۰
تاریخ انتشار
يکشنبه ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ ساعت ۰۹:۲۶
خبرگزاری رضوی گزارش می دهد؛

اعتکاف ابزاری برای ارتقاء سرمایه فرهنگی و انسجام اجتماعی

اعتکاف ابزاری برای ارتقاء سرمایه فرهنگی و انسجام اجتماعی
خبرگزاری رضوی- الهام اسماعیلی؛ اعتکاف در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است، ولی در شرع مقدس اسلام، اقامت در مکانی مقدس به منظور تقرب جستن به خداوند متعال است. اعتکاف، فرصت بسیار مناسبی است تا انسانی که در پیچ و خم های مادی دنیا غرق شده، خود را بازیابد و به قصد بهره بردن از ارزش های معنوی از علایق مادی دست بکشد و خود را در اختیار پروردگار بگذارد و تقاضا کند که او را در راه راست ثابت نگهدارد تا بتواند به دریای بیکران انس و مهر خداوند که همه اش مغفرت و رحمت است، متصل شود. آثار معنوی و روحانی اعتکاف که برای معتکفان، به صورت شهودی محقق شده، از مجرای ایشان و با واسطه، به جامعه نیز سرایت می یابد و از این رو، برای نتایج و ره آوردهای اجتماعی اعتکاف نیز باید حساب ویژه ای قائل شد. وقتی فرد به خانواده برمی گردد، خانواده این احساس را دارد که او فرد دیگری است و او با توشه کاملی به خانواده برمی گردد. فرد معتکف، دوستان جدیدی را در مسجد پیدا می کند. منشأ این عقد اخوت اجتماعی که در بیرون از مسجد استمرار می یابد همان مسجد و اعتکاف است.

از کارکردهای اجتماعی اعتکاف این است که فضای اجتماعی را فضایی معنوی و مردم را به حلال و حرام و رعایت حدود الهی، حساس می کند. کسی که با اختیار خود، سه روز به مسجد می آید، این فرد باید از همه احوالات زندگی، خداحافظی کند. البته اعتکاف اسلام، با دیگر ادیان، این تفاوت را دارد که فرد در بطن اجتماع خودسازی می کند چرا که خودسازی در انزوا هنر نیست. فرد در مسجد جامع، در کنار دیگران و در منظر دیگران، خودسازی کند؛ یعنی خود را در اجتماع رشد می دهد. بنابراین تاثیرگذاری روی همدیگر، امر به معروف و نهی از منکر متقابل داشتن و توجه به دیگران، همه این ها ارزشمند است. دوستی هایی که در مسیر معنویت در اعتکاف، شکل می گیرد، می تواند ماندگار بوده و زمینه رشد اجتماعی و روابط اجتماعی سالم را گسترش دهد.

اعتکاف، تأمل و خودآگاهی فرد را رشد می دهد.  هر کسی بیشتر در اجتماع باشد، عقلش، بیشتر رشد می کند. اعتکاف نوعی مناسک جمعی است و فقها فرموده اند که در مسجد جامع، صورت گیرد. فقها حکم آن را بیان می کنند ولی جامعه شناس، به این مسئله توجه می کند که چرا جامع گفته اند؛ یعنی افراد در یک جا جمع می شوند و نمی خواهند که افراد، تک به تک باشند؛ چون مسجد جامع شهر، مسجد معروفی ست که همگانی است.

مسجد محل، برای محله است. اگر کسی به مسجد محله خود برود با همان افرادی که هر روز می بیند مواجه می شود ولی اگر به مسجد جامع برود، اقشار مختلف را از جاهای مختلف می بیند و این ساختار، طوریست که عاقلانه است؛ لذا می خواهد که افراد مختلف، در مسجد جامع، جمع شوند تا جامعه ای شکل بگیرد، بنابراین این کار بسط خودآگاهی است و عقلانیت و تأمل و انسجام اجتماعی را بالا می برد؛ به تعبیر بهتر، روشی برای رشد انسجام جامعه است.

به لحاظ اجتماعی، رشد آگاهی های اجتماعی و انسجام اجتماعی، از کارکردهای مهم اعتکاف است همان گونه که در ماه محرم و صفر با برگزاری مراسم هایی و نیز و ماه رمضان، انسجام اجتماعی هم بیشتر می شود و مردم کنار هم هستند بین متدینان، رابطه برادری و اخوت ایجاد می شود.

انسجام اجتماعی، خیلی از مسائل را حل می کند؛ یکی از معضلات جامعه اسلامی امروز، انجام نشدن فریضه امر به معروف و نهی از منکر است و این یک واقعیت است؛ چون شرط بسیار مهم آن که قرآن هم به آن اشاره کرده، انسجام است؛ یعنی برای اینکه امر به معروف و نهی از منکر انجام شود باید انسجام اجتماعی وجود داشته باشد. باید اخوتی بین اعضای جامعه وجود داشته باشد که وقتی کسی به دیگری بگوید این کار را نکن، او در جواب نگوید، به تو چه ربطی دارد؛ اینکه این گونه گفته می شود، به دلیل این است که علقه ای بینشان نیست. اگر علقه باشد  پس زمینه امر به معروف و نهی از منکر نیز فراهم می شود و اعتکاف می تواند این علقه را ایجاد کند.

برای ارتقای سرمایه فرهنگی و اجتماعی جامعه، ابزارهای متعددی وجود دارد که این ابزارها از طیف ابزارهای جدید تا ابزارهایی که خاستگاه دینی دارند، طبقه بندی می شوند. به نظر می رسد مقوله هایی مثل فوتبال، انتخابات و مقوله های مختلف دیگر می توانند در جامعه به همگرایی اجتماعی بینجامند که ظرفیت خاص خودش دارد و باید در جای خودش بحث شود. مثلا در انتخابات، بازیگرهای سینما و فوتبالیست ها اگر کنار یک کاندیدا باشند، آن کاندیدا رأی می آورد. ولی به نظر می رسد این مسئله آسیب ها و آفت های خودش را دارد زیرا اینها خاستگاه دینی ندارند و اگر بخواهیم از لحاظ نظری هم درباره آن ها بحث کنیم، خاستگاه اصلی فوتبال و سینما با مبانی ما تعارضات معرفتی دارد.

پس چه بهتر اینکه ما به جای سرمایه گذاری درباره ابزارهای جدید برای ارتقای سرمایه فرهنگی و اجتماعی روی اموری که دین برای ما در نظر گرفته، سرمایه گذاری کنیم. به نظر می رسد، مقوله اعتکاف، یکی از همین مقوله ها می باشد. دومین مقوله، حج  و سومینآن نماز جمعه و جماعت است.  تمامی اینها مقولاتی است که در جهت ارتقای سرمایه اجتماعی و فرهنگی، نقش مهمی دارند. به این جهت، اگر تمرکز ما بر سیاست گذاری و بهره برداری مناسب از این ظرفیت ها در تمامی سطوح باشد، در این جهت به نتایج بهتری خواهیم رسید.
https://www.razavi.news/vdcfttdymw6dxja.igiw.html
razavi.news/vdcfttdymw6dxja.igiw.html
کد مطلب ۱۰۵۴۵۳
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما