آشنایی با یکی از معماران مدفون در حرم مطهر رضوی؛
رواقی که به اسم معمارش در حرم امام رضا(ع) نام گرفت
خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ مرحوم شکرالله خوشدست که یکی از تأثیرگذارترین معماران قرن گذشته بود. او معمار بزرگی بود که بسیاری از فضاهای حرم مطهر امام هشتم شیعیان را با هنرمندی طراحی کرد و ساخت.
همچنین مرمت بسیاری از آثار باستانی همچون آرامگاه خیام و بسیاری دیگر از آثار هنری در تاریخ معماری ایران را انجام داد. آندره گدار شرق‌‌شناس فرانسوی از او و آثارش در کتاب‌هایش نام برده و در موزه‌های برلین و لندن و… نمونه‌هایش به نمایش گذاشته شده است.
خبرگزاری رضوی با فرارسیدن سوم اردیبهشت و روز معماری به گوشه‌ای از زندگی این معمار فرهیخته آستان قدس رضوی می‌پردازد که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.
زاده شهر دارالمومنین
حاج شــکرالله خوشدست در سال 1296 در کاشــان به دنیا آمد و در سن هفت یا هشــت ســالگی همراه با خانواده‌اش به مشــهد مهاجرت كــرد و در محله قبر میر واقع در نزدیکی گنبدخشتی فعلی ســکونت یافت. پدر و عمویــش از معماران و بنایان ظریف‌کار بودند.
عمو؛ مشوق و استاد
مشــوّق اصلی او عمویش، استاد حبیب‌الله بنای رضوی، از معماران ســنتی معروف آســتان رضوی بود. عمویش 60 سال به شغل معماری در این مضجع شریف مشغول به کار می‌شد و در زمان فعالیتش تمام اختیارات معماری آستان مقدس در دستش قرار داشت.
شکرالله با تشویق عمویش از بچگی شروع به طراحی کرد. وی تنها شاگرد استاد حبیب‌الله بنای رضوی بود که در رشته هنری خود خلاقیت زیادی داشت. از اساتید دیگر او می‌توان به سیدعلی اصفهانی از معماران قدیمی اشاره کرد.
ورود به آستانه در دوره رضاشاه
وی در دوره رضاشاه وارد تشکیلات آستان قدس رضوی شد اما چون در این دوره هزینه‌ای برای کار پرداخت نمی‌شد؛ فعالیت معماری نیز صورت نمی‌گرفت. در دوره محمدرضاشاه پهلوی با استخدام عده‌ای از بنّایان سنتی، هر روز کارهای معماری حرم مطهر رضوی توسعه پیدا می‌کرد. او نیز همانند سایر بنایان سنتی، در دوره پهلوی دوم هیچ‌وقت بیکار نبود.
وی در آستان قدس کارهای زیادی از طراحی تا ساخت انجام می‌داد. اگر چه در عصر او معماران سنتی حاج محمدرضا معمار، حاج اکبر کرمانی و حاج عباس آفرنده می‌زیستند، ولی وی از همه آنها برتر بود.
توسعه روضه‌منوره بدون تخریب گنبد
تولیت آستان قدس رضوی در سال 1336 بر عهده فردی منتصب به دربار به نام دکتر سیدفخرالدین شادمان بود. او علاقه زیادی به عمران و آبادی حرم مطهر داشت، به همین دلیل از استادان و افراد صاحب‌ذوق حمایت بسیاری می‌کرد که استاد خوشدست یکی از این افراد بود.
گنبد باید طبق پیش‌بینی‌ها در طرح توسعه روضه‌منوره خراب می‌شد، به واسطه اعتمادی که شادمان به استاد خوشدست داشت، اجازه داد که او همراه با استاد بنای‌رضوی توسعه منوره را انجام دهند.
استاد خوشدست با فرمولی باورناپدیر برای مهندسان فرانسوی و آلمانی بدون خراب کردن گنبد پایه‌های آن را بتن‌ریزی کرد و روضه‌منوره را توسعه داد.
رواقی به نام استاد خوشدست
فرمول و اقدام استاد خوشدست برای جلوگیری از تخریب گنبد، خیلی به مذاق شادمان خوش آمد. آن‌قدر که وقتی او پیشنهاد ساخت رواقی را به شادمان داد، بدون چون و چرا پذیرفت و دستور آماده‌سازی مقدمات را داد. اما عمر ریاست او به عنوان تولیت آستان قدس زیاد به طول نینجامید و ساخت رواق دارالشکر بعد از 8 سال در زمان سیدمحمدصادق امیرعزیزی به پایان رسید، اما به پاس ذوق و هنری که استاد خوشدست در این رواق به نمایش گذاشته بود، عزیزی رواق تازه ساخت را به نام استاد معمار آن «دارالشکر» نام‌گذاری کرد.
ویژگی‌های دارالشکر
رواق دارالشکر تقریبا به روضه‌منوره متصل بوده و در شمال غربی حرم و شمال مسجد «بالاسر» واقع شده است. این رواق به‌وسیله گذرگاه کوچکی به «دارالفیض» و رواق «توحیدخانه» راه دارد.
بالای ازاره‌ها کتیبه‌ای به خط ثلث سفید رنگ روی زمینه لاجوردی که در آن سوره مبارکه «عم یتسائلون عن النبا العظیم» نوشته شده، وجود دارد؛ کاتب آن «رضوان» و تاریخ کتابت 1386قمری است.
