گزارش خبرگزاری رضوی
ظرفیت جهانی صحیفه سجادیه برای همبستگی پیروان ادیان در عصر کرونا
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، دعا را باید انعکاس الاهیات این ادیان و آموزههای آنها دربارۀ رابطه خدا و انسان دانست. یکی از مصادیق عینیشدن ایمان در ادیان ابراهیمی دعا است. از سوی دیگر، دعا بخش مهمی از رفتار دینی مؤمنان این ادیان است. آنها معمولاً به انجامدادن نیایشهای روزانۀ خاص دعوت میشوند و بر رابطه خود با خدا تأکید میکنند. شاید به همین دلیل است که ادبیات دعایی این ادیان غنی و شایستۀ مطالعه است.
عالمگیر شدن ویروس کرونا و ابتلای غالب کشورهای جهان و درگیر شدن دست کم یک میلیارد نفر از جمعیت کره خاکی بیش از هر زمان دیگری حالت اضطرار و پناه جستن از عالم معنا و قدرت الهی را در گوشه گوشه گیتی نشان می دهد و تقریبا روزی نیست که مراکز دینی در ادیان و مذاهب مختلف پیروان خود را نسبت به امر دعا راهنمایی نکنند.
در آغازین هفته های درگیری ایران با این بحران بود که آیت الله خامنه ای پیشنهاد قرائت دعای هفتم صحیفه سجادیه را به مردم دادند تا زمینه ای برای دفع بلاء و رفع هرچه سریع تر بیماری فراهم شود.
بررسی ها نشان می دهد دست کم در منابع اسلامی و در میان تمامی مذاهب اسلامی منبعی غنی تر و جامع تر از صحیفه سجادیه امام چهارم شیعیان برای التجاء به درگاه پروردگار وجود ندارد.
اما توجه به منزلت دعا در دیگر ادیان هم نشان می دهد که اساسا این مقوله چقدر نقش پررنگی در اداره وضعیت و حالات انسان دارد.
مقایسه مسئله دعا با مسیحیت به عنوان نخستین دین از لحاظ جمعیت پیروان نشان می دهد که چقدر اشتراکات میان ادیان در این زمینه فراوان است.
از مسائلی که اهمیت و ضرورت موضوع را نمایان میسازد، جایگاه دعا و پرستش بخشی جداییناپذیر از حیات معنوی فرد مؤمن است و نقشی حیاتی در رشد شخصیت روحانی او دارد. در واقع، فردی که برای دعا وقت کافی صرف نمیکند و در برنامه روزانهاش زمانی مشخص به دعا اختصاص نمیدهد، نمیتواند زندگی پیروزمندانه و شخصیت بالغی داشته باشد. پس دعا را میتوان مهمترین بخش زندگی روحانی شخص مؤمن دانست، به این معنا که اگر مهمترین هدف آفرینش انسان را ارتباط با خدا بدانیم، دعا فرصتی برای این ارتباط است و به این هدف تحقق میبخشد. تبیین جایگاه دعا و ماهیت آن و پیوندش با اندیشهها و الاهیات اسلامی و الاهیات مسیحی به سطح خاصی از رابطه با خداوند اشاره، و نوع این ارتباط را روشن می سازد.
«دعا» از ریشه «دَعَوَ» است و معانی متعددی دارد. ولی معنای اصلی و حقیقیاش خواندن و صداکردن است؛ و در اصطلاح عبارت است از خدا را «خواندن» و به سوی او میل و رغبت پیداکردن و با او «رابطه برقرارکردن»؛ خواه این رابطه در قالب «اقرار» باشد یا ستایش، تمجید، تسبیح، درخواست یا طلب آمرزش و استغفار (کتاب لغت ابنمنظور). ابنفارس از شهیرترین لغت شناسان جهان اسلام ذیل کلمه «دعا» میگوید: «الدّعاء أن تمیل الشیء الیک بصوتٍ و کلامٍ یکون منک؛ دعا آن است که کسی را با صدا و کلام خود متوجه خود کنی».
در تفسیر المیزان در تعریف دعا آمده است: «دعا آن است که از طلب برخیزد و زبان فطرت آن را طلب کند، نه اینکه زبان هر طور خواست حرکت کند» (ذیل تفسیر آیه 186 بقره).
شاید بتوان از مجموع تعریفهای ذکرشده بهترین و جامعترین آنها را «طلب» به معنای عام آن دانست که شامل تمامی اقسام دعا نیز میشود. بنابراین، دعا به معنای خواندن و صدازدن خداوند و ارتباط با او است. از اینرو به هیچ وجه محدود به «حاجتخواهی» نیست، بلکه مطلق خواندن و سخنگفتن با خدا است. قرآن بهترین آموزنده و دقیقترین راهنما، با زیباترین اسلوب است و جامعترین دعاها را بیان کرده است؛ هدفی فراتر از نیازخواهی در بطن خود به همراه دارد و اهتمام قرآن مجید به دعا، جلوههای گوناگونی دارد، تا آنجا که در آیه انتهایی سوره فرقان میفرماید: «بگو پروردگارم به شما اعتنایی ندارد اگر دعای شما نباشد». از همین آیه نقش دعا در رابطه بین انسان و خدا روشن میشود. گویا اعتنای خداوند به بنده خویش فقط به واسطه دعاکردن است و اگر انسان دست نیاز به سوی درگاه بینیاز دراز کند مقتضی لطف و کرم او میشود.
اما در مسیحیت و منابع انگلیسی دعا معادل prayer آمده است، که در لغت به معنای مخاطب قراردادن خدا و در اصطلاح همان دعا است. در سنت مسیحی، دعا از گفتوگو و ارتباط با خدا فراتر رفته و به نوعی متحدشدن با او رسیده است. از اینرو فقط به درخواست محدود نمیشود بلکه سپاس، ستایش، اعتراف و دیگر جنبهها را نیز به همراه دارد. در سنت مسیحی، هدف نهایی از دعا، فقط خواستن نیست بلکه تجلیل و ستایش نام خداوند نیز هست. دیدگاه کتاب مقدس در باب دعا نیز مؤید این مسئله است. بر اساس کتاب مقدس، دعا صرفاً فعالیتی بشری نیست، بلکه گفتوگویی شخصی با خداوند حیّ و راستین است. دعا از سوی انسان آغاز نمیشود بلکه خدا آغازگر دعا است. خدا در انسان ایجاد انگیزه میکند تا آنچه را خوشایند او است، بخواهد و انجام دهد؛ و او محرک ما برای دعاکردن است. لذا دعا فقط تسلیمشدن به ندای الاهی است همانگونه که عیسی مسیح فرمود: «همه افکار، آرزوها و تمایلات ما از قلبهای ما برمیآیند. دعا به ما کمک میکند تا قلبهایمان را به سوی خداوند بگشاییم تا او به واسطه روحالقدس ما را التیام بخشد و تقویت کند. قلب جایی است که خداوند ما را لمس میکند. اگر ما با ایمان، امید و محبت زندگی کنیم، قلب محل سکونت خداوند میشود».
این مختصر از تعریف دعا در اسلام و مسیحیت نشان می دهد دعا می تواند یکی از ارکان شناخت ادیان از یکدیگر باشد و به سرعت زمینه تفاهم و همدلی را فراهم سازد.
در اسلام شیعی و جهان تشیع نیز بعد از واجبات مشترک با دیگر مذاهب، دعا بخش وسیعی از مناسک و اعمال مؤمنان را تشکیل می دهد.
در گزارش مؤسسه مشهور افکارسنجی پیو در آمریکا که سال 2019 منتشر شد، ایرانیان بیشترین ساعات را در میان تمام ملت ها و کشورهای جهان صرف دعا می کنند.
اکنون در ایام میلاد حضرت زین العابدین بهترین فرصت برای استفاده و نیز معرفی جهانی معارف صحیفه سجادیه به مردمان سایر ادیان و مذاهب است تا روزنه ای تازه و بی نظیر به روی آنان گشوده شود.
عالمگیر شدن ویروس کرونا و ابتلای غالب کشورهای جهان و درگیر شدن دست کم یک میلیارد نفر از جمعیت کره خاکی بیش از هر زمان دیگری حالت اضطرار و پناه جستن از عالم معنا و قدرت الهی را در گوشه گوشه گیتی نشان می دهد و تقریبا روزی نیست که مراکز دینی در ادیان و مذاهب مختلف پیروان خود را نسبت به امر دعا راهنمایی نکنند.
در آغازین هفته های درگیری ایران با این بحران بود که آیت الله خامنه ای پیشنهاد قرائت دعای هفتم صحیفه سجادیه را به مردم دادند تا زمینه ای برای دفع بلاء و رفع هرچه سریع تر بیماری فراهم شود.
بررسی ها نشان می دهد دست کم در منابع اسلامی و در میان تمامی مذاهب اسلامی منبعی غنی تر و جامع تر از صحیفه سجادیه امام چهارم شیعیان برای التجاء به درگاه پروردگار وجود ندارد.
اما توجه به منزلت دعا در دیگر ادیان هم نشان می دهد که اساسا این مقوله چقدر نقش پررنگی در اداره وضعیت و حالات انسان دارد.
