معرفی یکی از علمای دینی مدفون در حرم مطهر رضوی؛
میرزامحمدمهدی نوقانی؛ عالمی مردمی و انقلابی
خبرگزاری رضوی - آزیتا ذکاء؛ خاندان نوقانی یکی از خانوادههای اصیل روحانی در حوزه علمیه مشهد هستند؛ خاندانی که در یکسده اخیر، تأثیر بسزایی در فضای دینی و البته سیاسی خراسان داشتهاند.
آیتالله میرزامحمدمهدی نوقانی از روحانیان فعال در عرصههای دین و سیاست در سالهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی بود.
این هفته که مصادف با ایامالله دهه فجر است فرصت را مغتنم شمرده و به معرفی این عالم مبارز و انقلابی مدفون در حرم مطهر رضوی خواهیم پرداخت.
نسل خاندان روحانی اصیل مشهد
آیتالله میرزامحمدمهدی سال ۱۳۰۵ شمسی در مشهدمقدس دیده به جهان گشود. پدر ایشان، آیتالله میرزاعلیاکبر نوقانی به عنوان یکی از بزرگان حوزه مشهد و از علمای حاضر در واقعه مسجد گوهرشاد بود.
جا پای پدر
محمدمهدی در کودکی شاهد اقامه عزاداری اهلبیت(ع) در منزل پدرش بود و پدر که علاوهبر برپایی مراسم، خود بر منبر میرفت و با سوز و گداز، مصائب اباعبدالله (ع) را میخواند و اشک میریخت.
او احترام خاص علما و دانشمندان به پدرش را از نزدیک میدید و از گوشهوکنار میشنید که نظم، جدّیت در تدریس، کمک به محرومان و مستمندان و برخی صفات مثبت اخلاقی دیگر، عامل این احترام بزرگان به پدر است. همین امر سبب گردید ایشان هم تلاش کند پا جای پای پدر بگذارد و راه او را ادامه دهد و به همین دلیل تصمیم گرفت همچون پدر به تحصیل علوم دینی بپردازد.

شاگردی آیتالله میلانی
آیتالله نوقانی، پس از تحصیل دوره ابتدایی به حوزه علمیه خراسان پیوست و در مدرسه علمیه نوّاب به تحصیل اشتغال یافت تا زیرنظر پدر به رشد علمی و اخلاقی خویش ادامه دهد. او همزمان با تلمّذ در محضر پدر، ادبیات را از ادیب محمدتقی نیشابوری و سطوح فقه و اصول را از آیاتعظام حاجمیرزا احمد مدرسیزدی و حاج شیخ هاشم قزوینی فراگرفت. همچنین از دروس خارج فقه و اصول آیتالله میلانی به مدت ۱۴ سال استفاده کرد و مراتب علمی وی مورد تأیید آن فقیه عالیقدر قرار گرفت.
در تابستان سال۱۳۳۳، مرحوم آیتالله میلانی به مشهد آمد و ابتدا حدود یکسال در خانه حاج میرزا محمدمهدی نوقانی اقامت گزید. بین استاد و شاگرد علاقه خاصی بود و مرحوم نوقانی به دستور آیتالله میلانی، امامت جماعت مسجد فاضل بازارچه سراب را پذیرفت.
مفسر قرآن و نهجالبلاغه
این عالم فرزانه پس از تکمیل تحصیلات، به تدریس و تربیت طلاب اشتغال ورزید. وی در ابتدای کار به تدریس کتابهایی، چون «معالمالاصول»، «رسائل» و «مکاسب» شیخ انصاری پرداخت. ایشان از مدرسان بنام مشهد بود و شاگردان فراوانی تربیت کرد.
آیتالله نوقانی علاوهبر درس فقه و اصول به تدریس تفسیر قرآن برای طلاب، فضلا و فرهنگیان اشتغال داشت. همچنین شبهای جمعه، جلسه تفسیر قرآن برپا میکرد که بیشتر برای عموم بود و این درس تفسیر ۲۲ سال برگزار شد و در این مدت به تفسیر یک دور کامل قرآن پرداخت.
ایشان همچنین بهدلیل علاقهای که به امیرالمومنین(ع) داشت، هفتهای یکبار به تدریس نهجالبلاغه برای شاگردان میپرداخت. مرحوم نوقانی، معارف و کلام امام علی(ع) را تا خطبه ۱۸۴ تشریح کرد که عمر وی پایان یافت.
