آشنایی با فرهیختهای که آثارش با ادغام هنر و معنویت ارزش یافت؛
هنرمندی که ارادت به «ضامنآهو» را قلمزنی میکند
خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ جشنواره جهانی هنرهای قرآنی «رستو» تا نهم بهمنماه در پوتراجایای مالزی در حال برگزاری است. آثار اسلامی مختلفی از هنرمندان ایران، مالزی، ترکیه و عراق با محوریت قرآن به نمایش درآمده است. علی جنگی هنرمند قلمزن ایرانی، ۲۱۳ اثر خود را در این جشنواره به نمایش درآورده که ۴۵ عدد موزهای و بقیه کلکسیونی است.
از جمله آثار به نمایش درآمده او در این جشنواره میتوان به ریزترین آیتالکرسی به خط ثلث روی انگشتر، گردنبند گنبد و بارگاه حضرت رضا(ع)، ریزترین تذهیب اسلیمی با نقوش اصیل ایرانی روی انگشتر، گردنبند حدیث نبوی «المهدی طاووس اهل الجنه: مهدی(عج) طاووس اهل بهشت» و گردنبند «اسماء الحسنی» اشاره کرد. اما خاصترین اثر هنری او که حسب ارادت به امام مهربانیها خلق شده، نفیسترین انگشتر جهان به نام «ضامن آهو» است.
این هنرمند شاخص و فرهیخته شهر مشهدالرضا(ع)، علاقه ویژهای به ولینعمت خود امام رضا(ع) دارد و آثار فاخرش مزید بر این ادعاست، چهارشنبه امام رضایی این هفته بهانهای شد تا با تهیه گزارشی، بیشتر با او آشنا شویم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
.jpg)
موضوع انشاء؛ «میخواهم قلمزن شوم»
قلمزنی روی رکاب به شکل امروزی با نام استاد حاج اسماعیل جنگی گره خورده است. وی کار هنری قلمزنی را از حدود سال 1332 روی انگشتر طلای 18 عیار شروع کرد و اکنون راه او را پسرش در پیش گرفته است. استاد علی جنگی در اینباره چنین میگوید: «سال 1356 در خانوادهای مذهبی به دنیا آمدم، پدرم یكی از هنرمندان قلمزن در مشهد به شمار میرود که فردی مومن، متعهد و مردمی است و جدا از پدر بودن، استادم نیز هست و حق زیادی به گردنم و هنردوستان پایتخت معنوی ایران دارد. از 9 سالگی تحت نظارت او با این هنر آشنا شدم و تمام وجودم به این هنر معطوف و آموزش آن به بزرگترین خواسته زندگیام تبدیل شد. بطوریکه اولین انشاء دوران تحصیلم با موضوع «میخواهید چکاره شوید»؟ را با عنوان من میخواهم قلمزن شوم، نوشتم».
آموزش در کودکی عرضه کار در نوجوانی
این هنرمند فرهیخته مشهدالرضا(ع) از کودکی به آشنایی با این هنر روی آورد و در نوجوانی آثارش برای عرضه وارد بازار شدند. او در ادامه چنین بیان میکند: «به عقیده قلبی من اگر هنرمند از نوجوانی با عشق و علاقه و تمركز، بهترین بودن را در وجودش شعلهور كند در همان ابتدای جوانی میتواند آثار ارزندهای را خلق كند و هر چه پیش برود، آثارش خاص و پختهتر میشود. من آثار هنریام را از 16 سالگی عرضه كردهام. «گل رز» اولین كارم بود و آن را طوری طبیعی قلمزنی كردم كه هنرمندان بزرگ اصفهانی مانند استاد محمد اسكندری و استاد مهدی علمداری وقتی كارم را دیدند، احساس كردند توسط دستگاه تولید شده است».
شاهکار هنری از صورت بچه 9 ساله
ذوق و استعداد استاد جنگی باعث شد تا تمامی سبكهای قلمزنی را تجربه كند. برجستهكاری، قلمگیری، سیاهقلم و ... تا آنجا كه به كلاسهای طراحی، مجسمهسازی و خطاطی زیر نظر استاد سیدرضا وزیری و محمود عطائیفر روی آورد و دریچههایی از هنر قلمزنی به رویش باز شود. طبق گفته این هنرمند فرهیخته، در حدود 20 سالگی صورت بچه ٩ سالهای را چنان قلمزنی كرد كه سفارشدهنده كار كه از آمریكا مراجعه كرده بود، دقایقی را مبهوت كار شده و آن را نگاه میكرد و باورش نمیشد كه بر روی فلز سخت، صورت بچهای كه دارای لطافت است، این چنین طبیعی كار شده باشد.

ادغام هنر و معنویت
وقتی كه آثار یک هنرمند با معنویت همراه باشد، تأثیر خاصی بر بیننده میگذارد و میتواند نتایج بهتری را به همراه داشته باشد. این هنرمند فرهیخته در توضیح بیشتر اضافه میکند: «زندگی با هنرمندی كه كارهای هنریاش را در منزل انجام میدهد، آسان نیست. همسرم خیلی در سطح كیفی كارهای من دخیل است، او حافظ كل قرآن كریم بوده و بیشتر روح معنویت كارهایم را مدیون وی هستم.
به طور قطع تمامی كارهای من تاكنون به دلیل روح معنوی كه در آن نهفته شده، توانسته نتایج درخشانی را به همراه داشته باشد. انگشترهای موزهای متحرک که از فرهنگ، تمدن، اعتقادات، هنر و نقوش اصیل ایرانی اسلامی است، هر یک پیام خاص خود را دارد و یک مسیحی با دیدن یکی از این انگشترها که درباره امام علی(ع) بود، پس از چندین ماه تحقیق درباره اسلام، مسلمان شد».
«ضامن آهو» نفیسترین انگشتر جهان
آثار خاص هنری و معنوی كه از این هنرمند مشهدی میبینیم، هنر قلمزنی را در بالاترین سطح ممكن به رخ تمام جهانیان كشیده است. سبك قلمزنی سه بعدی در ابعاد میلیمتری را به عنوان پیشرفتهترین سبك قلمزنی جهان ارائه و آثار بینظیری خلق كرده است كه تاكنون كسی نتوانسته نظیر آن را به وجود آورد. از جمله آثار فاخر او که نفیسترین انگشتر جهان شناخته شده، «ضامن آهو» نام دارد. استاد جنگی در مورد این اثر ارزشمند خود چنین اذعان میکند: «انگشتر «ضامن آهو» تنها یك انگشتر نیست بلكه تابلوی هنری است كه تمام وجودم را متوجهاش كردم و با عشق خاصی به اتمام رسید. درست است که این انگشتر اثر دست من است، ولی خدا میداند كه نقش پدر و مادر و همسرم و بالاتر از همه نگاه پر از مهر و عطوفت سفارش دهنده اصلی آن یعنی حضرت علیبنموسیالرضا(ع) چقدر بر روی این كار و نحوه ساخت آن تأثیر داشت. در یك روز نزدیك به ٨٠ كانال خبری این انگشتر را نفیسترین انگشتر هنری و معنوی معرفی كردند و صدا و سیما نیز مستندی درباره خلق هنرمندانه این انگشتر ساخت که همه را از لطف خداوندمتعال و عنایت خود امام مهربانیها میدانم كه در حق من روا داشتهاند».

ثبت ملی انگشتر «ضامن آهو»
این انگشتر با عنوان نفيسترين اثر هنري - معنوي ثبت ملي شده است. سازنده این انگشتر که در رکاب اين انگشتر طرحي را از تابلوي «يا ضامن آهو» استاد فرشچيان الهام گرفته و آن را به صورت برجسته قلمزني کرده است، ميگويد: «وقتی سر قلمهای به كار برده شده تا حد یك چهارم سر سوزن است كار بسیار كند پیش میرود. سر آهو ٧٠ روز وقت مرا گرفت ولی وقتی تمام شد حتی خودم باورم نمیشد كه توانستهام در این ابعاد كه به راحتی دیده نمیشود تمام عضلات واقعی صورت یك حیوان لطیف همچون آهو را كار كنم.
