استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران:
قدرت و امنیت آینده ایران در پیوند میان فناوری، اقتصاد و هویت معنوی است
به گزارش سرویس بینالملل و جهان اسلام رضوی؛ زهراحسینی, [10/24/2025 01:13 ق.ظ]
قدرت و امنیت آینده ایران در پیوند میان تکنولوژی، اقتصاد و هویت معنوی است
متقی گفت: آینده قدرت و امنیت ایران در گرو پیوند میان فناوریهای نوین، توان اقتصادی و هویت معنوی و تمدنی کشور است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری ...، ابراهیم متقی، استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران، در نشست هماندیشی اساتید دانشگاه فردوسی مشهد با موضوع «چالشهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پروندههای هستهای و محور مقاومت» گفت: ایران برای حضور مؤثر در نظم جدید جهانی باید مفهوم قدرت، امنیت و محور مقاومت را متناسب با تحولات تکنولوژیک و سیاسی بازتعریف کند.
قدرت اقتصادی و امنیت ملی ارتباط مستقیم دارد
متقی با اشاره به پیوند میان اقتصاد و امنیت ملی اظهار کرد: در دورهای اروپاییها به ایران پیشنهاد دادند با بهرهگیری از فناوری خود، گاز کشورمان را استحصال کنند تا ایران به منبع اصلی تأمین گاز اروپا تبدیل شود.
وی ادامه داد: این پیشنهاد اگر اجرایی میشد، هم مشکلات سوخت داخلی ما را حل میکرد و هم موقعیت ایران را در عرصه بینالملل ارتقا میداد. چنین ظرفیتی کمتر از قدرت نظامی نیست و امنیتآفرین است.
وی تأکید کرد: تقویت قدرت موشکی ضروری است، اما تنها ابزار قدرت محسوب نمیشود. اگر صنعت خودرو و فناوری ایران در زنجیره ارزش جهانی قرار میگرفت، آن نیز به نوعی ابزار قدرت و امنیت ملی بود.
قدرت معنایی ایران، میراث تمدنی و راهبردی است
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه ایران علاوه بر قدرت نظامی و اقتصادی، از «قدرت معنایی» برخوردار است، گفت: ایران بهواسطه سابقه تمدنی خود، قدرتی معنوی دارد که در جنگ دوازدهروزه منطقهای نیز نمود پیدا کرد.
وی ادامه داد: جامعه ایرانی در سطح افکار عمومی منطقه، بهویژه در میان ملتهای عربی، نشان داد که از نفوذ معنوی بالایی برخوردار است.
وی افزود: با این حال، گاه سیاستهای رسمی دولتها تصویر جهانی ایران را تضعیف میکند. اگر ما در عرصه بینالملل تصویری نادرست از خود ارائه دهیم، قدرت معنایی ما آسیب میبیند و این امر در روابط منطقهای و جهانی تأثیر منفی خواهد گذاشت.
متقی با اشاره به دادههای اقتصادی گفت: در سال ۱۹۸۶ میلادی سهم ایران از اقتصاد جهانی یک درصد و سهم چین پنج درصد بود. امروز سهم ایران به سهدهم درصد کاهش یافته، در حالی که چین به شانزده درصد رسیده است. این آمار نشان میدهد که ایران نیازمند برنامهریزی و بازتعریف جایگاه اقتصادی خود در نظام جهانی است.
وی تصریح کرد: پس از انقلاب اسلامی، گفتمان استکبارستیزی بخشی از هویت سیاست خارجی ایران بوده است، اما باید توجه داشت که استکبارستیزی شکلهای متنوعی دارد و محدود به الگوی چهگوارا نیست؛ بلکه میتواند شبیه مدلهای موفق چین و ویتنام نیز باشد که با درک واقعبینانه از نظام جهانی، قدرت خود را افزایش دادهاند.
متقی با اشاره به شرایط جدید نظام بینالملل اظهار داشت: قدرت در حال بازتوزیع است و زنجیرههای جدیدی در جهان شکل میگیرد. در چنین شرایطی، ایران باید جایگاه خود را در این بازآرایی جهانی مشخص کند. تغییر موازنهها و شکلگیری هویتهای جدید جهانی، فرصتی است که نباید از آن غافل شد.
ضرورت بازتعریف محور مقاومت در معادلات امنیت منطقهای
استاد دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه تنها اتکای صرف به قدرت نظامی کافی نیست، افزود: ایران نیاز دارد در کنار قدرت نظامی، بر قدرت اقتصادی و معنایی خود نیز بیفزاید. باید امنیت منطقهای را بازتعریف کرده و محور مقاومت را در چارچوب جدیدی از امنیت منطقهای قرار دهیم تا از ظرفیت آن در شرایط نوین استفاده مؤثر شود.
وی با اشاره به نقش فناوری در تغییر معادلات قدرت گفت: انقلابهای صنعتی در قرون گذشته موجب جابهجایی مراکز قدرت شدند و امروز نیز تحولات هوش مصنوعی و جامعه شبکهای در حال تغییر موازنه قدرت جهانیاند؛ تکنولوژی نظامی و اطلاعاتی جدید، ساختارهای قدرت را دگرگون کرده و ایران باید خود را با این شرایط وفق دهد.
وی افزود: علت سقوط شوروی، ناتوانی در ورود به موج سوم انقلاب تکنولوژیک بود. اکنون نیز جنگهای منطقهای از سطح منازعات دو کشور به سطح تقابل با آمریکا رسیده است؛ اسرائیل از تجهیزات و تاکتیکهای آمریکایی استفاده میکند و این امر نشان میدهد که موازنه قدرت در منطقه به شدت به فناوری وابسته است.
متقی تصریح کرد: امروز جهان در مرحله گذار و ابهام امنیتی قرار دارد. هیچ قطعیتی در موازنهها وجود ندارد و ایران باید در چنین شرایطی با نگاهی آیندهنگر، راهبردهای خود را بازسازی کند. امنیت پایدار زمانی به دست میآید که کشور بتواند در تمامی حوزهها ــ از نظامی و اقتصادی گرفته تا فناوری و فرهنگی ــ قدرت تولید کند.
استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: آینده سیاست خارجی ایران نیازمند نگاهی ساختاری، چندبعدی و متکی بر توان درونی است. قدرت و امنیت در جهان آینده از مسیر ترکیب قدرت نظامی، اقتصادی، معنوی و تکنولوژیک حاصل خواهد شد و ایران باید با شناخت دقیق تحولات، جایگاه خود را در نظم نوین جهانی تثبیت کند.
قدرت و امنیت آینده ایران در پیوند میان تکنولوژی، اقتصاد و هویت معنوی است
متقی گفت: آینده قدرت و امنیت ایران در گرو پیوند میان فناوریهای نوین، توان اقتصادی و هویت معنوی و تمدنی کشور است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری ...، ابراهیم متقی، استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران، در نشست هماندیشی اساتید دانشگاه فردوسی مشهد با موضوع «چالشهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پروندههای هستهای و محور مقاومت» گفت: ایران برای حضور مؤثر در نظم جدید جهانی باید مفهوم قدرت، امنیت و محور مقاومت را متناسب با تحولات تکنولوژیک و سیاسی بازتعریف کند.
قدرت اقتصادی و امنیت ملی ارتباط مستقیم دارد
متقی با اشاره به پیوند میان اقتصاد و امنیت ملی اظهار کرد: در دورهای اروپاییها به ایران پیشنهاد دادند با بهرهگیری از فناوری خود، گاز کشورمان را استحصال کنند تا ایران به منبع اصلی تأمین گاز اروپا تبدیل شود.
وی ادامه داد: این پیشنهاد اگر اجرایی میشد، هم مشکلات سوخت داخلی ما را حل میکرد و هم موقعیت ایران را در عرصه بینالملل ارتقا میداد. چنین ظرفیتی کمتر از قدرت نظامی نیست و امنیتآفرین است.
وی تأکید کرد: تقویت قدرت موشکی ضروری است، اما تنها ابزار قدرت محسوب نمیشود. اگر صنعت خودرو و فناوری ایران در زنجیره ارزش جهانی قرار میگرفت، آن نیز به نوعی ابزار قدرت و امنیت ملی بود.
قدرت معنایی ایران، میراث تمدنی و راهبردی است
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه ایران علاوه بر قدرت نظامی و اقتصادی، از «قدرت معنایی» برخوردار است، گفت: ایران بهواسطه سابقه تمدنی خود، قدرتی معنوی دارد که در جنگ دوازدهروزه منطقهای نیز نمود پیدا کرد.
وی ادامه داد: جامعه ایرانی در سطح افکار عمومی منطقه، بهویژه در میان ملتهای عربی، نشان داد که از نفوذ معنوی بالایی برخوردار است.
وی افزود: با این حال، گاه سیاستهای رسمی دولتها تصویر جهانی ایران را تضعیف میکند. اگر ما در عرصه بینالملل تصویری نادرست از خود ارائه دهیم، قدرت معنایی ما آسیب میبیند و این امر در روابط منطقهای و جهانی تأثیر منفی خواهد گذاشت.
متقی با اشاره به دادههای اقتصادی گفت: در سال ۱۹۸۶ میلادی سهم ایران از اقتصاد جهانی یک درصد و سهم چین پنج درصد بود. امروز سهم ایران به سهدهم درصد کاهش یافته، در حالی که چین به شانزده درصد رسیده است. این آمار نشان میدهد که ایران نیازمند برنامهریزی و بازتعریف جایگاه اقتصادی خود در نظام جهانی است.
وی تصریح کرد: پس از انقلاب اسلامی، گفتمان استکبارستیزی بخشی از هویت سیاست خارجی ایران بوده است، اما باید توجه داشت که استکبارستیزی شکلهای متنوعی دارد و محدود به الگوی چهگوارا نیست؛ بلکه میتواند شبیه مدلهای موفق چین و ویتنام نیز باشد که با درک واقعبینانه از نظام جهانی، قدرت خود را افزایش دادهاند.
متقی با اشاره به شرایط جدید نظام بینالملل اظهار داشت: قدرت در حال بازتوزیع است و زنجیرههای جدیدی در جهان شکل میگیرد. در چنین شرایطی، ایران باید جایگاه خود را در این بازآرایی جهانی مشخص کند. تغییر موازنهها و شکلگیری هویتهای جدید جهانی، فرصتی است که نباید از آن غافل شد.
ضرورت بازتعریف محور مقاومت در معادلات امنیت منطقهای
استاد دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه تنها اتکای صرف به قدرت نظامی کافی نیست، افزود: ایران نیاز دارد در کنار قدرت نظامی، بر قدرت اقتصادی و معنایی خود نیز بیفزاید. باید امنیت منطقهای را بازتعریف کرده و محور مقاومت را در چارچوب جدیدی از امنیت منطقهای قرار دهیم تا از ظرفیت آن در شرایط نوین استفاده مؤثر شود.
وی با اشاره به نقش فناوری در تغییر معادلات قدرت گفت: انقلابهای صنعتی در قرون گذشته موجب جابهجایی مراکز قدرت شدند و امروز نیز تحولات هوش مصنوعی و جامعه شبکهای در حال تغییر موازنه قدرت جهانیاند؛ تکنولوژی نظامی و اطلاعاتی جدید، ساختارهای قدرت را دگرگون کرده و ایران باید خود را با این شرایط وفق دهد.
وی افزود: علت سقوط شوروی، ناتوانی در ورود به موج سوم انقلاب تکنولوژیک بود. اکنون نیز جنگهای منطقهای از سطح منازعات دو کشور به سطح تقابل با آمریکا رسیده است؛ اسرائیل از تجهیزات و تاکتیکهای آمریکایی استفاده میکند و این امر نشان میدهد که موازنه قدرت در منطقه به شدت به فناوری وابسته است.
متقی تصریح کرد: امروز جهان در مرحله گذار و ابهام امنیتی قرار دارد. هیچ قطعیتی در موازنهها وجود ندارد و ایران باید در چنین شرایطی با نگاهی آیندهنگر، راهبردهای خود را بازسازی کند. امنیت پایدار زمانی به دست میآید که کشور بتواند در تمامی حوزهها ــ از نظامی و اقتصادی گرفته تا فناوری و فرهنگی ــ قدرت تولید کند.
استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: آینده سیاست خارجی ایران نیازمند نگاهی ساختاری، چندبعدی و متکی بر توان درونی است. قدرت و امنیت در جهان آینده از مسیر ترکیب قدرت نظامی، اقتصادی، معنوی و تکنولوژیک حاصل خواهد شد و ایران باید با شناخت دقیق تحولات، جایگاه خود را در نظم نوین جهانی تثبیت کند.
