گزارش خبرگزاری رضوی به مناسب سالروز تولد علامه اقبال لاهوری؛
اقبال لاهوری؛ مصلح فارسی گویِ جهان اسلام
خبرگزاری رضوی- بهمن دهستانی؛ اقبال لاهوری در 9 نوامبر سال 1877 میلادی درشهر سیالکوت در ایالت پنجاب پاکستان و در خانواده ای که علاقمند به تدین بود به دنیا آمد. نور محمد پدرش نیز به عنوان اولین معلم وی در زندگی وی تاثیر و نقش عظیمی داشت.
اقبال در مکتب‌خانه، نخست قرآن را آموخت. سپس با تشویق معلمان زبان فارسی و عربی اش به فراگیری ادبیات اسلامی روی آورد. وی در سال 1899 با کسب رتبه نخست از دانشگاه پنجاب فارغ التحصیل شد.
اقبال پس از اخذ فوق لیسانس در زمینه فلسفه و اقتصاد از دانشگاه کمبریج لندن مدتی در این شهر ماند. وی با تدریس در رشته زبان و ادبیات عرب در آنجا شروع به برگزاری کنفرانسهایی در مورد موضوعات مختلف اسلام پرداخت.
وی همچنین در لندن شروع به آموختن حقوق کرد. پس از فارغ التحصیلی در رشته حقوق ازکمبریج وارد دانشگاه مونیخ در آلمان شد و در رشته فلسفه رساله دکترای خود را با عنوان «سیر فلسفه در ایران قبل و بعد از اسلام » تدوین کرد.
شاعر پاکستانی پارسی گوی
این متفکر بزرگ در طول سال ها، به سرودن و نوشتن شعر با مضامین بیداری و هویت گرایی اسلامی به زبان های فارسی و اردو می پرداخت. جالب آنکه 60 درصد اشعار و نوشته های اقبال به زبان فارسی و مابقی به زبان انگلیسی و اردو است. از این رو برخی در ایران، گاه او را شاعر ایرانی می پندارند. بسیاری از شعرهای او به زبان دیگر در داخل و خارج از جهان اسلام از جمله عربی، ترکی انگلیسی، آلمانی و روسی نیز ترجمه شده است.
محمد اقبال لاهوری از متفکران شناخته شده، مؤثر و محبوب جهان اسلام است که شیفتگی و اثرپذیری فراوانی از فرهنگ ایرانی اسلامی دارد و به واقع می توان گفت او برای فکر و تمدن ایرانی اسلامی نوعی مرجعیت قائل است.
به اعتقاد صاحبنظران نفوذ فرهنگ و ادبیات فارسی و ایران در شبه قاره هند در طول قرن ها، این سرزمین را آشنا و پیوسته با فلات فرهنگی مرکزی ایران کرده است.
در دوران معاصر غالب شخصیت ها و متفکران نهضت و انقلاب اسلامی ایران علاقه مندی خود را به اقبال لاهوری ابراز کرده اند و به تحلیل و بررسی آراء و اندیشه های او پرداخته اند.
شهید مطهری و اقبال لاهوری
بطور مثال در اکثر آثار استاد شهید مطهری، به صورت مستقیم و غیرمستقیم نام و نشانی از افکار و اندیشه های اقبال لاهوری یافت می شود. آیت الله شهید مطهری اقبال را یک قهرمان اصلاح، مصلح بزرگ اسلامی و متفکر بزرگ می داند که حق عظیمی بر جامعه ی اسلامی دارد.
استاد مطهری در جلد اول کتاب «اسلام و مقتضیات زمان» و در ابتدای بحث «اجتهاد و تفقه در دین» بحث خود را با بیان تأکید و اهمیتی که اقبال بر اجتهاد در اسلام می داد، شروع می نماید. شهید مطهری همچون اقبال لاهوری بر این باور که اجتهاد در جهان اسلام روح خود را از دست داده است و باید احیاء گردد. وی رشد اندیشه ی دینی را نیازمند آزادی تفکر می داند و اجتهاد در منابع دینی را ضروری می شمارد و معتقد است اسلام با اجتهاد و تفقه در دین، در حقیقت نوعی آزادی تفکر را رواج و به آن اهمیت داده است. شهید مطهری همچون اقبال به تطور اجتهاد در زمان های مختلف می نگرد و تأکید می کند احیای فکر دینی در جهان اسلام وابسته به اجتهاد صحیح و اصولی است.
البته آیت الله شهید مطهری که خود از مصلحان عالم اسلام و مغز متفکر نهضت و انقلاب اسلامی ایران بود در کنار ستایش از نظریات اقبال به نقد آن نیز توجه دارد و در کتاب «مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی» به بررسی و نقد آراء اقبال لاهوری می پردازد و برخی کاستی های آن را یادآور می شود.
اما آنچه میان این دو متفکر بزرگ جهان اسلام مشترک است اعتقاد به پروژه احیای فکر دینی در جهان اسلام برای رهایی از عقب ماندگی های فکری و رشد و پیشرفت و خلاصی از انحطاط و استبداد و استعمار است.
دکتر شریعتی و اقبال لاهوری
از دیگر شخصیت های علاقه مند به اقبال لاهوری در ایران، دکتر علی شریعتی است که رهیافت و اندیشه بازگشت به خویشتن را برای احیای شخصیت فرد و جامعه اسلامی از اشتراکات او با فکر اقبال لاهوری است.
در رابطه و همبستگی شریعتی و اقبال لاهوری همین بس که نخست وزیر پاکستان روز گذشته در زادروز علامه محمد اقبال لاهوری با بهره مندی از سخنان دکتر علی شریعتی درباره اندیشه‌های این شخصیت پاکستانی، این مناسبت را گرامی داشت.
«عمران‌خان» روز دوشنبه به مناسبت سالروز ولادت علامه اقبال لاهوری این شاعر و اندیشمند پاکستانی سخنان دکتر علی شریعتی پژوهشگر و نظریه‌پرداز انقلاب ایران را درباره اقبال توییت کرد.
وی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: اندیشه‌های علامه محمد اقبال همچنان الهام بخش و راهنما است.
نخست وزیر پاکستان در وصف اقبال لاهوری به نقل از دکتر شریعتی افزود: او یک عارف بزرگ با روحی پاک، تحول یافته از مادیات و در عین حال انسانی است که به علم، پیشرفت فناوری و پیشرفت عقل بشریت در عصر ما احترام می‌گذارد.
آیت الله خامنه ای و اقبال لاهوری
اقبال لاهوری حتی مورد توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی است و ایشان در سفر اردیبهشت ماه سال گذشته نخست وزیر پاکستان به ایران با تجلیل از شخصیت‌های اقبال لاهوری و محمدعلی جناح، گفتند: اوج عزت و شکوه شبه قاره‌ی هند در دوران حکومت مسلمانان بر آن بوده است و بزرگ‌ترین ضربه‌ی استعمارگران انگلیسی به این منطقه‌ی مهم، نابود کردن تمدن برجسته‌ی اسلامی در آن بود.
با گذشت بیش از 80 سال از درگذشت این مصلح و احیاگر بزرگ جهان اسلام اندیشه و اثار او همچنان از ظرفیت های جوشان در پیوند جوامع اسلامی خصوصا میان ایران و شبه قاره هند است. اندیشه و میراثی که سرمایه بزرگی برای مقابله با افراط گرایی و تفکر تکفیری و داعشی و وهابی در آسیا و جهان اسلام است.
اقبال در مکتب‌خانه، نخست قرآن را آموخت. سپس با تشویق معلمان زبان فارسی و عربی اش به فراگیری ادبیات اسلامی روی آورد. وی در سال 1899 با کسب رتبه نخست از دانشگاه پنجاب فارغ التحصیل شد.
اقبال پس از اخذ فوق لیسانس در زمینه فلسفه و اقتصاد از دانشگاه کمبریج لندن مدتی در این شهر ماند. وی با تدریس در رشته زبان و ادبیات عرب در آنجا شروع به برگزاری کنفرانسهایی در مورد موضوعات مختلف اسلام پرداخت.
وی همچنین در لندن شروع به آموختن حقوق کرد. پس از فارغ التحصیلی در رشته حقوق ازکمبریج وارد دانشگاه مونیخ در آلمان شد و در رشته فلسفه رساله دکترای خود را با عنوان «سیر فلسفه در ایران قبل و بعد از اسلام » تدوین کرد.
شاعر پاکستانی پارسی گوی
این متفکر بزرگ در طول سال ها، به سرودن و نوشتن شعر با مضامین بیداری و هویت گرایی اسلامی به زبان های فارسی و اردو می پرداخت. جالب آنکه 60 درصد اشعار و نوشته های اقبال به زبان فارسی و مابقی به زبان انگلیسی و اردو است. از این رو برخی در ایران، گاه او را شاعر ایرانی می پندارند. بسیاری از شعرهای او به زبان دیگر در داخل و خارج از جهان اسلام از جمله عربی، ترکی انگلیسی، آلمانی و روسی نیز ترجمه شده است.
محمد اقبال لاهوری از متفکران شناخته شده، مؤثر و محبوب جهان اسلام است که شیفتگی و اثرپذیری فراوانی از فرهنگ ایرانی اسلامی دارد و به واقع می توان گفت او برای فکر و تمدن ایرانی اسلامی نوعی مرجعیت قائل است.
به اعتقاد صاحبنظران نفوذ فرهنگ و ادبیات فارسی و ایران در شبه قاره هند در طول قرن ها، این سرزمین را آشنا و پیوسته با فلات فرهنگی مرکزی ایران کرده است.
در دوران معاصر غالب شخصیت ها و متفکران نهضت و انقلاب اسلامی ایران علاقه مندی خود را به اقبال لاهوری ابراز کرده اند و به تحلیل و بررسی آراء و اندیشه های او پرداخته اند.
شهید مطهری و اقبال لاهوری
بطور مثال در اکثر آثار استاد شهید مطهری، به صورت مستقیم و غیرمستقیم نام و نشانی از افکار و اندیشه های اقبال لاهوری یافت می شود. آیت الله شهید مطهری اقبال را یک قهرمان اصلاح، مصلح بزرگ اسلامی و متفکر بزرگ می داند که حق عظیمی بر جامعه ی اسلامی دارد.
استاد مطهری در جلد اول کتاب «اسلام و مقتضیات زمان» و در ابتدای بحث «اجتهاد و تفقه در دین» بحث خود را با بیان تأکید و اهمیتی که اقبال بر اجتهاد در اسلام می داد، شروع می نماید. شهید مطهری همچون اقبال لاهوری بر این باور که اجتهاد در جهان اسلام روح خود را از دست داده است و باید احیاء گردد. وی رشد اندیشه ی دینی را نیازمند آزادی تفکر می داند و اجتهاد در منابع دینی را ضروری می شمارد و معتقد است اسلام با اجتهاد و تفقه در دین، در حقیقت نوعی آزادی تفکر را رواج و به آن اهمیت داده است. شهید مطهری همچون اقبال به تطور اجتهاد در زمان های مختلف می نگرد و تأکید می کند احیای فکر دینی در جهان اسلام وابسته به اجتهاد صحیح و اصولی است.
البته آیت الله شهید مطهری که خود از مصلحان عالم اسلام و مغز متفکر نهضت و انقلاب اسلامی ایران بود در کنار ستایش از نظریات اقبال به نقد آن نیز توجه دارد و در کتاب «مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی» به بررسی و نقد آراء اقبال لاهوری می پردازد و برخی کاستی های آن را یادآور می شود.
اما آنچه میان این دو متفکر بزرگ جهان اسلام مشترک است اعتقاد به پروژه احیای فکر دینی در جهان اسلام برای رهایی از عقب ماندگی های فکری و رشد و پیشرفت و خلاصی از انحطاط و استبداد و استعمار است.
دکتر شریعتی و اقبال لاهوری
از دیگر شخصیت های علاقه مند به اقبال لاهوری در ایران، دکتر علی شریعتی است که رهیافت و اندیشه بازگشت به خویشتن را برای احیای شخصیت فرد و جامعه اسلامی از اشتراکات او با فکر اقبال لاهوری است.
در رابطه و همبستگی شریعتی و اقبال لاهوری همین بس که نخست وزیر پاکستان روز گذشته در زادروز علامه محمد اقبال لاهوری با بهره مندی از سخنان دکتر علی شریعتی درباره اندیشه‌های این شخصیت پاکستانی، این مناسبت را گرامی داشت.
«عمران‌خان» روز دوشنبه به مناسبت سالروز ولادت علامه اقبال لاهوری این شاعر و اندیشمند پاکستانی سخنان دکتر علی شریعتی پژوهشگر و نظریه‌پرداز انقلاب ایران را درباره اقبال توییت کرد.
وی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: اندیشه‌های علامه محمد اقبال همچنان الهام بخش و راهنما است.
نخست وزیر پاکستان در وصف اقبال لاهوری به نقل از دکتر شریعتی افزود: او یک عارف بزرگ با روحی پاک، تحول یافته از مادیات و در عین حال انسانی است که به علم، پیشرفت فناوری و پیشرفت عقل بشریت در عصر ما احترام می‌گذارد.
آیت الله خامنه ای و اقبال لاهوری
اقبال لاهوری حتی مورد توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی است و ایشان در سفر اردیبهشت ماه سال گذشته نخست وزیر پاکستان به ایران با تجلیل از شخصیت‌های اقبال لاهوری و محمدعلی جناح، گفتند: اوج عزت و شکوه شبه قاره‌ی هند در دوران حکومت مسلمانان بر آن بوده است و بزرگ‌ترین ضربه‌ی استعمارگران انگلیسی به این منطقه‌ی مهم، نابود کردن تمدن برجسته‌ی اسلامی در آن بود.
با گذشت بیش از 80 سال از درگذشت این مصلح و احیاگر بزرگ جهان اسلام اندیشه و اثار او همچنان از ظرفیت های جوشان در پیوند جوامع اسلامی خصوصا میان ایران و شبه قاره هند است. اندیشه و میراثی که سرمایه بزرگی برای مقابله با افراط گرایی و تفکر تکفیری و داعشی و وهابی در آسیا و جهان اسلام است.