فقط بیننده هنرمندی كه این انگشتر را از نزدیك میبیند، متوجه رنجهای نهفته در آن میشود. گوشه به گوشه كار سختی خودش را داشت. از دندادنهای بچه آهو بگیرید تا سم ماده آهو یا عضلات دست جلوی حیوان كه با ژست خاصی ایستاده. فقط همین را بگویم كه حدود هفت بار كار كردم ولی به خاطر سه بعدی بودن، عضلات خوب از آب در نمیآمد. حوصلهام سر میرفت تا آنجا كه از كار دست كشیده و پس از ساعتی با توكل به خدا دوباره ادامه میدادم.
نگين این انگشتر، فيروزه است و وزني حدود ۱۴ گرم دارد، درباره قيمت آن هم کارشناسان هنوز قيمت دقيقي را برآورد نکردهاند، اما حداقل قيمتي که براي انگشتر در نظر گرفته شده، ۸۰ ميليون تومان است. در سراسر جهان تاکنون اينگونه روي رکاب يک انگشتر کار نشده است و هيچ موزهاي نيز مشابه چنين اثري را ندارد».
رونمایی از اثر هنری «بارگاه بهشت»
امسال همزمان با دهه کرامت و روز جهانی صنایعدستی از اثر ارزشمند استاد جنگی با عنوان «بارگاه بهشت» در مشهد رونمایی شد. این هنرمند مشهدی در مورد این اثر نفیس هنری نیز چنین سخن میگوید: «این اثر هنری نفیس طی ۸ ماه تولید شده و روی یک طرف رکاب انگشتر تصویر بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) و روی دیگر آن تصویر بارگاه حضرت سیدالشهدا(ع) قلمزنی شده است».

ریزترین آیتالکرسی جهان
همچنین استاد علی جنگی خالق دو اثر مهم هنری «آیتالکرسی» و «یاحسین(ع)» است. بنابر گفته این هنرمند فرهیخته، ریزترین آیتالکرسی جهان به خط ثلث به صورت برجسته در ابعاد میلیمتری بر روی رکاب انگشتری تولید شده و در خلق رکاب انگشتر «یاحسین(ع)» نیز شش «یا حسین» به یاد ششگوشه ضریح مطهر حضرت اباعبدلله(ع) در نظر گرفته شده است.
در این اثر نفیس، ذکرهای یاحسین در ابعاد 1.5 میلیمتر تا 7.1 میلیمتر از سطح پنجره فولاد برجستهتر و با تلفیقی از خط نستعلیق و شکسته نستعلیق به کار رفته و سلامهای زیارت ناحیه امام زمان(عج) نیز به شکل خاصی بر روی نون هر شش کلمه حسین قلمزنی شده که قطر خط کمتر از نیممیلیمتر است و نگین این انگشتر نیز عقیق سرخ و زیباست که بر روی آن چهار سلام معروف امام حسین(ع) با ترکیبی خاص کار شده است.
آثار هنری آمیخته با مضامین قرآنی و اهلبیت(ع)
این هنرمند برجسته مشهدالرضا(ع) چند سال قبل سفارشاتی داشت كه منحرفانه بود و درآمد زیادی بابت آنها داده میشد، اما انجامش نداد. از جمله آنها، سفارش عكس پادشاه عربستان بود که اصلا نگاهی به آن عكس نیانداخت چه رسد به قبول سفارش آن، همچنین آرمهای شیطانپرستی زیادی به او سفارش دادهاند که آنها را نپذیرفت. آثار هنری او بیشتر با مضامین قرآنی و امام رضا(ع) است که خودش در اینباره چنین یادآور میشود: «هنرمندانی كه در مسیر قرآن پیش میروند مایه افتخار امام زمان(عج) هستند و باید حمایت جدی از آنها شود، اما متأسفانه تاكنون هیچگونه حمایت جدی و سازماندهی شدهای را ندیدهایم و اگر عشق به اهلبیت(ع) نباشد، هنرمندان قرآنی دیگر نمیمانند. من آمدهام ریزترین خط نستعلیق برجسته جهان را از آیات قرآن استفاده كردهام، با این دید كه وقتی در مقابل دوربینهای رسانههای جهان قرار گرفت این آیات خوانده شود و صدای هنر پر از معنویت گوش ملتهای جهان را نوازش دهد».
از جمله آثار به نمایش درآمده او در این جشنواره میتوان به ریزترین آیتالکرسی به خط ثلث روی انگشتر، گردنبند گنبد و بارگاه حضرت رضا(ع)، ریزترین تذهیب اسلیمی با نقوش اصیل ایرانی روی انگشتر، گردنبند حدیث نبوی «المهدی طاووس اهل الجنه: مهدی(عج) طاووس اهل بهشت» و گردنبند «اسماء الحسنی» اشاره کرد. اما خاصترین اثر هنری او که حسب ارادت به امام مهربانیها خلق شده، نفیسترین انگشتر جهان به نام «ضامن آهو» است.
این هنرمند شاخص و فرهیخته شهر مشهدالرضا(ع)، علاقه ویژهای به ولینعمت خود امام رضا(ع) دارد و آثار فاخرش مزید بر این ادعاست، چهارشنبه امام رضایی این هفته بهانهای شد تا با تهیه گزارشی، بیشتر با او آشنا شویم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
.jpg)
موضوع انشاء؛ «میخواهم قلمزن شوم»
قلمزنی روی رکاب به شکل امروزی با نام استاد حاج اسماعیل جنگی گره خورده است. وی کار هنری قلمزنی را از حدود سال 1332 روی انگشتر طلای 18 عیار شروع کرد و اکنون راه او را پسرش در پیش گرفته است. استاد علی جنگی در اینباره چنین میگوید: «سال 1356 در خانوادهای مذهبی به دنیا آمدم، پدرم یكی از هنرمندان قلمزن در مشهد به شمار میرود که فردی مومن، متعهد و مردمی است و جدا از پدر بودن، استادم نیز هست و حق زیادی به گردنم و هنردوستان پایتخت معنوی ایران دارد. از 9 سالگی تحت نظارت او با این هنر آشنا شدم و تمام وجودم به این هنر معطوف و آموزش آن به بزرگترین خواسته زندگیام تبدیل شد. بطوریکه اولین انشاء دوران تحصیلم با موضوع «میخواهید چکاره شوید»؟ را با عنوان من میخواهم قلمزن شوم، نوشتم».
آموزش در کودکی عرضه کار در نوجوانی
این هنرمند فرهیخته مشهدالرضا(ع) از کودکی به آشنایی با این هنر روی آورد و در نوجوانی آثارش برای عرضه وارد بازار شدند. او در ادامه چنین بیان میکند: «به عقیده قلبی من اگر هنرمند از نوجوانی با عشق و علاقه و تمركز، بهترین بودن را در وجودش شعلهور كند در همان ابتدای جوانی میتواند آثار ارزندهای را خلق كند و هر چه پیش برود، آثارش خاص و پختهتر میشود. من آثار هنریام را از 16 سالگی عرضه كردهام. «گل رز» اولین كارم بود و آن را طوری طبیعی قلمزنی كردم كه هنرمندان بزرگ اصفهانی مانند استاد محمد اسكندری و استاد مهدی علمداری وقتی كارم را دیدند، احساس كردند توسط دستگاه تولید شده است».
شاهکار هنری از صورت بچه 9 ساله
ذوق و استعداد استاد جنگی باعث شد تا تمامی سبكهای قلمزنی را تجربه كند. برجستهكاری، قلمگیری، سیاهقلم و ... تا آنجا كه به كلاسهای طراحی، مجسمهسازی و خطاطی زیر نظر استاد سیدرضا وزیری و محمود عطائیفر روی آورد و دریچههایی از هنر قلمزنی به رویش باز شود. طبق گفته این هنرمند فرهیخته، در حدود 20 سالگی صورت بچه ٩ سالهای را چنان قلمزنی كرد كه سفارشدهنده كار كه از آمریكا مراجعه كرده بود، دقایقی را مبهوت كار شده و آن را نگاه میكرد و باورش نمیشد كه بر روی فلز سخت، صورت بچهای كه دارای لطافت است، این چنین طبیعی كار شده باشد.