در حاشیه پایه‌ها به‌طور عمودی کتیبه‌ای هست که در آن به خط ثلث نوشته شده «قال الله تعالی و من حیث خرجت فول وجهک شطر المسجد الحرام» و آخر آیه کاتب آن رضوان در سال1287 نوشته شده است. همچنین در کتیبه دیگری نام شکرالله خوشدست آمده است.
همچنین مرمت بسیاری از آثار باستانی همچون آرامگاه خیام و بسیاری دیگر از آثار هنری در تاریخ معماری ایران را انجام داد. آندره گدار شرق‌‌شناس فرانسوی از او و آثارش در کتاب‌هایش نام برده و در موزه‌های برلین و لندن و… نمونه‌هایش به نمایش گذاشته شده است.
خبرگزاری رضوی با فرارسیدن سوم اردیبهشت و روز معماری به گوشه‌ای از زندگی این معمار فرهیخته آستان قدس رضوی می‌پردازد که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.
زاده شهر دارالمومنین
حاج شــکرالله خوشدست در سال 1296 در کاشــان به دنیا آمد و در سن هفت یا هشــت ســالگی همراه با خانواده‌اش به مشــهد مهاجرت كــرد و در محله قبر میر واقع در نزدیکی گنبدخشتی فعلی ســکونت یافت. پدر و عمویــش از معماران و بنایان ظریف‌کار بودند.
عمو؛ مشوق و استاد
مشــوّق اصلی او عمویش، استاد حبیب‌الله بنای رضوی، از معماران ســنتی معروف آســتان رضوی بود. عمویش 60 سال به شغل معماری در این مضجع شریف مشغول به کار می‌شد و در زمان فعالیتش تمام اختیارات معماری آستان مقدس در دستش قرار داشت.
شکرالله با تشویق عمویش از بچگی شروع به طراحی کرد. وی تنها شاگرد استاد حبیب‌الله بنای رضوی بود که در رشته هنری خود خلاقیت زیادی داشت. از اساتید دیگر او می‌توان به سیدعلی اصفهانی از معماران قدیمی اشاره کرد.
ورود به آستانه در دوره رضاشاه
وی در دوره رضاشاه وارد تشکیلات آستان قدس رضوی شد اما چون در این دوره هزینه‌ای برای کار پرداخت نمی‌شد؛ فعالیت معماری نیز صورت نمی‌گرفت. در دوره محمدرضاشاه پهلوی با استخدام عده‌ای از بنّایان سنتی، هر روز کارهای معماری حرم مطهر رضوی توسعه پیدا می‌کرد. او نیز همانند سایر بنایان سنتی، در دوره پهلوی دوم هیچ‌وقت بیکار نبود.
وی در آستان قدس کارهای زیادی از طراحی تا ساخت انجام می‌داد. اگر چه در عصر او معماران سنتی حاج محمدرضا معمار، حاج اکبر کرمانی و حاج عباس آفرنده می‌زیستند، ولی وی از همه آنها برتر بود.
توسعه روضه‌منوره بدون تخریب گنبد
تولیت آستان قدس رضوی در سال 1336 بر عهده فردی منتصب به دربار به نام دکتر سیدفخرالدین شادمان بود. او علاقه زیادی به عمران و آبادی حرم مطهر داشت، به همین دلیل از استادان و افراد صاحب‌ذوق حمایت بسیاری می‌کرد که استاد خوشدست یکی از این افراد بود.
گنبد باید طبق پیش‌بینی‌ها در طرح توسعه روضه‌منوره خراب می‌شد، به واسطه اعتمادی که شادمان به استاد خوشدست داشت، اجازه داد که او همراه با استاد بنای‌رضوی توسعه منوره را انجام دهند.
استاد خوشدست با فرمولی باورناپدیر برای مهندسان فرانسوی و آلمانی بدون خراب کردن گنبد پایه‌های آن را بتن‌ریزی کرد و روضه‌منوره را توسعه داد.
رواقی به نام استاد خوشدست
فرمول و اقدام استاد خوشدست برای جلوگیری از تخریب گنبد، خیلی به مذاق شادمان خوش آمد. آن‌قدر که وقتی او پیشنهاد ساخت رواقی را به شادمان داد، بدون چون و چرا پذیرفت و دستور آماده‌سازی مقدمات را داد. اما عمر ریاست او به عنوان تولیت آستان قدس زیاد به طول نینجامید و ساخت رواق دارالشکر بعد از 8 سال در زمان سیدمحمدصادق امیرعزیزی به پایان رسید، اما به پاس ذوق و هنری که استاد خوشدست در این رواق به نمایش گذاشته بود، عزیزی رواق تازه ساخت را به نام استاد معمار آن «دارالشکر» نام‌گذاری کرد.
ویژگی‌های دارالشکر
رواق دارالشکر تقریبا به روضه‌منوره متصل بوده و در شمال غربی حرم و شمال مسجد «بالاسر» واقع شده است. این رواق به‌وسیله گذرگاه کوچکی به «دارالفیض» و رواق «توحیدخانه» راه دارد.
بالای ازاره‌ها کتیبه‌ای به خط ثلث سفید رنگ روی زمینه لاجوردی که در آن سوره مبارکه «عم یتسائلون عن النبا العظیم» نوشته شده، وجود دارد؛ کاتب آن «رضوان» و تاریخ کتابت 1386قمری است.
در حاشیه پایه‌ها به‌طور عمودی کتیبه‌ای هست که در آن به خط ثلث نوشته شده «قال الله تعالی و من حیث خرجت فول وجهک شطر المسجد الحرام» و آخر آیه کاتب آن رضوان در سال1287 نوشته شده است. همچنین در کتیبه دیگری نام شکرالله خوشدست آمده است.
