قدر؛ شبی که «لیلة البراتش» خوانند

خبرگزاری رضوی- امشب تقدیر یک سالمان نوشته می شود. پس صدایش کنیم. مصرانه، سمج و البته امیدوار به کرمش. بخواهیم بساط این تشویش و نگرانی و اضطراب ناشی از کرونا از تمام دنیا برچیده شود. شب های قدر امسال، مظلومانه تر از سال های قبل است، درست مانند مظلومیت علی(ع). آن زمان که «فزت و رب الکعبه» را گفت، مظلومیتش عرش را به صدا درآورد. علی (ع) رستگار شد و دنیای بی علی(ع) وحشت زده. علی (ع) از بین بی عدالتی ها و بی دینی ها رفت و وحشت نبود دنیای بی علی(ع) ماند برای آدم ها. شب بیست و سوم امسال غریب است. مانند غربت علی(ع) آن زمان که می جنگید برای عدالت، برای تساوی و برای دیندار کردن ملحدانی که بی دینی شان رنج می داد حیدر کرار را. علی(ع) سختگیر بود نسبت به اجرای شرع اسلام. مهربان بود نسبت به یتیمان و شجاع و مبارز و شیرخدا بود نسبت به دشمنان اسلام. وفادار بود نسبت به یارانش. و حالا امشب در سومین شب ضربت خوردن امام المتقین با برگزاری شبی قدری متفاوت تر از همیشه، اشک میریزیم و قرآن بر سر می گیریم. 

اعمال شب قدر
امشب بعد از افطار حول و حوش ساعت ۱۱، غسل کنید، دو رکعت نماز بخوانید، در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید را بخوانید، و در پایان ۷۰ مرتبه بگویید: «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ». بعد از آن قرآن را جلوی رویتان بگیرید و زمزمه کنید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ. اگر این عمل را انجام دهید خداوند فرشتگان را مامور می کند تا سال آینده برایتان محسنات بنویسد. اما این شب پرنور به همینجا ختم نمی شود، قرآن را بر سربگذارید و بگوئید: اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ 
وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیه وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ. سپس ۱۴ معصوم را قسم دهید و طلب کنید خیر و برکت و سلامتی را، بخواهید شب ها و روزهای آینده بهترین ها را مقدر کند برایتان، برای همه عزیزانتان، همه مسلمانان، همه مردم دنیا، همه آنهایی که درست در این شب باشکوه و بزرگ که تقدیر یک سال مان نوشته می شود، گرفتار درد و رنج و ناراحتی‌ان، آرامش نصیب شان شود. دعا کنیم شبهای قدر سال دیگر در حرم رضوی، شمع به دست چشم دوخته به بارگاه منور امام رضا(ع) باشیم و اشک مان از سر شوق باشد، از ذوق دوباره بودن در نورانی ترین قسمت شهر، یادمان بیاید این روزها و حسرتی که به دلمان مانده بود از این دوری و خیمه زده بودیم پشت درهای بسته اش. 


اهمیت شب قدر در کلام معصومین(ع)
اهمیت این شب در کلام امامان و معصومان به صورت های مختلف ذکر شده است. پیامبر اکرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله فرمودند: «مَنْ حُرِمَها فَقَدْ حُرِمَ الْخَیْرَ کُلَّهُ؛ هر کس از شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بى‏نصیب شده است.»
 پیامبر اکرم«ص» همچنین فرمودند: «مَنْ اَحْیا لَیلَه الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَی السَّنَه الْقابِلَه؛ کسی که شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روی می گرداند».
امام باقر «ع» فرمودند: «هر کسی شب قدر را احیا بدارد، خداوند مهربان گناهان او را می آمرزد.» و شیخ عباس قمی نقل کرده است که «امام باقر«ع» در شب بیست و یکم و بیست و سوم تا نیمه شب دعا می خواندند و آنگاه به نماز می پرداختند».
امام حسن عسکری علیه السلام نیز می فرمایند: «فَلا یفُوتُک إِحْیاءُ لَیلَه ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ؛ پس بیداری در شب بیست و سوم را از دست نده!»

شب قدر و اهل سنت
اهل سنت نیز به شب قدر اعتقاد دارند و عبدالجلیل آخوند فرهمند، مدرس و ناظر حوزوی اهل سنت با تاکید براینکه اهل سنت هم مثل شیعیان مراسم شب قدر را در ماه مبارک رمضان برگزار می‌کنند گفته یکی از اصلی ترین اعمال شب قدر برای اهل سنت ختم قرآن است. به این ترتیب که اهل سنت از ابتدای ماه رمضان هرشب دو یا سه جز قرآن را می‌خوانند تا بتوانند در شب‌های قدر، قرآن را ختم کنند و در آخرین شب قدر این کتاب آسمانی را به پایان برسانند. علاوه بر این جلسات ختم قرآن در محلات مختلف برگزار می‌شود و هر محله‌ای در یکی از این شب‌های قدر قرآن را ختم می‌کند. در بسیاری از اعمال، شیعه و اهل سنت باهم مشترکند مثل خواندن نماز شب قدر، قرائت دعای جوشن کبیر و خواندن نماز قضا. ولی آئین برسرگرفتن قرآن را اهل سنت ندارند.

اهمیت شب قدر در کلام رهبر انقلاب 
فرمود «لیلةالقدر خیر من الف شهر» شبی که به عنوان لیلةالقدر شناخته شده است و مردد است بین چند شب در ماه رمضان، از هزار ماه برتر و بالاتر است. در ساعت‌های کیمیایی لیلةالقدر، بنده‌ی مؤمن باید حداکثر استفاده را بکند. بهترین اعمال در این شب، دعاست... احیاء هم برای دعا و توسل و ذکر است. نماز هم - که در شب‌های قدر یکی از مستحبات است - در واقع مظهر دعا و ذکر است. در روایت وارد شده است که «الدعا مخّ العبادة» مغز عبادت، یا به تعبیر رایج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا یعنی چه؟ یعنی با خدای متعال سخن گفتن؛ در واقع خدا را نزدیک خود احساس کردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن. دعا یا درخواست است، یا تمجید و تحمید است، یا اظهار محبت و ارادت است؛ همه‌ی اینها دعاست. دعا یکی از مهمترین کارهای یک بنده‌ی مؤمن و یک انسان طالب صَلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهیر روح چنین نقشی دارد"

آیت الله مجتبی تهرانی و منزلت شب های قدر
وقتی می‌‏گوییم «أَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبّی وَ أَتُوبُ إِلَیْه» و استغفار می‌‏کنیم، به مقام غفاریت خداوند پناه می‌‏بریم. ما امشب از خدا بهترین ترمیم را طلب می‌‏کنیم. یعنی می‌‏گوییم خدایا! این معاصی را از من جدا کن و مرا تطهیر کن. به شاهدان معصیت من نیز بگو یادتان برود که این بنده چه کار کرده. هیچکس نتوانسته این مقامات الهیه را ادراک کند که «غافر الذنب» و «رحمه ‏للعالمین» بودن خداوند به چه معناست. نه مقام رحمت او را کسی درک کرده و نه مقام مغفرت او را. حتی نیازی نیست که بگوییم «أَسْتَغْفِرُ الله». همین ‏که خدا ببیند ما در دلمان پشیمان و خجالت‏ زده هستیم، رحمت و غفرانش را شامل حال ما می‌‏کند.»


شب قدر از دیدگاه آیت الله جوادی آملی 
معنای قدر و منزلت شب قدر که بیش از ارج هزار ماه است هرگز به معنای ارزش اعتباری در برخی از دانشهای باید و نباید اعتباری، نخواهد بود، بلکه به معنای ارج وجودی و شدّت درجه هستی است که ارزش دانش های بود و نبود است نه باید و نباید. البته چنان ارج وجودی که در حکمت نظری مطرح است پشتوانه تدوین قوانین ارزشی باید و نباید فقهی خواهد بود لذا امتثال دستورهای دینی وسیله مناسبی برای تکامل وجودی روح است.

نظر آیت الله فاطمی نیا در مورد شبهای قدر
«اگر ما الان چند شب مانده به شب قدر به فکر شب قدر هستیم هنر نمی‌کنیم جمال السالکین آیت الله آمیرزا جواد آقای ملکی تبریزی قدس الله روحه می‌نویسد یک سال مانده به شب قدر به فکر شب قدر باشید، من نمی‌گویم که الان این جمله را می‌فهمم، ادعا ندارم اما انقدر بگویم که در جوانی که این مطلب را دیدم خیال خامی داشتم، خیال می‌کردم که این مرد بزرگ می‌خواهد بگوید که یعنی آدم تقویمش را نگاه کند آن شب مثلا به خانه دوستش نرود، آن شب عروسی نرود، آن شب را ضایع نکند و ازاین حرف ها. بعد فهمیدم که نه مقصودش این نیست می‌خواهد بگوید در طول سال کاری نکنی که آن کار شب قدر بیاد جلوی تو را بگیرد. یک دلی شکستی بدست نیاوردی همینطور که سرگرم بک یا الله هستی اون دل میاد می‌گه یواش برو کجا میری! حقی را ضایع کردی هنوز جبران نکردی، پدر را خشمگین کردی، دل مادر را شکستی و هکذا»