ادغام هنر و معنویت
وقتی كه آثار یک هنرمند با معنویت همراه باشد، تأثیر خاصی بر بیننده میگذارد و میتواند نتایج بهتری را به همراه داشته باشد. این هنرمند فرهیخته در توضیح بیشتر اضافه میکند: «زندگی با هنرمندی كه كارهای هنریاش را در منزل انجام میدهد، آسان نیست. همسرم خیلی در سطح كیفی كارهای من دخیل است، او حافظ كل قرآن كریم بوده و بیشتر روح معنویت كارهایم را مدیون وی هستم.
به طور قطع تمامی كارهای من تاكنون به دلیل روح معنوی كه در آن نهفته شده، توانسته نتایج درخشانی را به همراه داشته باشد. انگشترهای موزهای متحرک که از فرهنگ، تمدن، اعتقادات، هنر و نقوش اصیل ایرانی اسلامی است، هر یک پیام خاص خود را دارد و یک مسیحی با دیدن یکی از این انگشترها که درباره امام علی(ع) بود، پس از چندین ماه تحقیق درباره اسلام، مسلمان شد».
«ضامن آهو» نفیسترین انگشتر جهان
آثار خاص هنری و معنوی كه از این هنرمند مشهدی میبینیم، هنر قلمزنی را در بالاترین سطح ممكن به رخ تمام جهانیان كشیده است. سبك قلمزنی سه بعدی در ابعاد میلیمتری را به عنوان پیشرفتهترین سبك قلمزنی جهان ارائه و آثار بینظیری خلق كرده است كه تاكنون كسی نتوانسته نظیر آن را به وجود آورد. از جمله آثار فاخر او که نفیسترین انگشتر جهان شناخته شده، «ضامن آهو» نام دارد. استاد جنگی در مورد این اثر ارزشمند خود چنین اذعان میکند: «انگشتر «ضامن آهو» تنها یك انگشتر نیست بلكه تابلوی هنری است كه تمام وجودم را متوجهاش كردم و با عشق خاصی به اتمام رسید. درست است که این انگشتر اثر دست من است، ولی خدا میداند كه نقش پدر و مادر و همسرم و بالاتر از همه نگاه پر از مهر و عطوفت سفارش دهنده اصلی آن یعنی حضرت علیبنموسیالرضا(ع) چقدر بر روی این كار و نحوه ساخت آن تأثیر داشت. در یك روز نزدیك به ٨٠ كانال خبری این انگشتر را نفیسترین انگشتر هنری و معنوی معرفی كردند و صدا و سیما نیز مستندی درباره خلق هنرمندانه این انگشتر ساخت که همه را از لطف خداوندمتعال و عنایت خود امام مهربانیها میدانم كه در حق من روا داشتهاند».

ثبت ملی انگشتر «ضامن آهو»
این انگشتر با عنوان نفيسترين اثر هنري - معنوي ثبت ملي شده است. سازنده این انگشتر که در رکاب اين انگشتر طرحي را از تابلوي «يا ضامن آهو» استاد فرشچيان الهام گرفته و آن را به صورت برجسته قلمزني کرده است، ميگويد: «وقتی سر قلمهای به كار برده شده تا حد یك چهارم سر سوزن است كار بسیار كند پیش میرود. سر آهو ٧٠ روز وقت مرا گرفت ولی وقتی تمام شد حتی خودم باورم نمیشد كه توانستهام در این ابعاد كه به راحتی دیده نمیشود تمام عضلات واقعی صورت یك حیوان لطیف همچون آهو را كار كنم.
