گزارش خبرگزاری رضوی در هفته پژوهش؛
پژوهش در تقریب مذاهب اسلامی چه ابعاد و رویکردهایی دارد؟
به گزارش سرویس جهان اسلام خبرگزاری رضوی، مباحث وحدت اسلامی غالبا در قالب سه اصطلاح «اتحاد مسلمین»، «وحدت اسلامی» و «تقریب مذاهب اسلامی» پیش رفته است. یک مسأله مهم در فضای تحقیق و پژوهش تقریب مذاهب این است که فعالیتهای پژوهشی در میان این مباحث و اصطلاحات چگونه پیش رفته، چه محورها و اولویتهایی داشته و اکنون چه وضعیتی برای آن تصور میشود؟
مرحوم آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی؛ نخستین دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و آیت الله محسن اراکی در اظهارات و مقالاتی که توسط بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی انتشار یافته به بیان آنها پرداخته اند.
دکتر امیر سلمانی رحیمی گزارش مفصلی از این بیانات و مقالات را در فصلنامه مشکات با عنوان «بایستههای پژوهش در تقریب مذاهب اسلامی» شماره 117 چاپ و منتشر کرد.
در این گزارش که در واقع بیان مبسوط بیانات مرحوم آیت الله واعظ زاده است آن عالم فرزانه به پیشینه فعالیتهای علما و بزرگان در زمینه وحدت اشاره می کند و بعد از سخنان ایشان آیت الله اراکی بخشهای مختلف لازم برای پژوهشهای تقریب گرایانه را مطرح می نماید.
دکتر امیر سلمانی رحیمی در گزارش این نشست، تصویر مستنداتی که سخنرانان در صحبتهای خود داشته اند را در متن گزارش گنجانده است. نمونه آن تصویر فتوای شیخ محمود شلتوت، شیخ الازهر مصر، درباره جواز تبعیت از شیعه امامیه به عنوان یکی از مذاهب اسلامی است:
مرحوم آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی؛ نخستین دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و آیت الله محسن اراکی در اظهارات و مقالاتی که توسط بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی انتشار یافته به بیان آنها پرداخته اند.
دکتر امیر سلمانی رحیمی گزارش مفصلی از این بیانات و مقالات را در فصلنامه مشکات با عنوان «بایستههای پژوهش در تقریب مذاهب اسلامی» شماره 117 چاپ و منتشر کرد.
در این گزارش که در واقع بیان مبسوط بیانات مرحوم آیت الله واعظ زاده است آن عالم فرزانه به پیشینه فعالیتهای علما و بزرگان در زمینه وحدت اشاره می کند و بعد از سخنان ایشان آیت الله اراکی بخشهای مختلف لازم برای پژوهشهای تقریب گرایانه را مطرح می نماید.
دکتر امیر سلمانی رحیمی در گزارش این نشست، تصویر مستنداتی که سخنرانان در صحبتهای خود داشته اند را در متن گزارش گنجانده است. نمونه آن تصویر فتوای شیخ محمود شلتوت، شیخ الازهر مصر، درباره جواز تبعیت از شیعه امامیه به عنوان یکی از مذاهب اسلامی است:
طبق گزارش سلمانی رحیمی، در ابتدای این نشست، آیت الله واعظ زاده خراسانی با توضیح فعالیتهای سید جمال الدین اسدآبادی، آیت الله بروجردی، شیخ محمد تقی قمی و امام خمینی در جهت تقریب مذاهب، اهمیت وحدت و تقریب مذاهب را یاد آور شد. وی در این سخنرانی به این دیدگاه جالب شیخ محمد تقی قمی اشاره میکند که: «ایشان معتقد بودند به علت شأن علمی اهل بیت و فقدان ادعای خلافت در عصر حاضر، بهترین کار(در راستای تقریب مذاهب)، تبلیغ اندیشه ها و مبانی اصولی مکتب فقهی ائمه معصومین است؛ زیرا این مهم نه تنها از تحریک مخالفان و ایجاد درگیری جلوگیری میکند، بلکه در فضایی علمی و منطقی، زمینه تقریب را فراهم میآورد.» وی سپس به ثمره این اندیشه اشاره میکند و میگوید: «به همین خاطر به اشاره ایشان(شیخ محمدتقی قمی) یکی از وعاظ قم، حدیث ثقلین را با سندهای مختلف از شیعه و سنی تالیف کرد و دارالتقریب آن را به چاپ رساند، که به صدور فتوای مهم و معروف مفتی اعظم مصر شیخ محمود شلتوت انجامید.» تصویر ترجمه این اجازه شیخ محمود شلتوت در زیر میآید:
سلمانی رحیمی در ادامه گزارش فعالیتهای آیت الله واعظ زاده را در بیانات خود ایشان میآورد که در آن به برگزاری کنگره بزرگداشت یکصدمین سالگرد سید جمال الدین اسدآبادی، برگزاری مراسم چهلمین سال در گذشت آیت الله بروجردی و بزرگداشت شیخ محمود شلتوت اشاره شده است.
وی در ادامه گزارش، سخنان آیت الله اراکی را آورده است. سخنان اراکی پیرامون پژوهش بنیادین مورد نیاز در بحث تقریب مذاهب است. وی این پژوهش را به سه بخش تقسیم نموده که عبارت است از:
1. پژوهشهای تقریبمحور، مانند ضرورتهای شرعی و اجتماعی تقریب، عوامل تهدید کننده و فرصتهای تقریب.
2. پژوهشهای پیراتقریبی. منظور آیت الله اراکی از این پژوهش ها، تحقیقاتی است که به مسائل حاشیه ای و مرتبط با مسأله تقریب میپردازد. وی نمونههایی ذکر میکند مانند تاریخ تقریب، پیشینه چند دسته شدن مذاهب و مردم، تلاشهای تقریبمحور ائمه، بررسی عملکردهای سازمانهای تقریببنیان و عملکرد شخصیتهایی با اندیشه تقریبگرا. اراکی در این قسمت از صحبتهای خود، ضرورت پرداخت به این پژوهشها را در قالب نمونهای از دستاوردهای آن یادآر شده و می گوید: «بی تردید این اقدامات تاثیرات شگرفی داشته است تا آنجا که امروز شاهدیم عربستان به عنوان مهد جریانهای ضد تقریب و مخالف هر گونه حوار(گفتگو)، خود را ناگزیر دیده به سازمانهای کنفرانس اسلامی پیشنهاد کند در ریاض مرکزی برای گفتگوی «بین المذاهب الاسلامی» تأسیس شود. واقعا معلوم نیست اگر فعالیتهای تقریبی نبود دامنه اقدامات تروریستی به کجا میانجامید.»
3. پژوهشهای تقریب گرا. مقصود اراکی از این دسته از پژوهش ها تولید محصولات علمی و حتی رشتههایی با گرایش تقریبی است. وی به عنوان نمونه از کتاب «اقتصادنا» شهید صدر، «حکومت اسلامی» امام خمینی و«نظام حقوق زن در اسلام» شهید مطهری نام میبرد.