلمانان شد که سازگاری با نیازها و مقتضیات زمان داشته باشد.
دلیل این تکاپو در طول بیش از یک قرن الگو و الهام بخش بودن خلافت راشدین نزد اهل سنت و امامت اهل بیت(ع) و بطور مشخص حکومت علوی نزد شیعیان بود. فاصله فراوان و بلکه رفتارهای متضاد حکومت ها و دولت های مسلمان در قرن بیستم با آموزه ها و اصول
این عوامل، زمینه ساز تشکیل جریان های بزرگ اسلامگرا در کشورهای اسلامی شد که برخی مانند اخوان المسلمین حتی در تشکیلات ادارای خود سعی در بازآفرینی نوعی از نظام خلافت را داشتند.
جنبش های اسلامی در جهان اهل سنت بنا بر دریافت خود از نظریات مبتنی بر خلافت، احیای جهاد را مقدمه تشکیل خلافت اسلامی تلقی می کردند اما همین رویکرد در نهایت تبدیل به ظهور گروه های تروریستی خون ریز به نام اسلام شد.
در برداشت گروه های جهادی اهل سنت، دست یابی به آرمان خلافت به عنوان الگوی نهایی در بازگرداندن سعادت به جوامع اسلامی با جهاد با کفار و مشرکین ممکن بود و از این بستر پدیده تکفیر بالغ بر چهار دهه به گفتمان رایج برخی محافل مسلمان در کشورها تبدیل شد اما بجای کفار غیر مسلمان، مسلمانان شیعه هدف اصلی حملات ستیزه جویان خلافت خواه قرار گرفتند و جهان اسلام را با خطر شکاف گسترده مذهبی مواجه ساخت.
تشکیل دولت خودخوانده داعش در سوریه و عراق
علاوه بر خلافت داعش، حتی برخی کشورهای اسلامی مانند پادشاهی عربستان سعودی، پادشاهی مغرب و حتی جمهوری ترکیه سبک حکمرانی خود را در جهت عمل به آموزه ها و حمایت از دستاوردهای خلافت می دانند و به اشکال مختلف سعی در بازآفرینی شمایلی از نمادهای دوران خلافت در قرون میانه اسلامی دارند.
این رفتار نشان می دهد مسئله امامت و حکمرانی منطبق با معیارها تا چه اندازه هنوز در ذهن و ضمیر مسلمان و جوامع اسلامی مطلوبیت دارد.
بر این اساس می توان ارزیابی نمود که مسئله امامت انسان کامل و حکمرانی امام عادل که خلافت ترکیبی دست ساخته و فرومایه از آن نزد برخی فرق و مذاهب قلمداد می شود هنوز از مسائل مهم اسلامی معاصر است.
در نظریات دانش های سیاسی و اقتصادی نوین، مسئله حکمرانی مطلوب و شاخص های آن از مباحث پررونق و رایج است که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
عقب
مطالعه برجسته ترین نظریات ارائه شده توسط دیگر مذاهب اسلامی نسبت به الگوی سیاسی اداره جامعه و حکومت در دهه ها اخیر، بی توجهی فراگیر آنها را به آموزه های اهل بیت(ع) در امر امامت و راهبری مسلمین نشان می دهد در حالی که بسیاری از نظریات تولید شده در خارج از جهان اسلام مورد استفاده آنان قرار گرفته است اما تأثیری در جبران ریشه ای عقب ماندگی های جهان اسلام نداشته است.
آموزه های غدیر برای معرفی و شناساندن در جهان اسلام نیازمند تعریف و تطبیق با نیازهای روز جوامع اسلامی است تا درخشندگی و امتیازات آنها بیش از گذشته هویدا شود. در این میان نقش جوامع پیرو اهل بیت(ع) در ارائه رفتارها و عمل و التزام به مفاهیم غدیر و امامت از سهم بسیار مهمی برخودار است.