فقط بیننده هنرمندی كه این انگشتر را از نزدیك میبیند، متوجه رنجهای نهفته در آن میشود. گوشه به گوشه كار سختی خودش را داشت. از دندادنهای بچه آهو بگیرید تا سم ماده آهو یا عضلات دست جلوی حیوان كه با ژست خاصی ایستاده. فقط همین را بگویم كه حدود هفت بار كار كردم ولی به خاطر سه بعدی بودن، عضلات خوب از آب در نمیآمد. حوصلهام سر میرفت تا آنجا كه از كار دست كشیده و پس از ساعتی با توكل به خدا دوباره ادامه میدادم.
نگين این انگشتر، فيروزه است و وزني حدود ۱۴ گرم دارد، درباره قيمت آن هم کارشناسان هنوز قيمت دقيقي را برآورد نکردهاند، اما حداقل قيمتي که براي انگشتر در نظر گرفته شده، ۸۰ ميليون تومان است. در سراسر جهان تاکنون اينگونه روي رکاب يک انگشتر کار نشده است و هيچ موزهاي نيز مشابه چنين اثري را ندارد».
رونمایی از اثر هنری «بارگاه بهشت»
امسال همزمان با دهه کرامت و روز جهانی صنایعدستی از اثر ارزشمند استاد جنگی با عنوان «بارگاه بهشت» در مشهد رونمایی شد. این هنرمند مشهدی در مورد این اثر نفیس هنری نیز چنین سخن میگوید: «این اثر هنری نفیس طی ۸ ماه تولید شده و روی یک طرف رکاب انگشتر تصویر بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) و روی دیگر آن تصویر بارگاه حضرت سیدالشهدا(ع) قلمزنی شده است».

ریزترین آیتالکرسی جهان
همچنین استاد علی جنگی خالق دو اثر مهم هنری «آیتالکرسی» و «یاحسین(ع)» است. بنابر گفته این هنرمند فرهیخته، ریزترین آیتالکرسی جهان به خط ثلث به صورت برجسته در ابعاد میلیمتری بر روی رکاب انگشتری تولید شده و در خلق رکاب انگشتر «یاحسین(ع)» نیز شش «یا حسین» به یاد ششگوشه ضریح مطهر حضرت اباعبدلله(ع) در نظر گرفته شده است.
در این اثر نفیس، ذکرهای یاحسین در ابعاد 1.5 میلیمتر تا 7.1 میلیمتر از سطح پنجره فولاد برجستهتر و با تلفیقی از خط نستعلیق و شکسته نستعلیق به کار رفته و سلامهای زیارت ناحیه امام زمان(عج) نیز به شکل خاصی بر روی نون هر شش کلمه حسین قلمزنی شده که قطر خط کمتر از نیممیلیمتر است و نگین این انگشتر نیز عقیق سرخ و زیباست که بر روی آن چهار سلام معروف امام حسین(ع) با ترکیبی خاص کار شده است.
آثار هنری آمیخته با مضامین قرآنی و اهلبیت(ع)
این هنرمند برجسته مشهدالرضا(ع) چند سال قبل سفارشاتی داشت كه منحرفانه بود و درآمد زیادی بابت آنها داده میشد، اما انجامش نداد. از جمله آنها، سفارش عكس پادشاه عربستان بود که اصلا نگاهی به آن عكس نیانداخت چه رسد به قبول سفارش آن، همچنین آرمهای شیطانپرستی زیادی به او سفارش دادهاند که آنها را نپذیرفت. آثار هنری او بیشتر با مضامین قرآنی و امام رضا(ع) است که خودش در اینباره چنین یادآور میشود: «هنرمندانی كه در مسیر قرآن پیش میروند مایه افتخار امام زمان(عج) هستند و باید حمایت جدی از آنها شود، اما متأسفانه تاكنون هیچگونه حمایت جدی و سازماندهی شدهای را ندیدهایم و اگر عشق به اهلبیت(ع) نباشد، هنرمندان قرآنی دیگر نمیمانند. من آمدهام ریزترین خط نستعلیق برجسته جهان را از آیات قرآن استفاده كردهام، با این دید كه وقتی در مقابل دوربینهای رسانههای جهان قرار گرفت این آیات خوانده شود و صدای هنر پر از معنویت گوش ملتهای جهان را نوازش دهد».