مقایسه مسئله دعا با مسیحیت به عنوان نخستین دین از لحاظ جمعیت پیروان نشان می دهد که چقدر اشتراکات
از مسائلی که اهمیت و ضرورت موضوع را نمایان میسازد، جایگاه دعا و پرستش بخشی جداییناپذیر از حیات معنوی فرد مؤمن است و نقشی حیاتی در رشد شخصیت روحانی او دارد. در واقع، فردی که برای دعا وقت کافی صرف نمیکند و در برنامه روزانهاش زمانی مشخص به دعا اختصاص نمیدهد، نمیتواند زندگی پیروزمندانه و شخصیت بالغی داشته باشد. پس دعا را میتوان مهمترین بخش زندگی روحانی شخص مؤمن دانست، به این معنا که اگر مهمترین هدف آفرینش انسان را ارتباط با خدا بدانیم، دعا فرصتی برای این ارتباط است و به این هدف تحقق میبخشد. تبیین جایگاه دعا و ماهیت آن و پیوندش با اندیشهها و الاهیات اسلامی و الاهیات مسیحی به سطح خاصی از رابطه با خداوند اشاره، و نوع این ارتباط را روشن می سازد.
«دعا» از ریشه «دَعَوَ» است و معانی متعددی دارد. ولی معنای اصلی و حقیقیاش خواندن و صداکردن است؛ و در اصطلاح عبارت است از خدا را «خواندن» و به سوی او میل و رغبت پیداکردن و با او «رابطه برقرارکردن»؛ خواه این رابطه در قالب «اقرار» باشد یا ستایش، تمجید، تسبیح، درخواست یا طلب آمرزش و استغفار (کتاب لغت ابنمنظور). ابنفارس از شهیرترین لغت شناسان جهان اسلام ذیل کلمه «دعا» میگوید: «الدّعاء أن تمیل الشیء الیک بصوتٍ و کلامٍ یکون منک؛ دعا آن است که کسی را با صدا و کلام خود متوجه خود کنی».
در تفسیر المیزان در تعریف دعا آمده است: «دعا آن است که از طلب
شاید بتوان از مجموع تعریفهای ذکرشده بهترین و جامعترین آنها را «طلب» به معنای عام آن دانست که شامل تمامی اقسام دعا نیز میشود. بنابراین، دعا به معنای خواندن و صدازدن خداوند و ارتباط با او است. از اینرو به هیچ وجه محدود به «حاجتخواهی» نیست، بلکه مطلق خواندن و سخنگفتن با خدا است. قرآن بهترین آموزنده و دقیقترین راهنما، با زیباترین اسلوب است و جامعترین دعاها را بیان کرده است؛ هدفی فراتر از نیازخواهی در بطن خود به همراه دارد و اهتمام قرآن مجید به دعا، جلوههای گوناگونی دارد، تا آنجا که در آیه انتهایی سوره فرقان میفرماید: «بگو پروردگارم به شما اعتنایی ندارد اگر دعای شما نباشد». از همین آیه نقش دعا در رابطه بین انسان و خدا روشن میشود. گویا اعتنای خداوند به بنده خویش فقط به واسطه دعاکردن است و اگر انسان دست نیاز به سوی درگاه بینیاز دراز کند مقتضی لطف و کرم او میشود.
اما در مسیحیت و منابع انگلیسی دعا معادل prayer آمده است، که در لغت به معنای مخاطب قراردادن خدا و در اصطلاح همان دعا است. در سنت مسیحی، دعا از گفتوگو و ارتباط با خدا فراتر رفته و به نوعی متحدشدن با او رسیده است. از اینرو فقط به درخواست محدود نمیشود بلکه سپاس، ستایش، اعتراف و دیگر جنبهها را نیز به همراه دارد. در سنت مسیحی، هدف نهایی از دعا، فقط خواستن نیست بلکه تجلیل و ستایش نام خداوند
این مختصر از تعریف دعا در اسلام و مسیحیت نشان می دهد دعا می تواند یکی از ارکان شناخت ادیان از یکدیگر باشد و به سرعت زمینه تفاهم و همدلی را فراهم سازد.
در اسلام شیعی و جهان تشیع نیز بعد از واجبات مشترک با دیگر مذاهب، دعا بخش وسیعی از مناسک و اعمال مؤمنان را تشکیل می دهد.
در گزارش مؤسسه مشهور افکارسنجی پیو در آمریکا که سال 2019 منتشر شد، ایرانیان بیشترین ساعات را در میان تمام ملت ها و کشورهای جهان صرف دعا می کنند.
اکنون در ایام میلاد حضرت زین العابدین بهترین فرصت برای استفاده و نیز معرفی جهانی معارف صحیفه سجادیه به مردمان سایر ادیان و مذاهب است تا روزنه ای تازه و بی نظیر به روی آنان گشوده شود.