نقش تاریخی مقاومت زنان در صیانت از هویت جهان اسلام و تشیع

خبرگزاری رضوی- بهمن دهستانی؛ حیات دینی جوامع اسلامی در آمیخته با محبت به رسول اعظم اسلام(ص) و اهل بیت مکرم و صحابی وفادار و برگزیده ایشان است. تاریخ مسلمین در ادوار گذشته و معاصر بدون عشق و دلدادگی به شخصیت های برجسته اسلام شکل نگرفته است و یک رکن اساسی هویت و شناسنامه مسلمانان علاقه و الگوپذیری آنان از نبی اکرم(ص) و خاندان رسالت است.
فرایند ظهور و امتداد رسالت پیامبر اسلام(ص) از آغاز وحی تا پایان حیات مبارک آن حضرت با نقش آفرینی اساسی زنان برگزیده همراه است. حضرت خدیجه(س) نخستین زنی است که به اسلام ایمان می آورد و خود را وقف گسترش اسلام نمود و سهم بی مانندی در بنیاد دین خاتم داشت. حضور و حمایت زنان از پیامبر رحمت(ص) فصول برجسته ای از نهضت تمدن ساز اسلام را بوجود آورده است.
درباره نقش زنان در آفرینش و امتداد تاریخ و تمدن اسلامی، آیت الله شهید مطهری می گوید: "اگر به تاریخ اسلام نگاه كنید می بینید كه تاریخ اسلام یك تاریخ مذكّر- مؤنّث است ولی مرد در مدار خودش و زن در مدار خودش. پیغمبر صلی الله علیه و آله یاران مذكّری دارد و یاران مؤنّثی؛ هم راوی زن دارد و هم راوی مرد. در كتبی كه در هزار سال پیش نوشته شده است شاید اسم همه ی آنها هست و ما روایات زیادی داریم كه راوی آنها زن بوده است. كتابی است به نام «بلاغات النّساء» یعنی خطبه ها و خطابه های بلیغی كه توسط زنها ایراد شده است. این كتاب از ابن طیفور بغدادی است كه در حدود سال 250 هجری یعنی در زمان امام عسكری علیه السلام می زیسته است (چنانكه می دانید حضرت امام عسكری علیه السلام در سنه ی 260 وفات كردند) . از جمله خطبه هایی كه بغدادی در كتابش ذكر كرده است، خطبه ی حضرت زینب در مسجد یزید و خطبه ی ایشان در مجلس ابن زیاد و خطبه ی حضرت زهرا علیها السلام در اوایل خلافت أبو بكر است".
توصیف شهید مطهری به عنوان یکی از برجسته ترین متفکران معاصر که او را از احیاگران فکر دینی در جهان اسلام می شمارند از زنانه بودن نیمی از تاریخ و تمدن اسلامی در زمانی که بیان گردیده است که سال ها بعد نظریات و شبهاتی درباره عدم سهم زنان در تفکر فقهی و عقیدتی مسلمانان رونق می گیرد.
استاد مرتضی مطهری در بیان ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه زهرا(س) در مبارزه با ظلم و مقاومت در برابر بی عدالتی بیان می دارد: "ولی ببینید شخصیت همین زهرای اینچنین چگونه است، رشد استعدادهایش چگونه است، علمش چگونه است، اراده اش چگونه است، خطابه و بلاغتش چگونه است. زهرا علیها السلام در جوانی از دنیا رفته است و از بس در آن زمان دشمنانش زیاد بودند، از آثار ایشان كم مانده است. ولی خوشبختانه یك خطابه ی مفصل بسیار طولانی (در حدود یك ساعت) از ایشان در سن هجده سالگی (حد اكثر گفته اند بیست و هفت سالگی) باقی مانده كه این خطابه را تنها شیعه روایت نمی كند، عرض كردم بغدادی در قرن سوم نقل كرده است. همین یك خطابه كافی است كه نشان بدهد زن مسلمان در عین اینكه حریم خودش را با مرد حفظ می كند و خودش را به اصطلاح برای ارائه ی به مردان درست نمی كند، معلوماتش چقدر است، ورود در اجتماع تا چه حد است".