اهتمام به مردمداری و دستگیری از محرومان
ایشان همچون پدرش آیتالله میرزاعلیاکبر نوقانی، مردی اخلاقمدار بود که در بسیاری موارد پا جای پای پدر گذاشت و سعی داشت شیوه زندگی او را ادامه دهد. این عالم ربانی به دیدار و عیادت محرومان میرفت و از نزدیک با مشکلات آنها آشنا میشد. او بهمنظور کمکرسانی به این قشر از جامعه، صندوق قرضالحسنه «جاوید» را راهاندازی و عضویت در هیئتمدیره آن را قبول کرد. وی در تأسیس موسسه خیریه انصارالحجه(عج) نیز مشارکت داشت تا به نحو موثری به خانوادههای محروم و ایتام کمک کند. آن بزرگوار در شبهای جمعه پس از نماز مغرب و عشاء دعای کمیل میخواند. او همیشه با اخلاص کامل از دین دفاع میکرد و رفتار و گفتارش یکسان بود. این نوع سیر و سلوک باعث شده بود این عالم دینی محبوبیت ویژهای میان عموم طبقات مردم خراسان، خاصه اهل علم، داشته باشد.
حضور موثر در قیام امام خمینی(ره)
قیام امام خمینی(ره) در خردادماه سال ۱۳۴۲ این عالم فرزانه را هم به وادی مبارزات کشاند. وی در مبارزات علیه نظام ستمشاهی نیز مشارکت فعال داشت و اعلامیههایی را که صادر میشد، امضا میکرد. همچنین در برابر هجوم عوامل نظام طاغوتی، مقاومت میکرد. او در زمان جنگ تحمیلی از تقویت مادی و معنوی جبههها غفلت نکرد و دوبار خود به جبهه رفت. این عالم مبارز و مردمی از خدمت به خانوادههای رزمندگان و شهیدان نیز غافل نبود.

مدفون در رواق دارالزهد
سرانجام این عالم مردمی و انقلابی، صبح روز جمعه، پانزدهم آبانماه سال ۱۳۷۱ دار فانی را وداع گفت. صبح فردای آن روز، مراسم تشییع پیکر آن مرحوم از منزل تا حرم مطهر رضوی تشییع و پیکر مطهر ایشان در رواق دارالزهد حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.
آیتالله میرزامحمدمهدی نوقانی از روحانیان فعال در عرصههای دین و سیاست در سالهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی بود.
این هفته که مصادف با ایامالله دهه فجر است فرصت را مغتنم شمرده و به معرفی این عالم مبارز و انقلابی مدفون در حرم مطهر رضوی خواهیم پرداخت.
نسل خاندان روحانی اصیل مشهد
آیتالله میرزامحمدمهدی سال ۱۳۰۵ شمسی در مشهدمقدس دیده به جهان گشود. پدر ایشان، آیتالله میرزاعلیاکبر نوقانی به عنوان یکی از بزرگان حوزه مشهد و از علمای حاضر در واقعه مسجد گوهرشاد بود.
جا پای پدر
محمدمهدی در کودکی شاهد اقامه عزاداری اهلبیت(ع) در منزل پدرش بود و پدر که علاوهبر برپایی مراسم، خود بر منبر میرفت و با سوز و گداز، مصائب اباعبدالله (ع) را میخواند و اشک میریخت.
او احترام خاص علما و دانشمندان به پدرش را از نزدیک میدید و از گوشهوکنار میشنید که نظم، جدّیت در تدریس، کمک به محرومان و مستمندان و برخی صفات مثبت اخلاقی دیگر، عامل این احترام بزرگان به پدر است. همین امر سبب گردید ایشان هم تلاش کند پا جای پای پدر بگذارد و راه او را ادامه دهد و به همین دلیل تصمیم گرفت همچون پدر به تحصیل علوم دینی بپردازد.