این متفکر خبیر تاریخ اسلام یکی از دلایل عمر کوتاه دختر رسول خدا را فراوانی دشمنان آن حضرت می داند و اظهار می دارد مقابله با ظلم و مقاومت در برابر فشارها از استعدادهای خاص آن بانوی مظلوم بوده است.
به عبارت دیگر همان طور که به اعتقاد بسیاری از عالمان امامیه، شکل گیری شیعه همزمان با حضور و آگاهی رسول خدا(ص) بوده است؛ رشد و تثبیت مقاومت زنان به عنوان یک عنصر ثابت در نهضت اسلام با محوریت دختر پیامبر خاتم نمود ویژه ای یافته است. بنا بر گزارش منابع تاریخی زنان مدینه در پایداری مسلمانان در برابر کفار و مشرکان تلاش های زیادی را مبذول داشتند اما حرکت و مقاومت حضرت زهرا(س) نوعی مقاومت مدنی داخلی را برای اصلاح امت پیامبر(ص) پی افکند و بعدها الهام بخش جنبش های آزادیبخش شیعه و حکومت های علوی گردید.
آیت الله شهید مطهری حتی معتقد است تاریخ كربلا نیز با اعتناء به نقش زنان مقاوم قابل تفسیر است و تأکید می کند: " تاریخ کربلاء یك تاریخ و حادثه ی مذكّر- مؤنّث است؛ حادثه ای است كه مرد و زن هر دو در آن نقش دارند، ولی مرد در مدار خودش و زن در مدار خودش. معجزه ی اسلام اینهاست، می خواهد دنیای امروز بپذیرد، می خواهد- به جهنم- نپذیرد، آینده خواهد پذیرفت. أبا عبد اللّه اهل بیت خودش را حركت می دهد برای اینكه در این تاریخ عظیم رسالتی را انجام دهند، برای اینكه نقش مستقیمی در ساختن این تاریخ عظیم داشته باشند با قافله سالاری زینب، بدون آنكه از مدار خودشان خارج بشوند".
به باور این اندیشمند فرزانه انقلاب اسلامی، آنچه حضرت زهرا(س) آن را بعد از رحلت پیامبر اعظم(ص) با اهتمام چشمگیر آغاز کرد تبدیل به نهضتی شد که تأثیرات شگرف خود را در کربلاء و حوادث بعد از آن نشان داد.
این وقایع و مضامین، منبع جوشان و مصدر الهام بخش بیداری اسلامی در تاریخ معاصر نیز بوده اند و انقلاب ها و جریان های مقاومت در جهان اسلام بدون زنان به پیروزی و ثمر نرسیده اند و تداوم نیافته اند.
بررسی نمونه های متعدد در این رابطه نشان می دهد که چگونه مجاهدت حضرت زهرا(س) بدون آنکه در زمان خود درک شود بنیان های هویت مقاوم و خلل ناپذیر زن مسلمان را برای قرون بعد شکل داده است.
انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) خود از برجسته ترین نمونه های پیوند زن و انقلاب و زنان و مقاومت است که بارها توسط امام خمینی(ره) تمامیت آن متعلق به الگوی حضرت فاطمه(س) دانسته شده است.
رهبر انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای نیز با همین مبانی ضمن اشاره به تلاش صد ساله، پیچیده و همه‌جانبه‌ی غرب برای دور کردن زنان مسلمان از هویت اسلامی تأکید معتقد اند: "تلاش بانوان نخبه‌ی جهان اسلام برای احیای این هویت، بزرگ‌ترین خدمت به امت اسلامی است، چرا که احساس هویت، آگاهی و بصیرت زنان مسلمان تأثیری شگرف و مضاعف بر جریان بیداری اسلامی و عزت و کرامت امت اسلام خواهد داشت".