شاگردی آیتالله میلانی
آیتالله نوقانی، پس از تحصیل دوره ابتدایی به حوزه علمیه خراسان پیوست و در مدرسه علمیه نوّاب به تحصیل اشتغال یافت تا زیرنظر پدر به رشد علمی و اخلاقی خویش ادامه دهد. او همزمان با تلمّذ در محضر پدر، ادبیات را از ادیب محمدتقی نیشابوری و سطوح فقه و اصول را از آیاتعظام حاجمیرزا احمد مدرسیزدی و حاج شیخ هاشم قزوینی فراگرفت. همچنین از دروس خارج فقه و اصول آیتالله میلانی به مدت ۱۴ سال استفاده کرد و مراتب علمی وی مورد تأیید آن فقیه عالیقدر قرار گرفت.
در تابستان سال۱۳۳۳، مرحوم آیتالله میلانی به مشهد آمد و ابتدا حدود یکسال در خانه حاج میرزا محمدمهدی نوقانی اقامت گزید. بین استاد و شاگرد علاقه خاصی بود و مرحوم نوقانی به دستور آیتالله میلانی، امامت جماعت مسجد فاضل بازارچه سراب را پذیرفت.
مفسر قرآن و نهجالبلاغه
این عالم فرزانه پس از تکمیل تحصیلات، به تدریس و تربیت طلاب اشتغال ورزید. وی در ابتدای کار به تدریس کتابهایی، چون «معالمالاصول»، «رسائل» و «مکاسب» شیخ انصاری پرداخت. ایشان از مدرسان بنام مشهد بود و شاگردان فراوانی تربیت کرد.
آیتالله نوقانی علاوهبر درس فقه و اصول به تدریس تفسیر قرآن برای طلاب، فضلا و فرهنگیان اشتغال داشت. همچنین شبهای جمعه، جلسه تفسیر قرآن برپا میکرد که بیشتر برای عموم بود و این درس تفسیر ۲۲ سال برگزار شد و در این مدت به تفسیر یک دور کامل قرآن پرداخت.
ایشان همچنین بهدلیل علاقهای که به امیرالمومنین(ع) داشت، هفتهای یکبار به تدریس نهجالبلاغه برای شاگردان میپرداخت. مرحوم نوقانی، معارف و کلام امام علی(ع) را تا خطبه ۱۸۴ تشریح کرد که عمر وی پایان یافت.
اهتمام به مردمداری و دستگیری از محرومان
ایشان همچون پدرش آیتالله میرزاعلیاکبر نوقانی، مردی اخلاقمدار بود که در بسیاری موارد پا جای پای پدر گذاشت و سعی داشت شیوه زندگی او را ادامه دهد. این عالم ربانی به دیدار و عیادت محرومان میرفت و از نزدیک با مشکلات آنها آشنا میشد. او بهمنظور کمکرسانی به این قشر از جامعه، صندوق قرضالحسنه «جاوید» را راهاندازی و عضویت در هیئتمدیره آن را قبول کرد. وی در تأسیس موسسه خیریه انصارالحجه(عج) نیز مشارکت داشت تا به نحو موثری به خانوادههای محروم و ایتام کمک کند. آن بزرگوار در شبهای جمعه پس از نماز مغرب و عشاء دعای کمیل میخواند. او همیشه با اخلاص کامل از دین دفاع میکرد و رفتار و گفتارش یکسان بود. این نوع سیر و سلوک باعث شده بود این عالم دینی محبوبیت ویژهای میان عموم طبقات مردم خراسان، خاصه اهل علم، داشته باشد.
حضور موثر در قیام امام خمینی(ره)
قیام امام خمینی(ره) در خردادماه سال ۱۳۴۲ این عالم فرزانه را هم به وادی مبارزات کشاند. وی در مبارزات علیه نظام ستمشاهی نیز مشارکت فعال داشت و اعلامیههایی را که صادر میشد، امضا میکرد. همچنین در برابر هجوم عوامل نظام طاغوتی، مقاومت میکرد. او در زمان جنگ تحمیلی از تقویت مادی و معنوی جبههها غفلت نکرد و دوبار خود به جبهه رفت. این عالم مبارز و مردمی از خدمت به خانوادههای رزمندگان و شهیدان نیز غافل نبود.

مدفون در رواق دارالزهد
سرانجام این عالم مردمی و انقلابی، صبح روز جمعه، پانزدهم آبانماه سال ۱۳۷۱ دار فانی را وداع گفت. صبح فردای آن روز، مراسم تشییع پیکر آن مرحوم از منزل تا حرم مطهر رضوی تشییع و پیکر مطهر ایشان در رواق دارالزهد حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.